장음표시 사용
71쪽
Volubilis genus est, radicem ferenS luteam, et Raphano similem, digitum minimum craSSam, nec omnino fibris carentem, eX qua Proseri cauleS tenueS, resertos soliis cor dis sigura, multis distinctis intervenitS, magis acuminatis et prolixioribus. Folia glutinOSa quadamtenus Sunt, et salivosam naturam participantia, unde factum est huic plantae nomen. Urinam egregie devorata evocat semunciae pondere , et quartanam curat ante horrorem devorata; hydropicis medetur, dolorem Ventriculi tollit, uterum reducit, et convulsionem enixae curat, Si ex vino devoretur elicitusque servetur Sudor, et inflammationibuS oculorum opitulatur. Verum cum calida Sit, et eisdem paene facultatibus polleat, quibus Tomahuactiacopalli, de qua Suo loco est dicendum ; eademque prorsus forma, nisi magnitudine longo intervallo superaretur; non aliter evenire putandum est, quam discussis humoribus, oculisque delinitis, aut repulsu quodam roboratis. Sunt inter nostroS, qui hanc plantam Cinam0mum vocent, quoniam radix impense eSt Odora, gustusque jucundi, et resinosi; inter Indos verb siuitiacozaetatio, Tetonio lotio a fluxu Apitzalpatii. Nullum enim horum nominum pertransire decet, aut ignorare, ne nomi-
72쪽
num, et linguarum diver8itas nobis pariat caliginem. Nascitur in calidis, qualis est ager Imaxtepecensis et siuauhna-huacensis. Sunt qui meli alli vocent.
Adnectenda fuit occasione praecedentis plantae ΤΟΜΑ- DUACTI ACOPATI I descriptio : volubiliS igitur herba est, radi cem fundens pallidam, CraSSam, longamque , et eX ea caules tenueS, geniculatoS, Purpureos, et ProtiXOS, refertos foliis similibus illis Zaetabollacopat si aut longae Aristolochiae, ad cujus species videtur referenda, Sed majoribus, tenues ac purpureoS floreS, Aristolochiae rotundae similes, fructum crassiusculum, cucurbitulis j StriatiS, ac pentagonis qua dam tenus similem, Semine resertum. RadiX est nonnihil amara , calens Ordine fere tertio, odora , gustu Ue adstringente, et resinoso. Mederi 'dicitur tumoribUS praeter naturam im posita, dolores lenire, punctiS ferre opem, et frigora febrium pellere; cor Stomachumque , aC Cerebrum roborare, emundare pectu S ac Ventriculum, et drachmarum duarum pondere hydropi vacuata causa Opitulari. Sunt qui Toto/nahtiamtlacopalli vocent. Nascitur in montOSiS, ae calidis locis, qualis est Tiachmalacacensis et maxi Ecensis.
73쪽
De OZAZAL , Seu ocula glutinoso. Radicem fundit crassiusculam, ac intrinSecus candentem sibratamque: cauleS SarmentOSOS, longOS quaternos dodrantes , florem coccineum , et exilem , Novembri mense erumpentem, folia Ocymina , Verum minime Serrata. Calida est et Sicca ordine tertio, Subtiliumque partium. Discutit, praeter alia, quae Similem temperiem Sequi solent, furunculos , aperitque. Provenit in calidis Tobalanensibus.
De OMIZAZAL , seu planta ossium conglutinatrice. Radices ΟMigkZAL agit tenues, caules bicubitales, plurimos , e viridi in caeruleum et ObScurum colorem vergentes , ubique contortos inconditosque, folia Limonis, floreS rubeScentes , et parvoS. FrigefacientiS eSt, et glutino-Sae naturae ; quamobrem totiuS plantae pulVis Succusve duarum unciarum menSura his, qui eXauctorati Sunt, mire ebibitus opitulatur. Nascitur montosis locis regionum frigidarum , necnon apud Panucenses, qui addunt Succum tum ribus praeter naturam, atque ulceribus mederi.
