장음표시 사용
221쪽
bene instituta Civitate ferri , et morari. Nemocnim magis demetetur Generis lumani, quam qui audet Religionem corru .pere , pernere , NCivium animis evellere. lerique sane hominum , queis circumdamur, nobis sunt robustiores , eis praesto mille nocendi artes, ut plurimum laedere nos OSSunt impune quodnam majus solamen, quam Scire mesSe humanis pectoribus principium
interius, scilicet Religionem , quod pugnat pro nobis , quod nos ab aliorum defendit audacibus coeptis i): Tolle Religionem jam assiduo ve-
Xaremur timore ut in conspectu quis transiret leonum sic tunc versaremur cum aliis hominibus4 neque enim vel momento temporis vitae, bonorum , famaeque Securitas posset nobis Con- Stare . Danda ergo Si opera, ut hujusmodi hominum genere Civitas Careat immo Contra a lagendum, ut Cives omnes vera eligione in1-buan si Sed aliter sentit Petrus otius , qui non dubitavit asserere ensees fur a Comete Tom L Religionem opportunam esse ad eos solum in olficio continendos, qui vel nihil vel Parum affectibus commoventur, et quos proinde quodliben aliud praeter Religionem impedimentum potis foret a peccat lo et delinquendo avertero. Quod vero spectat ad illos, quorum si in vi hementes affectus, arbitratur Religioni parum vis inesse ad horum libidinem audaciamque refraenandam. Nam , ut probare contendit, hujusmodi homines cum agunt, non opiniones . sed affectus sequuntur. At vero egregie de-C Iitur prophanu . callidusque Philosophus Neque ni religis sa opiniones, ut junt speculativae solum sunt, sed ubi mentibus alte inhaerent, vehementissimos gignunt affectus,
metu nen pe aeternorum malorum , t eique aeternorum
Dorum , quae comminatur, et promittit eligio. Qui quidem affectus non solum magis commovent eos, qui vivido, qua qui hebeti quia ingenio ; sed etiam magno sunt semper Gla staculo cupiditatibus, quae a sensibilibus rebus excitantiu . Disitiro b Cooste
222쪽
quidem, ut vel ipsi agnoverunt Ethnici, Sophi, V. Plat de Leg. III. tum maxime pietas et roligio versantur in animis , cum rebus divinis is,
penditur opera. Magistratus proinde sedulo in hanc curam incumbant, et si non alia eam possunt implere ratione , saltem non sinant sacris
diebus celebrari spectacula , diversoria parere hidorum otii, omni sationum, ne Cives a r ligionis rebus facile abducantur. Sancta res est utilissimaque Religio integre ergo docenda, Ca te observanda, valide protegenda. Iustitia lavat Gerires, miseros urem Populos acu Pecca*Πι Proverb. XXIV. III. Le S. I. At dum datur opera, ut divino Religionis auxilio delictis aditus praecludatur humanae est dem antevertendi non sunt negligendae rationes Magna porro has inter vis inest bonis aptisque Legibus. Sunt namque Leges rectrices Civium, moderatrices Civilis Societatis, a quibus proinde tota hujus pendet oeconomia, illorum agendi ramtio sexu penitus informatur. Quare mata a
vim habent antevertendi delicta, quum provide, sapienterque sunt scitae Plerumque Populi su rum Legum, ut oveoit, nimium studiosi i
i scisciter graviter inmit Herodot in ThaI. . s. a auscumque Nationis hominibus quaenam aptistiores sint L
ses, utiliores sanctioresque mores Quisque suos eliget, ceterisque anteponet. Est Ieguiri, et mortia , ut suarumn Diuitias by Corale
223쪽
a . ELEMENTA IURIS CRIHI FLinultatudinem maloruat, criminumque, quibus urgentur a que agitantur, ex eo solent repetere,
quod scilicet aut levis, aut nulla in Legibus exequendis impenditur opera, cura adhibetur Uerumtamen, quemadmodum Legum vitio fit, Eeae debita necessariaque exequutione areant;
ita ipsis caussae insunt multitudinis mal'rum, criminumque, quae aliquam vexant Nationem. Ut plurimum namque Leges praesentibus co
tentae occurrere malis, in criminum poenis anciendis totae occupantur bi vero, aut ne viT
quidem de antevertendis delictis sollici the sunt. Quod ut certo denique fiat, sic Leges debent esse comparatae, ut eis publicum commodum cum privata utilitate semper arctissime jungatur, e
