Considerationes pathologico-semeioticae, de omnibus humani corporis functionibus ...

151쪽

mutata feminarum natura, inquiebat, sed pira es. Nam cum

rorum licenIiam aequaverint , corporiamque virilium Vitia aequaveruΠt.... Quid ergo mirandum est, mazimum Medicorum ac naturae Peri

ri mum in mendacis prehendi ' clim tot femelloe podagricoe ca usquὸ sint. Beneficium sexus sui vitiis perdiderunt: O quid feminameaeuerunt, damnatae sunt morbis virilibus. Quod notabat Orator Hispanus, illud multo antea jam notaverat Araeteus , Vir Medicus Hippocrati serme secundus valdeque proximus ejusdem aevo, secundum ObserVationem Boem rhaavii magni. Ita ille loquitur, lib. et de catas. & stigia. morb.ditur. pag. 67 editionis Boerxhaavianae , ubi de podagra: viri facilitis in hanc morbum incidunt , O eae mulieribus agiliores. Ubi apparet hunc scriptorem , prae honestate quam ubique profitetur , noluisse alio epitheto designari mulieres intemperantes , nam ibidem sequentia illico addit: mulieres autem, licet rariusquam viri, difficilius tamen hoc morbo laborant , id esst aegrius serunt. Quod enim nequd usitatum , neque familiare es , id δε aliqua urgente

cavsd potentius evaserit, violentum quuum si , majorem calamitatem infert.

Denique erga eunuchos, sic aph. 28 sect. 6, eunuchi nequd podagra laborant, neque calxi sunt. Sed illi deinde, sicut pueri& mulieres , damnati sunt morbis podagricis ob mutationem morum, eademque de caiisa calvefacti. Hoc probatur ex Galeno qui in commentatione ad hunc aphorismum sequentia profert; Hippocratis certi temporibus perpauci omnino etiam viri ) laborabant podagra , propter vitae tempe nuntiam O moderationem summam Nosia vero aetate in tantum auctis deliciis O Laeu O voluptatibus , ut nihil supia addi plfe Mideatur , tonita es podagra laborantitim multitudo : non nullis nunquam ferie eaercitantibus, sed mata conoo quentibus , sequἡ inebriantibus , nulloquὰ Pr sumpto cibo fortia pina

152쪽

potantifus O Venere immoderata tirentibiis e aliis vero etsi non in

omnibus, in uno tamen aut altero ex iis quae retulimus delinquen-ribtis. Et vero saepe quinim peccatum mayrium est, in uno eorum quae

dirimus delicui e fatis eqse potes. Ob has igitur causas eunuchi etiam podagrae doloribus cruciantur , etiarns quam marim/,ibi a venere remperent. Tanta enim est eorum de dia, tam ine lebilis edacitas, tanta crapula ut, etiam Ane coitu , podagra corripi possint. Nec magis stupenda calvities qua eunuchi deinde etiam correpti fuerunt. Quamvis ii toto corpore glabri sitiat , ideoque tota materies nutriendis pilis dicata subministretur capillis apud eos& idcirco facile remaneant capillatissimi, nihilominus ii deinde

calvitie tentati fuerunt. Id evenit non solum propter crapulam indeque natam acrimoniam humorum, sed & ex eo quod cres cente luxu generali, coeperint sibi comam inurere calamistro tum pulveribus & unguinibus aromaticis: dum olim serviebant capite cooperto, nullum cultum capillis consecrando praeter munditiem. Nonne etiam nunc videmus capillitium servari apud mulieres temperantes & munditiei capitis amicas , quae longos suos capillos recondunt sub modesto crinali P Dium optime calvescunt feminae quibus crines sunt perpetuo carminati, unguentati, odorati, mille trabeculis ferreis intertexti, praetereaque diligenter detecti sub specie velamentorum comptissi

morum.

