L. Annaei Senecae Opera quae supersunt

31쪽

DE BENEFIClIS LIB. H. 1 - 17. vis aedisti patiar. Nam ut qui in stulat gratiam, destria ii,

ita qui quantuni det, ostendit, unu Suum eo n-dat, non exprobrat Respieiendae sunt eui quo 3 ultates suae viresque, ne aut plus praest inmus quam possumus aut minus aestimanda est eius persona cui damus quaedam enim inibnora sunt, quam ut exire a magnis viris debeant, qua clam accipiente maiora sun utriusque itaque personam conser et ipsum inter illas quod donabis examina, numquid aut danti grave sit aut parum, numquid rurSus qui accepturus est, aut fastidiat aut non capiat. XVI. Urbent euidam Alexander donabat vesanus et 1

qui nihil animo nisi grande conciperet cum ille, cui donMustur, se ipso mensus tanti muneris invidiam refugisset

dictas non convenire forinnae suae non quaero, in is quit, qui se accipere aerari, sed quid me dare. Animosa vox videtur et regia, eum sit StultisSima nihil enim per se quemquam decet refert qui , cui, quando, quare, ubi et cetera, sine quibus saeli ratio non constabit. Tu 2 midissimum animal si illum acet pere hoe non deget, nee te dare habetur 9 PSonatum ne dignitatum portio et eum sit ubique virtutis modus, eque peceat quod Medit

quam quo deficit. Liceat istud sane tibi et to in tantum fortuna sustulerit, ut congiaria tua urbes sint, quas quanto maioris animi sui non apere quam Digere

est tamen aliquis minor, quam ut in sinu eius condenda sit civitas. XVII. Ab Antigono Inieus poli talentum reSpGΠ-1dit plus ess quam quod Cynieus petere deberet repulsus pelit denarium respondit minus esse quam quod regem deceret dare. Turpissima est eiusmodi Davillatio iinvenit quomodo neutram daret in denario regem, in talento oleum respexit, cum posses et denarium latamquam cynim dare et i lenium tamquam rex Ut sit ali, quid maliis quam quod Dieus aecipiat, nihil tam exib seum est, quod non ironesis resis humanitas tribuat. Si amo interrogas, probo. est enim intolerabilis res poseere nummos e Guiemnere. Indixis pecuniae odiunt. Ne

32쪽

professus es, hane personam itiduisti agenda est iniquissimum est to peeiuniam sub gloria egestatis adquirere.

Adspicienda ergo non minus sua cuique persona esta quam vius, de quo iuvando quis cogitat. Volo citrysippi nostri uti similitudine de pisae lusu, quam eadere nones dubiuni aut millentis vitio aut excipientis iuno cum sum Suum servat, ubi inter manus utriusque apte ab utroque et aetata et excepta versatur necesse est autem lusor bonus aliter illam conlusori Iongo, aliter brovi mittat. Eadem honesseti ratio est nisi utriqu personae dantis et aeeipiemis aptatur, ne ab lio exibit nee ad illum Aperveniet, ut debet. Si cum exercitato et stoeto negotium est, audacius pilam mittemus utcumque enim ve- , i, manus illam expedita est lis repereuli et si uintirone et indocto, non tam rigide nee tam excusso, sed languidius et in ipsam eius dirigentes manum remisse

occurremus. Idem faciendum est in beneficiis quosdam doceamus et salis iudicemus, si conantur, si audent, si 5 volunt. Facimus autem plerumque ingratos et u sint avemus, tamquam ita demum natana sint bene heia nostra si gratia illis resorri non potuit ut malignis lusoribus propositum est conlusorem tradueere, cum damno scilicet ipsius lusus, qui non potest, nisi consentitur ex-6iendi. Multa sunt tam prava naturae, ut malint perdere quae praestiterunt, quam videri recepisse, superbi et inputatorest quanto melius quantoque humanius id agere ut illis quoque partes suae eon Stent, et favere, ut gratia sibi referri possit, benigne omnia interpretari, gratias uentem non aliter quam si reserat audire, praebere se

facilem ad hoc, ut quem oblimrii, etiam exsolvi velli 7 Male audire solei senerator, si acerbo exios, aeque, si in reeipiendo tardus ne dissicilis moras quaeriti benem cium tam meipiendum est quam non exigendum, Optinius ille, qui dedit facile, numquam exegit, reddi gavisus est, bona ide quid praesulisset oblitus, qui aeeipiensis animo roeestit.

