Specimen litterarium continens adnotationes criticas in saturas D. Iunii Iuvenalis [microform]

71쪽

Famam rumoresque illa recentis excipit ad portas, quosdam facit eqs. Verba quae sunt quosdam facit cita nude posita sunt, ut putem ante facit ' excidisse particulam et Accedit quod in voce facit ' omnis sententiae vis posita est. Conferas Sat. X vs. 317: necat hic ferro, secat ille cruentis verberibus, quosdam moechos et mugilis intrat. 'Particula et in Codice ithoean etiam omissa est Sat. VI 237.

Nil non permittit mulier sibi, turpe putat nil,

cum virides gemmas collo circumdedit et cum auribus extentia magnos commisit elenchos.

460 intolerabilius nihil est quam femina dives. interea foeda aspectu ridendaque multo pane tumet facies aut pinguia Poppaeana spirat, et hinc miseri viscantur labra mariti: 46 ad moechum lota veniunt cute quando videri vult formonsa domi moechis foliata parantur, his emitur, quidquid gracile huc mittitis Indi. tandem aperit vultum et leotoria prima reponit, incipit agnosci eqs. Versus 464-466 transposuit advigius et collocavit

72쪽

ω post versum 460 iure, ut mihi quidem videtur, maximo. Weidnerus in autem contextum a codicibus prosectum retinuit et propter alia et ea de causa, quod sententia, ad moechum lota veniunt cute' suum oppositum non haberet. Sed verba quae sequuntur quando vult sormonsa videri domi ' ei opposita sunt, et sic opposita, ut inde vel gravissimum oriatur argumentum admadvigii tran p0sitionem probandRm. Haec enim verba in vulgari verguum ordine, quo voces ad moechum lota veniunt cute' opponuntur praecedentibus, quam maxime sunt otiosa et ipsa femina divite intolerabiliora. Nunc autem membris per asyndeton adversativum positis habemus: ad moechum veniunt lota cute, Sed quando sunt formosae domi γV

hic frangit ferulas, rubet ille flagello,

hic scutica sunt quae tortoribus annua praestent.

Sententia quae incipit a sunt quae ' intellegenda esse mihi videtur de ancillis, non, ut vulgo fit, de dominis, quod ne fieret, a poeta cautum est pronominum oppositione hic, ille, hic, sunt quae CL Sat. III 245 VI 64. De voce praestat' et quid eius subiectum sit, vide Sat. VII 106. Itaque post scutica' commate incidendum St.

73쪽

Chorus intrat et ingens semivir, obscena facies reverenda minori, mollia qui rapta secuit genitalia testa iam pridem. Non est quod Heinrichius' vituperet lectionem Ru- perti pro rapta' conicientis rupta , nam loci, quos ipse ex Vergilio asser ad vulgarem tuendam lectionem, huc non pertinent. Ibi enim de celeri motu sermo est, nostro loco non item. Notio potius acutae testae huic loco convenit, quam notionem voci, quae egi rupta , ineSSe nemo negabit. Conferas Catul. 3. 5: devolsit ite acuto sibi pondera silice.

Praecipuus tamen est horum, qui saepius exsul, cuius amicitia conducendaque tabella magnus civis obit et formidatus Othoni. inde fides artis, sonuit si dextera ferro laevaque, si longo Mirorum in carcere mansit. nemo mathematicus genium indemnatus habebit: sed qui paene perit, cui vix in Cycladae mitti contigit et parva tandem caruisse Seripho. Hos versus diligenter qui legerit, aliquid supervacui

74쪽

66 inesse iis, mihi adsentietur. Haec enim dicit poeta: h praecipuus mathematicorum est is, qui saepius exsul fuit, qui se c0rrumpi patitur, qui in vinclis et carcere diu fuit indemnatus nemo genium habebit. Sed is qui paene periit, qui relegatus est diuque in exsilio vixit. Postremi duo versus nonne eadem fere continent, quae in prioribus iam dicta erant γAttamen hos duos versus minime Iuvenale indignos habeo, verum puto documento esse alterius ab ipso poeta profectae recensionis, qualis recensionis Teutatius primus agnovit vestigia, et aut omittendos s. 560 561 de tali sententiarum nexu conserendi Sat. V A. 56-62), aut A. 563-564, quos poeta fortasse in margine p0suit, ut pro s. 60-61 locum occuparent p0St A. 62. His iam scriptis vidi Ribbeckium in us 60-61 eiecisse.

