장음표시 사용
91쪽
De ZACACHICHIC, Seu herba amara.
Herba est LACACHICHIC Sesquidodrantalis , hirsuta tota, subalbida, et . minimis soliis, paene Rutaceis, flosculis obro tundis calyculiS contentis eX albo rubeScentibu S, pilosis, et qui abeant in pappos, promiscue reserta, radicique innixa fibratae. Amara eSt Valde , Unde nomen , calidaque et sicca ordine tertio. Olet Buphthalmum. Succus, qui exprimi potest ex Sesqui UnCia illiu S, Omnes humores, sed bilina praecipue , ac pituitam Superna parte purgat. Securum dicitur esse pharmacum, et nullum fere angorem inferenS : non tamen temere quibuSViS laborantibuS febre propinandum, sed ventriculo citra febrem vitiatiS humoribu S redundante, satietatem curat, appetentiam excitat, et hi8, quibus acescunt in ventriculo alimoniae, magnopere Confert, pruriginique oculorum medetur, Sedandae tu SSi, flatui discutiendo, et alvo infusum sedando inServit. Te et lauatoc , TetzC0- qui temperatis, in planis ac acclivibus locis.
CAPUT CLIV. De altera ZACACHICHIC.
Herbula est dodrantalis, tota eXilis, radici innixa tenui, fibratae, et longiusculae, aeri , et amarae , calidaeque , et
92쪽
siccae ordine tertio, et subtilium partium. Succus radicis aquae permistus instillatur naribus capitis expurgandi gratia. Nascitur in calidis, et saxosis locis. Tacapichtienses vocant Chamo,ochili, untque tussi mederi, et aliis permul tis morbis, quos facile conjiciat qui noverit ejus herbae temperiem et parteS, quae tenueS Sunt.
De zACAPATLI , seu medicina sabuli. Radicibus firmatur capillis similibus, fulvisque , unde mittit caules junceos: et in eis solia longa, et angusta. Calida est, et Sicca radix ordine tertio, odoraque. Ad muliebres morbos curandos efficaX, non minuS ac herbae aliae, quae ab Indis MeXicensibus vocantur ob eam rationem Goa- palli, seu feminarum medicinae.
De ZACAPATLI trifolia. Herba est vocatae Fragariae similis sorina , frigidaque temperie ; quamobrem pOSSet aliquiS eXiStimare aut eani dem esse, aut illi Congenerem, sed crassam , longamque et fibratam fundit radicem, ac SupernE fulveScentem, nec seri fructum ullum, sed luteum florem; ceterum folia Sunt Ocymi serrata, multis interventis distincta, et circa Singit
93쪽
tos pediculos terna. Tussi auxiliari Indi Medici aiunt, sortassis quoniam destillationes jus decocti ejus sistit.
De zACATZ0 TETIC, seu herba multarum radicum.
Folia fundit Amygdali, minora tamen, cauleS tenueS, fibris similes, et radices permultas, quae frigidae ac gluti nosae Sunt, et epotae Sistunt diarrhoeas. Nascitur in temperatis Ocopeti licae.
De ZACAOCOTL , seu herba Pinus. Id nomen sortita est haec arbos, quoniam Pinum indistincta similitudine olet, quae magna eSt, atque Comata, et foliis Mali Medicae. Cortex ejus lusus impositusque dolores levat, et praecipue e gallica lue profectos. Provenit temperatis montosisque lociS, qualeS Sunt provinciae HoJaco-
Arbor est ZACAYXTopoLLI parva, solia ferens hastarum quibusdam mucronibus Similia , Serrataque, Sed alis utrinque prominentibus, Odora, et amara. Jus decocti eorum bibitum mane ac VeSpere dolorem Ventris Sedat. Provenit in
94쪽
calidis Im acocollae juxta campestria loca. Dicitur autem Taetosolli ob alarum similitudinem cum quarto maxillae SuperioriS OSSe , genisve.
