장음표시 사용
101쪽
detentim accrevit: vel & nascuntur ab aliqua spontanea congestione metastatica aut scrophul Osa , sensim ibidem facta, adaucta, tandemque similiter suppurata. Dato semel primo principio materiali talium concretionum , seu suppeditatium fuerit ab aliquibus reliquiis pleuriticis aut catharratibus, seu processerit ab aliqua spontanea congestione, sic intelligendum quomodo abhinc nascantur tubercula aut vomica. Nempe si illae primordiales reliquiae induratae vel &aliae congestiones omnino concrescant & cum suis pellibus conferveant a primis exordiis suis, nec ideo possint denuo admittere materiem novam in folliculo suo vel saltem pavicissimam ttunc eae solummodo acquirrunt molem circiter pisiisOrnaem aut lenticularem , reconditam in singulo folliculo , totidemque constituunt tubercula quot folliculi hoc modo fuerunt occupati ; non aliunde procedunt numerosae illae tuberculosae con cretiones quae non raro disseminatae reperiuntur in pulmonibus ut & visceribus caeteris. Si vero praedicta rudimenta primordialia concretionis remanserint aliquandiu fluida nec agglutinata folliculis suis, tunc ibidem nova subinde materies pedetentam admittetur qua sensim augescet concretio Originalis, qllae ideo molem majorem atque majorem obtinebit: adeo ut his in circumstantiis sensim formetur major quidam tumor Perinde saccatus qui Vera vomica est , nec diversus a tuberculo nisi
quoad molem. Qui tumor deinde adaugeri pergit quandiu praedicta accumulatio materiei concrescibilis non impeditur, tum prout ea debetur sonti uberiori aut parciori: vel denique adaugetur prout concreta materies rarescit ab accedente suppuratione aut dispositione carcinomat dea. Quandiu vomica remanet in statu merae concretioniS, ea dicitur cruda. Sed vomica suppurata audit ubi, per abusum spi-
102쪽
rittiosorum, vigiliarum, exercitationum, VeneriS, medicamentorum fundentium dictorum vel & essicacia febris alicujus , materies ejuS moVetur nimis, Veluti inflammatur, sensimque
eliquata degenerat in quamdam speciem puris ; sed ea
dicitur vomica latens seu clausa, quandiu non aperitur post suppurationem peractam. Aperta demum seu patens appellatur, quando cystis ejus a plure contento erosa sponte aperitur, aut rumpitur mediante tum aliave violenta commotione: ita ut materies ejus ichoros O-ptirulenta tunc effundatur, vel in vasa aerea Vel in caVum thoraciS, Pro Vario loco quem occupabat. Unde triplex occurrit conspectus vomicae: crudae scilicet, suppuratae sed adhuc latentis, tum suppuratae simul & apertae, cujus triplicis status signa nunc tradenda incumbunt.
Vomicam crudam subesse fas est augurari , quando post
aliquem pulmonis affectum catharralem aut inflammatorium , sine bona crisi terminatum , remanet notabilis dyspnoea facile adaugenda ad minimum corporis motum, quae increscat per menses aut annos & praecipue Ob superVenientiam novorum catharrorum , quibus offerre solet occasionem frequentissimam. Praeterea praesagitur idem sorte malum genera i per congestionem lentam apud sis humosos vel & eos qui passi fuerunt aliquam metastatim , quando ii sensim evadunt anhelosi, haecq edyspnoea Pedetentam crescit per menses aut annOS ; quod a Liguritam Priae sertim firmatur apud stritumosos, si in iis appareant ingus gitatae
Vomicam stippurari significatur imo illam esse jam stippuratam sed ad hac latentem , quando dyspnoea fit multo graVior pauco
temporis lapsu, praetereaqhie aegrotans tandem percipit alicuoi in pectore dolorem quemdam obscurum dum re pirat. At nullum
superest dubium ubi jam existit iustis habitualis di tenax, aeqUQ
103쪽
ac inutilis, una cum sebre exigua quae posthac lapius veluti
peripneumonica fit & statim degenerat in febrem maras moideant, qualis excitari solet a qualicumque latente abscessu. Ruptae demum seu patentis vomicae evidens signum est expectoratio magis vel minus copiosa puris fetidi dc ichorosi , necnon plurimi quandoque sanguinis , quando nempe cystis rumpitur versiis bronchia. Et similiter demonstratur talis ruptio, sed facta versus cavum thoracis , quoties post evidentia signa vomicae suppuratae illico apparet syndrome seu cumulatio symp- tomatum empyematis proprie dicti, de quo infra agemus. Ρrognosis varia est pro vario statu VOmicae. Quandia cruda
manet, neque tunc Videtur celeriter adaugeri nec permovetur imprudenter, non raro toleratur absque maximo incommodo, haud secus ac cruda pulmonum tubercula. Verum suppuratio