Symplomata arthritidis de quibus nunc agendum, haec sunt. Articulatio affecta calet doletque, pars tensa est, tumida, rubra, lucida, hisque adjungitur quaedam febris. Illi dolores sunt tensivi, dilaceranteS, coercentes, noctu faViores. quam diti, nulli alteri dolori similes, iique ut & febris adjuncta saeviunt magis in calida arthritide quam in frigida. Sed symptoma omnium magis atrox peneque intolerabile consistit in involuntaria musculorum mo-

153쪽

tione & subsultu . quae contingunt etiam dum aeger assectat

quietem majorem. His adde uodos, tophos, scissuras , tum distortiones articulorum, quibus stipatur inveterata arthritis. Diagnosis diversa est prout podagra imminet, incipit, pro qgreditur, tum pro diverso ejus charactere. Nempe imminens paroxismus apud assuetos saltem praenuntiatur formicarione, stupore, & quadam musculorum assiciendae partis constrictione, aemulanti convulsionem gallice dictam lacrampe. Quinimo apud plures, paucis diebus ante paroxismum, aliquando designatur mutatum esse halitum corporis perspirabilem, indeque videtur probari materiem podagricam aliquandiu

existere & foveri in sanguine antequam explodatur ad articulos. Host annus narrat, Med. ration. & system. tom. q. pari. a. sect. a. cap. II. g ΙΙ, n OVisse aegrotantem qui praesentire solebat amminentem paroXismum ex mutato colore annuli sui, qui &Obscuratus manebat usque ad tempus declinationis morbi.

Incipiens paroxismus dignoscitur dolore articuli pollicis pedistensivo, discruciante, coercente, sensim crescente per noctem, decrescente vero ubi lux adventat ; cujus doloris mos est dor mientes plerumque invadere & excitare a somno. Hic dolor, ait SVndentiamuS pag. 3OI edit. pataV., eum refert qui Ossi adsocationem comitatur cum sensu aquae tantum non frigi LE , partis assectae membranis assisse; moae sequitur rigor cum horrore O febr citatione aliquali. Dolor autem hic primo remissor , gradatim intenditur pari pasu rigor atqui horror recedunt), i ut in lingulas

horas , donec tandem sub noctem ad apicem perveniat.

His signis incipientis podagrae addatur quod vehementia febrisi adorientis initio dolorum si1t mensura gravitatis paroxii mi hujus quod iste non desinat priusquam illa desierit, & quod ubi civior podagra, solcant accidere illi subsultus convulsivi artuum do--

154쪽

lentium, paulo supra iam designati, quibus magis discruciantur

agrotantes quam ab alio quovis symptomate. Verum enim vero praedicta stigna omnia non plerumque sunt tam vehementer expressa in primo insultu podagrae. Saepius aegrotantes ignorant epoeliam & normam ejus principii ; sibique indulgentes amant credere pedem contusum esse a calceamento vel aliqua offensa. Quapropter Medicus ipse aliquoties cogitur haesitanter pronunciare, indeque natum vetuS adagium, Ton ne baptise pas d'abses la g utre , non plus que Ies Princes. Sed si quidam paroxismi prius tolerati fuerint, facile est podagram actualem dignoscere ex historia eorum paroxismorum ; qui nempe regnarint cum signis mox relatis & quorum finis allatus fuerit mediante fotu lecti, levi diaphoresi, nec non pruritu quodam S des quammatione partis. Ubi denique innotuit reipsa podagram adesse , haud disticulter dignoscitur num calida sit, an frigida, docetque narratio aegrotantis ipsius utrum haereditaria necne. Nunc superest inducanda prognosis eaque consideranda quoad morbi durationem, modum abeundi & periculum. Quod primo spectat ad durationem, podagra reponenda est in classe morborum acutorum, quoniam ea plerumque desinit intra dies 7, 14, 2O aut O apud homines temperantes & bene constitutos podagrici morbi intra diem quadragesimum, sedatd insanismatione , sub dent , inquit Hippocrates aptior. η9 sect. 6. Aliquoties tamen durat per plures menses, ratione victus incongrui. Hoc praeseritim in senioribus , quorum debilitas jam aliunde facit ut tapius tententur podagra admodum chronica,

praesertim hyeme.

