Considerationes pathologico-semeioticae, de omnibus humani corporis functionibus ...

141쪽

lione pleihorae maximae , terroris, moeroras, metus, maioris cuiusdam haemorrhagiae aut praeposterae Venae-sectionis; 6'. de nique febrilis materies bilios a tum symptomatica tum critica , qtiae aliquando valet pati similem refluxum quo tempore pervadit suos excretorios ducitis; quod ita fit seu quia ingens datur bilis copia, seu quia haec bilis fit littur maxima penetra bilitate: vel eo quod ille idem humor per Vim febris acquisiverit colorem flavum penetrantiisimum in sanguine ipso, antequam separaretur in colatoriis hepaticis. Symplomata veri icteri sunt i '. flaVedo toti US corporis, prae sertim oculorum , eaque magis Vel minus satura pro diversa qualitate bilis, quae non parcit ipsis mei Osabus de membranis , sicut nec ipsit pinguedini ; 2'. urinae admodum flaVae, ad rubedinem pronae , Velut Oleosae, in quibus colore flavo tinguntur immersa lintea ; 3'. linguae amaror cum in appetentia , tristi langore, nec non sensti plenitudinis valde incommodo &plerumque flatu lento ; '. alvus sicca & pigra, dejectionesque cinereae aut omnino candicanteS ; S'. quandoque dolor gravativus in hypocondrio dextro, aut quaedam renitentia , 6'. denique magna ariditas cutis, cui saepe adJungitur Pruritus

Diagnosis icteri veri & ejus specierum facile patet, nec Op rosum causas dignoscere, si attente considerentur praegressa &adjuncta. Quoad prognosim, icterus ille facilis curatu qui ortus est 1 causa haud dissiculter tollenda, qualia sunt in viscatio intestini

duodeni, coagula lactea infantum, moeror, terror, ira, mettis, sit ea levioris momenti fuerint. A graviditate, curatur sponte

Post partum. Sed curatio in genere dissicilis, si pendeat icterus a causa pertinaciore, quales sunt calculi biliosi aut magna in--

142쪽

viscatio ducti tum hepaticorum & canalis choledoci; tuncque

praesertim ardua, quando citius usurpantur cathartica, dum et contrario diluentia negliguntur. Ab hepatis abscessu aut scirrho incurabilis ; in casti denique calculorum bilios rum, quandoque Per Vices accedit, manet, abit & redit. In omni curatione icteri, facienda est sequens observatio, nempe morbo regio laborantibus jecur durum seri malum, ex aph. a sect. 6. Tunc enim Vel non curatur icterus, vel post eum sequitur scirrhus hepatis ex quo tabes impendet aut hydrops asciteS. Quandoque etiam scirrhus hepatis abit in pravam suppurationem aut in cancrum. Hoc fieri potest per abusum medicamentorum imperito consilio adhibitorum , sed praesertim quando ille scirrhus fortiter moveretur a magna febre accidentali ; hic enim sicut aliae scirrhoses ex se indocilis est impune perserre maximum quemlibet motum intestinum, cujus emcacia longe major ubi major densitas corporis promovendi. Nihilominus febris maximam habet potentiam ad discutiendos leves infarctus viscerum , praecipueque Opitulatur hepati. Ρropterea , quibus hypocondria sublata murmurant in febribus bilio sis , lumborum fuccedente dolore , iis alvi admodum humectantur a bile soluta per vim febris ) , nisi satus erumpa ut aut urinoe c ia Prod ut , sicut fertur aph. 73 sect. 4. Itemque , ex aph. O sect. 6, quibua

ad hypocon trium dolor citra insammationem Oritur, iis febris acce

dens dolorem solvit. Quod idem sancitur, aph. uel sect. de ipso jecore affecto, his Verbis ; quibus jecur vehementer dolet , iis fuccedens febris dolorem solvit. At quis non viderit differentiam quae datur inter scirrhum & simplices infarctus biliosos hepatis rQuis proinde mirabitur differentiam eventuum

Quod spectat prognosim icteri symptomatici non raro super rvenienti,

143쪽

venientis in febribus, sic ea statuitur aph. 6 a sect. έ; quibus

per febres morbus regius ante diem septimum accidit, malum. Hoc itaque probatur experientia. Sed praeterea suadet ratio talem icterum in hoc reipsa periculosum esse quod fere nunquam sit criticus tunc temporis & quod plerumque accidat propter copiosissimam materiem biliosam sangi linis , quae vi febris acqui sivit colorem flavum absque praevia secretione ; quo in castiliquido apparet malum illud difficulter superari posse. Verumtamen icterus contingens praedicta in epocha febris aliquando criticus agnoscitur ; nempe quando simul accidit confluxus hia moriam per alVum, aut purgatio per Vesicam, aut larga narium haemorrhagia. Hoc notavit Observator GraecuS lib. 1 de morb. Vulg. sect 3 , constitutione tertia. libusdam , inquit, febre