consocietur. Hujusmodi in conjunctione stat summa Civilis rudentiae, artisque antevertendi dolicta. Tune enim tanto magis minuetur numerus delictorum, quanto minus intererit uniuscujusque delinquere. et si igitur Legibus,mirum publicum comm
dum privatamque utilitatem simul intendunt, tanta vis inest antevertendi delicta Commundi Profecto exigit bonum , ut eae praecipua Sint cura sapientiae Principum vigistratuum Solertiae, studii Jurisconsultorum, qui sinceram o lunt philosophiam . Leges animose abrogentur, quibus vel inconsulta vel tyrannica prudentia publicum commodum a pii vata utilitate Separatur, atque distinguitur. linquam enim poterunt anteverti delicta, quorum germen, et caus
sa in Legibus latet his non sublatis. Quae a tem Leges civilis libertatis auctrices atque in
224쪽
II. AE A P. XIV. eos sistas publicum commodum cum privata utiliticis provide sapienterque conjungunt, inpliandae sunt, ratiliabendae , rogandae, exequendae. Nihil arduum est atque praeclarum , quod eis Legislator operari non possit. Testes eicisD-schos appello, quos a ferino pene Statu Petrus Magnus ad civilem cultum, humanitatemque revocavit Breves sint Leges atque perspicuae, ueet facile intelligi, et memoriae mandari possint; universos comprehendant, vernaculo ser- motae Montagiti E sais Liv. L chap. 22. cunctis loquantur a): Nemo ea ignoret, omnes revereantur ita demum Sint comparatae, ut nun-
quam vel raro indigeant interpretatione Felix Gens illa apud quam Leges jugiter exequuti
ni a Magistratibus traditae , a Civibus observatae inter Scientia nequaquam recenSerentur.
Hujusmodi ingenii Leges paucae numero esse solent. Nam Legum multitudo semper ab aliquo earumdem vitio proficiscitur . Quum nostra hac aetate omnes sere Europae Populi barbariem
feliciter exuerint, exculti Sint humanitate; non immerito tamen plerique usurpare Possent gravissis
i mine patet quam bene de Republiea mereantur Principes illi, qui veterum Legum ambagibus e medio sublatis
aptas praesentibus rebus, et Satis perspicuas Leges ferunt, easque in unum, quod sibi bene constet , corpus cogunt inter quos praeter alios nostrae aetatis summos meerantes,
qui de Legibus emendandis et colligendis consilium interivit. Iraecipue eminent michorum Hemina Calliastinaui novus
ustiae Alexander, Fra ricus, et qui non multis ab ine annis e vivis sublatus est Carolus Emmanuel Sardiniae Rex. V. Istratione emanata a citerina II per Iabidugione di uunMoo codice re Hro oris et Cod a rideri et Carolin. Diuitias by Corale
225쪽
αω ELEMEΝTA IURIS CRIMIN. vissimam illam uoui Annal. I 26. querelam is antea flagitiis , nunc Legibus labora
IV. Seientiae. I. Postquam bonis aptisque Legibus delictorum semina dispersa sunt , vel evulsa, oportet quasi epimento aliquo civilem, ut ita dicam,
agrum vallare me ea iterum allantur et procreentur. Q ad toties fiet, quoties cientiarum studia vigeant, et colantur in Civitate, floreat Mer Catura, Artesque Xerceantur. Ac Scientiae quidem, ut de eis ei primo dicamus, plurimuin sane Conserunt ad antevertenda delicta. Quippe tenebras ignorantiae depellunt ab hominibus iitilesque veritates ipsos edocent. Quo autem minus indocti sunt homines, quo plus cientiarum luce illustrati , eo etiam faciliores ingenio sunt, moribusque humaniores . Scientiae siquidem excolunt animos, fero emolliunt moreS, totam vivendi rationem humanitate informant. Ita
atrociora Saltem antevertuntur delicta , quae a quadam animorum ferocia, morumque asperitate ut plurimum originem habent . Quod probe intelliget quisquis praesentem totius Europae tum
faciem atque habitum, tum interiorem spiritum et mentem tacitus meditari voluerit, et Cum veteri Europa contendere . Ut enim atrociora quae- Cumque crimina inerudito barbaroque Europae aevo frequentissima, ita hac nostra humanitate et doctrina exculta aetate rariSSima.
