장음표시 사용
241쪽
Albertus quod reuera ita est,quod ista exhalatio,de qua hic Arist.loquitur, est etiam ma stetia uenti uel pluviae:oli quare dixit Arist. quod non est materia nec pluuiae,nec uenti oli ieie ouod reuera, quantum est ex sui natura&per se, iste halitus seu ista exhalatio est mutetia uenti aut pluuiae, tamen per accidens iste halitus. s sui eXIgua quantitate, non est mutetia uenti aut pluuiae,quia est tam exiguae &immanifestae quantitatis quod non potestrenuetti in aliquod eorum qua citiuS transinutatur ab aere continentI,quam posis it in uentu aut pluviam transferri: & ideo Arist.non posuit hunc halitum materiam illarum passionum quia s.citius absumitur,quam quod conuertatur in aliquod illorum. D Tio, de oleo, quia sibi contradicit hic ,& supra, domini, si bene recordamini, dixi cum loqueremur de oleo,quod semper, quando est contradictio indictas authorum,norares solui, nisi ex aequi uocatione terminoru, quia termini aliter accmluntur in uno iri ori et in alio:dixi ergo supra &nunc repeto quod crassities trifaria sumi pol primo oto ouan . Et sic oleuc assescit&a calido&a frigido;&ita hic no accipitur crassities: eun sumitur crassities pro omni constantia,& maiori mole corporis ex admistione aliquiastigus permutat parcim' mmquim sit utrunque,& dixi, quod erat pera
do dixi supra,quod P odo es modo capitur crasSitieS, non Sula ma stotele,scd capitur pri a i i , iiiiii &hoe modo accepit supra Arist. quia diwix lora fianx sta e etas sol, idest habent minus humidi diluti:& ista crassi
uino odem pacto etiamtam dicis,quod supra id
labile propter letorem partium, his V VP 'qrum me his, ionem pro resolutio alit et hie & aliter accipit ibi e bal/xioncm qμ 3 Petti, est esolui propter lento ne humidiaquei a terreo constanti,& b c pact8 Q σβ P P . 1 V, rem eius: hic uero,cum dicIt,quod cxbal ox non 'x' 'gmay e, ipsius olei te terrea constante,sed intelligitur,quod di q*- - absum lye eeu Ottitui in fumus d p solui, dico,quae absumitur reliqua man xq v p aediles, es no primo modin& exhalationem,reliqua parte olei LCMββββxφ 'ns , dikit,quod est aqua a De quarto quia Aristo. etiam de ui'o Dominio sietis: supra etiam di
242쪽
quod uinum est triplicis naturae:quoddam a prUO ipi' siloido &numerauit uinum inter mixta aquea a praedom in 'in id Q A'R', i isti aieta
sunt quaedam uina alba paucifera ;& de istis dicit Gal*d 'i' 'rum' diu: : riuria batuciant aliquo modo, quia uidetur, quod potius frigefaciunt& aliq*3m m is
caloris habent,&aliquando dicit,quod in frigidant,ex quo sit nitenU-q omne uinum est calidum: &ista uina non negantur febricitantibus, ut dicit in primo retvim.acut aliud est uinum a praedominio terran de de hoc dixit supra, quia coagula do,& est a praedominio terras& tale uinum, divit supra,quod est uinum Arcadiae . Ivinum adeo coagulatur &conssistit, quod diuidunt in frusta,& ponunt in aquam, Ut lxio quescat, Muando uolunt bibere;&de isto uino dicemus infra. Tertium est uinum, denuo hic loquitur quod neque est aquae neque terrea praedominio, sed actis; quia, licet sit aquae, tamen in eo est plus aeris, quam aquae . & tala uinum,est uinum dulce; sed non omnia uina dulcia,quia non omne uinum dulce est a praedominio aeris, sed intelligit cevino dulci antiquo expurgato ab humido aqueo: & ideo tale uinum, dicit Aristo. non Inebriat,quia ebrietas fit a uapore eleuato a uino,ascendente ad cerebrum; Uiuapor siuin tura non est frigidus,sed a cerebro infrigida tur& ingrostatur:& ideo condensiatur, & anivitur neruis,seu poris & meatibus arteriarum, & sic obstruit poros & arterias ; & ideo a seri sensium&motum:&sic inducit somnum;&sic inebriat. Sed non omne uinum inducit somnum, immo aliquando inducit uigilias;quia istud uinum, licet fit dulce, tamen nonro habet partem aqueam, aqua posis inteleuari isti uapor tendentes ad caput: et ideo non inebriat, immo Teo eleuatur exhalatio, qtinest calida et sicca, quae non conden statur, et ideo no obstruit meatus, nec sensius tollutur, nec inducitur somnus immo potius uigilia, et hoc mo soluit cociliator:et sic Aris . non coit adicit sibi de uino, quia est diuersa teperatura ipsius uini,sicut diuersie sunt species uini Et ideo,cu quaeritur,an oeuinu sit calidu et siccu, male queritur,quia uinu per se humida est quia fluit more aquitet no omne uinu est eiulde naturae, & no omne uinu calafacit,& sic no omne uinu exiccat,quia per se humidia est re vera; & i exaecat est per accidens. De penultimo,& est secundum in ordine, quia hic ponit
tria genera halitus & supra in principio libri ponit tantum duo; dico, quod Aristote sepra
nominauit duo prima genera halitus,quae uaporant a rebuS corporeis actione caloris quaeso genera halitus,sunt corpuscula tenuia;&unum evaporat ab aqua;& iuda terra si ue' hic explicat tria genera halitus, c reducuntur ad illa prima genera halitterea natibius non sunt simp ices halitus,sed commixti ex illis duobus primis. rat corpus pingue ab unctuoso quia uidentur e te eadem; dic quod im non sunt idem ut etiam Aristiam x insta declarabit,qusa corpus pingue habet plus sic- permisceatur corpori unctuoso o civi & plus humidi habet oleu,
gue: & unctuosum est,sicut ' cu ' a sum. ideo etiam differunt halbquam pix,quia ista duo core radifferunt; pingue & unci uolumi iacho tus eleuati ab istis corporib*' si, selmonem de corpore ustili & non
ustili,quia iam interrumpit bieti olympiodorus, od,scilicet omstenderet assinitatem borum Voxpq rum et iissim ut perfecte declaret illud: & prine exhalabile erit ustile Pi σφ'μ' .a v idionem 'liummo definit corpus iniic, lacrum' p d eorpus ustile est corpus,quod ab igne inuicem :& quarto epilogat. DCp
