L. Annaei Senecae Opera quae supersunt

61쪽

sua magno gradu transit Semina omnium rerum eausae sunt et tamen minimae parte sun eorum, qua gignunt

Adspiee lienum, adspice Euphraten, omnes denique inelitos amnes quid sunt, si illos illi undo esstuunt 1ε- sumes quicquid est quo timentur, quo nominantur, in processu paraverunt f Adspice trabes, sive proceri, staleua aestimes, altissimas, sive crassitudinem spatiumque ramorum, latissime susas quantulum est his eoia paratum illud, quod radix tenui fibra conplectitur stolle

radieemi nemora non surgent nee tanti montes sistientur. Innituntur undamentis suis empla et illa urbis moenia tamen quae in firmamentum totius operis aetasunt, latent. Idem in eleris evenit principia sua sem-6 per sequens ma*nitudo obruet Non potuissem qui equam consequi, nisi parentum honeseium anteeessisset selnon ideo quicquid consecutus sum, minus est eo, sine

quo conse utus non essem. Nisi me nutrix aluisset in-7 saniem, nihil eorum, quae consilio ac manu gero, sacere

potuissem nee in hanc emergere nominis elaritatem, quam civili a militari industria merui numquid tamen ideo maximis operibus praeseres nutri eis ossietum aut quie quam interest, cum aeque sine patris bene heio quam sine

nutrie is non potueris ad ulteriora procedere' uod si 8 initio meo qui qui iam possum debeo, cogita non esse

initium meti rem, ne avum qiudem semper enim erii ultorius aliquid, ex quo originis proximae origo deseen dati atqui nemo dicet me plus debere ςnolis et ultra rne moriam positis maioribus quam patri plus autem debeo, si ho ipsum, quod genuit me pater meus, maioribus

debet.

XXX. Pui quid praestiti patri, etiamsi mapnum est, tinis aestimationem paterni muneris est, quia non esSem, si non genuisset. Isis modo etiam si quis patrem meum aegriam ac moriturum sanaverit nihil praestare ei polero, quod non benenei vius inimis siti non enim genuisset

me pater, niti sanatus ossei sed vide, ne illud veriussit aestimari, an ii quod potui et id quod rei meum si mearum viritim, meae mi latis. Illud quod natus sum, et

62쪽

per se intuere qualo sit animadvertis exiguum et nee tum et boni tuique communem materiam, sine dubit, primum ad omnia gradum, sed non ideo maiorem omnibus,3 quia primus es Servisi patrem ei in summam provexi dignitatem et principem urbis suae Dei nee tantum rebus a me gestis nobilitavi, sed ipsi quoque gerendarum ingentem a facilem nee linam minus quam gloriosam dedi

materiam honores, opes, quicquid humanos ad se animos rapit, congessi et eum supra omnes starem, insta illum steti. Die nune sitio ipsum, quo ista potui Sti patris munus est. respondebo libi: est prorsus, si alista facienda nasci satis est sed si ad bene vivendimi

minima portio est vivere et id tribuisti, quod eum seris mihi ei animalibus quibusdam mininus, quibusdam etiam taedissimis ommune est: noli ibi adserere, quod non

ex tuis benestetis, etiam sine tuis oritur. I XXXI. ut me vitam pro vita reddidisse si quoque

'munus tuum vici, cum ego dederiti sentienti, eum sentiens me dure, eum vitam tibi nou voluptatis meae causa aut certa per voluptatem lederim, eum tanto maius sit retinere spiritum quam accipere, quanto levius mori ante 2 mortis naetum. Ego vitam dedi statim illa usuro tu nescitur an vivere ego ibam dedi mortent timenti invitam dedisti, ut mori possem ego vitam tibi dedi eon summatam, persectam tu me expertem rationis genuisti, 3 us alienum. Vis scire, quam non sit magnum benefi-eium vitam si dare exposuisses nempe iniuria erat

genuisse stu quidem colligo minimum esse henesteium patris matrisque eone ubitum, nisi accesserint alia quae prosequerentur hoc initium muneris et aliis ossiciis ratum . incerent. Non est bonum vivere, sed ene visere athene vivo, sed potui o malet in hoo lanium est tuum, quo vivo. Si vitam inputas mihi per se, nudam, Ne lem consilii et id ut magnum bonum laetas cogita te mihi 5 inputare muscarum ae vermium bonum. Deinde ut nihil aliud diem quam bonis artibus me studuisse, ut cursum ad metum iter vitae dirigerem, in ipso benefieio tuo maiusquam quo dederas recepissi. iu enim me mihi rudem

63쪽

gauderes.