Hic magicos affert cantus, hic Thessala vendit philtra, quibus valeat mentem vexare mariti. Falli mihi videtur eidnerua ), verba quae Sunt, hic, hic ' non pronomina esse dicens sed adverbia. Quid tum est subiectum verbi affert ' quid vocis quae est vendit ' An uxor Num uxor rendi philtra Credo virum doctum pro vendit ' intellexisse emit.

75쪽

Respicit haec primum qui litigat, an tibi servi

octo, decem comites, an post te sella, togatiante pedeS. Idem eidnerus' contendit comites ' esse praedicatum verbi, quod At Servi , ut haec it sententia: si respicit utrum tibi octo an decem servi sint comites 'mire errans, nam p0Situs verborum, quae per chia8mum elata sunt eodem modo quo Sequentia, sati docet sensum esse an tibi sint octo servi, decem comites i. e. clienteAtogati ' an sella post te, togati aute te sint. Quantulum porro intererat utrum decem essent comites an octo γ

Tempta, Chrysogonus quanti doceat vel otio quanti lautorum pueros artem scindens Theodori. Verissima mihi videtur emendati Iahnii pro scindens' scribentis scindes , quod egregie convenit cum poetae loquendi usu imperativo adnectenti sine copula futurum tempus indicativi. Conferas Sat. I 155: Ροne

y l. l. pag. 180.

76쪽

Tigellinum taeda lucebis in illa ' VIII 173: in magna

legatum quaere popina invenim cum percuMore iacentem'; VII 122. articipium quod est scindena' ferri posse ne advigio k quidem adseveranti crediderim.

Si Fortuna volet, fies de rhetore consul; si volet haec eadem, ea de consule rhetor. Sententia posterior fortasse a librariis huic saturae inculcata est. Poeta enim in praecedentibus loquitur de felicibus, de iis quos Fortuna ex humili loco ad summum fastigium extulit, quique felicibus sideribus nati sunt. Haec non quadrant in eum qui de consule rhetor fit. Νeque exempla, quae proponit S. 199 qq. huic sententiae lucem afferunt verum priori. Quam facile ex illa haec de qua agimus sententia deduci potuerit, nemo non videt. Porro animadvertas velim ut iam docuit Scholtius ))in hoc loco sermonem non esse de mutabili Fortuna; quod si ita emet poetam insuper eripturum fuisse: si Fortuna volet, fies de consule rhetor , iisdem fere usum verbis: cf. Ovid. Metam. 325 V 208.

77쪽

Sanctus haberi iustitiaeque tenax factis dicti ue mereris,

agnosco procerem salve Gaetulice, seu tu Silanus quocumque alio de sanguine rarus

civis et egregius patriae contingis Vanti, exclamare libet, populus quod clamat Osiri

invento.

Verba quae sunt quocunque alio de sanguine ' cum iis quae praecedunt iungi nullo modo possunt. Tunc enim poeta scribere debuit: seu tu Silanus seu alio de sanguine. V ost Silanus' igitur graviore signo incidendum, et a quocunque' nova incipienda est sententia, sicut Isinius secit aliique. Sententia autem generalis, quae tunc nascitur, adeo inepta mihi quidem videtur, ut qui fieri potuerit, ut multi doctique interpretes Iabnium secuti sint, satis mirari non possim. Quid enim Habemu8: quocunque alio de sanguine civis egregius patriae contingi8, exclamare libet' eqs. Gaetulicus ergo et Silanus et nobilis esse non debea de alio i. e. plebeio sanguine quocunque genitum esse te oportet. Quod absurdum est. Si sententia generalis est, et ita esse debet, extra