1 XVIII uuidam non tantum dant beneneia superbo, sed etiam accipitani, quod non est committenduini iam

33쪽

DE BENEFICIIS LIB. II. 17. 18.

enim transeanius ad alteram partem tractaturi,

quomodo se gerere homines in accipiendis beneficiis debeant. 9uodeumque unus eo . statis steium, tantumdem ab utroque exigit qualis pater esse debeat cuni inspexeris seles non minus operis illi esuperesse, ut dispicias, qualem esse oporteat filium. sunt aliquae partes mariti, sed non minores uxoris. In 2. vicem ista quantum exigunt, praestani et parem desiderunt regulam, quasi, ut ait Hecaton, intellis est omne Onim honestum in arduo est,istiamin iud vicinum honesto est, non enim tantum fieri debet, Sed ratione fieri hac dum per totam vitam eundum est minima maximaque

ex huius consilio urenda sunt quomodo haec suaserit, dandum. Hae autem hoc primum ensebit non ab omnibus aecipiendum. A quibus ergo ac ei, 3piamus ut breviter tibi respondeam ab his, qui-

ius dolis se videantur. Num etiam maiore delectu quaerendus est, cui debeamus quam cui praestemus nain ut non sequantur ulla incommoda, sequuntur autem plurinia, grave tamen tormentum est debere cui nolis. contra iucunctissimum ab eo aceepisso beneficium, quem

amare etiam post iniuriam possis, ubi amicitiam alioqui tueundam causa secit et iustam. Illud vero homini v areeundo ei probo miserrimum est, si eum amare oportet, quem non iuvat Totiens admoneam ne eesse est non I qui me de sapientibus, quos quicquid oportet et iuvat, qui animum in potestate habent et legem sibi quam volunt dicunt, quam dixerunt servant, sed de inperseetis hominibus honestam viam sequi volentibus, quoriim ads eius saepe contumae iter parent Itaque tendum est, a s quo beneficium accipiam ei quidem diligentius quaerem diis benesset quam pecuniae reditor. IIuie enim reddendum est quantum Meepi, et si reddidi, solutus sumae liber at illi plus solvendum est et nihilominus etiam relata gratia cohaeremus debeo enim, cum reddidi, rudisus inei pere manetque amieitia. et tu in amicitiam nonreeeperim indignum, si eis in beneficiorum quidem sminuissimum ius, ex quo amicitia oritur. . Non semper, 6

34쪽

inquit, milii Iieet dicere nolo ali mirando hemineium ae leipiendum est et invito dat tyrannus emidelis et iraeuri ldus, qui munus su in fastidire id nimiai iudieaturus est iuni Meipiam 3 eodem lom latronem pone, piratam, regem animum lare nis a piratae habentem quid saxei tun parum qignus est eui debeam. Cum eligendum di eo, cui debeas, vim maiorem et metunt exeipio, quibus adhibitis eleelio peri si liberum est ibi, si arbitrii tui

est, utrum velis an non, id apud a ipse perpendes sine cessitas tot Iit arbitrium, scies te non a ci persi sed parere nemo in id accipiendo obligatur,

quod illi repudiare non lieuit. si vis seire an velim, NUM ut possim nolle. Vi m tamen ubi dediti fert quid si quod datur nisi a volenis volemi datur. Si

servasti me, non ideo servator es. Venenum aliquando pro remedio fuit, non ideo numeratur inter salubria. Duaedam prosunt iste bligant tuber quidam Urani igladio divisit, qui ad oecidendum eum Venerat non ideo illi tyrannus gratias egit, quod rem, quam medieorum manus reformidaverant, 'eendo Sanavit. 1 XIX. Vides non esse magnum in ipsa re momentum, quoniam non videtur dedisse' tenetum, qui malo animo prosuit casus enim beneficium est, hominis iniuria. Loonem in amphitheatro speetavinius, qui unum era silariis agnitum, eum quondam eius suisset magister, protexit ab inpetu bestiarum num ergo est beneficium serasi auxilium mini nisi, quia nee voluit sacere nee benes meiendi animo feeit duo loco seram posui, tyrannum pone et hi vitani dedit et illa, nee hic nec illa beneficium. Puta non est beneficium Mesper eoo, non est benem cium debere cui nolis. Ante des oportela mihi, bitrium mei, deinde beneficium.1 XX. Disputari de M. Bruto solet, an debuerit acciperea divo Iulio vitam, eum oecidendum eum iudicar duam rationem in oeeidendo seeutus si alias traetabimus

mihi enim, eum vir mi anus fuerit in aliis in hae εὐ- detur vehementer errasse nee ex institvuono Stoida se egisse, qui aut regis nomen ex imii, cum optimus ei-

