Specimen litterarium continens adnotationes criticas in saturas D. Iunii Iuvenalis [microform]

51쪽

43 intellegant, de Corneliae Aplendore natalium dictum e8M, sed de Niobes fertilitate et fertilitatem atque formam bonum illud gae, quod Rummum rarumque svs. 179)

vocetur.

Quamvis haec interpretatio admodum blanda sit, tamen eius illecebris resistendum est Vim enim infert verbo quod est Ae imputare. V Num taerus assertullum locum , quo hoc Verbum e Sen8 usurpetur, Ut idem sit quod Ae subicere 3 ttamen hanc sententiam ei subdere non dubitat. Verbum imputandi significath in accepta referre ' tum adscribere ' di in bonam partem m beneficii collati loco ponere ' hi in malam

obicere cf. Ovid. et II 400 natumque obiectat et imputat illis). Cons. Phaedr. I 22 s. 8 et 12. Duobus insuper collatis locis, quos dedit orcellini: ac Hist.

38: hoc solum erit certamen, quis mihi plurimum imputet' i. e. qui maius mihi beneficium contulisse se dicat, et magis me sibi obnoxium Ase Atendat ';Ρlin. an. 24: copiam tui, non ut impute8, facis , satis apparet significationem exprobrandi voci inesse. Subiectum huius verbi uxor' procul dubio esse intest, nam in tota hac satira de mulierum vitiis, etiam nulla mutati subiecti significatione facta, uxor vel femina fit subiectum.

Tum notio nobilitatis quae, ut ex loco vidi Mel. V 17 sqq. patet, Niobae inprimis fuit perniciei, et

cuius stimulo etiam Cornelia magnos sibi spiritus sumpserat, Valde requiritur, quae notio optime expreAsa est verbo quod est gravitas , quippe quo etiam ea nobilitatis

52쪽

est, quin odium parit quod minime de fertilitate diei

p088 nemo non videt), nam qui fit, ut poeta illa gravia et acerba vocabula usurpaverit, quae legimus ver8u1833 Omnibus autem, quae iam monui, graViu8 8 id, quod substantivum gravitas ' non significat sertilitas. VFieri potest ut sit idem ac graviditas , verum ne hoc quidem congiat. Nam primum adiectivum gravis , ubi de muliere gravida dicitur, semper verbis coniunctum est hanc significationem illustrantibus, ne lector locum perverge accipiat. Tum substantivum gravitas ' ea ignificatione semel tantum occurrit apud Ovidium Met. VIIII 87, ita tamen, ni verba coniuncta lectorem de hoc sen8 admoneant: extendit uterum gravita mihi ', quo l0c verbum abstractum gravitas' pro concreto ἡfetu ' usurpatum esse opinatur orcellini. Porro adiectivum graviΗ hoc sensu nusquam invenitur apud Iuvenalem. Quae cum ita sint, statuendum est hoc loco

verbum significare quod et alibi dignitatem, auctoritatem.

Gravitas igitur, quae etiam continetur pudicitia, et forma coniunctae efficiunt bonum illud, quod pro summo et raro celebrat noster Sat. X 297:, rara S adeo concordia formae atque pudicitiae. V

Quaedam parva quidem sed non toleranda maritis. Pessime hunc versum enarrasse mihi videtur eid-

53쪽

45nerus Τ). Quaedam' reddit verbo Germanico Manche , quam significationem hoc vocabulum etiam singulari

numero habere nesciebam. Ad vocem quae Si parva hoc adnotavit: parva c. animo et corpore. Den mit

bedeuten m animo demissa, escheiden, aiispruchRlOR. 'Quae nunc egi opinio viri docti Estne hoc loco cogitandum de animo an de corporis brevitate an de utrinque Secundum ea quae dixit parvo me corpore vitium est. Oppositio autem adiectivorum quae Sunt,parva ' et non toleranda' per particula8 quidem Sed , cum non toleranda maritis' de re mala dicatur, te cogit, ut parra' in bonam accipias partem Sequitur ut parva ' de corporis brevitate dici non possit.

