장음표시 사용
221쪽
quae generatur ex subtili sanguine,cum occurrit frigiditati membranae; & adeps est, quaesti uenitur ab lute intra carnem & cutem; & non coagulariat neque Sangitur,quia minus tetreum,quam sevum; & est in animalibus utrinque dentatis, seUum uero est in animalibus i utrinque dentatis; & est magis terreum,quia ista animalia abUndant magis terra , &patum habent aquae: habet ergo satis terrae,& liabet etiam multum aeriS ipsitim sevum ; quod pa tet ex eius pinguedine, quia cito inflammatur,dicit Aristo. & sic pinguedo est, quae genera tur ex tenui fianguine sub cute:adeps autem adhaeret membranae; & generatur ex tenui putte sanauinis, cum obuiat membranae frigiditati;&reperitur in animalibus dictis;&hoe esta praedominio aeris&terrae, quia facile exuritadicit ergo Arist. quod seuia disteri ab adipe quia est a praedom snio aeris&terrae,&coagulatura frigiditate membranae:ergo ratio Arici rostotelis nulla, cum dicit, quod ista corpora sunt aeris S terrae a praedominio; ergo non possunt coa ulari : quia patet instantia manifesta de seuo , quod est a praedominio ae ris & terrae tamen coagulatur a frigiditate membranae, cui haeret,&reperit irin animalibus terrestrioribus: ergo ratio sua nulla. Quod dicis de primo, quod mel coagulatur , quia calido liquescit ergo a frigore coagulatur; dico, quod regula non est ista, quia Arist. non dat nobis istam regulam, quod, quaecunque liquescunt a calido, coagulentura fit ido, & econtra; sed dicit, quod, quaecunque coagulantur a calido, a frigore liquesciat, econtra:& sic non sequitur argumentum tuum, stilicet liquescunt a calido; ergo a higore coaoulantur. Tum ultra dico, quod, si qua coagulatio est in melle, uel in parte eius, illa
non dicitur coagulatio mellis, sed est crassities quaedam, cum conuertUntur partes erus ae- 2oreae in aqueas,quae permixtae reddunt substantiam eius crassiorem: a calido eis a crassescit, resoluente eo partes aqueas,remanente parte terrea. De secudo,quia coagulatio nihil est,
nisi constantia quedam: sed mel confiitit proprio temnino; crgo dico , quod licet genera.tio mellis sit quD am coagulatio,& a natura mel sit coagulatum , tamen mel existens & genitum,non amplius coagulatur: & ita intelligit Aristo. quod non potest magulari neque a calido neque a frigido, postquam genitum est,iacet possit ab utroque crassescere, quia est a praed nimo tetres non aquae,sed aeris:& Ideo istanonium coagulabilia: quia no habet humidum a eum, sed aereum:& ita non coagulatur mei:&ita loquItur Aristot. de melle Ictii existente . De alio, de musto, quod est eiusdem materiae cum um'; dico, quod, licet: se eiusdem fit nasturae cum uino amen dii erunt accidentaliter; & ideo aliquod umum sopotest a frigido coagulari,non autem mustum et quod autem Per se sint eiusdem natui ar, & n differunt, nisi iccidentaliter, ostenditur, quia non disteri mustum a uino, nisi quia inustum continet inse multam acinorum copiam,& multoS cortices, qui habent ueliciatem calorem acquisititium a sole,& aliqua corpora tenuia calida,quae noncors tu et spium uinum & sic per se idem sunt uinum & mustum: differunt tamen accidetalitei,scilicet madmixtionem istorum acinorum,& aliorum corporum editerioriam : & ideo inussum test coagulari, quia habet alia corpora admixta,quaeseriment a coagulari mustum seruet enim, dixit Aristo. stupra r&,si cod SP dxu hc inaturam' non in mustum : uinum autem bene uo
hiante ut dicit Aristo in I add:cto;&tamen se ne id pret
co,quod illa non est coagulatio, dest crassities quaedam sicut dicit Aristo- de
eta seit a fiigore,& non coagulatur,quia babex P'Nisi sarte potius est quaedam congelatio expresso partium, di non re uno Ma-
terrea,quia coagulatio est,cum partes aquae separantim a parthus tet . ,
Non est coagulatio. Secunda dubitatio principati, e Iu : quod argentum uiuum non potest coagul Vi p ' h iadendo stilphur ii enim g
operam chymicae, duplici arte congelant argentum V V elub homi dat ut sulphur argento uiuo cum uehem*Πxi 'g'q'V''S ritum uiuum ebullit iadum superstuum: tumetiam alio modo coagulatur, quia cum argentum uinum
222쪽
sane,agitatur baculo cornili in fornace,quia hi baculi facile ab isse exiccatur,qui exiccati ne detur uacuum, attrahunt humiditatem siti perfluam argenti uiui, & sic coagulatur,quia fluit argentum uiuum propter humiditatem superfluam aqueam: sed alij utuntur etiam lucco quarUndam herbarum: ergo coagulatur argentum uiuum: ego tam ' nescio,an hoc lituerum. Tum secundo,quia Aristo. contradicit sibi,& omnibus medicis, quia in lane tertii huius,& in quarto Physicorum dicit, quod materia omnium metalloru est aquae ergo omnia metalla sunt a praedominio aquea : ergo argentum uiuum, cum sit de numero metallorum,est a praedominio aqua: ergo non est a praedominio aeris,ut dicit hic Arist quia ipsium non est calidae temperaturae, sed frigidae, quia praedominatur aqua . Tum quia contradiciet o Galeno in quinto de simpl.med cap. 1 8.ubi dicit,quod argentum uiuum est frigidae & humidae complexionis: & Avicen. etiam secudo canonis sequens Galeni dictum dicit,quod frigidum est,& humidae complexionis: ergo Aristo. contradicit sibi,&medicis,& experietiae, quia medici hoc dicunt experientia: ergo non est a praedominio aeris,quia sic esset calidi & humidi temperamenti: quid ergo dicit Aristo. Tum etiam ratione arguitur,quia a gentum uiuum fluit more aquae,& multu habet humidi: ergo est a praedominio aquae, quia defluxus inest ei ratione aquae. Tum secundo,quia argentum uiuum inducit aegritudines frigidas,ut soporem, paralysim,& alia huiusmodi: ergo non est a praedominio aeris. Tertio etiam fortius,quia,si esset a praedominio aeris,ut dicit Aristo. tum sivernataret aquae, ut Oleum: sed non stupernatat aquae,immo habet maximam grauitatem,ratione cuius grauit et o tis numeratur, dicit Diosicorides,inter uenena; & sui grauitate etiam exulcerat,dicit Gai nus : ergo non est a praedominio aeris. Tertio, quia Alexander exponens hic Aristotelem, ubi dicit,sicut oleum & argentum uiuum,exponit hydrargyrus, Alexander,& no ponit differentiam inter ista: sed Dioscorides lib. s. ponit differentiam,& etiam Vitruvius,& etiam Plinius:&,quia differt hydrargyrus ab argento uiuo in uillis,ideo adulteratur argentum uiuum,quia fit argentum uiuum,tum a natura Um ab arte; hydrargyrus tantum fit a natura; quia hydrargyrus est minera per se,& argentum uiuum fit etiam arte excinabrio. De priumo,domini,dico, cum dicis,congelatur argentum uiuum tum ex appositione sulphuris, tu ex illis lignis exiccatis,tum ex succo herbarum; dico,quod,si ita est, quod possit congelari, quia ego nescio,an ita sit,quod argentum uiuum possit congelati, quia continue laborant so isti chymici,ut congelent argentum uiuum; quia, cum est conseiatum,est postea uerum a gentum,& uocatur ab eis luna fixa; si ita sit, licendum est, ut dicit Albertus, quod illa non sit uera congelatio,sed potius permutatio huius corporis in aliud corpus alterius speciei ab ipso argento uiuo, quia hoc corpus ex sui natura habet multam aquae quantitatem, quaecuexiccatur,introducitur siccitas; & sic mutatur in aliam speciem metalli,& non remanet amplius argentum uiuum; & sic potius est mutatio in aliam speciem: non ergo est uera congritatio . Sed, domini, ego non credo istis chymicis,quia multa mendacia proferunt,& multu
laborant in hac congelatione,quae ualde dissicilis est :&multi cosumpsere patrimonia,quirentes id,quod non habent perdendo qui habent: & non credui Aristoteli,quod dicit hic, quod argentum uiuum non potest congelari. De secundo,quia Aristo.contradicit sibi ip. li,& medicis,quia sibi non constat, & communi medicorum sententiae contradicit; dico, quod re uera medici inter se sunt discordes,quia Galenus loco citato in s.de simpl. medic. dicit, quod est frigidae complexionis & humidae, sed in s.lib. etia de sinapi med dicit, quod
non fecit experimentum,cuius temperaturae sit argentum uiuum,& an sit deleterium: vi
cenna tamen dicit, quod est frigidi & humidi temperamenti :& Aliabas secundo Olymp. dicit,quod est calidi & sicci temperamenti: & idem etiam dicit Rasis in tertio Almansoris, quod est calidi & sicci temperamenti: & isti chymici etiam sequuntur istos,qui utuntur ad
exiccandum :& Conciliator differt I s. uoluit conciliare istos,& dicit,quod argentum ui uum est corpus aethereum,quia habet partem nobiS manifestam,quae aquea est;& fluit more aquae: & ratione huius partis est frigidi & humidi temperamenti: habet etiam aliam paeso tem quae est sulphurea,& exusta; & ratione huius est calidi & sicci temperamenti: & ideo isto modo ponit concilium inter Galenum, Avicennam,Aliabatem,& Rasim . Sed, domi ni,hoe,quod dicit Conciliator nihil est,quiri,cum uniuS corporis mixti sit unum elemenisspraedominans
223쪽
praedominans tantum; ergo tantum uni S locus naturali , quia duo elementa non ricis ex aequo dominari in mixto,quia tunc tale miXtum haberet duo loca naturalia: & duo, tus locales; quod omnino negatur philosopho: ergo aut pars eius aquea maior est 'dominatur in ipso argeto uiuo ipsi terreae parti: cur pars terrea praedominatur paesti , quia ut dixi, no post in t duo elementa ex aequo dominari in mixto,quia essent duo loci ii 'tutalia mixti unius; quod est impossibile: si autem par, aquea Praedominatur parti testes,
e go simpliciter est stigidi & humidi temperamenti, ut dicunt Galenus & Avicenna: &.
sic, Tunc cst dubitatio, quare, cum sit a praedominio aquae, non coaguletur a frigido: si uero sit a praedominio terrae, tunc est alia dubitatio,unde habeat argentum Uiuum tantam ut hedinem, quia omnis albedo est ab aere,ut dicit Arist.& coli uenit etiam Galenus in hoe. i Secundo, i uia,licet iste uir conciliet medicoS, non tamen conciliat Aristotelem cum medicis, quia Aristo. dicit, quod plus habet aeri S, quam aquae,quia est a praedominio aeris, cu ius oppositum dicunt medici, quia, si haberet has partes terreas, ut ipse dicit, generatio es set a praedominio aeris, quia sic esset a praedomini aquae aut terrae: quomodo ergo aeris
ut dicit Aristo. & ideo Diuo semper aliorum iudici dico,quod forte potest dici , sicut di xit Conciliator, quod istud corpus est duplicis naturae, & quod habet partes terreas & partes aqueas: & ita etiam potest dici,quod est triplicis naturae, non tamen duplicis habet .n. partes aqueas, parteS terreas,& partes aereas; & istae partes aereae praedominatur alijs partibus t & ideo Aristo.dicit, quod est a praedo inio aeris, quia praedominantur in ipso par tes aereae partibus aqueis, & partibus terrae siccis: & sic dicendo conciliabimus Aristotcle iocum medicis,& solvemus dubitationes. Et primo de primo, cum dicis, quod Aristo. dissentit sibi ipsi,quia secudo Physicorum. 8. dicit,quod materia omnium metallorum est aquea: quomodo ergo dicit hic, quod aer est materia argenti clivi,quia in eo praedominatur aer potest dici,quod reuera argentum uiuum non est metallum; & ista est sentctia illorum, qui sequuntur artem chymicae: sed argentum uiuum est mater omnium metallorum, sicut sulphur est pater omnium metallorum: & Omnia metalla generantur ex sulphure & argento uiuo, dicunt ipsi: & forte etiam dicunt uerum,quia sulphur est ualde siccum : & ideo ex di itersia mixtione sicci cum humido,scilicet sulphuris cum argento uiuo,post int fieri diuersa metalla et, & sic ex his omnia metalla erunt genita,ut a patre,& a matre. Secundo potest dici,quia,si argentum uiuum connumeraretur inter metalla, cum dicit Aristo. in fine teri ,& so in secundo Physic.quod aqua est omnium metallorum materia, quod intelligit,quod aqua est materia omnium metallorum non simpliciter,sed respectu terrae; non tamen simpliciter aqua est materia metallorum:&, cum hic dicit, quod argentum uiuum est a praedominio aeris, potest dici,quod est