XXXII. luit me pater. Si idem praesto plus reddo, Lquia non tantum ali se, sed a silio ali gaudet et maiorem ex animo meo quam ex ipsa re percipi voluptatem illius

alimenta ad eorpus tantum mei ira enerum duid si aquis in tantum praeessii, ut aut eloquentia per sentes noleseere aut iustitia aut bellicis rebus et patri quoque

ingentem circumfunderet amant tenebrasque natalium suorum clara lueo discuteret non inaestimabile in parentes suos henesseiuni contulit An quisquam Aristonem 3 et Gryllum nisi propter Xenophontem ae Platonem filios nosset Sophroniscum Socrates exspirare non patitur. ceteros enumerare longum est, qui durant ob nullain aliam ausam, quam quod illos liberorum eximia virtus tradidit posteris. Utrum maius beneficium dedit M. Agrippae pater ne post Agrippam quidem notus, an patri, clit Agrippa navali corona insignis unieum adeptus inter dona militaria decus qui tot in urbe maxima opera exeibiavit, quae et iri oren magnifieentiam vine rent et nulla postea vincerentur Utrum Octavius maius ullum bene 5

fletum dedit filio an patri divus Augustus, quamvis illum umbra adoptivi patuis abseondit' quantam repisset voluptatem, si illum post debellata arma civilia vidisse s

curae mei praesidentem non adgnoseens bonum Suia uine satis redens, quotiens respexisset ad se potuisse illum virum in domo sua nasei 3 9uid nunc eteros e Sequar, quos iam consumpsisset Ohlivio, nisi illos filiorum gloria e tenebris eruisset et adhue in luce retineret Deinde uni quaeramus non quis filius patri maiora bene 6steia reddiderit quam a patre acceperat, Sed an possit aliquis maiora reddere etiamsi quae retuli exempla nondum satisfaciunt nee beneficia parentum suorum Super

iniunt, eapit tamen hoe natura, quod nondum ulla aetas tulit. Si singula paternorum meritorum magnitudinem

exsuperare non possunt, plura in unum congesta superabunt.

XXXIII. Servavit in proelio pauem eis et prae-1

64쪽

textatus in hostes equum concitavit parum est, quod ut perveniret ad patrona, tot periclita maximos duces cum maxime prementi contempsit, tot obpositas dissicultatos, quouis primati pugnam exiturus tiro per veteranorum 2 eorpora cucurrit, quod annos suos transsilivit Adice ut idem patrem reum defendat e eonspirationi inimicorum potentium eripiat, ut alterum illi non sulatum a tertium aliosque honores etiam eonsularibus eoneustiseendos con perat, ut pauperi raptas belli iure opes tradat et, quod est militaribus viris speeiosissimum divi tom illum spoliis 3 otiam hostilibus suetat. Si ad line paruni est adice ut provineias et extraordinaria imperia continuet ad te ut dirutis maximis urbibus Romani imperii sine aemulo actorius e casusque venturi defensor et conditor maiorem

nobilitatem nobili viro adietat, diei Scipionis patrem famdubium est, quin generandi volgare beneficium vicerit eximia pietas ot virtus ipsi urbi nescio utrunt maius prae sidium adserens an decus Deinde, si hoc parum est, finge aliquem tortilenta patris diseus Sisse, finge in se transtulisse. Licet tibi in quantum velis extendBr hen seia filii eum paternum tinus et impi X sit et saeile, et danti voluptarium, quod ne esse est ille multis dederit,

etiam quibus dedisso se neseit, in quo consortem habet, ininii spectavit legem patriam praemia patrum, domus ne familia perpetuitatem, iamia potius quam eum, cui 5 dabat. Puid si quis sapientiam consecutus bono stiri tradiderit, etiam nune disputabimus in maius aliquidi derit quam a ceperat, eum vitam beatam patri reddide rit aeceperit tantum vitam 1 XXXIV. Se patris, inquit beneficium est quicquid praestare illi potes praeeeptoris mei, quod institi 1-lis liberalibus profeci ipsos tamεn, qui tradiderunt illa, transeondimus, utique eos, qui prima elemenia doeu runt, et quamvis sine illis nemo quidquam adsequi posset, non lamen quantumeumque quis adsecutus est, infra illos si vilium inter prima ae maxima interest nee iste prima maximorum iis tu sunt, quia sine prinus maxima res non possunt.