At de animi modestia Ne hoc quidem verum 8Sepotest. Nam fac vocabulo nostro hanc vim inesse quod vehementer dubito, quia sensu metaphorico in malam vulgo dicitur partem, cf. Forceli sub voce), tum habebis significationem, quam si comparaVeris cum iis, quae poeta in sequentibus de his mulieribus copiosius exponit, mox videbis has notione adversis frontibus inter se e88 opp08it . An ea, quae de affectatione, simul

tione, detestabili placendi studio memorat poeta sunt

i l. l. pag. 131.

54쪽

seminae modestae sunt mulieris nihil sibi postulantis 3 Si enim diligenter ad verba attendis, animadvertis de

mulieribus Sermonem esse, quae omnibu modi viris placere cupiant. Nam qua re serm0nem Graecum affectant Quod aliter formosae non Aunt l. e. viri non placent. Propterea quaepiam summo ludio enititur ut e Tuscula i. e. ecfemina simplici, decenti, mala placendi artes aspernanti quod egregie assirmatur pigr. Mart. X 68, quo loco de consimili mulierum studio agitur, ex Tuscula dico, Graecula fiat . . Aecundum Iuvenalis de Graecis opinionem femina levis, inhone8ta,

impudica. f. A. 191: concumbunt Graece. 'ἡQuaedam ' igitur de rebus intellegendum est: vitia quaedam, quamVis parva 88 videantur, tamen a maritis tolerari nequeunt. V

Tune etiam, quam sextu et octogen8imu annus pulsat, adhuc graece non est hic Hermo pudicus in vetula. Quotiens lascivum intervenit illud si nocti kυχη, modo Rub lodice relictis uteris in turba quod enim non excitet inguen vox blanda et nequam 3 digitos habet ut tamen omnes subsidant pinnae dicas haec mollius Haemo quanquam et Carpophoro, facies tua computat annOS. Versus sunt vexatissimi muc usque nondum recte enarrati esse videntur. Omnes interprete magna reli-

55쪽

4 querunt dissicultates. Nuper taerus novam iniit interpretandi viam, sed quamvi alioqui tuto eum ducem

Sequaris, nune cum e vereor ne aberres Tres potissimum sunt Sententiae, quae omnium interpretum conatibus reSistant, quarum prima eat haec: non est hic sermo

pudicus in vetula. ' Quae verba, si per Se pecteS, nihil omnino dicunt. Nam qui fit ut hic sermo non sit pudicus 3 Si cum sequentibus, quod vulgo fit, coniungas, haec fere est sententia: hic sermo non mi pudicus etenim quoties illud lascivum usurpas, uteris verbis, quibu modo in concubitu viro tablandita es. 'Tum vero quam grave, quam inca est illud pudicust 'Quasi quisquam hoc addubitet An vero pudicus est in puella' Altera est ea quam poeta sic extulit: modo sub lodice relictis uteri in turba. ' Haec verba recte se habere non pomunt, nam molesta iis inest contradictio quo modo enim possis in turba i. e. in publico

iis uti, quae alibi reliqueris 3 einrichius adeo de his

duabus sententiis desperavit, ut a monacho quodam profectas Age statuens ea deleverit. - Denique verba quae sequuntur: quod enim non excitet inguen vox

blanda et nequam digitos habet ' quodammodo ,

Scura sunt, aut, ut accuratiu dicam, illud enim 'apte explicari non potest. Cuius rei enim affert causam Non certe eorum quae praecedunt. Nam poetam significare voluisse, vocem blandam adeo excitare iuguen, ut et vetula viros ea illicere sub lodicem pos-Set, nemo putabit Insuper verba, quae post leguntur: hfacies tua computat annos satis ostendunt vetulam