simpliciter materia eius, quia in eo praedominatur, quia aqua nosimpliciter dominatur,sed sub dominio. De secundo,quod dicis,quod Aristot. contradicit Galeno,& Avicen. & experimentis medicorum, dico,quod iam sblutum est argumentum,quia uerum dicunt quod argentum uiuum est heterogeneum, liabens partes aqueas, terreas,& aereas, respectu quarum partium diuersos parit esteistus; tamen simpliciter est calidum & humidum,quia plus aeris est in eo, quam aquae & terrae. Quod dicis probando ratione,quod sit a praedominio aquae, quia plus aquae est in eo,quam aeris de terrae, quia fluit amore aquae; dico, quod non ualet argumentum, fluit more aquae,ergo est a praedominio aquae,quia,etsi fluit,tamen est a praedominio aeris,& non aquae: Uerum est tamen,quod cum aere multa parS aquae coniungitur. De secundo, quia multas aegritudis aes ti igidas inducit, ergo est frigidi temperamenti; dico,quod iam solui hoc argument una,quod hoc eit ratione partis frigidae eius & humidae,ratione cuius generantur istae aegritudines. De tertio, Uta est dissicilius,quia dicis,non supernatat aquae,sed immergitur,quomodo ergo est a Priac minio aeris e quia,si esset a praedominio aeris, supernataret aquae, ut oleum; dico, UOiqua tunc unque sit a praedominio aeris, tamen immergitur aquae: oh oleum,ex quo est a praea minio aeris,non immergitur ergo simpliciter & hoc corpus non deberet a Samergim si esset a praedominio aeris dico,quod non est simile: oh quomodo est po-
me Eatur aquae,si est aereum dico,quod est possibile, quia est paruum dominium Oeri, u-Pcraquam ideo immergitur aquae: exemplum v.ssit in argento Vmo aetaS leuitat
224쪽
Lech in quartum Mer Cor. 2 O s
tuor,& strauitas aquae ut tria,& grauitas terrae ut unum uel ut duo; quia est pHca lauitas aeris supra grauitatem aquae,ideo grauitas aquae admixta grauitati terrae,trahit levitatemuli ius in praedominium aquae;& ideo grauitas simpliciter dominatur In hoc corpore. Icenon ualet argumentum; hoc corpus immergitur in profundum aquae,ergo aer non dominatur in eo: nego argumentum &,quod dicis de oleo, dico, quod non est umile, quia in oleo intantum dominatur leuitaS aeris, quod trahit suam grauitatem aquae & terrae turtum, quia maior est excessus leuitatis aeris in eo, quam sit grauitas aquae & terrae: in argento ubuo autem non est ita, quia non est tantus excessus leuitatis aeris supra grauitatem aquae diterrae simul, quod possit illam iursium trahere,sicut in oleo. De tertio, quia Alexander nonio distin ruit inter argentum uiuum & hydrargyrum; dico, quod ego uideo etiam discordiam inter triptores: Plinius enim & Dioscorides dicunt, quod longe differunt argentum uiuu& hydrargyros; & dicunt,quod hydrargyros est a natura,& nullo modo ab arte: sed argentum uiuum fit etiam ab arte: sed Galenus tertio de simpi med. dicit,quod hydrargyros est medicamen, quod nullo modo est a natura, sed ab arte: & sic,domini, ego uideo maxima differentiam inter istos :& ego nescio, quae uerior opinio,an Galeni, an istorum, quia uid tis Alexandrum non distinguere hydrargyron ab argento uiuo; &, quare non distinguat, tenoro: uerusia est tamen,quod illi egregij authores, ut Dioscorides,Vitruvius, & Plinius Icunt,quod hydrargyros, seu minium,est a natura & ab arte,& a natura argentum uiuum; & sic etiam dicit Galenus: at ego nescio,quid dicam; & ignoro etiam,quomodo Alexand. reo ita intelligat non distinguat inter haec. Mollificabilia autem sunt. Postquam Aristo.dixit, quod erant I S. contrarietateS, 'Uae sequebantur potentiam & impotentiam quandam qualitatum passiuarum: ideo qualitates passiuae sunt nobis declarandae, quarum prima fuit coagulabile & incoagulabile; nunc tecudo loco aggreditur secundam contrarietatem,quae est, mobile & immobile: & ista est secuda contrarietas,quia corporum coagulabilium quaedam sunt mobilia,& qiuaedam sunt im mobilia i& dicit,quod corpora mobilia fiunt ea corpora,quq quatuor habent conditiones:& ita ex defectu alicuius istarum conditionum patet, quod sit corpus non mobile . Et priuina conditio est, quod tale corpus sit a praedominio terrae, non aquae: exemplum,dicit Ariston est de glacie, quia glacies est a praedominio aquae, & non terrae; & ideo non mollifica o tur,sed dissoluitur, aut omnino eiuS humidiuna non molleficit. Secunda conditio est, quod, ' lice. tale corpus sit a praedominio terrae,non tamen habere debet omnem humiditatem cci sumptam,quia non debet esse exustum, sed oportet, quod remaneat aliqua humiditas in eo,non quod sit totaliter resoluta,sicut in latere: & ideo latet non est mollificabilis,quia in fornace,cum coquitur,etiam eius humidum fuit absumptum: & ideo non est mollificabitalis, quia mollificatio fit reuocando humidum a parte interiori ad exteriorem, sed in latere fuit absumptum totum humidum,& fuit reuocatum ab interiori ad exteriorem, & absumptum cuiusmodi non debet esse in corpore mollificabili, quia debet aliquod humidum remanere Tertia conditio est, quod tale humidum, quod remanet, non debet esse ii regulare,ita,quod irregulariter non se habeat : & exponit Alexander, no debet e P Irregulariter, id est non debet esse inaequaliter diuisum in partibus illius corpori S,sed Qebet esse aequali ter diuisum di alio modo exponit, quod illud humidum non debet esse Irregulariter, idest non debet esid dispersum in poris illius corporis obliquis; quaa,ex quo illud humidum d bet euocari ab interiori ad extra illius corporis,cu corpus dcbet mollificari,debet per mea tus educi: sed, si illi meatus fiunt obliqui,non potest tale humadu educi per illos p ros obliquos ab interioribus ad exteriora: neque ergo potest illud corpus mollescere, quia,si porrestent obliqui&non recti, non posset humidum, Odest interius,euocaria One ignis ad extra. liciuitate pororum: ergo neque corpUS Potest mollescere: & haec est tertia condi tio Ouarta conditio est, quod tale cor Pus iit lcrreum a praedominio, & nonaqueum: &ouod sit trahi bile frie madefactione, sicut est neruus & chorda: & dicit Aristot. quae fiunt