35쪽

D BENEFICIIS LIB. II. I 8-21.

vitatis status sub roge iusto sit, aut ibi speravit libe talem suturam, ubi tam magnum praemium erat et imperandi ei serviendi I aut existimavit civitatem in priorem formam posSe re cari an issis pristinis moribus submramque ibi aequalitalem civili iuris et statura suo locole s ubi videra tot milia tiominum pugnantia, non anservirent, sed utri. uanta vero illum aut rerim naturae aut urbis suae tenuit oblivio, qui uno interempto desub rum credidit aliunt, qui idem velles, eum Tarquinius esset inventus post tot reges ferro a fulminibus oecisos. Sed vivam accipere debuit, ob ne tamen non habere il-alum parentis oeo, qui in ius anui beneficii iniuria mnerat. non enim servavit is, qui non interfecit, nec bo-

inesteum dedit, sed missionem. I. Illitii magis venire in disputationem potest alibuquam, qui saetondum sit ea 'tivo, cui redemptionis pretium homo prostituti orporis et infamis ore promittit patiar me ab insturo servari servatus deinde quan illi pratiam reseram vivam emit obscoeno noti vivam eum r uenistiore tui ergo pla-2 eat di eam etiam ab ali suo tali aecipiam pessuniam, quam pro eapito dependam, aceti iam autem tamquam creet

ditum, non tamquam beneficium. solvam illi me iam et, si Measio ueri servundi, perielitantem se viso in umieitiam, quae similes iungi non descendum,

nee servatoris illum loe numerabo, sed ineratoris, cui seiam reddendum quod ste epi. st ut in ut is, i us 3 a quo beni si ei ii ast ei piam sed iii ti no et turum Est ideo non aecipiam, quia ille paratus est mihi eum incommodo aut etiam periculo suo pro deSSe. Desensurus eSi me reum, sed illo patrocinio regem sibi saeturus inimicum inimieus sum, si eum ille pro me

perielitari velit, ego quod facilius est non facio, ut sine illo pericliter. Ineptum et frivolum hoc Heeato ponita exemplum Areesilai, quem ait a sit familiae adlatam . pecuniam non aecepisse, ne ille patrem sordidum osset dereti quid feeit laude dignum, quod furtum non recinpii quod malui non aecipere quam reddere 1 quae est

36쪽

5 enim alienam rem non aeeipere moderati, Si exemplo magni animi opus est utamur Graeeini Iulii, viri egregii,

quem C. Caesar oceidit ob hoc unuin, quod melior ii erat quam esse quemquam lyranno X pedit is cum ahami eis conserentilis ad inpensam ludorum pecunias acciperet, magnam peeuniam a Fabio Persico missam non aecepit et obiurgantibus iis, qui non aestimabant mi tentes, sed missa, quod repudiasset esto, inquit, ab eo Mnescivi accipiam, a quo prosimilionem accepturus non 6stim Cum illi Rebilus consularis, homo eiusdem insamiae, maiorem summam misisset instaretque, ut uecipi iuberet inquit, ynoscas, et a Persico non accepi. Utrum ioc munera aceipere est an senatum legere XXII. Cuni aeeipienstum iudicaverimus, hilares accipiamus, profitentes gaudium et id danti manifestum sit, ut metum praesentem capiat. iusta enim causa laeuua est laesumisi eum videre, iustior feeisse, quam grate ad nos pervenisse indicemus effusis

adseetibus quod non ipso tantum audiente, sed ubiquo testemur. Pui grate beneficium aecipit, primam eius pensionem Solvit.

XXIII. Sunt quidam, qui nolunt nisi se e retoaeeipere. testem beneficii et conseium vitanti quos seias lie et male cogitare quomodo danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectaturum eum, ut datur, ita aeeipienti adhibenda concio est resquod pudet debere, ne acceperis. Puidam furtivo agunt gratias et in angulo et ad aurem non os ista verecundia, sed insitiandi genus ingratus est, qui molis arbitris agit gratias. 9uidam nolunt nonii na se eum fieri nee interponi pararios nee signatores advocari nee chirographum dare idem metunt, qui dant operam, ut

beneficium in ipsos eos latum quam biotissimum sit Verentur palam ferre, ut sua potius virtute quam alieno adiutorio consecuti dieantur rariores in eorum ossiens sunt, quibus vitam aut dignitatem debent, et dum opinnionem elientium timent, graviorem subeunt inmtorum.1 N. Alii pessime loquuntur de optime m