in cinerem dissolubile est si sabee ideo in cinerem dissoluitur,& est ustilatu est aut a ii se '' e qui aium ex solo calido,auta calido simul cum stl
243쪽
s racilis,ipse non dicit,nec ego uidi mentionem huius lapidis in aliquo loco . ben' An --tio de terra siphragia, de qua quinto libro Dioscorides; sed de illo lapide non faei nem. Et ideo aliter transtulit Vatablus,excepto sigillo lapide, tui cassiunculus diebi '
est excepto lapide illo sigillo,id est qui est tan am Dillulii dela& ra
pidum in preciositate, quia nobilissimus&preciosis limus est lapidum iste ariis.& idhri Teit,excepto lapide illo preciosissimo,& gemma splendente,quae est sigillum & meta labida preciosiorum & Iste lapis non absumitur ab igne,dicit Aristo.& ideo accipit istud eoenu quod, licet sit coagulatum a calido,uel frigido simul cum calido,non tamen est ustile AI'bertus alio modo exponit (et Plinius in s s.libro historiae, naturalis facit etiam mentionem de is o lapide dicit ergo Albertus, quod carbunculus dicitur sigillus lapis, quia re. , de eo faciebant sigillum: sied ego nescio, an iste lapis possit incidi, ut reliqui lapides, sed ego credo, quod dicatur sigillus lapis, quia est preciosissimus: et eandem sententiam cum Aristo habet Plinius In lib. 36.cap. .qui dicit,quod est lapis preciosissimus, qui carbuculus dicit,qui non patitur ab igne (Secundo Aristo.ponit diuisionem,sseu differentiam in
ter corpora ustilia,dscens,quod coe porum ustibilium quaedam fiunt inflammabilia;&quae dam non,ut quae non faciunt flammam,ut fiunt lapides,qui non emittunt flammam, cum uruntur: inflammabilia uero emittunt flammam,ut sunt ligna. Iterum corporum inflammabilium quaedam per se ipsia emittunt flammam, ut sunt ligna: & quaedam non per se ipse sola emittunt flammam,ut sunt cera,pix,& oleum, quae per sie sola non emittunt flamma, sed indigent admixtione alicuius corporis siccir&ideo,cum ceram,aut picem, aut oleum ad- .dimus lychnio,quod est colus siccum,tunc emittunt flammam saliter non emittunt. Iterum dicit Aristo.quod haec corpora, quae per sie stola emittunt flammam,sunt adhuc duplicis naturae, quia quaedam emittunt carboneS consumpta flamma;&quaedam non emittunt:&horum omnium reddit rationem Aristo. scilicet cur quaedam emittant flammam, quaedam non:&dicit,quod causa est,quia ista corpora habent multum aeris,qui continetur in potis' ideo emittunt flammam,ut sunt ligna: & ideo dixit Aristo.quod corpora inflammabilia sunt,quae habent poros rectos, continentes multum aeris in se ipsis: corpora uero,quae non emittunt flammam,siunt,quae non habent multum aeris intra se, ut lapis.& ferrum.Iterum corporum emittentium flammam quaedam per se sola emittunt flammam ; & quaedam non per se sola emittunt flammam: quae non emittunt flammam per se,sunt corpora humida,ut oleum,pix: & reddit causiam huius Aristo.dicens, quod causa est, quia haec corpora per se sunt humida,ideo non inflammantur ex sie ipsis,quia Ramma est ipse ignis, & ignis est calidus dc siccus: sed ista corpora sunt natura humida: ideo,ut transmutentur in ignem, in portet,quod admisceantur aliquo sicco :&ideo ponimusqn ipsis lychnium ad hoc,ut inflamentur talia corpora:& ideo si cum istis corporibus actu humidis non additur aliquod si cum, non possi int per se inflammari; sed, cum admiscetur siccum,flamma trahit, & absumit aerem ; &,ne detur uacuum,trahitur ibi purior pars ipsius olei contenti in lychnio: & hac
parte absumpta,iterum,ne detur uacuum,attrahitur alia pars; sed, cum inflammatur, iteruattrahitur alia pars; & sic consequenter,& facit flammam,quia necesse est, ne detur Uacuti, quod attrahatur alia & alia pars olei. Corpora uer quae emittunt flammam per ie,sunt cor Pstra, quae non sunt humida, ut ligna: & iterum ista corpora sunt duplicia, quia quaedam emittunt carbones,& quaedam non: corpora, quae emittunt carbones,sunt,quae habent plus terrae,quam aeris: corpora uero,quae non emittunt carbones,sunt, quae plus habCnt aeri quam terrae: & ideo causa, cur aliqua emittant carbones, est,quia habent plus terrae: Causa
Uero, cur non emittUnt carbones,est,quia habent plus aeris :& hoc declarat philosephus in lib.de his .animalium,seu naturali,longo sermone. Tertio loco est comparatio, uia A risto. tertio loco comparat corpora ustibilia & liquabilia; & dicit, quod corporum,quae pariuntur ab igne,quaedam solum liquantur,& non inflammantur: quaedam statum inflammanruxi quTdam liquantur & inflammantur: metalla solum liquescunt; ligna solum inflammaratur; thus uero simul &inflammatur&liquescit i& quae causa huius e oh causa est,ssicit Ari s sto, quia corpora, quae sunt combustibilia,in porositatibus suis continuate habent aerem, quia poli sc penetrant, ideo habent acrem continuum: & omnia talia corpora sunt ustilia, io o
244쪽
ut ligna, Uae habent poros;&illi meatus penetrat linus in alium:& ideo aer in illis poris