65쪽

DE BENEFICIIS LIB. m. 33 36.

XXXV. Iam tempus est quaedam ex nostra, ut ita Idicam moneta proferri seu id benesteium dedit, quo est aliquid melius, potest vinei pater dedit silio vitam. est aulo aliquid vita melius ita pater vinci potest, quia

dedit beneficium, quo est aliquid melius. Etiamnune qui 2 deis alicui vitam, si semel et iterum liberatus est mortis perieulo, maius a pit melleium quam dedit pater autem vitam dediti potest ergo, si saepius periculo mor

iis liberatius a filio suerit, maius beneficium aeciper quam dedit. 9ui benesteium aecipit, maius accipit, quo magis 3 eo indiget magis autem indiget vita, qui vivit, quam quinabus non est, ut qui no indigere quidem omnino possibi maius ergo honesteium aecipit pater, si vitam a filio ae-eipit, quam filius a patro, quod natus est. Patris be-4noneia vinei a sthi beneficiis non possunt quare' quia vitam accepit a patre quam nisi necepisset, nulla dare

beneneia potuisset Ilo commune est patri eunt omnibus, qui vitam alicui dederiint non potuissent enim referre gratiam, nisi vitam accepissent ergo ne medico in maius pratia referri potest solet enim medicus vitam dare ne nautae, si naufragum sustulit atqui et horume aliorum, qui aliquo modo nobis vitam dederunt, beneficia vines possunt: ergo et patrum possunt Si quis 5 milii beneficium dedit, quod multomun beneficiis adiuvandum esset, ego autem illi benesteium dedi id J

quo nullius egeret adiutorio, maius dedi quam ueeepi. pater filio vitam dedit perituram, nisi multa necessissent quae illam tuerentur filius patri si edit vitam, dedit eam, quae nullius desideraret auxilium in hoc utio manereti ergo maius beneficium aecepit a filio pater, qui vitam acoepit, quam ipse illi dedit. XXXVI. Hae non destruunt parentum venerationem inee deteriores illis liberos faciunt, immo etiam meliores: natura enim gloriosa virtus est et anteire priore eupit. Naerior erit pietas, si ad reddenda benencia eum vime di spe venerit Ipsis patribus id volensibus laetisque eonii fit, quoniam pleraque sunt, in quibus nostro bono vincimur. Unde eertamen iam optabile unda tantam dia

66쪽

lieitatem parentibus, ut lateantur svi ipsos liberorum h nestetis inpares nisi hoc ita iudieamus, excusationem damus liberis et illos segniores ad reserendam gratiam incimus, quibus simulos adieere debemus et dicere: hoc agile, optimi iuvenes proposita est inter parentes

ae liberos honesta contentio, dederint maiora an recepe-3 rini Non ideo vicerunt, quia oecupaverunt sumite modo animum qualem decet et deficere nolite vineelis oplantes nee dosunt tam pulehro eertamini duces, qui ad similia vos cohortentur ae per vestigia sua ire ad victoriam saepe iam partam ex parentibus iubeant.

XXXVII Vicit Aeneas patrem, ipse eius in insanua leve tutumque festamen, gravem senio per media hostium agmina vi per eadensis rest se urbis mitiuasserens, cum eonplexus saera ac penales deos religiosus senex non simpliei vadentem sarcina premeret lusit illum per ignes, et quid non pietas potest pereulit colendumquet inter conditores Romani imperii posuit. Meere Sieuli

iuvenes cum Aetna maiore vi perapitata in urbes, in agros, in mapnam insulae partem effudisset incendium, vexerunt parentes suos discessisse reditum est i*nes

et utrimque flamma recedente limitem adaperium, per quem transcurrereni iuvenes dignissimi, qui magna tuto