cothora trahibilia sine madefacti ne &appellatUr cor Strabibit quia,cum trahitur,se cundum unam mensuram crescit,secundum aliam uero decrescit,ita,quod extenditur se cundum unam dimensionem, secundum aliam contrahitur; ut, si extenditur secundu scin
225쪽
gitudin ,contrahitur secundum latitudinem: tale ergo corpus debet es D P L:i re debet esse a praedominio aquae,sed terrae; & trahi bile,sicut chorda aut nerui a ductile,& non trahibile; & tunc tale corpus est ab igne mollificabile non autem sexemplum, ut cornu,&ferrum,&aliqua ligna, qtiae ductilia sunt:&istaeo bis i Sy eificabilia ab igne: corpus uero ductile est, quod malleo potest duci; cum ducit et dum unam dimensionem crescunt,& secundum aliam decresciunt; ut ferrum. I . malle ecundum longitudsnem crescit,& secundum latitudinem decrescit & cprofunditatem. Et istae quatuor sunt conditiones corporis mollificabilis. neeeis,
dum totum,primo,quod illud corpus sit terreum,&non aqueum: secundo, duodi nidum non evanuerit secundum totum: tertio,quod illud humidum sit requiaritet eritum In tali corpore:quarto, ut illud corpus aut sine mollificatione sit trahibit aut si le: ex quibus patet, quod nam corpus sit immollificabile, quia corpus,cui aliaua harn ditionum deficit,estim mollificabile Sed hic est dubitatio, quia dicit Aristo quod ola Cnon potest molle sicere a calido,sed bene potest dissolui, quia mollificatio uidetur esse dithdam passo media inter liquationem, & coagulationem: ergo glacies, cum sit coaraulata af igore, non potest liquari & dissolui,nisi prius mollificetur,quia non datur transitus de extremo ad extremum, nisi per medium: quid ergo dicit Aristo. Secundo dubitatur, quia dicit Aristo. quod ligna sunt mollificabilia: ergo concedit, quod ligna possint mollificari: &supra dixit oppositum, quia,ex quo ligna sunt a praedominio aeris & terrae, ideo non post sunt mollificari . Tertio arguitur de ferro, quia dicit, quod ferrum est a praedominio terrae, ro& ideo est mollificabile: sed, ut alias dixi uobis ex secundo Physicorum 8. materia omniumetallorum est aqua: & ferrum est huiusmodi: ergo est a praedominio a itiae: si a praedominio aquae; ergo non est molle: ergo nec est a predominio terrae. Tum tertio, quia uidetur,
quod ferru non sit corpus molle,quia supra definiens corpus molle,dixit, quod est id, quod cedit tactui comprimenti: sed ferrum, quantuncunque calefiat & patiatur ab igne,nunquacedit tactui comprimenti: ergo non est corpus molle: ergo non mollescit , quemadmodudicit Aristo. De primo cum dicis, quod mollificatio est passo media inter liquationem de coagulationem; ergo, si glacies debet liquari, prius debet mollescere; ergo glacies, ex quo coagulatur & liquescit,etiam mollificatur; cuius oppositum dicit Arist. Dico, quod assumptum est falsum,quia non est uerum, quod mollificatio sit passio media inter coapulatione soci liquationem; neque omne coagulatum,si debet liquescere, debet prius mollificari, licet ita sit de eliquabilibus,ut de cera est: tamen non est uniuersialiter uerum,quod coagulabile,si debeat liquari,prius debeat mollescere,quia non est necessie in omni coagulatione sic esse, licet ita sit in cerae quia non est ita in aqua, cum coagulatur, ut est glacies. De tertio
de lignis,quia hic concedit, quod possint mollificari; & tame supra dicit quod, ex quo fiunt a praedominio aeris, non possunt mollificari; dico, quod iam supra uobis satisfeci in hoc, quia sermo Aristo. in istis duobus locis est particularis,quia aliqua non possunt mollificari,& aliqua possunt mollificari :& sic sunt subcontrariae istae propositiones, non autem co- tradictoriae: cum autem supra dixit, quod aliqua ligna non possunt mollificari, quia fiunt a Praedominio aeris & terraemon contradicit huic, quod dicit,quod aliqua ligna possunt mol colificari, quia a praedominio terrae, quia particularis non contradicit particulari, quia non loquitiar uniuersaliter, sed particulariter. De tertio de ferro, quia dicit, quod ferrum est a praedominio terrae,& ideo mollificabile: sed secundo Physicorum dicit,quod omnia metalla,sunt a praedominio aquae; & ferrum est metallum; ergo a praedominio aquae; ergo D terrae; ergo non mollificabile,cuius oppositum dicit Arist. hic; dico,quod uerum est, quod ferrum est a praedominio aquae: oh quid ergo dicit Aristot. quod ferrum est a praedominio terrae & ideo mollificabile dico, quod Aristot. appellat ferrum a praedominio aqua, seu terr quia parum dominatur aqua supra terram in ferro, quia plus dominatur terra Postpq a m in ipso ferro, quam in alijs metallis, quia in ferro parum dominatur aqua supra ter mi & a subdominio dicitur terra, non simplicitet,quia simpliciter in eo dominatur aqua, sour in omnibus metallis, sed tamen,quia in ferro plus praedominatur terra, non simpliciter, scd rcspectu alioru metallorum,quia plus dominatur terra in eo, quam in alijs metallis, N
226쪽
Meo Aristo. dicit ferrum a praedominio terrae. Quod addis quarto. quod ferrum non est corpus mollificabile,quia, quantuncunque patiatur ab igne,nunquam cedit tactui comprimenti; ergo nunquam mollescit.per definitionem corporis mollis; dico,quod uerium est, quod ferrum nunquam mollescit,quia reuera simpliciter nunquam& uere ferrum m'llescit,quia molle est, quod cedit tactui comprimenti :& ferrum nunquam cedit: oh Aristo. dicit, quod mollescit: dico,quod,si mollescit , mollescit secundum quid, non autem simpliciter, sed mollescit respectu suimet frigidi,quia, si comparetur ferrum ignitum ab igne ipsimet frigido, dicitur ferrum illud esse molle ; sed improprie dicitur mollescere,& secundum quid, non autem simpliciter,quia neque cedit digito comprimenti,quia molle fuit deto finitum per tactum. Lego uerba. textus debet legi. Omnis enim glacies aqua est.
