장음표시 사용
81쪽
lescere. Neque aliud de ea exquirere, aut investigare potui, atque ideo delineandam non curavi.
De COTA COATL , Seu pelle aprina. Catiles profert excelsos, et Valde geniculatoS , laevesque , folia craSSa, lata, et in Summis caulibus fructum tu teum , pineis nucibus Similem , et utrinque flores , quibus exorientibus decidunt folia, et caulis areScit, reSurgentibus aliis ab eadem radice . CauliS pomumque acorem quemdam gratum praeseseri, editurque OXalidis loco. Radix obrotunda, et fibrata est, et squamuliS quibuSdam Velut compacta. Nascitur in calidis Mactiaci lani, umbrosis, humidisque et humilibus lociS.
De s mcHIra, seu arb0re Ductus crepanti Maietio similis. Spinifera arbor est, folia Mali Punici serens, paulo tamen obtuSioris cuspidiS , et capitula in postremis viticulis Epithymo similia , majora tamen , ac siliquaS e purpureo rubeScentes, refertas nigranti semine, quod licet edule sit et grati saporis, halitum tamen inficit, insuavemque conciliat odorem. Cortex radicis frigida et adstringenti natura con stat : dysenterias aliosque fluXus cohibet. Folia cum Sale, ac
82쪽
siliquastro medentur Satietati ; Cum soliis vero Palmarum abortum coercent ' SUCCUS SeminiS instillatus naribus humo res aquoSOS e Capite affatim trahit; idem praestat pulvis, efficaciusque cum Ruta, adeo ut VermeS ulcerum interno
rum pertrahat; idem in Spersus dentium dolorem tollit, et ut cera insanabilia curat , VeneniS ObSistit, et aurium dolorem sedat. NaScitur in calidis regionibus, qualis est siuauhchi nancensis , et aliae non paucae Similes, quibusque locis.
De H IMOCHII L, seu 3 chiil magno. Arbor est magna et Spinifera, folia ferens Luamochiil quadam tenus similia , bina , et Obrotunda , ac forem , et fructum , ut dicitur , nullum. Alliorum odorem praeseseri, sed praecipue cum uritur. Sicca eSt ViS, et impense adstringens. Sistit diar rhoeaS pulvis additUS resinae, et frigori ad versatur : manifeStum enim putorem praeseseri, et nonnihil caloris. 'unt e cortice radiciS parari Venenum interficien dis noxiis animalibuS aptissimum , Urit equanapalli. Nascitur in campestribus A resecae, quae frigida Sunt, et in calidis Quauhquechrillae. Sunt Veso, qui Pepetolic eamdem arborem vocent.
83쪽
De CHIPEIATE LO- , Seu pene Chipeo. Volubilis genus est ea herba, quam a pene Chipi, Me-xicensium dei, ita Vocabant, CatileS proserenS Sarmentosos, tereteS, et per intervalla geniculatos, et in eis folia trifida, capreoloS, et fructum edulem , veSicis incluSum ; neque aliud de ea planta narratur juvamentum.
De cmPILLIN , seu herba fructus sonantis. Radicem fundit Raphano similem, sed minorem, et fibratam , folia leguminis, solliculos similes illis cicerum , et coccineum florem. Eduli S herba eSt cum coquitur, etsi lubricitate immodica insuavis. Frigida temperie ConStat epota , admotaque inflammatis oculi S opitulatur, Vulneraque antiqua , et recentia eXtergit, eXplet Carne, ae Cicatrice tandem obducit. Nascitur in campestribus, calidisque locis.
CAPUT CXXXIX. De altera cHIPILLIM
Altera CulpiLLIN , quam alii Hoeich illin vocant, frutex est hominis altitudine , foliis ternis, parvis , legumini similibus , siliquis modicis, et tenuibus, luteisque floribus.