37쪽

ritis. tutius est quosdam offendere quam demeruisse,

argumentum enim nihil dehentium odio quaerunt atqui nihil ma*is praestandum est, quam ut memoria nobis meritorum haereat quae Subin e reficienda est, quia nec referre potest gratiam, nisi qui memi it et qui me-m niteam reser Nec delicato accipiendum est anae submisse et humiliter. nam qui neglegens est in aecipiendo eum omne benesteium reeens mastis p teat, quid aciet, cum prima eius voluptas res,ixerit Alius aecepit fastidiose, tamquam qui dieati noli 3 quidem mihi opus est, sed quia iam valle vis, saeiam

tibi mei potestatem. alius supine, ut dubium praestanti relinquat, an senserit alius vix labra diduxit se ingra tior, quam Si tacuisset, fuit. Loquenilum est pro

magnitudin rei inpensius et illa adigienda, pluris quam putas obligasti. nemo enim non gaudet benescium suum latius patere. nescis quid mihi praesisteris, sed scire te oportet, quanto plus sit quam existimas. Statim gratus est, quiri onerati numquam tibi gratiam resere potero illud eerte non desinam ubique eonliteri

me referre non OSSE.

v. Nullo magis Caesarem Augustum demeruit et 1 ad alia inpetranda mellem sibi reddidit Furnius, quani quod, cum patri Antonianas partes secuto veniam inpetrasset, dixisti hunc imam caesar, his, iniurium tuum: in erisu ut uiueremis morerer mora M. uid est tam mit

imi quam nullo modo sibi satisfacere quam ne ast spem quidem exaequandi umquam benesteii accedere

His atqus eiusmodi vocibus id agamus, ut voluntas no stra non lateat, sed aperiatur et luceat. Verba essent lieet, si quemadmodum debemus adlaevi sumus, conscientia eminebit in voltu seu gratus futurus est, statima dum accipit, de reddendo cogite Chrysippus quidem diei illum velut in ertamen ursus conpositum et cardiectibus inelusum opperiri debere tempus suum, ad quod velut dato signo prosiliat et quidem magna illi e eleritato opus esi, magna contentione, ut consequatur antee

dentem.

38쪽

XXVI. Videndum est nunc, qui maximo saeiat ingratos faei aut nimius sui suspeetus et insitum mortalitati vitium se suaque mirandi, aut avistitus, aut invidia. Incipiamus a primo. Nemo non benignus est sui iudex inde est, ut omnia meruisse se existimet et in solutum neeipiat nec satis suo pretio se aestimatum. putet. Hoc mihi dedit, sed quam sero, sed post quot labores quanto consequi plura potuissem, si illum aut illum aut me colere maluissem non hoc speraveram in turbam conieetus Sum tam exiguo dignum me iudieavit 'thonestius praeteriri suit. I XXVII. Cn. Lentulus augur, divitiam maximum exsemplum, antequam illum libertini paustorem agerent,

lite qui quater milies sestertium suum vidit proprie ixit nihil enim amplius quam vidit), ingenii sui sterilis, lampus illi quam animi eum esset avarissimus, nummos citius emittebat quam verba i tanta illi inopia era sermonis. urate eum omnia inerementa sua divo Augusto deberet ud

quem adtulerat paupertaim sub onere nobilitatis laborantem pri neeps iam civitatis et peeunia et gratia subinde do Au*risto solebat queri dicens a studiis so abductum. nihil tantum in se Ongestum esse, itantum perdidisset relieta eloquEntia. At illi inter alii lio quoque divus Augustus praestiterat, quod illum derisu et labor inrito 3 liberaverat. Non alitur aviditas quemquam esse graium numquam enim inprobae spei quod o tur, satis est, et maiora cupimus, quo maiora veneriant multoque constitatior est avaritia in magnarum opum coim gestu conlocata, ut nammae infinito acrior vis est, quo ex maiore ineendio emieuit. eque ambitio noni titur quemquam in ea monsura tionorum conquieseere, quasi quondam eius sui inpudens votum nemo agit eo tribunatu gratias, sed queritur, quod non est ad praeturam usque perduetus nee haeetata est, si deest eonsulatus. ne hie quidem saliat, si unus est. Ultra se eu-riditas porrigit et Eliesialem suam non imaelegii, quia non unde venerit respicit, sed quo tendat

39쪽

M BENEFICIIS LIB. B. 26-29.