74쪽
Herba est altera ΟΜIZAZAL per terram repenS, aut, si arbor juxta contingat, illi se conVOlvens , et in summa Scandens: capreoliS ConStat multis , ae Stipitibus tenuibus rubrisque, floribus racematim dependentibus, qui exiles, et candidi sunt, et in orbicularem formam compoSiti: radice magna, fibrata, et tenera : foliiS Pyli, Sed longe amplioribus. Radices contusae fractis ossibus medentur; frigida enim , humida , et nimis glutinosa COnStat natura. Nascitur meit talpae, et ubique Sata provenit.
Volubilis etiam genus est QVAUHZAZAL, foliiS ocyminis, majoribus tamen, minime SerratiS , terniSque, floribus purpureis , legumini similibus, et racematim dependentibus, ternisque vasculiS luteiS , alicunde prodeuntibus. Eadem, qua praecedenteS, ConStat natura, et Similes etiam praestatusus. Verum cum Mazanen illi ulceribus alioqui insanabilibus mederi solet.
75쪽
Radicem fundit Raphani praelongam , et craSSam, Unde oriuntur cauleS dodrantaleS, tereteS, tenueS, et purpurei : flores lutei , unde generantur VaScula oblonga, et tenuia , quibus clauditur Semen, folia Amygdali, Serrata, parvaque, hirSuta , atque SubalbeScentia. Radix frigefacit, conglutinatque; imponitur tumoribuS praeter naturam , quoSoportet repellere, fluxuS SiStit Seu devorata, Seu extrinsecus illita. Exhibetur his, quae abortiere, et e X abortu sunt confractae, corroborationiS gratia, necnon ex longo itinere, aut alia ex causa delassatis. Nascitur in frigidis regionibus, Campestribusque, ac planis Xalallaci locis.
CAPUT CXX. De FZTACZAZALIC altera.
Radices fundit testiculorum forma, et surculosas, folia mediocria, cordis figura, capreoloS multoS, fructum acinosum, racematim dependentem , gu StUS ingrati, et caules geniculatOS , et spiniferos. Pulvis ejus glutinantibus medica mentis admistus fracta luxataque reStituit.
76쪽
De TLAPALZAZALIC, Seu Zaraiic coccinea. Radicem fundit TLAPALZAZALic fibratam, et ex candido rubeScentem , Caules teretes, laeveS, hominis fere altitudine, folia serrata , Ocyminis majora , florem CandeScentem, ex quo vasculum resertum Semine generatur. CorteX radicis trituS, et eX aqua trium drachmarum pondere devoratus su-xum detinet; frigida enim est, et glutinosa. Nascitur in calidis, quale est et Fauht ec, Hucxtepe , et Tenaxahliaco.
De TLACOZAZALIC seu virga glutinosa. Radicem fundit fibratam, et craSsiusculam, fulvamque, caules longos, et coccineos, folia Ocymi, obrotunda, minora, et minime Serrata, nigranteSque et parvaS baceas. Frigida, et glutinosa ConStat natura, Unde SumSit nomen. Nascitur apud Luauhnahuacenses. Medetur diarrhoeis, et quibusvis aliis defluxionibus , quocumque modo applicetur.
Herbula est radici innixa Raphano Simili, ex qua multos fundit ramulos, tenueS, ac teretes : et in eis solia Myo-
77쪽
sotae paulo majora, altera parte susea, et altera subalbida. Frigida constat natura, atque ideo aqua, in qua tusa radix aliquandiu permanSerit madueritque, inflammationibus oculorum opitulatur. NaScitur Parcuarinis agriS provinciae Me
Radice firmatur fibrata, et tenui, eX qua mittit exiles cauleS, purpureOS, teretes, ac dodrantem longos: folia Amaraci , majora tamen , inferne SubalbeSCentia , et Superne viridia: florem obrotundum , parvum, et e luteo Subrubescentem. Radix iuga firmat, atque adStringit dentes, et ex aqua liquefacta medetur oculiS. NaScitur in temperatiS, aut pati lo frigidioribus locis, quale est oppidum Pazcuari, provinciae Mechoacanensis , Tac ambarumque. ESi autem aliquantisper dulcis , et adstringens , et dentibuS mirum in modum
De CARATACUA angusti folia , seu scoparum medicina. Species est Tepopolii MeXicensium, angustiorum soliorum , earumdemque virium. NaScitur Paetcuari.