84쪽
Frigida est, et lubrica natura. Radicem standit unicam, mediocriter cra8Sam, fibratamque , SenSim tamen VerSuS eX trema gracilescentem. Medetur haec febrientibus, cocta editur, cruda Vero alvum lenit, ac vomitum ciet. Nascitur in calidis Papulati aci humentibus, locis editis, atque humilibus. Cytisus fortassis vera eSt, aut illi citra dubium con
Radicem mittit TLALCHipi LLIN longam, SurculOSam, et fulvecentem e candido: caules Spit hamaeos, et in eis folia longa, et anguSta ,' Septena per intervalla, et Nasturtii foliis quadamtenus similia, florem Ciceris magnitudine , et figura , sed paulo minorem. RadiX in laevorem redacta, et ex aqua Sesquidrachmae devorata pondere, per Superna bilina , pituitamque Vacuat. AcriS eSt, Calefacitque , et exsiccat ordine tertio. Nascitur temperatis regionibus, qualis est Tetzcoquensis, et Fauhtesecensis.
De cHICHI CALLOTIC, Seu planta Spinae simili. Radicem fundit Cesi CHICALLOTIC Raphano similem, s-bratam , extra fulvam, et intus candeScentem , unde mittit caules tenues, VirideS , et rotundos, folia Oblonga, parva,
85쪽
serrata, et rara Spiniferaque: flores vero in extremis caulibus erinaceorum parvorum forma ScabrOS et pungentes. Radix constat Sapore Pastinacae , et nonnihil calida temperie. Uncia unica radicum tusa, atque e liquore aliquo devorata urinam mire evocat, medetur ulceribu S inSpersa, et febri bus interpellatis eX aqua assumta trium drachmarum pondere opitulari Solet.
CuicΑLLOTL , quam alii Chichicalloti vocant, Spina est
radicem serens SurculoSam, Unde profert caules subalbidos, et spinosos, folia Cardui benedicti longa, anguSta, sinuosa , spinifera ac cinerei coloris, floreS orbiculares, luteos, et interdum candentes , papaverinis haud dissimiles: fructum oblongum , Striatum , asperumque, resertum nigro, ac parvo Semine, quod tritum . aC duarum drachmarum pondere devoratum humoreS OmneS, Sed praecipue pituitosos vacuat, et articulos inseStanteS. Saporem, et odorem Siseris videtur referre. Lac oculis infusum cum lacte mulieris, quae femellam pepererit, inflammationeS eorum Sedat, adversaturque febrium typis ; idem medetur ulceribus pudendorum: BOS vero scabiem curat appositus. Amarus eSt ejus herbae Sapor, calidaque et Sicca temperies. Munt alii liquo-
86쪽
TOrem stillatilium ejus ac germinis Miaquili, nubes oculorum discutere, Carnem Supervacaneam e Xedere, dolorem ex hemicrania ortum Sedare, aliiSque eorumdem hujusmodi morbis egregie subvenire. MeXicano naScitur agro, nec ulla refugit loca montana, aut CampeStria.
cACALONE PILLI Copitianensi , seu corvinia magua. Radices fundit surculoSaS, CauleS contortOS, purpureoS, ac geniculatos, et in eis Salicis solia, flores longiusculos, et fulvos. Frigida temperie constat, febres e XStinguit, excitat infantum appetentiam, et ad eXSiccanda ubera materna Con. citat. Nascitur Copitiani, campestribu S ac planiS locis.
Radici innititur longae , et fibratae CACALOTLYNE EPILLI, nempe fruteX qua illor longus Spithamas, e qua fundit stipites purpurascentes, tereteS , et geniculatos, folia longa et angusta, SaliciS fere, Sed minora, nerveis etiam di
Scursibus purpuraScentibus : sorem COCC in eum, et modicum. Frigida adstringentique natura ConStat. Folia tu Sa devoran tur adversuS SanguiniS Sputum , CordiS aiiectiones e calore prosectaS, febres, casUSque, et ictu S. Nascitur tempera-
87쪽
tis regionibus uuauchinanci , ubere Solo, montOSO, auι Campestri.