2. Neque vero ob id tantum Scientiae influuntiu
226쪽
in antevertenda delicta , quod o in ines sapientiores reddunt, et ideo humaniores sed etiani quod Artem, quartim , ut paullo. infra seq. dicemus, cultura validissima est ratio crimitium frequentiam arcendi, aut pariunt , aut acceptas provehunt longissime, aut repertas perpoliunt,
em ciuiuque faciliores et utiliore si . Scientiarum Sane munus Si quod paucioribus instrumentis, et usu facilioribus, quam olim, utantur Ar
tes quod paucioribus viribus, et breviori tempore indigeant Scientiis debemus a Scientiis didicimus Artes ad ea adhibere, ad quae apud
Veteres mulinae pertingebant eaedem usus Artium
i celebris est quaestio si morienos retent plus nuisAMas , qu uim ni societe, quam Accademia Divonensis do
ctis viris examinandam definiendanaque proposuit. Priorem quaestionis partem magna vi eloquentiae propugnavit, defenditque notissimus Scriptor Io Iacob. Rousseau , cuius Dise Sertationem proposito dignam praemio Accademici dijudic
runt Sed nonraefuerunt, qui illustratum a Philosopho Genevens problema impugnare, scientiarumque caussam tueri aggressi sunt. Certe nemo horum inficiatur eam esse miseram hominum sortem , ut etiam iis, quae ad emam compo
rata sunt bonum, non raro abutantur. Neque tamen si notitia cultuque scientiarum haud semper recte usi sunt homines, sequi inde contendunt, scientias inutiles esse , immo
etiam publico Privatoque hono exitiales. Nam quicumquosuae in primis naturae studiosiores velint esse, tum in Civis i uni et Imperiorum indolem Legum et artium necessito tem diligentius inquirere, intelligent rationem, qua a Deo donati sumus, totius Generis Humani felicitatem natura sua spectare; et tum ad id esse aptam, quum adulta est, id se
litteris formata et corroborataci et nullam hominum societatem, ut non sine Legibus , Artibus, Religione coalescere primum, tum consistere posse ι ita non sine litteris et sapientia, sine quibus nec Leges, nec Artes, nec Religi esse, et conservari possunt. V. Genuent, et ora ad stud litter post
227쪽
tium Antiquioribus ignotos adinvenerunt . tiae factum est, ut et publice sint apud nos perva
gatae, et populares, ut ita dicam, evaserint Adeo autem Artium progressus cum Scientiaruincultu coniungitur, ut omnium temporum X
rientia sit confirmatum nullam inter Gentem Aseres persectionis apicem attigisse, quin et Scie tiae eo simul pervenerint ibique illas elangui se et decidisse , ubi hae neglectae spretaequU3acuerunt, ut de Aegypto, Graeciaque praecipue constat
a. Quae cum ita sint, colendae, laudandae,
protegendae sunt Scientiae, unde multa redundant in homines bona sed praesertim quod eis a delinquendo avertuntur. Sunt enim Scientiao cultrices animorum, humanitatis informatrices, altrices Artium, suoque lumine homines illustrant ut norint, accendunt ut praestent socialia ossicia, quae cognita, et exculta omnem inserunt delinquendi occasionem. Quo fieri magis potest Scientiarum cultus propagetur inter Cives. Siquidem atrociorum criminum raritas, aut requentia est in ratione directa lucis scientiarum, quae aliquam irradiat Nationem, cujus humani mores ab illarum cultura nascuntur . Scientiarum
vero , Artiumque theoriae vernaculo Sermone tradantur. Nulla enim Gens unquam multum poterit in Scientiis, Artibusque progredi, atque excellere, nisi patria lingua erudiaturit . Nam ubi exotico et antiquato sermone traduntur Dissciplinae, parva solum doctorum hominum mo
228쪽
LIBER IL A P. N. Drus penetralia doctrinae ingredietur reliqua jopuli turba cientiarum et luce, et fructu care ait Graeci harbarie, ignorantiaque laborarunt quousque a Feniciis, Aegyptiisque non solum Scientias et Artes, sed etiam sermonem mutuserunt, isti, illas excolerent. Atque, ut ad proximiorem nobis aetatem veniamus, ex quo Galli Germani, Angli patria utuntur lingua in docendis Scientiis , Artibusque tradendis ad eam Pervenerunt doctrinae , et sapientiae laudem culmenque, unde Itali nostri tanto magis in dies decident, quam minus suum adhibebunt et gantem copiosumque sermonem ad Scientias A