ejus habetur in procinctu quando dyspnoea celerrime adaugetur una cum tussi & nocturnis inquietudinibus ; nec demtim dubitare amplius licet de apostemate formato si detur quaedam difficultas decumbendi in utroque latere, praesertim si febris lenta exacer hescens simul adsuerit. Quibus in circumstantiis nihil superest exspectand im & exoptandum nisi ruptura, quae eo felicior quo promptior. Sed quis non viderit abhinc maximum impendere periculum suffocationis instantaneae aut empyematis, vel &consumptionis phtysicae ' quae non minus lethalis est, quamvis multo magi S lente procedat ut plurimum, ob duritiem cystidis qua resistitur purulentae pulmonum erosioni. Nihilominus accidit aliquoties ut talis purulentia persanetur mediante persecta detersione ulceris contingente post vomicae rupturam , sicut de tuberculis sic statuitur coaca Ο , quibus
tubercula in pulmonibus oriuntur iis pus intra dier quadraginta e ae
quo sit nuptio , exspuunt i quos si superent , ut Plurimum tabidi sunt
104쪽
Quod idem oraculum amante experientia editur de ipsismet pie rit idibus suppuratis, aph. IS sect. S. Quandoque etiam, sociis vomicae singulariter stringitur ac vellit1 exhaustus apparet, quin tamen sanatio perfecta obtineatur. Hoc sit quoties, irrita hac specie salutis, idem socias in eadem pelle dem repletur serius ocius, iterum postea aperiendus post aliquot menses vel & post annum, cum febre ad hunc eventum congruenti, non sine reliqua caterva caeterorum symptomatum& periculorum. Quinimo docet experientia eumdem eventum pluries quandoque observari in eodem homine, toties salvum sese reputante & quadantenus reconvalescente ; sed hominem eum nihilominus tandem laborare phlysi pulmonari , perinde lethali quamvis lentissima. Qui voluerit inspicere accuratissimam tabellam prognosticam exituum propriorum tuberculis & vomicis suppuratis, legattextum lib. I de morbis, relatum pag. Ι, ubi de prognosi catharrorum pectoralium.
EMPI EMA Vox haec em ema apud Hippocratem, Aretaeum aliosque Plurimos scriptores generica erat non solum ad significandam suppurationem in pectore contingentem, sed de aliis in visceribus factam; unde Emmici vocabantur ii omnes quibus aliqua suppii ratio interna peracta erat. Nunc, communi inter Μedicos consensu, hoc nomine duntaxes appellatur collectio puris incavitate thoracis alterutra Vel in utraque.
Μalum illud praesertim advenit ex suppuratione pleuritidis aut Peripneumoniae. Sed aliquando etiam Oritur a vomica, hepatitide, nec non ab angina metastatice delata ad pectus.
105쪽
Quidam amant ad empyema revocare collectionem singilinis in thoirace contingentem post pectoris vulnera. Sed, ni fallor,
opinio haec non est accurata; nam ex eo quod tunc requiratur
eadem operatio chirurgica ac in empyemate proprie dicto, &quod in utroque casu communis sit difficultas decumbendi sti pralatus sanum, non licet confundere talem collectionem cum em-
pyemate legitimo. Hoc patebit ex consideratione symptomatum empyematis jam facti aut tantiu immodo impendentis, simul &eorum quae comitantur collectionem sanguinis extra 'asati post vulnera pectoriS. Empyematis ituri praesagium aut metus saltem eruitur ex signis indicantibus suppurationem peractam esse in organis thoracicis, si debito tempore nulla dein contigerit rejectio puris
per superiora. Quis enim non viderit hunc abscessum erumpere posse in cavum thoracis perinde ac versus bronchia pΡraesentis empyematis signa haec sunt prout recens aut inveteratum. Nempe declaratur empyema recens ubi symptomata suppurationis factae statim mitescunt hanc tantum ob causam quia, disrupto abscessit, pulmones liberantur mole puris tunc dela. hentis in thoracem : deindeqtie post eas fallaces inducias brevi succedit exacerbatio symptomatum pristinorum, imo Sc quaedam nova caput extollunt. Quae ita eveniunt non solum quia ingens copia saniel purulentae promanans ex abscessiti recenter aperto
superadditur puri prius effuso & cogit pulmones in augustias: verum etiam quia pus effusum objicitur toti superficiei pulmonis& pleurae, ideoque has padtes molestat multiplicatis aculeis, dum simul combibitur & rapitur in sanguinem ab infinitis venis
absorbentibiis. Ρropterea, praeter febrem lentam CXacerbescentem quae nunquam siliuit dc quae e contra ingravatur in dies , tunc certissime saeviunt. 10. Inassueta graue itab supra diaphragma;