Μodus quo desinit paroxismus podagrae , qui nunc eXaminandus est, petitur ex ejus charactere leviter erysipelatoso α

155쪽

terminationibus ipsi convenientibus. Itaque resolutio finis est ordinarius podagrae, quae & aliquoties terminatur metastasi ob

accidens quoddam externum Vel nimiam debilitatem aegrotantis. Nullibi autem abit in gangraenam nisi quando decubuit in partibus internis: nec unquam in suppurationem. Si quis rationem eorum eventuum quaesierit Repondemus1'. quoad suppurationem, illam in podagra nunquam accidere quia phlogosis ejus est momenti levioris quam ut valeat adducere suppurationem materiei suapte natura inertis & ad modum viscosae, qualis est synovia imbuta intasmate arthritico;

Σ'. eadem de cauSu gangraenam nullatenus advenire arthritidi

nisi dum sedet in visceribus, quorum diversitas sensus & texturae favet inflammationi multo majori, sicut fusius mox dicetur ubi de prognosi suppressae podagrae; 3'. metastasim seu translationem podagrae fieri quando quidpiam imprudenter applicatur dolenti parti, quod capax sit illam constringere vel ejus obtundere sensum : quando etiam aliqua irritatio alibi instituitur : tiim

quando debilitantur Vires per cathartica aut alias eVacuationeS, tum per majorem inediam aut senilem decrepitudinem. Quibus in casibus , facta repentina sublatione doloris, tensionis, ruboris & caloris ex parte, brevi subnascuntur symptomata diversa,

prout arthriticus humor retentus defertur ad cerebrum, aut ad

Pectus, aut impetit quaedam alia viscera. Inde enim fiunt morbi arthritici periculosissimi, qui nulli rei cedunt nisi recenti paro-Σismo podagrae , eoque Optime sormato & saevo ; ueri denique resolutionem esis terminationem spontaneam podagrae, sed ipsi saepius subesse aliquam indurationem, propter rationes mOX mox

Νon mirum itaque quod podagra non nihil retineat de moribus inflammatiunculae erysipelatosae quam comitem habet, R

156쪽

quod ideo tanta sit eius proclivitas in resolutionem. sed minime etiam stupendum quamdam quoque indurationem ipsi saepius subesse, quandoquidem sub illa phlogosi latet apparatus alter qui dissicilius admittit perfectam resolutionem. Haec duo facile

resolventur ex considerata natura hujus inflammationis, ut &segnioris decubitus quem illa sequitur, Velut umbra corpUS. Nempe inflammatio quae podagram comitatur nihil est nisi aliquod symptoma erysipelatosum, excitatum scilices a materie arthritica subtus residente ac irritante , quae constituit Verum decubitum arthriticum. Proinde haec inflammatio non es: caput morbi sed accidens, facile resolvendum & cessaturum ubi podagrica irritatio desierit beneficio coctionis & expulsionis criticae humoris cui realiter adhaeret arthriticum miasma. De caetero eadem phlogosis ibi videtur subministrare calorem Opportunum, cujus foco una cum dolore partis quem fovet, coquatur facilius morbosa materies synovialis subtus deposita circa ossis articulum. Cum enim haec materies sit magis terrea dc iners ideoque minus capax coctionis: ipsi multum auxiliatur leve illud erysipelas adjunctum , quatenus nempe coctio ejus valde lubrica & facilis valeat, ut ita dixerim, secum rapere coctionem Podagrae. Consequenter duplex resolutio agnoscenda est in arthritide Una videlices quae pertinet ad materiem phlogosis erysipelatos ast accidentalis: altera quae absolvitur in ipsamet materie arthritica ;quae secunda resolutio multo dissicilior propter naturam magis terrestrem & tenacem humoris arthritici. Unde etiam consequitur duplicem quoque expulsionem criticam ibi absolui ;unam nimirum quae promanat ex superficiario. erysipelate &quae tota ferme consistit in locali madore ac perspiratione : alteram quae procedit ab imo recessu decubitus arthritici Sc quae