penetrat ex uno in alium: & ideo talia corpora ustibilia fiunt inflammabilia. Corpora uero illa, quae tantum liquescunt, aut non habent poros in se,&eae consequenti nec aerem intra se: aut, si habent poros, non habent illos rectos & continuatos inuicem,nec CX consequenti habent aerem continuatum; & ideo non inflammantur, sed liquescunt , ut metalla, quia Propter esse coagulata a frigore uehementi,habent poros paruos &strictos. Corpora ue ro,quae inflammantur & liquantur,participant utraque causa: sed dices tu, quomodo possunt de utraque causa pal ticipare,quia sunt cauta contrariae quia,scilicet sit aer multus &continuuS,&quia sit aer non multus,&non continuus: dico,quod secundum diuersas sui Xo partes: secundum unam enim partem habent multum aeris etiam in portis rectis ; secundualiam uero sui partem habent parum aeris,& non continuum: aut non habent aerem, & secundum istam partem liquescunt,& non inflammantur; quo uero ad aliam sui partem prius dictam, inflammantur: & non intelligas,quia secundum unam partem inflammentur &liqueseant,sed secundum unam partem inflammentur,& secundum aliam liquescant. arto Aristo epilogat seu colligit, dicens, quod duplex est halitus horum corporum ustibilius unus est corporum ligno rum,& iste dicitur sumus: alius est halitus corporum pinguium,& iste dicitur fuligo,& a Grecis dicitur lignys:tertio est halitus corporii unctuosorum,sicut olei,& iste halitus alatinis dicitur nidor: &, sicut ista corpora disserunt sipecie,ita& halitus illi specie differunt. Et addit Aristo. quod corpora ista unctuosa non possunt ex se ipsis in-ro flammari, id est non possunt ex se solis emittere flammam,sed requirunt admixtionem alterius corporis sicci: & causam huius dixi quia nullum corpus transmutatur in ignem, nisi ratione caliditatis & siccitatis: sed ista corpora per se non habent siccitatem,& ideo indiget admixtione alicuius corporis sicci: ideo ista corpora unctuosa,pol quam eis est admixtum aliud corpus siccum,non amplius dicuntur corpora unctuosa,id diciat ir corpora pinguia; quia,ut dixi,in hoc differunt unctuosa a pinguibus,quia pinguia habent per se etiam siccia,& oleosa seu unctuosa non: & ideo, cum corpori unctuosotadmiscetur siccum, tale corpus unctuosum t ransit in corpus pingue: in sic fit corpus pingue ex admixtione corporis sicci cum oleoso, seu unctuosor & ideo dicit Aristo. quod,si talia corpora debent inflammati,debet admisceri eis corpus siccum. Lego uerba.Sigillum lapidum,idest regula&norma,&so preciosissimus lapidum preciosorum. Quaecunque plus tertu habent, quam spiritus,id est, quam aeris. ContinUum adeo,ut peruratur. Sic debet legi. Hoc igitur calidum siccum si fiat ignis. Sic legatis textum. Sed tu dices,& est dubitatio Olympiodori in definitione Aristo.primo,quia definiens corpus inflammabile, dixit,quod est corpus dissolubile in cineret sed contra hoc est instantia de palea, quae inflammatur, non tamen resoluitur in cinerem; quia,quod remanet,est fuligo,& non cinis: ergo Aristo. male definiuit corpus inflammabile. Secundo,quia contradicit sibi Aristo. supra enim definiens corpus inflammabile, dixit, quod est illud,quod habet poros rectos, ut patet in principio huius cap.plenos humiditate aerea: hic uero dicit Aristo. quod corpus inflammabile est,quod a solo calido, aut a calliado cum frigido simul, coagulatur: ergo sibi contradicit. Tum etiam,quia, illud dictum ha- o bet instantiam,quia later a solo calido coagulatur; & tamen non redigitur in cinerem,nem est combustibile corpus: simul lapis a solo calido,uel a calido simul cum frigido coagula. tur . & tamen non redigitur in cinerem. Sed est calx,quae fit ex lapidibus: ulterius, etia metalla sunt coagulata a calido simul cum frigore; & tamen non sunt redigibilia in cinere, sed in seobem; & tamen coagulata sunt a calido & a frigidosemul: ergo sibi contradicit:& causa secunda habet instantiam,quia etiam dubitatur de carbunculo,quia dicit,quod non exu ritur ab igne: ergo carbunculus erit aeterariis ac immortalis; quia,si est communis, impassi bilis auellementer agente, ergo a nullo alio agente corrumpente patitur: ergo est incorruptibilis:&tame omne corpus sublimare est corruptibile ac passibile. arto arguitur,quia Plinius in lib.naturalis historiae dicit, quod adamas ni illo modo potest absumi;& hoeso dicit in cap. septimo,ubi de adamante loquitur: ergo non tantum carbunculus non patitur
ab tene: quomodo ergo Aristo. dicit, 'uod solus carbunculus non absumiturabitne li Tu etiam dicit Olympiodorus de Pyriinacho lapide, quia non absumitur igne, itua ideo dicitur
245쪽
t ut Pyrimaclius quia resistit igni,& non patitur ab igne,dic x Olympiodorus . De primo, eum dicis,quod Aristo. ibi contradicit,quia aliam causam assigna Uit stupra de corpore eombustibili & aliam hic; dico,quod Uer in est, quod aliam assignauit supra ,& aliam assignat hic: oh sibi contradicit: nego,quia tibi non contradicit Aristo. quia alio modo supra loquit ut de eombustibili,& alio modo loqUitur hic:quia stupra accepit corpus combustibile, prout potest absumi ab igne in flammam; & sic non cuiuscunque ustibilis, sed illius, qui flammiemittit: & istud debet habere poros ita,ut dicit Aristo.& ideo dicit, quod corpus ustibile
est corpus habens poros multoS,rectos,plenoS,hun iditate aerea,quia humiditas aeris est pabulum ionis: assignauit ergo supra descriptionem corporis ustibilis,tantum conuertibi lis in flammam: hic uero assignat descriptionem cultiscunque corporis, quod potest absu romi ab igne,siue emittat flammam,sive non, cum ignitur,dummodo in cinerem dissoluat uti& ideo huiusmodi corporis assignauit aliam causam,quam supra fecerit, quia tale corpus, ouod sic ab ione redigitur in cinerem,necesse est, quod sit a praedominio terrae, quia debet in eo esse plurimum terrae, quia multum terrae remanet post combustionem; & est corpus terreum, coagulatum a calido,& ideo redigitur in cinerem: & ideo alio pacto accepit cor ous combiistibile hic; S alio pacto stupra; & hoc statis est: & metalla, quae non relinquunt cinerem, dicuntur ibi ustibilia. De tertio, quia definitio Aristotel. habet instantiam de ualea quae est corpus ustile , & tamen non relinquit cinerem, sed conuertitur in m.