106쪽
Σ . respiratio , iam antea dissicilis, brevi tempore magis laboriosa ingravescens de die in diem ; 3'. tussis frequentior& operosior eaque Plerumque sicca : quandoque tamen cum 3putatione paululum purulenta, quandoque non; 40. collum, scapulae & pectus colliquativis sudoribus noctu depluentia; ue'. decubitus subinde impossibilis nisi supra latus affectum , imo tantummodo possibilis supra dorsum si adsit empyema duplex. Ρraedictis signis certo indicantibus collectionem puris in th racis cavo, aliqui Medici, secundum coacam 432, addiderunt sensibilem fluctuationem liquidi illius, imo dc ejusdem strepitum auditu discernendum si concutiantur aegrotantis humeri ; sed pace adversantium fateor me nihil simile unquam percepisse ,
sive paucum pus fuerit, sive multum. Signa demum empyematis inveterati sunt 1'. omnia symptomata praesentis empyematis superiuS indicata ; 2'. calor de urens in latere affecto, ita ut ibi citius siccescat linteum madidum quo forte thorax circumligatur ; 3'. magi S prominet arcuS coiiatarum lateris Occupati ; V. tegumenta Oedematos a tandem fiunt in latere affecto imo & hirta pustulis bene multis propter malignam phlogosim generatam sub stagnante pure; 3'. demum, nisi evacuetur pus collectum aeger emaciatur, fiunt concavi oculi ejus, digiti extremi calent , recurvantur ungues, PedeS diu intumesia cunt, noctu Vero palpebrae, saepeque hydrops pectoris incidens morbum cum vita solvit. Quoad collectionem sanguinis extravasati intra thoracem post vulnus inflictum , haec sunt ejus signa quae sufficiunt ad distinctionem veri empyematis. Tunc quidem percipitur pondus supra diaphragma , decubitus aegrotantis se habet sicut in empyemate Purulento , saepeque etiam prominet arcus costarum lateris
affecti: sed irritis illis similitudinibus , alia interim discrimina
107쪽
notabilia emergi t. Deest febris lenta horripilatoria nec datur
marcor, percipitur magna distensio in latere affecto, syncope frequens incidit, pulsus admodum parvus de irritatuS apparet, sudores erumpunt algidi frigentque extrema. Diagnosis empyematis cujuscumque patet ex dictis, aliundeque scitur haud dissiculter nuna provenerit a suppurata pleuritide
aut peripneumonia, num 'e a Vomica aperta aut ab angina metastatice delapsa in pectus Superesst igitur exponenda prognosis Empyema in genere perquam periculosum: si duplex , peri culosius: si inveteratum, fere certo lethale. Quinimo impossibilis
curatio benignioris empyematis absque Operatione chirurgica, quae non succedit nisii in empyemate recenti. Si enim provectum, tunc pus stagnatione corruptum degenerat in saniemi ichorosam, setidam, acerrimam & flatu lentam : ideoque invehit pessimam compressionem pulmonum & erosionem, quibus insertur lethum inevitabile , irrita Operatione chirurgica. Quapropter , qui suppurati uruntur aut fecantlir, si pus aut aqua confertzm ess umerit , omnino intereunt, ut fertur aph. 27 sect. 6 ; dum e contra, exaph. 43 sect 7 , suppurati cum uruntur aut secantur, si pus purumo assum cluat, evadunt. Quod si coeninum O graveolens fuerit, pereunt. Omnes siquidem norunt illud pus duntaxat laudandum esse quod album, leve, inodorum, aequale ; quod exit absque impetu, & quod caeruleo colore nusquam inficit specilla argentea. Quando haec ita se habent & res bene sunt successsurae febris post operationem brevi remittitur praetereaque minuitur suppuratio, qua tandem belle desinente redit appetitus somnusque,
Si una cum empyemate aperto adfuerit sputatio purulenta, magis anceps prognosis. Tunc non solii in requiruntur praedicta quoad successum operationis, verum etiam ut integra purgatio
108쪽
per sputa obtineatlix intra quadraginta dies, secundum generale praeceptum aph. I, sect. & coacae 6O erga suppurationes
Π AE ar o P o T T S I S. HAEMops TYsis dicitur sanguinis plerumque spumosi expectoratio magis vel miniis copiosa , cum tum , sine febre inflam