cilicis ardente laborantibus , morbus regius accidit fert i die ; verit rhis purgatio per vessicam , aut atyus exonerata profuit, aut DryTfarguinis eruptio. Quibus autem non accidebant hac , peribaΠt. Prae

terea Observat idem Auctor, lib. de Victu auctorum , talem ictersim indui charactere critico si acciderit cum rigore concOmitante ; in febre biliosa, inquit, ante septimum diem clim ore morbus regius accedens. Olvit febrem. Verum ine rigore δε accidat, eaetra temporis Occas tres , periculosus es , Propter rationes supra

Icterus vero reipsa criticus est & plerumque salutaris, si diebus criticis contigerit. Cum ille tunc fiat a bile cocta quae proinde acquisivit fluxilitatem benignam vi febris, facile ut plurimum tollitur sicut & febris, mediante successiva elimina tione bilis illius per intestina. Non semper tamen omnino sanat. Aliquoties portio quaedam biliosa nimis tenax restitat in hepate , ubi induratur in scii rinam. Haec prognosis sic refertur aph. 6 sect. ; quibus per febres, die septimo , aut nono , iacit

144쪽

deantur etiam quae in hunc sensum dicta sunt, ubi de prognosticis febrium continuarum erga epocham coctioniS criseOS, articulo cap. IS , Pag. 292 S 297.

ARTICULUS OUINTUS.

S P N O U I A. QUANDIU congruens est copia & qualitas synovire simul &libera ejus organa, tandiu manet integerrima mobilitas articulorum ut dc tendinum lubricitas, neque in articulis vel propius ad eos dolor percipitur ullus dima moventur. Verum si mutetur praedicta conditio syn Oviae , necessum fit mutari quoque sortem partium lubricatarum illo unguine benefico. Quapropter mox percipiuntur dolores enormes in articulis vel prope illos, sive moveantur, si 'e quiescatat: Vel & ii nativam stiam mobilitatem amittunt. In priori casu datur arthritis vel rheumatismus: in

altero fit malum illud quod Graecis dicitur anchylosis. De hii nunc sigillatim , ac primo quidem de anchylosi

Λ N Y T O S I S. A NCHYLosis Vocatur ablata articulorum flexilitas quam tapetumor quidam duru S comitatur. Alia recens, alia proVecta ; quae utraque vel persecta est vel imperfecta. Ea membrorum inflexibilitas aliquando oritur propter Onmi-naodam tabescentiam membri alicujus & rigescentiann ligamen

145쪽

torum inde natam , tum propter exostosim qua mutetur proportio respectiva Ossium mutuo junctorum, aut denique propter ferruminationem cartilaginum articularium suppi iratarum. Sed saepitis ea debetur cuidam alterationi synovi se . Itaque anchylosis potissimum nascitur , sive quia synovia infecta est aliquo mi asmate peregrino, si V e quia ipsamet labefactatur in propria sua constitutione. Ad priorem casum pertinent concretiones podagricae dc rheumaticae quibus toties varii artus obligantur: ad posteriorem, eae accumulationeS dc concretioneS syn OVide , qualeS contingunt in articulis quiescentibus, praesertim quando huic quieti adjungitur aliquis calor phlogodeus. Hoc imprimis datur observari post: graves luxationes aut fracturas ossium, tum post juncturarum Vulnera , quoties salubri aliquo motu articuli non tentatur identidem detritus & expulsio sy novi e huc appellentis tempore dicato sanationi eorum , tunc

enim synovi a sensim ibidem collecta, initio quid cin mollis, sed

pedetentia in induratur in quiete, ideoque sensim tumorem quemdam durum generat circa j tincturam , una cum inflexibilitate membri hoc modo capti. Per se patet diagra Osis anchylosis perfectae aut imperfectae , recentis aut pro 'ectae ; nec difficulter dignoscitur a qualaam cauSa Processerit. Quoad prognossim haec est. Anchylosis quae nata est propterabem alicujus artuS tum propter CXOstoses articulareS, aut sip parationem cartilaginum quibus muniuntur ossium juncturae, sequitur sortem morborum primitivorum: idemque dicendum de illa quae pendet a concretionibus arthriticis aut rheumaticis Quae vero fit post fracturas aut graviora Vulnera meretiar peculiarem considerationem. Si absque longa mora tentetur eliquatio

& dissipatio liquidi Haversiani collecti in articulo impedito ,

146쪽

satis facile ut plurimtim curatur haec anchylosis. Sed ea evadit immedicabilis quando negligitur, eo nempe quod praedictum

unguen synOViale non patiatur resolvi, quando semel omnino concretum. Praeterea periculum est ne denique corrodantur politae superficies cartilaginum articularium sicut & retinacula ligamentosa articulationum, mediante acrimonia quae sensim stibnascitur in synovia stagnante. Recens anchylosis quae sequitur luxationes , fracturas aut vulnera graviora facile ut plurimum cedit somentis emollientibus & saponaceis nec non praesertim

ducciis thermalibus ; imo si ea foret levis , sorsan sumceret larga frigidae affusio quae suadetur , aph. as seci. 3, ad solvendos articulorum tumores & dolores qui existunt absqtie ulcere. II.