78쪽

70 dubium positum esse credo, verbum quod est alio mend08um 88e. Verba quocunque' et alto' iungi

de sanguine civis patriae contingit.' Cum codices autem summo consen8 tradant contingis etsi verba quae sunt seu tu Silanus '. male intellecta et ad sequentia relata, quam facile librario potuerint persuadere, ut, contingit ' cum contingis ' mutandum cenSeret, nemo non videt haec lectio retinenda est. Itaque statuendum est poetam se convertisse ad illum, procerem ' menti suae adhuc obversantem, eiusque imaginem, quam ibi fingit, summa reverentia et amore salutasse. Cum autem contingis' ad secundam per80nam pertineat, cumque affectui poetae aptissima sit iterata apoStrophe, cenSe pro alio ' legendum Age O tu. 'Interiecti illa in ratione vivida et concitata, ut notum, est usitatissima. verbis o tu ' quae lectu fuerint dissiciliora, librarius imperitus verbaque cum praecedentibus iungens facile pravam illam lectionem eruere potuit. Ε. G. eberus y vir doctissimus de hoc loco verba faciens eum sic explicat: salve Gaetulice seu tu Silanus et quocunque alio de sanguine. V Dura est iunctura. Insuper vis sententiae debilitatur. Post verba seu tu Silanus ' Voces quocunque alio de sanguine' sine ulla vi languide postponuntur. Nam in quo exgultat Aermo poetae est hoc: qui8qui e8, quocunque de Sanguine,

79쪽

71 si civis egregius, patria gaudebit. V Ceterum et Sebraderus hoc loco offensus est qui coniecit quorumve alio. '

Nil ibi maiorum respectus, gratia nulla umbrarum domino pretiis mutare iubentur exiguis, trito ducunt epiredia collo segnipedes dignique molam versare Nepotis. Vox quae At Nepotis' accipitur de nomine pistoris proprio ab omnibus fere veteribus interpretibus, quorum alius adnotavit: nomen est proprium viri qui pistrinum habebat, de quo Martialis Bis vicine Nepos '; alius, Lubinum dico, copiosius ut solet, Sse nomen proprium assirmat molitoris avari, qui pistrinum habuerit, in quo die et nocte equos vexaret alii aliud. Vellem dixissent unde id sumpsissent. Nunc vereor ne temere ex nostro ipso loco hauserint. Martialis enim, ad quem

Brittannicus provocat, loquitur de Nep0te quodam Ep. V 27), de Nepote molitore non loquitur Domitius Calderinus in editione Mancinelli pag. 125 hoc etiam addit his pistrinum habebat, quod cum in omnium

ore esset eius meminit Iuvenalis. V Cuius ad opinionem libentissime accederem, si modo testimonio vel tantillo probasset illum molitorem revera exstiti88e. Lectionem nepotis , quam in novissima editione Iahnius recepit, non defenderim. Non enim de maioribus

minoribusve dominorum, verum equorum Sermo eSt. De

80쪽

T2 dominis ita mentionem facit poeta tantum, ut dicat, equos iuberi mutare dominos '; quid quod vix credendum est vilem equum venditione ab avo ad nepotem migrasse pQuae cum ita sint, unice mihi placet lectio, nepotes ut sententia sit: maiorum ibi non est respectu ducunt epiredia trito collo segnipedes minores. V Quam egregie hoc conveniat cum initio horum versuum: nil ibi maiorum respectus, gratia nulla umbrarum , quamque eximie poetae loquendi usus ita servetur membrorum inter se oppositorum alterum ponentis in principio, alterum in fine versus, neminem fugiet. Tum locutioni segni- pedes nepotes' magnam inesse virtutem comicam non eat quod moneam. Cf. Sat. XII 109.

Dignus morte perit, cenet licet ostrea centum Gaurana et Cosmi toto mergatur aeno. His versiculi facile caruerim. Admodum mihi di plicent illa ostrea centum ' et unguenta parum apte opposita virtutibus, quas poeta memoravit S. 79-84, cum potius exspectes aliquid simile iis, quae legunturus 19-20: Tota licet veteres exornent undique cerae atria. Invehitur enim in hac satura in nobiles halto' maiorum,Stemmate tumentes.'VS. 134.

De quocunque voles proavum tibi sumito libro.