Alia haemophlysis irregularis & omnino accidentalis: alia regularis quae scilicet secundum quasdam periodos accidit viris aut mulieribus valde plethoricis vel quibus suppressa est habitualis quaedam sanguinis eVacuatio. Triplici modo contingit haemo phlysis, nempe propter erosionem, dilacerationem & anastomosim Vasorum pulmonicorum. Erosionem producere valent pus ibi stagnans, aer acribus particulis quibuslibet resertus , ipsemet humor trachealis valde acer , itemque sanguis multa intinctus ac redine praesertimques corbutica & syphil litica. Dilacerationem faciunt vulnera , plethora apparenS aut Verarujus ratione frequens juvenibus spuitio sanguinis ex aph. 29sect. 3 , stagnatio sanguinis propter Vomicam aut tubercula , ferina tussi S, clamores, cantus, conamina corporea , insumatio Pneumaticorum instrumentorum; quibus omnibus esticacia major impertitur a dispositione delicatula pulmonum, saepius a parentibus tradita. Anastomosis demum , seu perspiratio sanguinis per ultimos sines exhalantium vasculorum, determinatur a nimia sanguinis
109쪽
teneritudine aut rarefactione, tum imprimis a nimia flexilitate Pulrnonicorum vasorum quae facilius praebent aufugium sangiuini Per se copiosiori, aut redundanti propter defectum solitae cujusdam sanguineae evacuationi S. Symplomata haemophlysiis sunt 1'. tussis quae saevitie, conti nuitate aut frequentia sua respondet copiae sanguinis expectorandi, a'. dolor quidam pectoris gravativus major vel minor , quandoque nullus, 3'. tape pulsus pectoralis dictus, si haemoph tysis regularis detur '. varia disticultas spirandi prout aerea Vasa Opplentur sanguine rejiciendo per tussim ; ue'. calor sensibilis saltemve peculiaris titillatio intra pectus ob contractum sanguinis amuentis in bronchia ; 6'. denique sanguis rejicitur plerumque spumosus, quandoque tamen serme sincertis, vel &grumosus aut intense ruber, mox coagulatus & nigricans, mox per strias duntaxat admixtus humori tracheali ue quae Varietates Pendent a Varia copia aut celeritate sanguinei essitivit. Beneficio eorum signorum, diagnosis haemophlysis haud Operosa, eaque sic simpliciter traditur aph. 13 seel. 3 ; qui spumantem sanguinem despuunt , iis eae pulmone educitur. Nihilominus juvat adhuc haemophtyisim accuratius discriminari ab aliis rejectionibus sanguinis per Os. Si nempe processerit e gingiVis , lingua , palato, rejicitur simplici exspuitione : e gurgulione &faucibus, screatu : ex gutture, tussicula : ex pulmone & thorace, Vehementiore iussi: e gula demum aut e ventriculo, vomitione Per quam sanguis ut plurimum niger evacuatur, nec non reliquiis alimentariis quibusdam intermixtus. Quandoque etiam sanguis e naribus descendens in fauces dc guttur tussim excitat
S tussi rejicitur; sed id facile est distinguere si sanguis nuper e
Deinde ita judicatur modus quo sanguis erumpit ex vasis suis.
110쪽
Erosonem seti diabrosim indicant catharri frequentes aut neglecti, multa inspiratio acrium , peculiaris acredo sanguinis, purulenta symptomata praegressa. Dilacerationem vero seu rixim, Vulnera, cantus , longi sermones , conamina , plethOra , ferina tussis, supprestio solitae sanghi inis evacuationis, delicatula pulmonum constitutio. Anastomosis denique declaratur quando haemoph tyssis incidit cum teneritudine aut rarefactione sanguinis aliunde copiosioris, sicut juvenibus praeseritim contingit, tum saeptiis quando adest haemophlysis regularis propter suppressionem solitae alicujus evacuationiS sanguineae. Quaerenti quaenam sit prognosis haemophlysis p respondemus eam generatim haberi omninosam , sicut quaecumque haemorrhagia interna; ea tamen hominem nunquam statim tolli e medio, Disi in casu maximi vasis aperti a vulnere aut erosione; sed ab ea phlysim stepe saepius accersiri, quoniam a sanguinis sputo puris utum sit plerumque ex aph. Is seci . 7. Cujus purulentiae eventuS
successiivi sic recensentur aph. 8O seo . 7 : ex sanguinis vomitione tabes O per siperiora puryatio : eae tabe surio ex capite : ex su-aione , aDi pro fluxium : eae alvi pro fluxio , purgationis per uerperiora retentio, ea qua mora. Tum breviuS aph. 81 ejusdem sectionis :ex fanguinis sputo puris sputum O suor ubi autem sputum retinetur,
At lethalis terminatio tabida haemophlyseos magis timenda est vel minus pro variis adjunctis. In genere minus periculosa omnium rejectio sanguinis per anastomosim, quoniam saepius Don excitet febrem aut inflammationem , imo saepe utilis sit suppressis haemorrhoidibus mensii bus , quatenus inde corPUS
l beretur sanguine retento dc detur tempus ad restituendam evacuationem stippres am. Ideo ille sanguinem evomenti , me
cmi crumpentibus solutio si , ex aph. 3I sect. , neque tunc impendet