Sunt autem liquabilium . quia iam dixit Aristo. de secunda conditione scilicet de mollificabili ac immollificabili,nunc subiungit tertiam conditionem,quae ordine quodam sequitur ad illam: quia enim omne mollificabile quoquo modo est hume stabile,ideo subiungit tertiam conditionem,quae est humectabile & non humectabile: quia humectabile & non humectabile denotat humidum exterius existens, quod potest admitti ad interius: moli scunt uero,in quibus humidum ab interioribus reuocatur ad exteriora; & textus obscurus est. Tria ergo dicit Aristo. primo, quod corporum liquabilium, quaedam sunt inhumectabilia,Se quaedam humectabilia; & iterum illiquabilium corporum quaeda fiant inhumectabilia, quaedam humectabilia: exemplum, inqtut,primae partis est,sicut sunt aes,sal, ac nitria, et o quia omnia fiant liquabilia, non autem humectabilia; ut aes liquescit ab igne, sal& nitrum X aqua, non tamen sunt humectabilia: etiam de aere iupponit,ut manifestum, quod no sit humectabile: & ostendit de nitro & sial quia non sunt humectabilia,quia, dicit Aristo.non
mollescunt ab aqua; ergo neque humesicunt,quia ex opposito cosequentis sequitur oppolitum antecedentis,humescunt,ergo molles cunt: patet ergo,quod non humesciunt: assumptum,scilicet,quod ista corpora non mollescunt, patet,quia citissime ista corpora dissoluuntur ab aqua: sed corpus,quod mollescit ab aqua, est corpus, quod no liquescit ab aquais edita liquescunt: ergo non mollescunt: ergo neque etiam humescunt; & haec est probatio, quam inducit Aristo. quod ista corpora non humescunt. Secuda pars,quia dixit,quod corporum liquabilium quaedam sunt inhumectabilia, iterum dicit, quod corporum humecta- o bilium seu liquabilium quaedam sunt humectabilia, ut lana,linum, &fructus; quae non liquantur, sed tamen humectantur ab aqua ; quia, si lana, & linum, & fructus iiiij ciantur in aquam, humescut ab aqua,quia habet poros, inter quos intermittitur aqua;& ideo possunt humectari, liquati uero non: & hoc dicit Aristo. & probat, ut seiungat corpus liquabile ab humectabili,ne crederemus, quod omne corpus liquabile esset humectabile,& omne corapus illiquabile esset inhumectabile: & ideo seiungit ista Aristo. dicens, quod, si est aliquod
corpus liquabile,non est humectabile ; &, quod aliquod,quod est illiquabile,est humectabile . Secundo dicit Aristo. quod corpus humectabile debet habere tres conditiones s p ima, quod non sit aquae, sed terrae, a praedominio: secunda, quod habeat meatus maiores, quam sit crassities aquae exterioris: tertia,quod illi pori sint duri & constantes,idest corpus,
o in quo sunt pori,sit durum&constans. Et primo probat primum, quod corpora talia debent esse a praedominio terrae,& non aqVae, quia corpora, qUae hUmescunt, sunt corpora costantia & sicca; ereo a praedominio terrae. Secundum etiam patet,scilicet,quod debeant habere meatus maiores, quam sit crassities aquae exteriori S,quia corpus, quod humescit,ideo
humesci uia admittit aquam intra fiui profunditatem: ergo debet habere meatus mi res, quam crastities aquae,aliter non humescunt. Tertium etiam patet,quia dixit,quod illi meatus debent esse duri,id est quod corpus illud debet esse durum quia, si non se durum, non humesceret,sed statim liquesceret ab aqua ingrediente,& dissoluente ; ficu dicit Ar
sto fiat nitriim-ista enim corpora, licet habeant meatus latoS, quia tamen non habet mea
isto. Thehu esset ut ab aqua, sed dissoluuntur,quia habem
o duros: & ideo citissime di soluuntur, & non humectantur. Ex quo patet,dicit Aristo.quod ideo lana,ti linum,& terra humescunt ab aqua, quia habent has tres conditiones: habentcnitnmeatus maiores,quam sit crassitius aquae;&habent poroS duros, idest corpus dum
227쪽
quod non citissime ab aqua dissoluitur: & habent aliam conditionem,quod non sunt liquhsed terrae, a praedominio; & ideo non dissol iuntur ab aqua, sed mollescunt. Aliquando timen terra ipsa inteista in aquam statim dissoluitur: & quae causa huius,scilicet quod terra si sic in duplici differentia, quod,scilicet aliquando humescat, & non dissoluatur: & aliquais do humescat, ed statim dissoluature causa est, dicit Aristo. huius diuersitatis, quia terra hibet diuersos meatus ; si enim terra haberet meatus penetrantCS ad inuicem, & non euaria tos,sed inuicem correspondenteS propter continuitatem eorum; quia, si non fiunt euariati
sunt continui; tunc aqua subingrediens illos poros, dissoluit illos, quia nulla est diuel sit,uin meatibus; quia, sicut tunc terra ex ingressu aquae humefit ab aqua,ita etiam dissoluitur quia aqua si ingrediens ita penetrat, quod penetrat illud totum corpus,& distatuit illud si ibueto terra habet meatus uariatos, & non commeant S inuicem,nec inuicem penetrantes:
tunc illa terra non liquescit ab aqua, sed tantum humescit; quia, ex quo illi pori non pene trant se ad inuicem,sed euariantur, non potest aqua totum illud corpus penetrare; & ideo no potest illud dissoluere, sed latum humefacere. Sed dices,quia Arist. reddens causam di uersitatis terrae, quare aliquando dissoluatur,& aliquando non dissoluatur, sed tantum hu mescat & sic etiam Alexander; dicit, quod causia est diuersitas pororum & meatuum inuicem,scilicet non penetrantium se inuicem;&penetrantium se inuicem : dicit Alexander, quod Aristo. potuit uerius reddere causam huius diuersitatis in terra, quia potuit dicere, ouod causia huius,est durities ipsius terrae, quia haec diuersitas prouenit e duritie terrae, quia reperitur aliqua terra, quae durior est,& aliqua,quae mollior: & ideo, quae durior est, dici resistit humiditati aquae,& ab ea non dissoluitur: quae uero mollior est, statim diuoluitur ab ipsa aqua: & ita dixit supra Aristo. quod corpora,quae humescunt,fiunt corpora dura: & sic haec est causa,& non illa,quam dedit Aristo. Secundo dubitatur, quia dicit Arist quod, quq