3miderent Viei Antigonusi qui eum ingenii proesios . perasset hostem, praemium belli ad patrem transtuli et imperium illi cypri tradidi hoc est regnum, nolle

gnare, eum possis. Viei patrem imperiosum quidem ntius qui eum ante ad tempus relegatus esset a patre ob aduleseentiam brutam et hebetem ad tribunum plebis, qui patri suo dixerat diem venit petitoque tempore, quod illo dederat sperans sora proditorem parentis invisi, et bene meruisse se de iuvene eredebat, cuius exilium pro gravissimo crimino inter alia mulio obiciebat, nanetus adulescens secretum stringit oeculinium sinu semimet, nisi iuras, inquit, e tem patri remissurum, hoc inmadis rari aiam in tua vi sus est, viro modo metu accusatorem non his eas. Iuravit tribunus neu sesellit et causam aeuonis remissae mesoni red-

67쪽

digere. XXXVIII. Alia ex aliis exempla sunt eorum, qui pa Irentes suos periculis eripuerunt, qui exansmo ad summa protulerunt et e plebs aeervoque ignobili numquam iacendos seculis dederunt. Nulla vi verbornm nulla ingenii a laevitate exprimi potest, quantum opus sit, quam laud hile quamque numquam a memoria hominum exiturum, posse hoc dicerei parentibus meis parui, cessi imperio eorum, sive aequum Sive iniquum ae durum suit, obsequentem submissumque me praebui alio unum contium qui, ne beneficiis vineerer. certate, obsecro vos, 3 et sessi quoque restituit aetem. Felices qui vicerint, se-lieres qui vineentur. 9uid eo adulescente praeclarius, qui sibi ipsi dicere poterit neque enim fas si alteri dieero: patrem meum beneficiis vidi uuid eo fortunatius sene, qui omnibus uinquo praedirabit a filio suo se bini est uis vicium Quid autem est seli eius quam ibi e edere

I. Ex omnibus quae metavimus, Aebuti Liberalis, potest videri nihil iam necessarium aut magis, ut ait Sallustius, eum cura dieendum quam quod in manibus est ran bene sietum dare et invicem gratiam referre per se res expetenda sin Inveniuntur 2 qui lionesta in mere edem olant quibusque non saeeat virtus gratuita quae nihil habet in se magni heum, si quicquam venale. uid enim est turluus quam aliquem conpulare, quanti vir bonus sit, eum virtus nee luemun

68쪽

invitet ne absterreat damno adeo a nominem spe a pollicitatione eorrumpat, ut contra inpendere in se iubent

et saepius in ultro tributis sit ν caleatis utilitatibus ad ii

tam eundum est, quoeumque vocavit, quocumque misit, sine respeetu rei familiaris interdum etiam sine ulla san guinis sui parsimonia vadendum nee umquam imperium 3 eius et raetandum se ui consequar inquit, si hoc sortiter, si hoc grate laeero Quod se eeris nihil tibi

extra promittitur si quid sorte obvenerit commodi, interae essiones numerabis rerum honeStarum pretium in ipsis est. Si honestum per se expetendum est, beneficium autem honestum est, non potest alia eius condicio esse, cum eadem natura sit. Per se autem expetendum esse honestum saepe et abunde probatum est. 1 Lon hae parte nobis pugna est cum Epicureorum stelicata et umbrati ea turba in eo vivio suo philosophantium. 'ud quos virtus voluptatum ministra Est illis paret, illis deservit,

et illas supra se videt. Non est, inquis, voluptas sine virtute Sed quare an L virtute in Est De ordine putas disputationem esse de re tota Et de potestate eius ambigitur non est virtus, si sequi potest prima partes eius sunt dueere debet, imperare, summo loco stareta tu illam iubes signum petere. Puid, inquit, tua reseri'

et egra sine virtute nego beatam vitam posse constare. ipsam voluptatem quam Sequor, cui me emancipavi, remota illa in prol, et damno. hoc uno disputatur, utrum virtus summi boni ausa sit an ipsa summum bonum. Ut hoc unum quaeratur, orlinis tantum existimas mutatiohem ista vero onlusio est et manifesta eaeeitas primis postrema pra ferre. Non indignor, quod post voluptatem ponitur virtus, sed quod omnino eum voluptato

conseratur eontemptrix eius et hostis et longissime ab illa resiliens, labori ste dolori miliarior, virilibus ineommodis, quam isti esseminato bono. 1 m. Inserenda haee, mi Liberalis, ruerunt, quia benesteium, de quo nunc agitur, dare virtutis est et tu pissimum id causa ullius alterius rei dare, quam ut datum

69쪽

DE BENEFICIIS LIB. IV. 1 - .