A RTAR 11 1s , latine morbus articularis, gallice multe , eit atrox di peculiaris dolor, praesertiam noctu saeviens circa ligamenta Ossium pedis & circa juncturas eorum faepeque in aliis articulis, qui stipatur tumore, tensione, calore & rubore partis aut saltem colore ejus valde lucido, do qui solet habere febrilem motum anteambulonem atque comitem, nisi dolor levior fuerit quam ut abhinc excitetur sensibile conamen febriserum. Differentiae arthritidis plurimae sunt. Aliae petuntur a sede, aliae a moribus ejus. Quoad sedem, in pedibus proprie vocatur

podagra, chiragra in manibUS, in gel Iubta Syonagra. Ratione Vero

morum de genii morbi, arthritis alia calida dicitur, alia frigida , quae utraque insit per vel regularis est Vel irregularis, haereditaria Rut a quisita , quandoque etiam periodica. Nunc levis adum ,

147쪽

branda tabula earum differentiarum antequam deveniamus ad causas , symptomata, diagnositoque & prognosim. Arthritidis calida dicitur ea quae instanti citius, ut aiunt , aggreditur , quae magis dolens , magis inflammatoria , magis febrilis, dc quae dissicilius tolerat calorem lecti. Frigida veroqiuae accidit veluti haesitando per plures dies, quae minus febrilis& dolens caeteris paribuS, quae aliquatenUS redolet naturam dematosam & praeterea calore lecti recreatur. Prior arguit majorem humorum acrimoniam & mobilitatem: posterior majorem segnitiem ac spissitudinem. Sive calida sive frigida fuerit artrhitis, ea dicitur regularis

quando assicit articulos a corde remotioreS, puta PedeS, manUS

vel ad summum cubitos aut genua in arthriticis assuetis, &Praeterea eoS articulos non deserit nisi ut desinat. Irregularis Vero se tu anomala , quando aggreditur articulos cordi propiores vel & ipsamet viscera , tiam quando vagatur ab una qualibet parte ad aliam , & Vicissim, pluribus intentando minas ante quam figatur. Consequenter triplex distinguitur arthritis irregularis. 10. Arthritis retrocessa , gallice rotitie retiris , quae loco partitam a corde magis dissitarum occupat proximiores, nempe ilia, ster Uum, truncum, scapulaS ; 2'. arthritis suppressa, gallice gouiteremontee , quae Videlicet impetit partes molles loco articulationum , V. g. cerebrum , OculOS , PecthlS , stomaclitum, intestina , Vesicam , dcc. 3'. demtam ea quae mox in 'adit articula tiones superiores mox inferiores, mox partes molles mox solidaS, mox cerebrum , mox st omachusa i , m X articulationes extremitatum corporis mox truncum, de quae dicitur arthritis in determinata, 'Dutte vagiae sic dicta nimirum quia modo hanc partem obsidet modo aliam, omnibusque minas intentat: ita ut dili incertum sit qhlaenam tandem occupabitur.

148쪽

Denique arthritis Vocatur periodica, quoties solet revertere statis temporibus; haereditaria si veniat a parentibus ; acquisita,

si oriatur absque labe haereditaria, sicut quisque ex vocibus ipsis fatis intelligit. Causa materialis arthritidis est humor synovialis , donatus singulari viscositate, simul & intinctus acrimonia quadam spe cifica magis adhuc singulari & omnino discriminanda ab aliis acrimoniis quibuslibet. Peculiare virus quo synovia intingitur generatur in sanguine

beneficio germinis traditi a parentibus aut acquisiti decursit Vitae. Semel generatum ibi pedetentim accumulatur & suapte jungitur synoviali humori, quousque tandem per modum cri seos primariae separetur & explodatur supra articulos; sed res aliter procedit illaque explosio fit in alia parte, quando organa synovi alia inepta sunt ad illud virus recipiendum, Vel & vires vitae insussicientes ad illud exterminandum de centro corporiS.IFacto hoc decubitu per vim cujusdam febricitationis criticae , hic vi sua irritante ibi excitat illico inflammationem levem, Veluti erysipelatostam sed dolentissimam, quae & stipatur febre magis vel minus sensibili , pro copia & ac redine arthritici humoris depositi; adeo ut mediante ellicacitate caloris inflammatorii , dolorumque & febris adnatae, coquatur arthritica materies ibidem deposita, quae abhinc subinde expellatur beneficio crisissecundariae.