humescunt,sunt a predominio terrae, ut lana: sed lana supernatat aquae,quq modo ergo est a predominio terraecTertio dubitatur de aere,quia dicit quod des no humescit : dicit Albertus, o uod hoc uidetur falsum,quia experientia patet, si omnia metalla teneantur in locis humidis ut in cauernis, quod fiunt maioris ponderis: & Galenus hoc confirmat in s. de simpl. med. idicit de Plumbo tantum,quod,si teneatur sub locis subterraneis,non latum fit maioris ponderis, sed etiam maioris molis; unde dicit, quod plumbea uincula, quibus statuarum pedes annectuntur,uisa sunt Laepenumero multum crevisse: & uidetur ibi Galenus recidere causam huius, dicens,quod id est,quia plumbum est a praedominio aeris; & ideo crescit, cuia recipit in se propter sui raritatem humidum illud; & ideo fit maioris molis, di maioris ponderis : an uero plumbum sit a praedominio aeris, relinquo iudicio uestro, quia i cundum Aristotelem est a praedominio aquae, & non aeris: quicquid sit, secundum Illos, umetalla sint in loco humido,fiunt maioris ponderis,& mollescunt: ergo,is haec omnia nune maioris ponderis, recipiunt aerem intra se: sed aer est humidus, humescit; cuius oppositum dicit Aristo. De primo,ex Alera o,cum dicis,quod Aristo. potuit reddere meliorem causam, quia potuit solus ex causa assignata ab Alexandro, dico, quod placuit Aristo. assignare illam aliam causam,quia etiam uera est, scilicet, qu tuS commeant,uel non commeant inuicem: & sic no est negligenda causa quod alia causa admittatur: & sic potest esse duplex causa unius problematiS. , quia lana stupernatat aquae; dico, quod,ut etiam Dpe puluisculus supernatat aete,quia non potest diuidere aerem, adeo est tenuis; sic supernatat lanasq-,
propter eius leuitatem,sed propter eius tenuit axem, quid .e et
tertio,de aere,quia,sii tenetur in locis humidis, humecitatur,ut dicunt Amerius & G dicit Albertus,quod reuera debemus distinauere inter corpus humectum, & numeravita C, di istam etiam differentiam ponit Aristo. in secundo de Generatione &I S. quia corpus humectabile est illud,quod intra sui profundum viditate Iufi corpus uero humectum est illud, quod tantum in supc fici* his , utEliu soautem intra sui profundum; & huiusmodi est ars, quod potest esse humectum et miminabile, quia non potest admittere humidum intra sitios meatus :& sic potest humectari,nonautem habere latra se humiditatem:&hanc differentiam posuit etiam Aristo.lccuu
228쪽
do de anima: & sic concedo,dicit Albertus,quod est differentia in r corpus& humectabile,quia corpus humectabile,de quo Aristo.loqintur,est,id,quod admittit intra sui profundum humiditatem,non autem in superficie sui sed & ferrum admittunW. tum in stuperficie: & ideo haec sunt humecta, non autem humectabilia: & Ideo concedo, quod metalla permanentia circa terram,fiant maioris ponderis,quia admittunt humiditatem aquae in sui superficie tantummon autem intra sui profundum: &sic non sunt corpora humectabilia,sed bene humecta, quia non habent humiditatem,nisi in stuperficie; &, pos quam illa humiditas euanuit,remanet tanti ponderis,ut prius: & ideo bene dicit Aristot. De Plumbo Aristo. dat hanc causam: Galenus autem dat aliam causiam in nono de simplito ci medicina,quia dicit, quod non tantum fit maioris ponderis,sed etiam maioris molis, ut ex alia causa, quam ipse assignat loco dicto: & hanc aliam caus in dedit in v de temperametis. Lego uerba,& ly molibus,intelligetis magnitudinibus. Propter quod autem terra hec pars problematice sic potest legi. Sunt autem . nunc defluxionibus agit Aristo.
TEXTUS QUADRAGESIMUS PFARITUS. SVut hac quidem eo oram flexibilia,ct directibilia,uelut arundo,oeulmen . haec autem inst et bilia,uelut fictile,ct lapis . Sunt autem flexibilia quidem, im directilia, quorum corporum potest longi
tudo in rectitudinem ex circunferentia,S ex rectituditem circunferentiam transmutari. Etflecti, di dirigidio est in rectitudinem, aut circusserentiam mutari, aut moueri. etenim quod restinitur,ct quod deflectitur curuatur. Qui igitur ad conuexitatem, aut concauitatem motus longitudiseseruata, flexio est. Si enim in re
ctum,esset utique si ulflexum, di rectum et quod quidem impossibile rectumflexum esse. Ei,si flectitur om
nino aut reflexione,aut deflexione ( horum autem hoc quidem ad conueram, hoc autem ad concauum trans
mutatio est non utique erit P ad rectum flexio sed efflexio, di directio aliud,& aliud. Et haec sunt, flexiabilia, ct directilia,' in xilia,es non directilia. Et haec quidem rangibilia, Habilia, mul, aut separ tim. ut lignam frangibile quidem est,strabile autem non. glacies autem y lapis Rabile, rangibile autem ni fictile autem,ty fiangibile,ctfriabile. Disserunt autem . quia Fractio quidem es in magnas partes diuisito,
in separatio. Friatio autem,in quascunque,ct pilares duabus. Quaecunque igitur sic concreuerunt,ut multos habeant uici tudinatos meatus, relabilia sunt: usique ad hoc enim disinguuntur. quaecunque autem ad mulso tum, rangibilia. quaecunque autem ambo, ambo.