inem , & non in cinerem ; dico , ut dicit Olympiodorus , quod illa non est fuligo,
sed est cinis,quia etiam palea redigitur in cinerem, quia fuligo, ut dicit Aristotel. est halitus corporis pin uis modo palea non est corpus pingue:& ideo id, quod relinquitur a phlea usta,est cinis,aut proportionabile cineri,licet non sit uere cinis:& dicit, quod Arist. 1 telligit quod id est ustile, quod redigitur in cinerem, uel aliud proportionabile cineri, abicine De quarto, quod dicit de carbunculo, quod est corpus Ettanum, si non patitur abicine dico quod non est uerum dictum Arist. quod carbunculus nutio modαsissimatur abiene quia ista corpora omnia absumuntur ab igne: sed Arist intelligIt quod non aosumuntur ab iane, nisi in longissimo tempore,quando sunt bene in m pacta & denia ista corpora: cuia,no ii dissoluuntur ab una actione ignis,sed ex sterata actione igni S, & in longissimo tepore absumuntur:& non solum ab igne absumuntur,sed etiam ab aere ambiente, puta a ca glore eius,omnia ista corpora,licet in longissimo tempore,quia fiunt ualde compacta,&ha Sbent poros valde angustos:&ideo quasi insensibiliter eorum numidini, non absumitur, nisi in longissimo tempore, ideo dinat, quod non absumitur abigne . olio de latere,ferro; & alijs metallis, quae non relinquunt cinerem sed scoriam illam, dico Quod dicit Olympiodorus,quod ista corpora, quae relinquuntur habent proportionem CineriS;ut calx,quoelinquitur Hapide,habet proportionem cureris;& uerrelinquitur a metallis,habet proportionem cineris:& ideo intelligitur dictum Aristoteli
quod corpus ustile est quod redigitur in cinerem; uel aliquid proportionabile Dalio,de Adamante,qui etiam non absumitur ab igne,ut dicit Plinius loc , t tantu carbuculus, ut dicit Arist pol dici,s corpora,qui coagulatura cata' et
docus rigore,absium unt ab igne:na adamas generaturas rigores 'p' stallo qui fit a uehemente frigore &carbunculus fit a calido, quian grum est eadem generatio,qiuia Adamas fit a stigore,ur chrystallui,& uis
calido non solo,sed simul cum frigore:& ideo eXemplificauit dc me, di itin& non de adamante,quia a frigido solo generatur.Et notate,quia Albe TuSm botabCbstat Aristoteli quia dicit,quod osesisti lapides precioi generaturamgdi, cit,bic, quod carbuculus generatur a calido et uideatis hic Albertum, quia multa pin
dicit. Vel & secundo potest dici ad dubitari Hem,qVod frum rem Mus odi eor po-
telligit solum de carbunculo,sed etiam in Hug x lapide, qui nullo syribus, quae abiune non dissoluuntur. De alio, u*dd VAE' Q eodem uiore,ut modo:b mitur ab igne,&propter hoc dicitur pyrimachulla ii dixi de adamante,quod aut Arist. intellisit de lapidibus prec g
246쪽
Iido Elo,aut a calido simul cum frigore,& non de hs,quae generantur a frigido solo,cuiu modi est lapis pyrimachus:aut potest dici,quod Arist.non excipit tantum carbunculum , ted etiam excipit omnia talia corpora genita a solo frigore, quae a calido non absumututari TEXTUs st VAD AGESIMUS: OCTA 'S. HIs asstem passiombus-bis disserentii, Milaria corporum, cui dictum est,esserunt ab inuicemst
cundum tam di adhuc saporibus,& odoribus, ct eoloribus. Dico autem similaria, ut metallica , es,aurum,argentum,stannum,serru lapidem, es alia talia, et quaecunque fiunt ex his excreta. ct qua imaeo animalibus,di plantis,uelut carnes, a,nerutis,pellis, ut ussili, uilli, uenae: ex quibus iam constant dissimilaria,ut facies,manus,pes, ct alia talia. O in planetis, ligutim, cortex, folium, radix, ct quaec jue tatis. Luoniam autem hac quidem ab alia ea a confissesnt , ex quibus autem haec materia quidem siccum, er humidum, quare alita-terra c haec enim euidentissimam habent potentiam ) utrunque utriusque facientia autem calidum,di frigidum (haee enim constitutini, o eo ingunt ex illis illa st accipiamussim larium quae sunt terrs species , ct qia a tiae ,equae communes. Sunt itaque corporum conditorum haec quidem humida, haec autem mollia,illa ratem dura. Horum autem quaecunque dura, aut mollia coli et i ne dictum est prius. Humidorum igitur,quae uxque quidem evaporant,aquaestunt: quaecunque autem nox alit terrae,aut communia terrae di aquae t lae aut terrae diaeris,ut me hauta a diaeris, tit oleum. Et quaecunque quidem d calido incrassantur,communia. Dubitabit autem utique aliquis de uino, humidorum dio hoc enim evaporauit utique, Sincrassatur, sicut nouum. Causa autem est, quia nec ullas cie dicitur uinum , ct quia aliud aliter.noutim enim magis terrae es, quἀm antiquum quapropteroe in agatur maxime cat dorict concrescit minus afrigido, habet enim ct calidum multum, O terrae. ut quod tu Arcadia sic exsiccatur afumo in utribus,ut de reum bibatur. Si autem omne facem habens utrisque est, aut terra, aut uae, ut huius se habet multitudine.