Quando tota materies arthritica pritis formata in sanguine valuit deponi in uno tantum articulo, arthriticus ab hoc unico insultu liberatur mediante praedicta expulssione critica; fecit SVOro unus alter articulus simul occupatur una cum priori , si VireS Valentes fuerint, & humor nimis copiosus quam ut in

Uno articulo recipiatur : vel saltem priori decubitui expulso,

149쪽

secundus alter illico succedit , simili labore secundario des

Absoluta tandem integerrima depuratione sanguinis , illud idem virus incipit denuo regenerari, seri US ocius, pro majore vel minori temperantia & Vigore aegrotantium. Aliqui eorum non attinguntur deinceps nisi post intervalla fatis longa ; sed plerumque podagra semel atque iter a in anno reproducitur, quandoque saepius. Imo testatur Observatio tales arthritidis re Versit Ones praesert1m accidere per siccitateS , Ut docetur aph. 16 sect. 3 , tum Vere & autumno ex aph. 2O & za sectionis ejusdem , nec non sect. 6. Per siccitateS longas nimirum, quibus virus podagricum spolietur humido quodam in Volucro, atque ita evadat hoc praesertim tempore capax naturam exstimulare. Vere autenm & autumno propter aliaS rationeS ; Vere scilices propter hunc motum intestinum qui Vivente in corporerenOVatur quoties nemora rex iresciant: autumno, Propter majorem proventum ac redinis , desectu solitae perspirationis in

ductum.

Cauta praedis ponentes ad virulentiam arthriticam habentur imprimis in abusti Veneris & Bacchi, sicut Sc eorum omnium quae Valent aliunde refraenare animalistationem, retinere excrementa perspirabilia , tum synovialia organa debilitare. Sed his causis duae aliae addendae sunt ; labes haereditaria quae quandoque ab avo in nepotem mirabilit transmittitur etiamsi pater immunis fuerit ; a'. contagio per fomitem , cujus exempla plurima referuntur passim ab hominibus fide dignis ; quam ego ipse non vidi in homine, sed saltem possibilem judicavi ex iterata Venaticorum canum infectione ab ' hero arthritico qui tempore parogismorum utitur his animalibus tanquam medio eXcalefactorio. Nunc videamus quaenam sint individua in quibus praedictae cauis praesertim obtineant suam efficacitatem.

150쪽

Circa illud observatio docuit quod sicut arthritis non sequitur omnes tempestates anni , ita dc illa non aggrediatur pariter

omnes aetates , sicut nec sexum utrumque nec eunuchos. Has

exceptiones tradidit Medicorum parens , sane fretus sua suaeque aetatis & memoriar experientia. Sed eae nunc chm grano salis intelligendae sunt respectu triplicis objecti, sicut mox dicemus

per parteS. Primo itaque testatur experientia arthritidem non omnibus pariter aetatibus accidere. Sequi solet aetatem matura majorem , nempe ultra triginta & quinque annos , paulo citius vel tardius Prout postulat cujusque natura aut Victus: imo, CX aph. 3Isect. 3 , senes praesertim assicit. Ideoque traditum legitur coaca 3 12 relata cap. 2, art. 2, pag. 61 ) pueros non tentari ante Pubertatem , ct insuper monetur aph. 3O sect. 6 e S nusquam corripi ante veneris usum. Sed quamvis res ita se habere possit, Propter humorum benignitatem simul & flexile robur solidorum quibus beati vivunt adolescentes casti & frugales praetereaque impigri ad laborem quamvis etiam appareat ex observationibu SHippocratis eos tales fuisse dum viveret: nunc heu l probatur Plurimos adolescentes libidinibus debilitatos corripi arthritide circa decimum-octavum aetatis annum, quandoque etiam malu'ratius: praesertim eos qui labe haereditaria tentantur. Quoad mulieres, sic habet aph. 20 sect. 6 , mulier Poda paΠΟΠ teΠtatur, ni t menses it defecerint , id est nisi emaeta fuerit, eo nempe quod tunc accedat paulisper ad virilem constitutionem. Verum nostris temporibus accidit quasdam mulieres longe citius tentari, quia nunc sunt multo intemperantiores quam sub aeVo

Hippocratis. Jam similem hujus phoenomeni lugendi causam afferebat Lucius Annoeus Seneca, epist. XCV, ibi excusaturus Μedicum Graecum , expostulatum erroris a quibusdam. ra

mutata