Vm. Omnibus his vehementius et in por-1tunius malum est invidia, qua Enos inquietat, dum conparati hoc mihi praestitit, Sed illi plus sεd illi maturius. et deinde nullius causam agit, contra omnes sibi iuvet. Puanto est simplicius, quanto prudent vis beneficium Meepium augere, scire nemnem tanti ab

alio quanti a se ipso aestimari' , Plus aecipere debili, sed illi uelle non sui plus dare in multos dividenda

liberalitas erat hoc initium est, boni consulamus et misemum eius grate excipiendo evocemus parum feeit, Sed saepius faciet illum mihi praetulit, et me mullis ille non est mihi par virtutibus nee ometis, sed habuit suam mnerem querendo non efficiam, ut maioribus dignus sim, sed ut datis indignus plura illis hominibus turpissimis data sunt quid ad rem quam raro fortuna iudieat

Cotidie querimur malos esse felices saepe quae sollos 3 pessimi euiusque transierat, optimoriam virorum segetem

grando percussi Rri sortem suam quisque ut in cetet is rebus ita in amicitiis. ullum est tam plenum benesteium 4 quod non velli eare malignitas possit, nullum tam ungustum, quod non bonus interpres extendat. Numquam deerunt ausae querendi, si beneficia a deterior parte Spectaveri S. XXIX. Vido quam iniqui sint divinorum munerum laesumatores et quidem professi sapientiam queruntur, quod non magnitudine orporum aequemus elephantOS, velocitato cervos, levitate aves, inpetu tauros quod Solidior sit uti beluis, degentior amis, densior ursiS, inollior fibris quod sagacitate nos narium canes vineant, quod uel lummum aquila , spatio aetatis corvi, uiuila aut malia nandi facilitate. Et euntini laedam ne eoire qui 2 dem in idem natura patiatur, ut veloeitalem corporrum et

vires, ex divemis a dissidentibus bonis hominem non esse eonpositum iniuriam vocant ei neglegentes nostri deos, quod non bona valitudo etiam vitiis inexpuςnabilis data sit, quo non statini sesenii, vix sibi temperant, quin eo usque inpudentiae provehantur, ut naturam od

rint, quod insta deos sums, quod non in am i illis

40쪽

xstetimus. uanto satius est ad contemplationern tot tam torumque beneficiorum reverti et agere gratias, quoci nos in o pulcherrimo domicilio voluerunt secundas sortiri, quod terrenis praeseeerunt aliquis ea animalia conparat nobis, quorum potestas penes nos est uicquid nobis

negatum est dari non potuit. Proinde quisquis es iniquus aestimator sortis humanae, essita, quanta nobis tribu rit parens noster, quanto valensiora animalia sub iugii

miserimus, quanto veloeiora consequamur, quam nihil,sit mortale non Stib et nostro positum Tot virtuae accepimus, tot artes, animum denique, cui nihil non eodem, quo intendit, momento porvium est, sideribus velociorem, quorum post multa secula suturos cursus antee edit tantum deinde frugum, tantum opum, tantum rerum aliarum super alias aeervataruin circumea licet

euneta et, quia nillil totum invenies quod esse te malles, ex omnibus singula excerpas, quae tibi dari velles bene aestimata naturae indulgentia confitearis neeesse est in 6 delieiis te illi suisse. Ita est earissimos nos habuerunt di inmortales habentque, et qui maximus iribui honos

potuit, ab ipsis proximos conlocaverimi magna Meepimus, maiora non cepimus.1 XXX. Haec, mi Liberalis, nee essaria eredidi, et quia loquendum aliqui de magnis beneficiis erat, eum deminutis loqueremur, et quia inde manat etiam in cetera huius detestabilis vitii audaeia. Cui enim respondebit Male, quod munus existimabit aut magnum aut reddemtium, qui summa benesteia spernit cui salutem eui spiritum debebit, qui vitam accepisse s a dis negat, quam 2 eotidie ab illis pelit Puteumque ergo gratos esse Oeet, et hominum causam agit et deorum, quibus nullius rei indigentibus, positis extra desiderium, referre nihil

minus gratiam possumus. Non est quod quisquam excusatione in mentis ingratae ab infirmitate atque inopia petat et dieati siquid enim saeiam et quomodo quando supinioribus dominisque rerum omnibum grauam reseram' serre melle est: si avarus es, sine inpendio si iners, sine opera. Eodem'indem --