De ' Σ σCACOETLI , seu luteo sabulo. Multas radices fundit ZACACΟZTLI , tenueS, Octo UnciaS longas, et inde caulem quatuor dodrantum, rectum, ac te Iallem , quo areScente aliuS Statim provenit, soli a subalbe Scentia, et hirsuta, Similia Verbasco, caulem Stipantia, sed Olivae foliis forma paria, aut paulo minora, floreS albos, et exiles, corymborum forma eXtremiS appenSOS Caulibus. Radices iugae, atque eX Vino devoratae , duarum pondere drachmarum vomitu citato Vacuant, ac interdum pituitam.
dratoS , atque StriatoS, Unde nomen , SarmentOSOSque, folia aSpera , Serrata, et oblonga , aliquantulum amara, calida , et adstringentia, quae oris ulceribus dicuntur mansa mederi. Nascitur Tacapichilae.
95쪽
Herba est proveniens apud Tirocanenses , frigidae et humidae temperiet, u StiSque egregie SuppetiaS ferentis.
De ZA CAPAPALOGUILITE , Seu 0lere , et pabula sapilionum.
Radice firmatur surculosa, eX qua fundit caules tenues, virides, . ac binas Spithamas longoS, folia admodum exilia, longaque, flores cyaneos , refertos pilis candidis, et in pappos demum abeuntibus. Frigida et humida natura constat, et quocumque modo applicetur, SimileS effectu S praestat. Nascitur in calidis, Seu plana sint, Seu montOSa loca.
De ZACATA ATLI, seu herba molli. Herba est ita nuncupata , quoniam e contrario aSperri ma sit; radicem tundit tuberosam, inaequalem, et capilla' tam , cauleS Subalbidos, teretes, ac duaS Spithamas longos: folia paene 'Datihilina Ocymive, nempe Oblonga, et Serrata flores in Summo luteos, piloSoS, et in pappos abeuntes. Calida , Siccaque , et adStringenti ConStat natura, ad
96쪽
moveturque SuccuS ejuS maXima cum utilitate eXSpuentibus sanguinem. NaScitur in calidis Masinalci regionibus.
De ZAcATLAOLXOCHI , Seu Il0re Matetit herbacet. Herba est exilis, ac dodrantalis , praecedenti similis somina , sed caulibus purpureiS, geniculatis, et contortis, et nerveis discursibus transverSim diScurrentibuS, flore Cyaneo, parvo, radice dulci, et calore ad temperiem attinenti. Conferre asthmaticis narratur. Nasciturque imitetoci juxta colles: herba sane aut eadem praecedenti, et natalibus tantum differens , aut illi congener.
Dc ZA HUITAPATLI , seu utericina sabuli spinosi. Herba est radicem ferens parvam, et fibratam , unde profert caules breves , et in Stellae modum per terram sparsos , ac resertos soliis parvis, exilibus, et in sphaerulas aggregatis , toto caulium discursu, longiusculaque , et candicantia juxta herbae umbilicum filamenta. Radices tusae devorataeque ex vino Meti, aut aqua trium drachmarum pondere, bilina, et pituitam per Superna, atque inferna di-Cuntur Vacuare. Amaro Sapore ConStat, urit guttur, et Ordine sere quarto exsiccat, atque calefacit. Provenit in fri-
97쪽
gidis Tauhaluthcani , arentibus collibus; servanturque illius
DE ZACA C0ra, Seu Primis Ilvestribus. Priani genus est ceteris hujus orbis simile, fructu Coccineo , sed longe minori, acido, et impense adStringenti, qualis etiam est ipsa radix. Nascitur in montibus Quauhna-htiacensibus. Unciae Octo succi ejUS placant febreS , et coercent defluXioneS.CAPUΤ CLXVIII. De altera ZACA COTL.
Arbor est magna, Pruni foliis, brevioribus tamen; fructu pallido, Priano simili. Cortex radiciS craSSuS CSt, Succo manans, et grati Saporis , frigidaeque Cum nonnulla adstrictione temperiei. Devoratur adversus febreS.
