장음표시 사용
31쪽
scilicet quod fiunt quatuor qualitates,& quod duae sunt activae & duae passiuae. dieeri ia nobis,s in sequentibus,quae sunt Passiones passi laria,& quae fiunt actiones activam his descedemus usq; ad sipes sipecialissimas,& debemus haec uerba usiq; ad sindrum fibe 'mas) addere Oibus qualitatibus,ta activis quam passu is,quia descedimus,&in acticii, Lactivaru,&in passionibus passiuarta, usq; ad spes sipecialissimas, & istud est uel bu bis is accipiendu est a nobis.s sed hic fiunt plures dubitationes indictis Arist ouas m do de generatione explicauimus;& primo dubitatur, quia dicit, quod quatuor int qu)li
iates primae, quarum duae fiunt activae, scilicet caliduni,& frigidum:& duae passu
dum,& siccum.& primo dubitatur,quia qualitates primae non uidetur, esse quatuor an qualitates primae: sint quatuor.immo uidetur tantum una prima qualitas, quae prima qualitas est qualitas primi corporis, & simplicissimi in natura, sed priinum corpus in natura, & sim Plex est corpus coeleste, cuius corporis prima qualitas est lux,quia tantum ei primo combetit: ergo tantum lux est prima qualitas, & non aliasergo una tantum prima qualitas,& non alia,ergo non quatuor tum quia decimo metaphisices textu septimo dictum est, quod in unoquoque genere datur unum primum,& una prima passio seu species,quq est metrum,et mentita omnium aliorum, sed omnes primaequalitates fiunt eiusdem generis; ergo debet
esse natura una,quae sit ut metrum,& mensura aliarum;& penes cuius accessum & secessum mensurentur aliae; ergo non erunt quatuor primae qualitates, sed tantum una,puta calor:&sic haec qualitas crit,ut metrum aliarum, tum quia ex Aristotele in secundo de generatio. id ne activum est prius passivo natura, quia agens est priuS natura patiente ergo qualitates hctivae fiant priores pastiuis, ergo tantum duae qualitates activae erunt primae qualitates sergo non fiunt quatuor, sed tantum duae, scilicet activae quae sunt calor det frigus . etiam dubitatur de secundo dicto Aristotelis, quia dicit, quod calidum,& firigidum fiunt qualitates actitiae:humidum uero,& siccum sunt passiuae. modo hoc non uidetur uerum, quia sicut caliduagit in frigidum, & corrumpit illud, ita etiam e contra humiduin agit in siccum, & e contra sicut calidum agit in humidum , ita patitur ab humido & sic de alijs; ergo ita humidum,& siccum sunt activae qualitates, sicut calidum, et frigidum; patet, quia sicci est liccare, et humidi humectare; sed exsiccare, & humectare sunt actiones,ergo etiam humidu,& siccum sunt actiones: ergo omnes primae qualitates sunt actitat . ergo non tantum calidi Dias,et frigiditas etc. De primo cum dicis, quod tantum prima qualitas est primi corpinris,et simplicis, sed primum corpus est ipsium coelum: ergo qualitas coeli tantum est prima, et haec qualitas est lux; ergo tantum lux est prima qualitas. dico, ut dicit Alexander, et reuera ita est, quod ab talute loquendo prima qualitas est tantum corporis simpliciis, ct est hix ipsa,et ista est corporis simplicis, & aeterni: istae autem qualitates, quas dicit Aristo esse primas, sunt corporum corruptibilium primae, & ideo non simpliciter primae lux uero est prima qualitas simpliciter, quia competit primo corpori sensibili . frigiditas uem,et ca iiditas,et aliae sunt primae qualitates n5 simplicitet,sed primae qualitates conuenientes cor P ri corruptibili. De secundo, quia unius genetis est tantum una prima qualita, detque e reuera si comparentur inuicem iste qualitates et respectu unius generis,sic ''PUma eiuS uero accessu, et recessu, mensurantur aliae qualitates, ut puta erit ipsa ci x