56쪽

virum ad coitum impellat ei contingere. His dissicultatibus locus laborat. Κiaerus in), modo unam dissicultatem tollas, putat

omnia recte se habere; tantum vero abeat ut illa sustulerit, ut nova addiderit remque magi turbaverit. Is enim, postquam Iahnii verguum distinctionem rem non expedire statuit, Heiurichioque conceAAit voces uteris relictis ' cum vocibus uteri in turba ' non convenire, sic pergit: una tantum loci enarrandi via restare videtur, quam, quia argumentis satis idoneis eam firmare nequeo, aliorum iudicio subiciam potius quam defendam. Voces in turba' quae sententiam perturbant, cum subsequentibus non cum superioribus iungenda esse credo et scribendum:

Quoties lascivum intervenit illud

con καὶ φυ η, modo Sub lodice relictis uteris. In turba quod enim non excitet inguen etc. Participium, quod est relictis , nudum positum Menequit, et cum praecedentibus vocibus sub lodice' cum ob verborum positum tum ob metri rationem arcte cohaeret, quam ob rem non sub lodice uteris relictis enarrandum St. V Paullo po8 enarrationem sic absolvit: ἡ Iuvenalis locutionibus ex quotidiano sermone sumptis saepius utitur, et hoc loco eum talem locutionem, quae

de hominibus infimis ferretur sub lodice relictum esse mura. l. pag. 103 sqq.

57쪽

49 ad inopiam redactum esse, et ex qualibet lingua locutione eandem sententiam eisdem fere verbis expriment

erui possunt adhibuisse crediderim. Quod si statui

potest, omnia recta erunt poeta anum libidinosam, ut libidini satisfiat, ad homines ex turba confugientem describit, et hoc dicit quoties illa scortorum verba intervenerunt, scorti parte agis et infimis hominibus

uteris.

Huc ad illa refutanda sussicere mihi videntur. Primum quod ipse taerus tacitus fatetur, locutio sub Ιοdice relicti ' pro iis qui ad inopiam redacti sunt nullo omnino exemplo firmatur tum interest aliquid, opinor, inter homines de infima plebecula et eos qui, ut nunc ad inopiam redacti ' sunt, ita olim honestiorem locum obtinuerunt; neque vero quisquam hos tali modo egignet, nisi qui praesentes sordes dignitatiami88ae opp0nere Studeat quod in n08trum locum non cadit. Sed et alia obstant, nam membrorum manifesto inter se oppositorum, quae sunt sub lodice ' et in turba' oppositi plane tollitur. Tum transitu ab sententia: non est hic sermo pudicus ' ad illam uteris viris infimis' tam abruptus est, ut nihil Supra possit. Sed quod maioris momenti est, sententia in turba quod enim non excitet inguen γ' stolida est et absurda. oeta enim diceret vetulam pauperibus uti, quod hi imprimis deleniantur anus libidinosae blanda voce tanquam viri paupere propter delicias, at non pecunia sollicitati anum

adituri sint Si aliquid addendum est, quaeri potest quid sibi velit illud modo ' cum praesenti verbi tempore

58쪽

iunctum. Poeta enim loquitur de iis, quae vetula in cotidiano sermone interserit, et cum verbig sub lodice relictis ' i. e. pauperibus secundum taerum iungi

nequit, quoniam tum poeta, ut Semper alim, AurpRSSethtantum.

Restat ut transeamus ad aliam explicationem quae, si quid video locum reddit perspicuum. Incipiendum est ab illis: non est hic sermo pudicus in vetula. 'Ut haec recte intellegamus revertendum est ad A. 184. In quo loco tractando iam vidimus de eo linguae Graecae US Sermonem e8Se, quo id tantum agant feminae, ut formosae videantur i. e. ut viri placeant. Verbis hic sermo ' tali modo explicatis statim in oculo incurrit, quare poeta dixerit hunc Hermonem i. e. talem linguaeugum omnino in vetula 8Se reprehendendum. Sequentia recta esse non possunt nisi addideris aliqua et mutaveris. Parvi mutationibus legendum puto: At quoties lascivum intervenit illud ζ6,n και φυχη, modo Sub lodice relatis sive graviore adhibita medela emissis)uteris in turba. At ' neceAgario addendum 88 puto,