GEneralis & principalis intentio Aristo. in toto ibro est declarare naturam & gener tionem omnium limpressionum, quae fiunt in sublimi et prius autem egit de generatione omnium mineralium & metallorum, ut fecit in fine terti, libri: nuc consequenter in hac ultima parte principali huius quarti libri intendit Aristo declarare naturam & generatiosidio omnium mixtorum similarium, quae triplicis sunt naturae: quaedam sunt ut metalla,& de sis iam dixit in fine tertij huius,& ideo non amplius loquitur de istis : alia sunt mixta similaria, quae sunt parteS simplices animalium,ut caro, ossa,neruuS, uenie: cum ergo declarauit generationem & naturam mineralium, nunc prosequitur declarando naturam & generationem mixtorum similarium,seu partium similarium,quae sunt in animalibus & plantiss&ideo ad istum librum debet sequi liber de plantis & de Animalibus,ut dicit in fine huius Aristo. & nos supra diximus & intendit declarare, qualis nam sit materia horum partium,et agenS,& quo modo generentur tum ex parte materiae & elementi,tum ex parte agentis; et hoc intendit Aristo. & ideo in calce huius dixit, cum egerimus de partibus similaribus simplicibus animalium&plantarum, sequitur, ut agamus de plantis & animalibus. Et tunciso Aristo. more suo praeponit primo intentionem suam: & secundo prosequitur ibi,Suntitam corporum. Et Aristo. facit longam suspensionem: & cum suspensione legitur per dece uel undecim lineas. Dicit ergo,quod corpora similaria differunt ab inuicem,non tantum illis 18. qualitatibus supradictis, quae erant obiectium tactus,quia omnes illae qualitates & contrarietates a taehu percipiuntur sed etia differunt partes similares quali & qu itatibus,qui sunt obiecta alioru sensuum,ut odor ibus,coloribus saporibus. Et ultra dicit Arist.quod notantum disserunt istae partes similares illis I S. qualitatibus, sed etiam differunt a partibus dissimilaribus duplici differentia,tum ex materia, tum ex parte agenti Se ex materia,quia materia partium dissimilarium fiunt partes similares; ut materia manus,& materia pedis, sunt , offa,nerui,caro matei ia uero proxima partium similarium sunt humidum & siccum:&,qui,' humidum primo competit aquae,& siccum terrae,ideo materia partium similarium proxima est aqua & terra: & ideo utrunque, altrium est potentia; & utrunque est in potentia ad alia
247쪽
thrum ; & utrunque transinutatur in alterum,scilicet terra in aquam; & aqua in terram Dipserunt etiam ex parte agentis,quia agens partiUm dissimilarium est semen,quia haec ,enetritur a uirtute gignitiva semini S: aget S uero partium similarium est calor & frigus, quia ad nerantur a calido & a frigido; & materia proxima est terra & aqua: & ista est etiam sententia Aristotelis,de partibus animalium capite primo,ubi dicie, quod triplex est compositio in uiuente Vna ex partibus dissimilaribus totiuS uiuenti S, Ut puta homo componitur ex pede,&capite,&c.alia est compositio partium dissimilarium, qua componuntur ex similari busi tertia est compositio partium similarium ex elemeti S,aut uerius ex uirtutibus eorum, ut ex humido, sicco,calido,& frigido: & eandem sententiam hic repetit Aristo. Et sic dii runt materia proxima,& etiam o parte agentis; quia materia partium similarium sunt ei, i, menta,& partium dissimilarium sunt partes similares,ut dicit , lexander :& ideo dicit Ari sto. quaerendum est a nobi S; dicit,quaerenda est a nobismam & generatio partium similaris. tum ex parte materimium ex parte agenti S; ut quae nam sit a praedominio terrae, & quae naaquae: &quaerendum est etiam,an istae paries similares in animalibus & plantis generentutat igido, an a calido,an ab utroque; & quae,scilicet a frigido,& quae a calido,& quae ab v troque generentur: & etiam ex parte materiae; ut quae ab humido,& quae a sicco,& quae ab utroque i&hoc ide quia iste liber ordinatur ad librude plantis,& de animalibus. Et, quia dixis,quod agendum erat de natura & generatione partium similarium, declarat Arist. quasi exemplo, tuae nam sint istae paries similares,dicens,Midita similaria aliqua sunt metalla,ut aurum,aes,& quae segregantur ex hiS. EXponit Gaetanus,& D. Thomas, quae segregant tir a oex his, id est non tantum metalla,quae fiunt a natura intra terram,se d etia metalla,quae fiunt ab arte: puta fusione; ut puta argentum,quod fit ex stanno ex arte chymicae. Sed, licet haec expositio rim possit impugnari, tamen uerius exponit Alexander ex uerbis Aristotelis sit pra in fine tertij, qui exponit, quod non tantum metalla sunt mixta similaria, sed etiam ea,
quae segregantur ex istis: & quae sunt ista oh iam diximus, quod quae generantur intra terram, sunt duplicia,scilicet laetalla, & fossilia; quia non munii metalla generantur intra terr,m,sed etiam fostilia,sicut fiandarach minium,& alia,quae segregantur ex metallis; & de istis intelligit Aristoteles:generantur enim ista ex duplici halitu,ut ex plumbo sandaracha,& alia ex alijs metallis: & hoc modo intelligit Aristo. quae segregantur,id est quae fiunt ex
metallis. Meundo loco,dicit Aristo. sunt mixta similaria,partes plantarum,& partes similares antimalium,ut in planta cortex, lium, lignum,radim in animalibus uero ossa, & ne ui, uenae; & dicit in plantis,ut in animalibus : dissimilares uero in plantis sunt,ut trimcus,ramus; in animalibus uero dissimilares sunt,ut pes,caput . Et hic uidetis, qualiter Aristoaecte ordinat,quia prius ponit partes similares animalium,quam plantarum, quia non innotescut nobis plantarum partes, nisi ex partibus animalium,ut dicit Theophr.&ideo liber de ammatibus debet praecedere librum de plantis; in cuius oppositum,& in errore, fuit Auer. ipse,qui praeponit librum de plantis libro de animalibus; quia,quo ad nos, liber de animalibus debet praecedere librum deplantis,quia partes plantarum innotescunt nobis ex partim buS animalium, licet partes plantarum sint natura priores; tamen peruertitur aliquando Ordo iste naturae propter impedimentum,ut dixi in principio primi libri,ubi posuimus ordane villorum libr.& impedimentum est,quia partes plantarum innotescunt nobis ex partibiis nimalium ex quadam proportione, tuta in plantis non est caro, sed quid proportior inbue