e frigiditas uero quia propinquior est ealiditati,quam aliae erit prior,it perrectio ii uero non comparetur inuice,et resipectu unius veneris,ced ad alias qualitateS ta ut /d durum,et ad molle, et huiusimodi, et ad asperum, et lene, sic dicuntur Prium q*M re quia nascuntur aliae ex his, ut durum a sicco, et molle ab humido, et sicut si Padi AR vi e qualitate quia aliae nascuntur ex hic et isto modo intellicit Aristot. de secuti cipali, quia ita agit humidum in siecum eorrumpendo ipsum, ita ut calidum in triglem e contra, res Ident Gentil. et Marsilivg hic, et in secundo de veneratione, ec consim G dreuera Omnes istae qualitates fiunt inuicem activae et pinguae, sed, quia minorit m
mi uitati et imperfectius agunt, q stillae, ideo appellat illas passivas respe' i'ssynagant, sed quia minus aeum immo etiam addunt, quod sicut illi diam e m mi agunt, et maioris fiunt actionis ta fiunt minoris resilientiae,ira qu A β βgii, tamen minus resistit: ipsum uero frigidum, si minus agit,tame magi S reta; - -
32쪽
ranin Aristot. ex descriptionibus earum pro-es ste de aliis, sed haec expositio nibi *- - , & probat quod ilbat, quod QT dua: sus et due et minantur, intutur,& transiimatatur laeterminant, & Unius bet pati ergo illae duae tantu sunt a iiii N
iste duae passiuae xdnxd PQ md e,lbe, & sitieus quanto magis sust d id 'Tum etiam quia quoad id, G Q disrum sibi ipsis aduersantur, quia si sunt minimae C rmagis passiuae ergo di crassi 'rum 'o tuti ut . si maxime patiuntur ergo si in Vmuttit e per siccitatem, quia siccitas ignis agit in humorem aetasi addira 's' '. si hili sine fiat aer, transmutatur non caliditate, sed sicci a ser o humiditas, & siccitas agunt, & sic si eg aqua fiat terra, siccitas terrae agit in humiditatem aquae.& non sui frigiditate, quia ambo fiunt frigida & sic e contra, si ex terra fiat aqua&e. ideo omnes agunt similiter, & patiuntur &c. & possunt etiam comparari non gen rationi elementorum, fied mixtorum,& sic loquitur Arist. lnc, & sic fiunt duae tantum acti-uae: duae passiuae, quia calidum, & frigidum sunt activae, & humidum, & siccurn sunt
passimae, quia migia generantur a calido, licet aliquando a calido Incipiant generari, & a frigido complentur, ut dicitur de metallis, quia calidstaS inuicem commiscet elementa,& concoquit: alia fiunt 1 frigido, ut diximus demetallis, quorum generatio an principio est a calido,o completur a frigido: humidum uero & siccum passiiua sunt, quia patiuntur,& commiscentur inuicem in mixto a calido, & frigido, ergo sunt passiva. sed uos dicetis , so ista cxpositio obstat uerbis Aristotelis supradictis, quia dicat, quod istae qualitates, uel per se starimuntur,uel in mixto, scilicet humiditas, & liccitas semper sunt passiuae, ergo istae duae qualitates non sunt tantum passiuae in mixto, sed etiam si sumantiirres pectu simplicis elementi, & ideo feci uos aduertentes, & dixi, quod illa uerba Aristotelis sunt difficilia,
quia non tantum, ut in mixto sunt, dicit Arist. sed etiam ut sunt in se, ue inmi'o tum ain fortius, quia tu non euadis, quia si debet fieri mixtio ex quatuor elementis, debet reduci omnia elementa ad temperamentum, quia si debet fieri uera inixtio, necesse eri, quod resilitet temperamentum & complexio, quae est terminus mixtionis resultans ex mixtione, sed non resultat complexio, & temperamentum, iusi omnes SualitateS prima: m- uicem agant, & patiantur, &reducantur ad mixtionem, & hoc non fit, nisi calidum agat et in frigidum remittendo istum, & e contra, & humidum agat in siccum, & e contra reducendo ad temperamentum: sed non reducitur humidum ad temperamentum nisi a sicco, ergo si debet reduci siccum ad temperamentum ab humido in mixto, necesse est, quod humidum agat in ipsum, & ita si humidum debet reduci ad temperamentum, necesse est, quod siccum agat in ipsum, ergo humidum, & siccum etiam sunt ae tuae rejectu mixti, ergo omnes qualitates sunt inuicem acitiuae, &passiuae respectu mixti, ergo non tantum , activae,ut dicit Arist. etiam respectu mixti . tertio quia calidum cu patitur, seca patitur siccum, & humidii, & sic etia cum frigidu patitur secu patitur siccum,de humidam, ut in terra, & aqua:& calidum cum patitur humidum patitur & siccum , ut humidum in aere, & si cum in igne, ergo neq: calidam, neque frigidum contrariantur humido, & sicco; ergo ca- et lidum, neq; frigidum agunt in humidum, &siccum, quia omnis actio fit ratione contra rietatis, sed calidum non contrariatur humido, ne sicco, & similiter Sigidum non contrariatur humido, neq; sicco, quia similiter fiunt compossibilia; non ergo agunt nec cali-B dum,