quoniam aliter haec sententia nihil nisi explicationem continet praecedentium, quo fit ut id, quod poeta superioribus expressit, sermonem Graecum omnino in vetula Se reprehendendum, Suam vim amittat. Dixerit enim

quispiam: mitte igitur illud lascivum, et ex animi sententia pave hoc sermone et effunde iram tuam gaudia curas. V Verbum relictia' in relatis ' referre enuntiare, es. Verg. Αen Ι 94: talia voce refert ' mutandum est, et particula modo aliter explicanda. Ita demum optima

59쪽

51 oritur sententia, ni fallor, quae et Aequentibus aptissime excipiatur. Hoc dicit: at vero quoties lascivum intemvenit illud ζω, καὶ φυχη, uteri in publico verbis, quae modo si. e. ante, cum nondum vetula eras, illo tempore quo in Viri amplexibus saepius illa verba emisisti)sub lodice emissa sunt a te, quibus antea viro ad coitum pellexisti. Quod enim ita secum anus cogitat)non excitet inguen vox lauda et nequam 3 Mart. VI 23. Hoc vetulam facio cogitantem, quo acerbius etiam poeta pergiringat mentem auus detestabili pollutam libidine, quippe quae ita id consilium iniisse demonstretur, ut viros sub l0dicem illiceret Gravius nunc et vehementius feriunt haec verba poetae: ut tamen omnes subsidant pinnae dicas haec mollius Haemo quanquam et Carpophoro, facie tua computat annOS. Si quis lectionem emissis aspernetur, qu0d pondeus in quinto versus pede inveniatur dactylo non praecedente, conferat Sat. V 38: Heliadum crusta et inaequales beryllos. VἡModo relatis' semissis optimum praebent gensum, sive participio quod est relatis ' significantur ea quae relata uni, Sive quae referebantur, nam participium perfectum de actione vel statu interdum dici nulla temporis significatione facta, imprimis cum abs0lute positum sit, abunde patet e loci quo Draegerus in

libro qui inscribitur: ist Synta de Lat. Sprache, Vol. IIIa 574 et 582, permultos attulit. Eodem modo Sat. I versu 114 verba salutato nido ' significant

60쪽

52quisitiore quam veriore Bogeni h gi enarranti8: crepitant pulli cum parentes nidum salutavere. VSuperest ut rationes reddam vocis quae est modo , secus ac vulgo fit, explicatae. Hac particula vulgo significatur ea quidem id, quod puncto tempori ante factum est, sed haud ita raro de ii ponitur, quae satis pridem evenerunt Locos afferam nonnullos, quibus tali sensu invenitur apud alio geriptores: Cic. de div. 1 44:hmodo, Marsico bello, templum est a senatu Iunoni restitutum ' i. e. 46 annis ante Liv. V 40: si hodie bella sunt, quale Gallicum modo' se. 22 anni8 ante Cic. off. II 1: modo hoc malum in rempublicam invasit , quod septuaginta iam annis ante irrepserat. Apud nostrum poetam hanc vocis significationem demonstrare vel ideo dissicile est, quod saepissime quo tempore re geStae sint non satis constat Attamen uno alteroque loco vix dubito quin talem habeat sensum. In Sat. VIII 38:ἡ hic novus Arpinas, ignobilis et modo Romae municipalis eques ' dicitur Cicero Romam venit eques municipalis post bellum Marsicum anno 88 finitum. Modo ' igitur spatium amplecti potest 5 annorum. Uno autem loco hanc gententiam voci nega omnes mihi dabunt. In Sat. 2 8. 160 legimus: arma quidem ultra litora Iubernae promovimu et modo capta Orcadas. V Notum est Agricolam has insulas adiisse inter annos 78 et 84, nam

sequenti anno eum a Domitiano revocatum esse conStat. Quo autem tempore haec Satura cripta sit, ut math