arto loco subinfert Aristot aliam passionem declarandam, id est, quod corporum quaedam sunt flexibilia & dirigibilia: quaedam sunt inflexibilia & indiri ibilia: & primo dicit,quod corpora dicuntur flexibilia ac dirigibilia,quorum longitudo potest mutaria rectitudine ad curvitatem: diligibilia autem sunt econtra, quia sunt corpora, tuae a curuitate possunt mutati ad rectituditiem: & istam secundam descriptionem dimisit Aristot. tanquam manifestam,&declarauit primam dupliciter, scilicet, quod corpora Rexibilia fiunt, quorum rectitudo ad curtiitatem potest permutari. Et primo declarat,quod corpora, quae flectuntur, duobus modis se habent: aut enim deflectuntur,aut reflectuntur: si deflectutur,
o eius rectitudo permutatur ad concauum; concauum autem curuum est; ergo permutatura rectitudine ad curvitatem: aut reflectuntur,& eius rectitudo permutatur ad convexum, & convexum est curuum; est ergo permutatio ad curuum: & uerba obscurassent: patet ergo, quod omnia, quae flectuntur,permutantur ex rectis ad curua. Et sic Aristo. uult osten
dere, quod haec definitio est uera bifariam,quia res bifariam flectitur: si desectetur, longitudo permutatur ad concauitatem; ergo ad curvitatem, quia concauitas est curvitas: aut reflectitur,scilicet in partem aliam,& sic longitudo eius secundum rectitudinem, permuta tur ad convexitatem; & convexitas est curvitas; ergo permutatur ad claruit atern ; ergo omnis flexio est ad curvitatem, quia tam concauitas, quam conuexit aS,Cst ad curvitatem. Se
cundo, quia dico, quod corpus,quod reflectitur, est, cuius longitudo permutatur ex rectitus o dine ad curvitatem, quia non potest mutari ad rectum; ergo ad curuum: quod autem non possit permutari ad rectum,patet,quia esset implicatio,quod inflectitur & permutatur ad rectum,quia,quod flectitur,permutatur ad sexum: si ergo permutatur ad flexum, ergo
229쪽
non ad rectum,quia, quod idem sit rectum & feXum, implicant & contrariant: si eriso eo pus, quod flectitur, permutat Ur ad aliquam figuram,& non ad rectum,quia tunc ide m esse rectum & flexum, quod implicat: ergo permutatur ad fleXum,& fleXum est curuum: eris, permutatur ad curuum, sicut dealbatio ad albedinem: &sic clara est haec prima delatisi vi quod seilicet illud coipus dicitur flexibile,cuius longitudo,potest permutari ex curuo medetum: & Aristo. dimittit descriptionem dirigibilis,ut manifestam: &sic iam patet, quid sit
eoi pus dirigibile & fluxibile; & quid corpus dirigibile & inflexibile. Sed tu dices, quid di
eit Aristo. quia dicit,quod corpus,quod nectitur,aut deflecititur, cum deflectitur, permutatur ex recto ad cauum;&, quod reflectitur, permutatur ex recto ad cauum: sed contra,quia non potest permutari quid ad concauum,quin etiam ad conueXum permutetur, & ecotra: r , quia,si secundum unam partem acquirit convexitatem,secundum aliam: acquirit etiam nouam concauitatem; ut patet in uirga,cum flectitur,quia,quo ad unam partem, puta ad ista, aco uirit concauitatem ;& quo ad istam aliam acquirit convexitatem : ergo idem mouetur motibus contrariis: ergo Aristote . non recte definiuit flexum & deflexum. Secundo dicit Alexander, quia Aristo. uidetur nobis insufficiens,quia non Ostendit nobis causam huius passionis ex qualitabus passi uis,& tame declarabat passiones prouenientes ex qualitatibus passivis: Tum etiam quia debet reddere causam,& declarare,quare corporum,quae flectuntur,quaedam in flexu ita remanent inflexa; quaedam uero,si inflectantur, non remanent i flexa, ut arundo,calamus, &huiusmodi: ergo diminutus Aristo. quia no ostendit alias partes huius passisonis. De primo dico, cum dicis, quia nullum corpus potest acquirere com rocauitatem, nisi acquirat etiam nouam convexitatem; dico, quod uerum est istud, quia uirga, cum acquirit nouum concauum, acquirit etiam nouum conUexum, quia nouum concauum cori espondet nouo conuexo: &, cum arguis, oli, si corpuS, quod flectitur, est, quod permutatur ad concauum, & etiam ad convexum; & ita de reflexo: ergo idem corpus flectitur & deflectitur,id est permutatur ad concauum & ad convexum; & isti fiant motus contrarii, ergo; dico, quod argumentum non tenet, quia uerum est,quod omnesquod perm latur ad concauum, permutatur etiam ad convexum sed tamen primo permutatur ad concauum,& secundario ad convexum,uel econtra: & ide quod dicit Aristo.uerum est,quod corpus, quod desse itur,permutatur ad convexum, uerum est primo ad convexum & secudario adcocauum: & sic non sequitur,quod idem moueatur motibus contrarijs, quia intes solioitur, quod primo permutatur ad conuexum, & secundario ad concauum,uel econtra: &sic non fiunt motus contrarij. De secundo, quia Aristo. non declarat, quomodo haec pal-ssio sequatur ex qualitatibus passi uis,& sic imperfecta est doctrina Aristotelis:dico, quod risto.forte omisit hoc ut manifestum,quia ista passio oritur ex humido & sicco, quia corpora,quae habent corpus nitrosium lentum P humidum interius, quae dicuntur a latinis corpora leuca,& omnino conglutinata, habent illam passionem: de sic in istis corporibus numibditas illa leucosa & unctuosa, est causia huius passionis: corpora uero,quae non habent illi a humidum ita uiscosum, non siint flexibilia. Et ex hoc patet etiam alia pastio, scilicet quare
aliqua corpora inflexa, remanent inflexa; & aliqua corpora inflexa, non remanent INnera, Quia corpora, quae habent multum humidi viscosi,remanent uiscosa seu inflexa: corpora uero,quae parum habent huius humidi viscos, non retinerat huius inodi inflexionem, ed reuertus itur in pristinum. Sed dices tu, capiatur uirga inflexa,quar,cum inflectitur, non remanita inflexa,sed reuertitur ad sui rectitudinem; ergo habet uirga ista motum: mcl; quom , an motus iste fit naturalis, an non naturalis: non potest dies, quod sit naturali , corporis naturalis est tantum unus motus naturalis: sed motus naturalis uirgae,eli m
sius,quia uirga sui natura descendit: iste autem motus est lateralis ,&non est naturalis uirgae; &, si non est ei naturalis, a quo habet, quod reuertatu
non est naturalis uirgae; di, u non eli et DILUTIUS, A
guram unde ergo habet illii motum et Dico,quod ab aere habet istum . qtb aere intercepto in partibus uirgae, idest ab aere intercepto inter ' quo modo oh hoc modo: quia,cum deflectitur uirga,aer,qdi QR 'P Tu, estius uirgae,& in partibus interioribus illius uirgae, comprimitur II una prestione laeta, m postea dimittitur uirga, siua natura tunc ille aer compressuS in so
230쪽
tibuS virgae dilatatur,& reuertitur ad pristinam naturam; &sic redit uirga ad pristinam sui rectiti diraem. Lego uerba :& notate, quod flecti est mutari in curvitate: & per rectitudinem non intelligatis secundum lineam rectam, sed intelligatis per rectitudinem,longitudinem,quae est mensura illius lineae seu illius uirgae.