78쪽
De COI0TLTATEUH, seu testiculo Costoli Id nomen sortita est haec herba a soliis, quae orbicularia sunt. Frigida con Stat natura, neque quidquam insigne de ea narratur ; quamobrem non putavi delineandam.
COTOC CHTLI, seu sonalibus Costot Caules Sunt cavi, et purpurei, folia angu Sta , et longa , tota herba proliXa , et in SunamiS caulibuS Semen Son chi ferens. PauliSper est amara, neque ob aliam facultatem, qua prodeSSe possit, Spectabili S.
De Coro XTLA, Seu brachiis vulsinis. Folia fert hirsuta, tenuia, mollia, eSUtque accommoda, quae profert e radicibus nigris, et libris Similibus.
De Coro CHIra seu fore Vulsis. Caules profert CoYOXOCHiTL Volubiles e radice vasta, candentique, flores pallentes, tructum oblongum, parvum, tribus distinctum striis. RadiX est acriS, et amara, Calida
79쪽
que et sicca quarto sere ordine natura. Imposita aurium dolorem levat ac dentium cruciatus emollit. Provenit calidis regionibus Tlaquilaenanci Saxosis locis. Radicem Vitis albae esse credaS , Seu sormam SpecteS , Seu facultatem.
De H L Tac ictilensi. Herba est radici magnae et fibratae innixa, ex qua multos cauleS mirtit sesquidodrantales , teretes , tenuesque: et in eis solia cordis figura , parva, et purpurei coloriS. Vulpeculam olet, unde nomen; eSi enim CovoLXoCHITL sos vulsis, quam vocant Cootc Caret, ut Indi narrant, fore, et fructu. Radix Subamara, et SubdulciS eSt, ordine secundo cum lubricitate calefacit, ac mirum in modum Confert aSperitati pectoris, aliisque illius morbis, necnon Scorpionum ictibus. Provenit juxta aquaS calentium regionum.
D TOPOLLIN, seu Volubili Vulpis. Herba est radicibus insistens fibratis, unde profert caulem initio pallentem, ac deinde viridem: solia cordis figura , Sed longiora , et magis acuminata , alteraque eX parte Paulo post exortum a pediculo contracta, flores Oblongos,
initio ex luteo rubescenteS, ac tandem purpureOS, magnos-
80쪽
que, et fructum similem Siliqua Stro, sed contorti ac longiusculi mucronis. FloriS tantum , quod adhuc Compererim, u Sum praeStat , neque est ob aliam rationem a me delineata. Nascitur in temperatis regionibuS, qualis eSt TetzcoquenSiS.
DE COTOCHIPILLIN , seu 0lere Costoli COYΟCHIPILLIN , quam alii Tobiacat ehuihuica seu herbum clanculum aliquid deferentem vocant , hirSuta herba est, siliquas serens Ciceris, sed majores, Olivae folia , oblonga, ob-tUSa, rara , minoraque , et SubalbeSCentia: CauleS teretes, tenueSque, et pallentem florem , ac radicem Raphani lignosam , et fibratam. Leguminis est SpecieS, nec aliud de ea, quod ad Aledicinam spectet, potui adhuc ab Indis extor quere , quam frigida, et glutinOSa natura ConStare, et mederi ulceribus. Nascitur siuauhilani.
De COTONIAM ATL , Seu pabula vulpinae sagittae. Uerba est Typhae frumentaceae similis; illud habet insigne, quod decidentibus ab Spica graniS dodrantis aut ana plius intervallo, videtur eadem e culmiS parvis, ac granis Tri lici similibus invicem connexiS, atque adhaerescentibuS Coa