subministrat criticam materiem crassiinem , non sQjum

157쪽

nandam per cutis poros sed & per vias urinarias. Quae secunda

materies critica reconditum imprimis gerit virus arthriticum illudque contagiosum, haud secus ac seminium sui generis assidet puri varioloso, eaque insuper onusta est multo principio terreo, facile crystallistabili, ex quo calculi renum mutuantur Natales si os & tam saepe generantur in arthriticis quando nimirum renes eorum nimis debiles sunt ad illud expellendum

Una cum lotio.

Quoniam vero praedicta resolutio materiei arthriticae operosior est, praesertimque in frigida arthritide quae ex se magis iners , tum in senibus debilioribus quorum humores aliunde miniis apti sunt ad hanc suscipiendam emendationem; hinc sequitur resolutionem decubitus arthritici rarissime fieri integerrimam , cum ejus hac ratione non semper liberari de integro , ideoque quidpiam indurati saepitis ibidem remanere. Consequenter his in circumstantiis semper relinquitur aliquod crassamentum concrescibile in vasis & cellulis occupatis a podagra. quae ideo

sensim replentur, Obstipantur ac vere solidescunt. Porro ex ea successiva accumulatione similium concretionum plura phoenomena sobolescere planum est. 10. Successu tem

poris generari in articulis speciem illam calcis aut cretacei gummi quae essicit nodos & tophos, quae saepe vasa disrumpit, imo quandoque dissocat ipsamet Ossa ; a'. articulos pedum hoc pacto evadere pedetentim ineptos ad novum decubitum recipiendum , & quidem primos omnium tales fieri, quia primi omnium tentantur; 3'. deinde manus, cubitos & genua successive invadi ob pedum ineptitudinem , successiveque indurari ac praecludi Podagrae ; '. nullum tandem remanere aditum arthridi nisi in maximis articulationibus, similiter posthac assiciendis ; s'. denique planum est necessario consequi ab illa successiva induratione parva

158쪽

tum δc magnariam articulationum, ut arthritici per vitae vesperam vivant aliquandiu immunes ab insultu formato podagrae ob desectum receptaculi legitimi ; indeque illos variis angoribus vagis saepiusque nephriticis & urinariis cruciari magis vel mintis , quotisque demtam humor arthriticus redundans cogatur deponi in visceribus : ideoque tandem arthritici perimantur aliquo viscerali morbo arthritico.Quoad periculum ex podagra impendens de quo agendum restat & quod jam subintelligitur ex conssiderato morbi hujus genio , illud varium est sicut mox explanabitur. Varium inquam, prout podagra regularis est aut vario modo irregularis. Podagra nempe regularis quae sub oritur tantum circa annum Vitae quinquagesimum, quae convenienter aggreditur partes sibi consecratas & periodos suas constanter servat, non est periculosa in genere, ut ut sit affectus dolentissimus. Imo dolores illi securitatem afferunt, nec tanta unquam ab iiS creatur morositas ac ab aliis doloribus quibusvis , ideo arthritici non paucam servare solent hilaritatem, etiam tempore Paroxii morum , imo & tunc fiunt doloribus animosiores. Ρodagra tamen non adeo vacua periculi si adierit homines intemperantes aut exhaustos, senesve debiliores, si excitaverit dolores atrocissimos; si nullum concedat somnum ; si febris maxima; si notabilis proclivitas ad diarrhaeam ; si partes ipsi consecratae fiant celerius nodosae aut jam ita assiciantur ut arthritica materies per eaS nequeat amplius ire libero cursu. Ρroindeque malum est arthri iidem a juventute incipere, eo quod articulationes multo citius evadant ineptae ad sanguinis depurationem.