Carni: & ideo,quoad nos, partes animalium praecedunt partes plantarum, licet simplicio' res,& natura priores sint partes plantarum partibus animalium , quia ergo debemuSstigare naturam & generationem plantarum &animalium,in partium eorum, ideo deb mus hic inuestigare natura & generationem partium simplicium animalium similarium, Pldntarum,tUm ex parte agentis,tum ex parte materiae. Lego uerba uilli, idest fibrae: &tus legitur si ispensiue usque ibi, boniam autem. Haec enim,scilicet duo elementa, aqua terra,habent potentiam utriusque,idest possum transimulati inuicem. AccipiamusqIc x minatur suspensio. Sed tu dices & fuit dubitatio Alexandri quia Aristo dicit, quoa P re stes similares disserunt 18. qualitatibus,quo ad tactum; & etiam rastri tantUm in squalitabus sensus tactus differunt,sed etiam qualitatibus aliorum sensibilium, ut coloris, Ocori ,
248쪽
LCO: in quartum Mer Cor. 22 si
& saporis;& non dixit,quod differunt etiam ex parte soni,quia aliqua horum stini sonorat id est habent sonum, quaedam non . Secundo dubitatur in exemplo suo,quia dixit in sug exemplo, quod partes similares fiunt,ut ossa,caro,nerui,& uiscera: sed contra, quia hoc falsum est,quia uiscera non sunt partes similares, quia illud dicitur pars similaris, cuius quaellabet pars est eiusdem definitionis cum suo toto quantitatiue: modo cor,& pulmo,& bellar, per hanc definitionem non dicuntur esse partes similares,quia non quaelibet pars cordis est corineque quaelibet pars pulmonis est pulmo neque quaelibet pars hepatis est hepande ista
sunt uiscera: ergo uiscera non fiunt partes similares,ut in exemplo fiuo dixit Aristo. Tum et de uenis, quia minime sint partes similares,quia ossicium uenarum a natura deputatum,est ' continere sanguinem: sed quaelibet pars uenarum non continet sanguinem,quia poterit adeo parua pars uenarum abscindi, quod non continebit sanguinem: ergo uena no est pars
similaris. Tertio. quia dicit, quod partes dissimilares differunt a similaribus ex parte materiae,quia partes dissimilares constant ex similaribus; & partes similares constant ex duabus elementis,scilicet ex aqua & terra: sed secundo degeneratione,&corruptione dicit,quod necesse est,quod omne mixtum constet ex quatuor elementis, scilicet omne mixtum persectum: & ista fiunt mixta perfecta: ergo debent constare ex quatuor elementis; quid ergo dicit Aristo. Quarto,quia non omnium partium similarita materia proxima,est terra & aqua, sicut metallorum,immo materia proxima est ille duplex halitus,scilicet uapor, & exhalaestio: & septa Aristo reprehendit Plat quia dixit,quod materia proxima metalloru est aqua, i ' quia non est aqua,sed uapor, materia metallorum. Deptimo,quare Aristot. hic numerat
sensibilia sensus tactus,& odoratus,& gustus,& uisus;& tacet sensibilia sensus auditus: di cit Alexander,quod potest dici quod tacuit propter duo: quia aut Aristo. non intendebat hic exprimere & narrare differesiam omnium sensibilium; & ideo tacuit aliquod genus sensibilium, ne uideretur uelle numerare omnem disserentiam sensibiliummet & secundo non numerauit sensibilia sensus auditus,taquam comprehensa sub alijs, quia numerauit alia seu sibilia, ex quibus alia sensibilia auditus compreheduntur: & sic sat erat enumerare quatuor sensibilia sensivum,quia sub illis subintelliguntur sensibilia auditus; cuius signum est, quivd supra Aristo. docuit istas partes differre ex parte etiam auditus,quia aliqua sunt sonora, dc aliqua non . De secundo, contra exemplum Aristo. quia uiscera non sunt partes similares, ut cor,hepariquia eis non competit definitio partium similarium: pars enim similaris est,cuius pars habet eandem denominationem cum toto quantitatiuo,cuius non sunt ista uisc ra : Dico, quod similis difficultas est etiam de coelo: nam,ut dicunt philosophi, coelum est corpus similare; S tamen non omnis pars coeli est coelum, quia stella est pars coeli; non ta- coelum: quare ergo dicunt,quod est corpus similare Et ideo dico, quod Aristo.istam clancultatem soluit in secundo de partibus animalium cap.primo uel quarto de corde, ubi dicit, quod cor uno modo est corpus similare, alio modo est corpus dissimilare:& corpus Iamitare etiam dicitur bifariam: uno modo dicitur similare, quo ad substantia; & sic, si quaeratur cor,quo ad eius substantiam dicitur esse pars similatis,quia caro est stubstantia ipsius . . similaris,ita & cor: si uero quaeratur cor totum,non quo ad eius sub' itantiam tantum, sed quo ad eius figuram, sic cor per accidens non est corpus similare,quia ultra carnem cor significat illam figuram corporis, quae figura non ferreatur in partibus cordiS ed tantum seruatur in toto corde: & ideo substantialiter & per se,cor est pars similaris animalis; per accidens autem est dissimilatis,scilicet ratione figurae,quia cor secundum t tum significat substantiam cum tali figura; & sic ratione suae figurae non est corpus similare, quia non seruatur illa figura corporis in parte,sicut seruatui in toto corde: & ideo per se est Corpus similare,& per accidens non Et sic etiam dicendum est de coelo,& de iocinore.&Pulmone,quia coeluna per se,& ex sui principali significato significat corpus illud ex tali niateria,& ex tali forma; & sic ergo ad ista,quae sunt fiui substantia, elum est corpus similare , sed, tuta coelum ultra materiam & formam eius,significat etiam figuram illam circularem
ideo accidentaliter codilum est pars dissimilat is, auia coelium secudum totum siqnifieret fio 'ram talein in tali niato ia. De temo,quia Ai isto. laic dicit, suod tantum duo Hem in
iliateria prodicinia partium simplicium sinulari iiii: sed saeundo degenerat ile. 1 oti v dicit.