tesque tradendas. Sed non omnes oportet doctos esse, ne unumquemque par est eisdem Artibus
instituere, Scientiisque erudire. Quid enim inopportuitius, quam ut fieri vulgo videmus, eadem sere ratione instituore eos qui Sacerdotio, puta, vel Militiae sunt nomen daturi, eisdem imbuere doctrinis qui vulgaria munera debent obire, et qui futuri Magistratus, erunt aliorum Civium rectores' Longe alia quondam ratio fuit Romaoanstituendae Juventutis. Nam apud Quirites mos erat, ut puer sive ad rem militarem, sive ad Juris scientiam, sive ad eloquentiae studium i elinasset , id totum hauriret V Auet. Dialog de
caris corruP. Isq. 34. 35. . Ideo inter eos tot floruerunt clarissimi Imperatores, sapientes Magistratus, docti Jurisconsulti, eloquentissimi Orse tores inutiles ti eant Scientiae, solidae utilesque egregios habeant octores . Qui cientiis dant operam sint dociles ingenio cupidique discendi, ut ex scholastica institutione sibi, Patriaeque Tom. utiles
229쪽
dito ELEMENTA IURIS CRIMIN. utiles fructus capere possint. Qui docendi munere funguntur partes sua Strenue diligenterque impleant. Quod enim , ut Cicero inquit De Divinat. I cap. 2. , munus afferre Reipublicae ma-aus meliusque possumus , quam Si docemus, at que erudimus Juvetitutem Qui Populis praesunt
Scientias in clientelam recipiant , doctos Viros praemiis alliciant, patrocinioque Sustineant, ACcademiarum Curam habeant. Beati, qui Generis Humani ita merentur. Eo namque suum olet aevum, ipsorumque nomina admiratione obstu-Pefacta, amore incensa Posteritas immortalitati Commendabit V Artes , Negotiatio. I. Nec minus nam cientias, intererit Artes a Civibus excoli florere in Civitate egotiationem, qua eae provehuntur et SuStinentur, ut tutius faciliusque crimina antevertantur. Nam multa inter et magna Commoda, quae e Mercaturae , Artiumque cultura et exercitio in Rempublicam redundat , praecipuum mihi esse videtur assuentia opum, quam Negotiatio importat, et per omnes Civium ordine spargit, nec non opportunitas lucrandi quod est necessarium ad sustinendam vitam, quae humilis praesertim conditionis, nulliusque fortunae Civibus patet ubique Artes coluntur , Opificia vigent et exercentur. Jugi autem experientia constat pleraque
crimina, quibus quotidie publica et privata pax atque Securitas perturbatur, ab iis committi, qui inopia premuntur, victumque sibi vel nequeunt
230쪽
L DB EAE R C A P. N. honesto labore parare, vel ignavia otioque dediti iiaerere nolunt. Quod si veterem , recentioremque consulamus Historiam, ea docebimur
quamplura delicta longe frequentius pauperes ante Gentes committi, quam apud Populos dis vitiis inuentes, quique Artium et Mercaturae cultu florent. Ac re quidem veric dissicile est, ut ibi vigeat obsequiuiu Legibus debitum, ubi
plerique Civium rebus indigent ad producendam vitam necess riis . Ut plurimum inopia ex stimulat, non raro necessitas homines ad delinquendum veluti cogit. Itaque videmus cultiores omnes sapientioresque Nationes Artium ematuraeque exercitio cultuque floruisse unde eis partae non solum potentia, gloria , divitiae , sed etiam domestica pax, atque securitas. Profecto qui habet unde vivat, qui ficile invenit quemadmodum suis consulat necessitatibus, raro est appetens alieni, paucioribus ad delinquendum stimulis concitatur. Difficilius vero peccans quicumque assiuentes opibus , vitaeque commodis assueti, gravem subirent delinquendo acturam Vulgus praeterea, qui liberalis institutionis inopia velocior est ad committenda delicta, ubique vigent Artes, inertia non adeo corrumpitur, otioque , quod origo prima criminum omnium atque vitiorum, Artibus namque exercendis addicti homines , diurnarumque operarum laboribus fessi tempore ut plurimum carent, et animo delinquendi. . u. Quam ob rem nemo seratur in Civitate iners atque otiosus, nullus adsit circulator, mea