DE ZACATLA, MALLI, Seu herba eminentis frontis. Radicibus insistit ZAcATLAM1ΑMOALLI fibris Similibu S, Unde caulem unicum profert tenuem , teretem , ac Circa inferioreS parteS purpureum, subrectum , folii8 Lini, per intervalla serratis, longi S, ac perquam angustis, eX Utraque
98쪽
caulis parte Singulis prodeuntibus, praeter alia valde minora : floribuS vero Circa Suprema ramorum cacumina Candidis , Sed quadamtenus vergentibus in purpureum , VaSculis oblongis contentis, ex alterutra parte singulis diviSis in quin que soliola. 'unt folia tu Sa admotaque cum SiliquaStro, aut comman Sa , qua parte vexat, dolorem dentium Sedare. Nonnullum videntur haec participare calorem. Provenit siuauh-nahuaci acclivibus calentibusque montium locis.
Radicem fundit ZACAΡΟYoΜΑΤLI tenuem , CauleS purpureos , et candenteS Spi CaS. JUS decocti radicum tussi magnopere opitulatur. Calida est, et humefaciens. Nascitur editis humilibusque Tlaqualienanci lociS.
De EA TICPAC, Seu herba Super Zacati nascente. Fibratam agit radicem , unde edit cauleS fu Scos , qua tuor dodrantes longos, Ocymina solia, Serrata, fructum parvum , et orbicularem, Striis profundioribus distinctum, lentum , ac refertum Semine ; floreS Candentes, et modicos. Lancinant folia, glutinosaque Sunt, et eX aqua reSoluta medentur ulceribu S.
99쪽
De ZACAPIPILLOT CHII L , Seu hcrb0S0 , ac pendente sore. ZACAP1PILLOLXOCHITL , quam alii seu ipillo ochiil vocant , fruteX est foliis Menthae, minime Serratis , floribus coccineis , longis, Periclymeni figura , binis candidis apici bus e singulis intrin Sectis prodeuntibus. Frigida humidaque temperie conStat. Cortex radicis Semunciae pondere devo ratus placat sebrem. Nascitur in calidis 2 latomicae collibus, et fortassis pertinet ad species Periclymeni, etsi viribus differat. CAPUT CLXXIII.
De ZA TZ0CUILPATLI, Seu medicina herbacea Acanthildidis. Volubilis est folia ferens valde mollia , cordis figura, florem bombycinis laxisque filis persimilem, ac capreolos multos. Calefacit, eXsiccatque Ordine quarto, Subtilium CSt par tium, et adeo acri natura , ut confracta , et admota nari-bUS e Vestigio creet Sternutamentum. Nascitur in faucibus montium juxta aquarum rivulos in calidis Ttzt0Eucae.
DE ZACANELHUATL , Seu radice Zacat Radicibus innititur similibus fibris, unde profert ramos SeSquidodrantales, tereteS, tenueSque: et in eis solia Amygda-
100쪽
li, Serrata, et in serna parte purpurascentia. Frigida natura constat, et utiliSSima esSe dicitur adversus dySenterias.
De AACAXILIN, seu herba, cujus semen est simile cochleis. Species est nostratis Lithospernat, eidemque per omnia fere Similis, et eodem fructu , granulis Scilicet firmis , nitidis , candentibus, cochleis par ulis quadam tenus Similibus, unde nomen ; radi X est mediocris magnitudinis , Raphano par, lubrica , ac temperata sere natura , paulo ve frigidiore. Fluxibus opitulatur, ast limati duarum drachmarum pondere devorata, tumoribus praeter naturam illinitur, febrientibus exhibetur, ac membris ictiS, perfractis, aut lassitudine af sectis est utilis. Nascitur regionibus temperatis, qualis est ager MeXicen SiS, CampeStri, atque humecto Solo. Sunt autem , qui Tasnc0θziu vocent.
De ZAZACATYIN Seu parva ZaCall. Radicem agit ZAgACAT ZiN si bratam, caules purpureos, folia Mali Punicae, sed longe majora, ac fructum orbicula-iem, Cicere majore M. Corte X radiciS redactus in pulverem, ac duarum drachmarum pondere eX aqua devoratu S alvum leniter ac citra noxam ullam Subducit. Nascitur in jugis ar-