sit. Nam si reeipiendi spe tribueremus, locupletissimo

cuique, non dignissimo daremus nunc vero diviti inpo luno pauperem praeseramus non est bonelieiuna quod alsor lunam speetat. Praeterea, si ut prodessemus sola nos et

invitaret utilitas minime benelleia distribuere deberent qui facillime possent, oeupletes ei potentes ei re saliena ope non indigentes di vero ιοι munera, quae sine intermissione diebus e noetibus

sunt uni, non darent in omnia enim illis natura suasu stet plenosque et tutos et inviolabiles praestati nulli ergo benelleium dabunt, si una dandi causa est se inlueti ac suum ommodum. Istud non benes eium, sed 3 sonus est, ireumspicere non ubi optime ponas, sed ubi quaestuosissim habeas, unde sucillime tolIas quod eum longe a dis remotum sit, sequitur uti liberales sint nam

si una beneficii dandi ausa sit dantis utilitas nulla ai iem ex nobis uinitas deo speranda est), nulla deo dandi benenesi estus est. IV. Seio quid hoc ioeo respondeaturi itaque non idat deus benesteia, sed seeurus et neglegens nostri, ave sus a mundo aliud agit aut, quae maxima Epieum seliei-ias videtur, nihil agi nec magis illum beneseia quam iniuriae tangunt. o qui diei non exaudit precantium 2 uoces et undique sublati in eoelum manibus40ta lueientium privata ae publica quod prosecto non fieret ne in hunc furorem omnm mortales consensissent adloquendi surda numina et inemeaees deos, nisi nossemus illorumhenelleia nune oblata ultro, nunc oransibus data, in a

tempestiva, ingentes minas interventu suo solventia. uisa est autem tam miser, tam negleetus, quis tam duro salo et in poenam genituS, ut non tantam deorum munificentiam Senserib ipsos illos conplorantes sortem suam et qtierulos circumspice invenies non ex toto benesteiorum cocti Stium expertes, neminem esse, ad quem non liquid

ex illo benignissimo sonto manaverit Parum est autem id, quod nascentibus ex aequo distribuitur 3 ut quaeram quum inaequali dispensata mensura transeamus, parum

dedit natura, eum se dedit

70쪽

V. Non dat deus beneficia. Unde erpo ista quae possides quae das quae negas quae servas gquae rapis unde liaec innumerabilia oeulos, aures, animum mulcentia unde illa quoque luxuriam instruens copia neque enim necessitatibus tantummodo nostris 2 provisum est i usqu in delietas amamur. Tot arbusta non uno modo mi sin, tot herbae salutares, tot varie tales iborum per totum annum dipe sine, ut inerti quoque fortuita terrae alimenta praeberent. Iam animalia omnis generis, alia in iee solidoque, alia in humido

nascentia, alia per sublime dimissa, ut omnis rerum n 3 turae pars tributum aliquot nobis conferret Flumina haec amoenissimis siexibus eampos ingentia, illa praebitura in commereia viam vasto et navigabili eursu valentia, ex quibus quaedam statis diebus mirabile inerementum trahunt, ut arida et serventi subiecta eoelo loca subita visa sivi torrentis inriget. Qui medicatoriis torrensium venae quid in ipsis litoribus aquarum eatenuum exum statio

Te, Lari maxime, teque, metous et fremitu a sumens Benace marim I VI. Si paveaintris tibi donasset iupera aecepisse indiceres benefletum inmensa terrarit m lata patentium spatia negas esse beneficium Si peeuniam tibi aliquis donaverit et aream tuam, quoniam id libi magnum videtur,

inpleverit, bene lum voeabis tot metalla defodit, tot numina emisit lami, Dei quam demuont solii amini

vehentia. amensi steris, serri inmane pondus omnibus Ioeis obrutum, cuius investigandi tibi saeuitalem deditae latentium divitiarum in summa terra signa disposuit ne-2axis te accepisse benesseium Si domus ubi donetur, in qua marmoris aliquid resplendeat et ieetum nitidius auro

aut oloribus sparsum, non medioere munus vocabis ringens ubi domieilium sine ullo incendii aut ruinae metu struxit, in quo vides non tenues erustas et ipsa qua s

cantur lamina graeciliores, sed in ras lapidis pretiosissimi mores, sed totas varia dissimi aeque mal e emius tu parvula usta miraris, tectum vero aliter nocte,