249쪽
dicit quod omnium mixtorum perfectorem materia pro3ima fiunt qUatuor elementa bacies similares stini mixta perfecta: Respondet AleXander, quod reuera quatuor elementi sunt materia proxima corporum mixtorum similarium;& hic Aristo. explicat haec duo talicum,quia ista duo,scilicet terra & aqua,sunt praecipua materia harum partium similarium quia ista duo elementa praecipue faciunt constare mixta,quia ista duo dant consistentiam tamen reuera omnia elementa sunt materia proxima partium similarium t & ideo mi tienum erat illa duo tantum. De quarto,quia materia metallorum non est aqua & terra, ut
dieit Aristo. sed est duplex halitus & in hoc Aristo. increpabat Platone,qui dicebat,quod
materia proxima omnium metallorum erat aqua; quia non est aqua,sed duplex ille halitu irespondet Olympiodorus, quod Aristo. ibi non loquitur de generatione omnium corpo- ibrum similarium,tum partium similarium plantarum,tum partium similarium animalium:&iam dixit demetallis, quod earum materia est duplex halitus: & sic ibi loquitur Aristo.degeneratione tantum metallorum,& non Omnium corporum similarium: hic uero,cum di cit, quod materia proxima partium similarium est terra&aqua,loquitur tantum de parti . bus animalium de plantarum,quorum materia proxima sunt aqua & terra. Potest etia alio modo,& secundo,dici,quod,esto,quod de omnibus corporibus similaribus loquatur, a do dicit,quod duplex halitus,scilicet uapor,qui est calidus &humidus ;& exhalatio, quae est calida & sicca sunt materia proxima metallorum; quia tamen uapor humidus non di fert substantialiter ab aqua,neque exhalatio a terra,ut stipe diximus,quia tantum differunt accidentaliter; ideo sequitur,quod illa duo elementa sunt proxima materia omnium cor- roporum similarium. Sunt itaque corporum. Prosequitur Aristo. intentionem suam ( & si iis attenti, quia textus est dissicilis dicens, quod intendit explanare materiam & generationem omnium corporum similarium, tum ex parte materi abium ex parte agentis,scilicet an a calore,an a frigore generentur :& tunc Aristo. diuidit naturam corporum similarium,& perturbat omnia more suo. Et dicit primo,quod duplex est natura corporum similatiis, quia quaedam fiunt liquida,quaedam coagulata; liquida, idest guentia,non autem constatia:& coagulata etiam sunt duplicia,quaedam mollia,quaedam uero dura; & haec est subdiuisio:& dura fiunt, quae sicco abundant; idest quaedam mollia,quaedam sicca, quia,quae dura sunt, siccitatem attestantur; &, quae mollia,attestantur aquam:& sic dicit, quod mixtorum quindam sunt liqv ida,& quaedam coagulata: & coagulata adhuc duplicia, quaedam coagulata somollia' quaedam dura. Ostendamus modo naturam horum membrorum,dicit Aristotel. Q uod,si fuerint corpora similaria liquida,ista aut sunt evaporabilia,aut inevaporabilia: si uaporabilia,sic sunt a praedominio aquae: si fiunt inevaporabilia, sic sunt in quarto gradu, quia haec habent latitudinem,quia quaedam sunt terra & aqua,ut lac; quaedam sunt terra tatum; quaedam fiunt terra&aer,ut mel,&lignum uiride, dicit Alexander( quia 'exander dicit,lvsicut lignum, idest lignum uiride; &sic Alcyonius transtulit lignum uiride, licet hoc non fit in textu. quaedam uero fiunt aqua & aer,ut oleum,quod est aqua &aer:cur Alexander exponit lignum,idest uiride,dicimus: & ista est prima diuisio . Secunda diuisio, a cit Aristo.est,iterum mixta simplicia liquida (& semper loquimur de liquidis,qui ult d clarare sigillatim ista mixta,quae sint ista,inquam,mixta liquabilia,quae fluunt, aud crassescunt a calido,aut a frigido,aut ab utroque simul; & haec est diuisio ex parte agentiS, quia
iam declarauit ex parte materiae: & dicit,quod,si crassescunt a calido, sic haec mixta uni a praedominio terrae&aquae: si uero crassescunt olo frigido,siciunt terrea; si uero abuta que cratescunt sunt simplicis naturae; quaedam aquae& aeris,ut Olcum,&UmUm-,
quo supra diximus; quaedam autem terrae&aeris, ut oleum Et tunc Arim
tionem,quiaprima diuisio implicatur cum secunda, quia in .