Μajus adhuc periculum quando factitatur quidpiam capax impedire defluxum criticum humoris arthritici ad loca sua naturalia, vel intervertere localem ejus coctionem & expulsionem,

159쪽

vel & facere ut podagra emigret. Quae metastasis quidem saepe

tantum contingit VerSus articulum ejusdem magnitudinis & mo menti , V. g. a pede ad Pedem , tum ab una manu ad alteram, quo in casu non est Valde gravis ; sed quae ad modiim discriminosa quando arthritis emigrat a parvis articulationibus ad majores aut ad truncum ipsum aut ad viscera magis nobilia , praesertim si id accidat homini debiliori ut & si1 materies arthriatica copiosa censeatur: vel & si decubitus originalis tunc magis adhuc distaverit ab elaboratio e critica locali. Ρerici 1losa denique ipsamet podagra regularis, praecipue apud senes & debiliores, quando paroxismuS ejus solito tempore non revertitur, nam tunc semper datur metuS morbi cujusdam arthritici. Unde per modum adagii dicitur, Ii tu as la gouite, tu es d plaindre ; si tu ne Pas pas , tu aS d cruindre.

Si quis quaesierit num podagra regularis admittere possit

curationem therapeuticam h Respondemus notum esse observationi podagram provectam & multiplicatis paroxismis confirmatam hactenus reputatam fuisse incurabilem, nisi paucissimis Empyricis ; imo illam raro curari post tertium aut quartum insultum, propter eam quam adduxit articulationum debilitatem. Quoad haereditariam , ea semel exorta nequit curari ; sed diu permittit se praecaveri apud bene constitutos qui vivunt casti , sobrii dc exercitati. Denique prognosis irregularis arthritidis omninosior in genere

quam regularis, eaque Varium portendit Omen prout retrocesia, suppressa aut in determinata. Primo podagra retrocesia ominosissima celassetur, eo quod ea non accidat nisi hominibus debilioribus praesertimque senibus , ttim in iis quibus parvae articulationeS Omnino respluunt podagram. Symplomata ejus magis periculosa sunt quam in podagra

160쪽

regulari, sed eo quidem pericillosiora , quo dolores leniores& quo magis cordi propior decubitus ue ideoque v. g. periculosior podagra in scapulis quam in cubito, in ossibus innominatis

quam in genubiis, in trunco denique & sterno magis adhuc periculosa quam alibi, praesertim apud podagricos Veteran OS. Ρodagra suppressa magis exitiosa omnium, senibusque ut plu- ramum eXitialis, neque id mirum. Ii enim plerumque non valentPodagricam materiem Visceribus haerentem expellere ad extremas partes, saepius heu l lxialc impervias arthritidi propter aggeriem concretionum. Insuper podagra suppressa maxime periculosa , non solum propter civitiem symptomatum Oriundorum ex visceribus pro Varia necessitate dc nobilitate functionis eorum ; sed dc propter subitum metum gangraena: qtiae non nunquam enecat intra 3, , 3, 6 aut 7 dies. Mirum enim quam dispar sit effectus inflammatorius podagrae quae articulis haeret aut visceribus. In illis nimirum podagra tantummodo Valet gignere inflammatiuncta lana erysipelatos ana facile resolvendam sed incapacem gangraenae aut suppurationis , sicut supra monuimus in his vero data semel irritatione ab humore arthritico ibi haerente, fit affluxus ingens sanguinis ingens hie nascitur inflammatio ; quod ita fit propter copiam textus cellularis , indeque natam majorem Viscerum laxitatem, tum quia major

sensius eorum comparate ad articulationes. Qua ratione hic de- cubitus visceralis arthritico-inflammatorius tantopere saevit &ctim tanta perturbatione, ut ipsam admittat gangraenam sphace-losam prius quam possit exspectari stippuratio, quae idcirco ibi omnino impost bilis. Porro tot tantisque de causis s odagra suppressa ex se certo lethalis , nisi feliciter solvatur per regressi imperfectum podagrae ad articulos. Tamen notandum eam minias

periculosam in homine aliunde vegeto qui nondum passus fuit