Arbor est mediocris magnitudinis, foliis Mali Medicae,
longe tamen amplioribus, ac frequentibus a dorso in latera venis discurrentibuS; fructus Sunt Siliquae permagnae et fulvae ; flores magni, pulchrique , et SuaviS odoris, quorum tantum est usus; floridis namque adhibentur manipulis, torquibus, atque corollis, quae IndiS Sunt frequentiSSima, tam magnoque in pretio habita, Ut neminem, quem revereantur, his imprimis non oblatis audeant adire, aut Salutare. Lacte manat. Frigefacit, conglutinatque imposita, pectoris dolori medetur orto a calore. Medulla ejus duarum dractimarum pondere devorata emundat Ventriculum, et inteStina. Plura Sunt harum arborum genera, floribus tantum distincta, quas nos singulatim imaginibus curavimuS exprimendas. Sunt enim, quae flores ferant coccineos, Vocenturque Tl altio- cacalax0chiti, Suntque candentes , dicanturque Tirax0chit nec deSunt aliae , quae e variis colorum disserentiis varia Sortiantur nomina , velut Tiauhquechu 0chiti, Hoilostoxilli, AF0tecili , et siquae sunt hujusmodi aliae , quae omnes in regionibus multis hujus novae Hispaniae offenduntur. Sunt qui species has omnes Cacaloxochiti Vocare Soleant, aSSe
88쪽
rantque corticem earum cum cortice Nantetin in pulverem redactum , devoratumque , aut juS decocti bibitum enixas magnopere Corroborare , atque sancire, quod tamen vide tur abSurdiSSimum.
De TLALCACALO CHII L, seu Cacaloxochiil humili. Herba est radici unicae bulbaceae, et fibratae insistens, unde proseruntur folia porracea, cauleSque bini, porracei, Sed magna ex parte rubet , et in summo flores sex soliis ConStanteS, intuS candentibus, extra vero rubeScentibus ex albo, Cacalaxochiil Similes, unde universae plantae Indi imposuere nomen. Radix est frigidae, et lubricae naturae, admoverique consuevit inflammatis infantium oculis non sine successu felici. Species Narcissi haberi haec planta , nec Sine ratione PoteSt.
De CA LOTLrzsVIUM , seu Maizi0 corvino torrefacto. Radicem magnam fundit et SurculoSam, caules fragiles, quadratos , horrentes Spinis, folia Urticae noStratis , sed majora , fructum acinosum, quo Cadente apparent Capitula appendentia , similia Corrudae germinibus, florem, ut a junt, parvum , et pallentem. Folia Lavendulam vocatam olent,
89쪽
8 Igravius tamen, Sapiuntque. Calida est, et sicca ordine fere tertio. Tu menti capiti adhibentur tusa folia aut illinuntur ex aqua, atque ita discutitur dissipaturque morbus. Nascitur injugis Teh0itzilae.
De CACALOΗVAZTLACOTL, seu sude tenui corvi. Imitetocensis arbor est, folia ferens per singulos pediculos bina, obrotunda, Venosa, et Subalbida, nonnihil aspera , et ulmeis non prorSUS disSimilia: floreS Cyaneos, semen latum , pallidumque. Frigidae est, et adstringentis naturae. Ρulvis radicum morbiS oculorum opitulatur, et rubescentem eorum SuperVacaneamque Carnem eXedit. Nascitur in collibuS.
YCHCACALOTIC , quam alii Tlasanquipatii seu medicinam fraefractam vocant, herba eSt radicibus innixa capillis similibus, quibuS Saxis adhaeret: unde profert foliola obrotunda , ac in Orbem circumacta , undulata, Sena, subalbidaque , praeter alia quaedam minora, et albidiora , cauliculos tenueS, et breVes, et in Summa parte exiles flosculos. Lichenis specieS est peregrina, frigida, humidaque eodem modo natura conStanSi Verum edulis, ac dulciS Saporis. Fe-
90쪽
bres exstinguit, et tumoribuS praeter naturam repulSu Confert. Nascitur in montium acclivibus, humidisque calidarum regionum locis, qualis est Pahuatianensis.
De CHICHIM AHUITL, seu arh0re Canis. Folia profert Lauri, et acinoS pGSi maturitatem purpureos. Foetida herba eSt, neque Salubri qua piam facultate insignis, ideoque ad Vivum non eXPreSSa.
De ZACAPETLAT, seu herba ea Stora, aut stragula.
Herba est dodrante paulo major , Caules fundens purpureos , tenueS ac tereteS, solia Menthae, et sorem purpureum. Jus decocti medetur dysentericis. Provenit Copitiani in planis ac campestribus locis.
De zACATAC, seu herba foetida. Volubilis, atque edulis herba est, radicem fundens lom gam , et craSSiusculam, folia cordis figura , hirsuta , et tincta diluto virore, ternaque : Siliquas parvaS , et purpureum florem. Sapit viridia cicera, Vescunturque ea Indi per annonae caritatem.