illa cor ra similaria quae crassescunt a calido,iunt terrae & aquae: sedlido: ergo est terrae & aquae a praedominio: ex supra ergo dictis si qui u qm
praedominio terrae Sc aquae: sed supra iterum diNisi q*- euas, eo quabilia, quaedam coagulabilia: & liquabilia adhuc sunt duplic β' . o. hum abilia, quaedam non evaporabilia: si evaporabilia, sic fiunt umeto
250쪽
Lect . in quartum Met Cor. 23 I
nio terrar& aqualiquia crassiescit a calido: ergo est contradictio: & ista est dubitatio. ouam nit Aristore uino & obscure,cuiusinam naturae sit uinum,quia aliquando dicit, quod est fissus aquae,& aquando aquae&tem. Oh solvemus,dicit Aristo.istam dubitationem cudastinctione, quia uinum est duplicis natur quoddam uinum nouum & recensin quoddaantiquum: si sit nouum&recens,ut mustum,sic est a praedominio term&anu
si eget solsus aquae,facile coagularetur a frigore: & ideo, si sit uinum, sicut mustum, ta est multum terrae,&maxime,dicit Aristo. illud uinum. q-qu' adeo dominatur terra,quod aliquando indurator inio utribus & coagulatur. Aliud est uinum non nouum,sed antiquum,dicit Aristo.&istud uinuesta predomsino aquae; & de isto uino uerificatur prius dictum,quod est aquae,& facilius 1 frigore coetulatur,& est evaporabile: siecundum uero dictum uerificatur de musto: & sic ista duo dicta uerificantur de duobus generibus uini. Generaliter tamen dixit Arist.si omni uino,aut antiquo,aut nouo snsit sex ( & aduertite,quia hic est maxima dissicultas, cuius nam temperies sit uinum,an, scilicet calidae,an humidae, an calidae & siccae inquam, in omni uino insit rex,sic est terrae& aquae a praedomini &, ubi plus tacis, ibi plus terrae,siue sit antiquum,siue nouum,quia,quantum plus terrae habebibulus uel minus tacis & sedimenti habebit. Sed uos dicetis,quia Atis .uidetur habere dissicultatem,primo quia dicit,quod mixta liquabilia utant duplicias quaedam enim fiunt evaporabilia, & quaedam ineuaborabi rorata ; quae fiunt in evaporabilia, sunt terne: sed quomodo poterit uerificari, quod sit mixtum liquabile,& a praedominio solius terrae quia, si solum terra dominatur, quomodo ervo
fluit e quia terra constat. Secundo dubitatur, quia dixit quod liquabilia sunt in duplici differentia; quaedam evaporabilia, di quaedam inevaporabilia; & mixta inevaporabilia sunt, ut lac: ergo dicit, quod lac non est corpus evaporabile: ideo dubitatur, quomodo lac est mixtum inevaporabale, quia stupra dixit,quod actione ignis Iac coagulatur & crassiescit&coquitur, & sic crassiescit & coagulatur, ergo evaporatur,quia non potest coagulari, nisi multa eius pars aquea in uaporem absumatur. Tertio dubitatur de lignis, quia dicit, quod quaedam ligna sunt terrae & aetiS,sicut ligna: & Alexander exponit,sicut ligna uiridia,quae sunt terrae & aeris: ergo lignum, uel sit uiride,uel siccusemper est a praedominio aeris & terso rae, quia habet multum aeris in poris: immo,suanto lignum fuerit magis siccum,tanto plus aeris habebit, quia habet maiores poros,& sic plus aetis includit,& magis inflamatur: cur ergo Alexand limitat dictum Aristo. de ligno uiridi e quia, quanto siccius, tanto magis a praedominio terrae & aeris. Quarto dubitatur,quia dixit,quod corporum liquabilium,quidam fiunt evaporabilia,& quaedam inevaporabilia: evaporabilia si intiquae sunt a praedominio aquae; inevaporabilia uero sunt, ut metalla: sed argentum uiuum est de numero metallorum,& totum evaporatur,quia fere eius substantia consumitur in uaporem ; & tamen fit pra dixit Aristo. quod argentum uiuum est a praedominio aeris,& non aquae,ut dicit Aristo hic . Tum etiam dubitatur,quia dicit,quod uinum antiquum est magis a praedominio aqui,& uinum nouum est a praedominio terrae, & aquae: sed in hoc Aristot. contradicit sibi ipsi, o quia supra dixit,quod omnia digesta&cocta sunt crassiora&calidiora se ipsis indigestis: sed uinum antiquum est digestum. ergo uinum antiquum est calidius se ipso indigesto &nouo: si calidius, quomodo ergo uinum antiquum est magis aqua,ut dicit Aristo. De primo,cum dicis, quomodo,si illa sunt talius terrae,liquabilia e domini de his dicam quantum scio: & ad hanc dubitationem respondet Alexander, quod reuera bene debemus intelligere dictum Aristotelis, quia reuera,ex quo ista mixta fluunt,non est dicendum,quod sinis,
lius terrae quia,quae fili tint,ratione aquae fluunt:& ideo non est dicendum,quia sint solius terrae: sed dicuntur esse tei rae,quia dominatur in cis terra,quia magis dominatur in eis ter.
ra,quam aqua,licet oporteat dicere, quod sint etiam aquae. Dico secundo,de lacte,quia it eius decoctione evaporat secundum plurimam eius partem: quomodo ergo Aristo. ponit., ipsum inevaporabile: dico,quod intelligit Aristo. quod lacnon est evaporabile, non quia non secundinia unam sui partem contiertatur in uaporem, quia hoc falsum est; sed diei tui corpus inevaporabile , quia non secundum sui totam substantiam conuertitur in uaporem