Et hic quidem frangibilia. Hic quinto loco Aristo. explicat aliam contradictionem,& sina ut tradit duas oppositiones, scilicet frangibile & comminuibile,& instangibile uel in commuibile, id est friabile & inhiabile: & dicit, quod aliquando ista duae passiones uniuntur,& aliquando non ,sed separantur; quia aliquando corpus est fractile de friabile simul,ur lapis & later: aliquando uero corpus est fractile,& non Stabile, ut lignum: aliquando estio econtra; quia aliquod corpus est hiabile,de non stactile,ut est glacies :& bene aduertatis ad haec, quia omnia sunt necessaria,quia sunt iit praeambula ad librum de animalibus & platis,quia Aristo. repetit omnia haec in libro illo,&ista sunt necessaria philosopho . Secundo dicit philosophus, quod stactile est illud, qnod habet poros magnos ex sei natura,& large distantes,& hoc est corpus fractile: corpus uero intactile est illud, quod ex sui natura& ex siui generatione & coagulatione est distinctum secundum poros,& habet poros, siue meatus illos,paruos & crebros &iuxta positos; aut, dicit, habet poros distantes magnos Dei paruo S&crebros:&sic differunt, quia primum habet poros magnos ac distantes,&diuiditur in partes magnas; secundum uero habet poros paruos & crebros aut magnoS:dicit ergo,quod corpus Sangibile est, quod ex sui natura diuitur in partes magnas, quia ha-ao bet poros magnos; friabile uero corpus diuiditur in partes plures duabus,siue sint magn*, siue paruae partes. Et tunc Aristo. dat causam huius differentiae: oh causa huius differetiae, dicit Arist. est, quia,si sit corpus habens ex sui natura poros crebros; illud est friabile, quia potest diuidi ex sui natura in multas partes: si uero corpus ex sui natura habet meatuS m gnos & longe distantes, dicitur corpus fractibile. Et aliqui, ut Suessanus, intelligunt permeatus filamina,sicu fila,quae nos appellamus illamenta: sed mihi uidetur, quod Aristo urire intelligat ueros poros,& melius iudicio meo:&, quia aliquando contingit, quod idem corpus habeat poros magnos & distantes,& etiam paruos & crebros;illud ideo corpus erit tactile & friabile simul, sicut est later & lapis: & ideo habet istas duas passiones,quia diuersitas pororum est causa huius passionis. Sed dices tu,quia Aristo. dicit, quod glacies est
so corpus Stabile: & corpus friabile habet poros paruos & crebros, aut magnos & proximos et sed glacies non habet meatus: quo modo ergo est corpus friabile quia,cum glacies sit ex aqua, non habet poros, quia aqua,cum fluit, prohibet poros, quia sui fluxu prohibet illos, quia in sui fluxo occurrit pars parti . Secundo,quia Aristo. non declarat nobis,quomodo ista passio oriatur ex qualitatibus passivis,scilicet ex humido & sicco, tamen hoc debet declarare. Dico de primo, quod uerum est, quod aqua non habet porositates; quia partes confluunt ipsius aquae;& ideo caret meatibus, quemadmodum dicit Aristo. & aer non habet meatus, quia ista corpora confluunt ex sui natura,& ex sui confluxu tolluntur porositates: tum dico, quod in glacie est multa exhalatio siccas& ideo glacies habet porositates, quae replentur aere sicco;&sic ratione partium siccarum habet porositates. De secundo, o quia Aristo. non declaravit,quo modo istae passiones sequantur ex duabus qualitatibus passivis; dico, quod Aristo. supponit ut manifestum; quia,ex quo seduxit istam passionem adpororum magnorum habitudinem uel paruorum corporis; & habitudo pororum non oritur in corporibus nisi ex siccitato,quia consumitur humiditas,&fiunt porositates;& ideo Arist relinquit hoc ut illatum; & hoc reducit ad siccitatem, non autem ad humiditatem,
nisi priuatiue, quia haec passio fit absentia humidi; & sic reducitur ad qualitatem passiuam. Lego uerba . Vicissitudinarios,id est uicissim & proxime positos.
TEx TVs LVA DR ADESIMUS so IU This quidem impressibilia,utas, Scera. hac autem non impressibilia, uimile, Papia . Est autem Ompresso superficiei secundum partem in profundum transitus pulsione utpercussione,in totum aut tactu . Sunt autem talia ct mollia, ut cera, mallente aliasuperficie, stransimpartem transmatatur G-