33쪽
dum, nec frigidum in humidum, Ut saccum, si ergo debent reduci ad temperamentum necessie est,quod humidum agat in siccum & e conrra, ergo& in mixto erunt a tua humidi & siccum dico, ut dixi, quod de facto est uera expositio Ioannis Grammatici in secundo edgeneratione,&corruptione, & Averrois hic, quod co p rando has qualitates genesi mixtorum, non generi elementorum, quod duae tantum fiunt activae, et duae passiuae, et ideo de primo cum dicebas ex uerbis Aristotelis, quod Artiti supra dixit, quod istae quali tates sunt passiuae, uel in se si impiae, uel ut insunt mixto &c. dico, quod non omnia opeta sic assumpta conueniunt qualitatibus istis simplicibus,& in simplici elemento,& in mixtij, se il aliqua opera conueniunt ipsis, quia humidum, si insit simplici elemento, non congelatura frigore, humiditas uelo, quae estin mixto congelatur a frigido, &sic non uerificat ut ab generaliter, quia humidum non congesatura frigido in simplici elemento, sed humidum in mixto, &calidum non congelat humidum nisi in mixto, quia non congelat humidum nisi dissoluendo partes subtiles humidiores, sed noti resoluit partes s ibi les, nisi sunt inmixto, sed tu dices, o, Arist. dixit, quod erant tres actiones & operationes unire, terminare , & trans nutare, quae non conueniunt, nisi qualitatibus activis, sed operationes nullo pacto uidentur illis conuenire qualitatibus, nisi ut sunt in mixto,&non ut sunt insimplici elemento, quia calor ignis nunquam transinutat siccum in igne, ita quia si caliditas ignis ageret in humidum aquae simplieis non posset unire, neq; terminare, similiter si ag ret in siccum terre, non posset ipsum transinutare, & coagulare, nisi sit in mixto, non ergo conueniunt istae passiones, neq; istae actiones istis dictis qualitatibus, nisi accipiantur in ge et oneratione mesti, non autem ut accipiuntur in simplici elemento. quare ergo dicit Arist. passiones istas eis conuenire prout qualitates accipiuntur in mixtis &c. Dico, quod ueruest quod in pluribus tantia,generatur istae passiones,pr ut qualitates accipiuntur in mixtis, tamen aliquando etiam eis conuenire possunt in simplici elemento, & sic non omnes conueniunt, ut sunt in simplici elemento, quia humidum aquae non coagulatur a calido Ignas,
sed a filivido, sed uerificatur de omnibus mixtis, & ideo dixit Arist. quod non omnes sitae actione conueniunt qualitatibus istis, uel per se, uel in mixto simpliciter sumptae, sed tantum aliquae istarum passionum, ut in pluribus uero non conueniunt ipsis, nisi ut lune an mixto, licet aliquando etiam conueniant in simplici elemento, sed non omnes. De secundo tamen dicebas, quod in generatione mixti omnes qualitates agunt limi ter, &patiuntur, quia debent remitti, ex quo ex illis debet resultare temper amentum, seu complexio dec. Dico, quod uerum est , quod in generatione nuxti ita patitur humidua sicco, sicut calidum a frigido, & cum dicis contra, quod sic omnes erum aetIUT , sitiae,& cur dixit Arist. quia tantum duae activae,&duae pastitiae: dico quod uerum eliq- omnes sunt activae, & passivae: o , tu ex Ioanne dicis, quod in mixto ux , dico quod uerum est, quod etiam in generatione mixti omne3 fiunt a tuae, unx passivae, tamen propter hoc Arist. non errat, quia licet in generatioHe in X
midum ,& siccum activae & passiuae se habeant, sicut calidum ,& trigidiani , , r siccum non principaliter agunt, ut calidum, et si igidum, et non sedeo a PVw lixi nem Marsiiij, et aliorum, sed dico, principaliter boc modo, quid bum agit in siccum, et e contra, ut declarat illa prima expositio, sed dico, quod humi agit in siccum, et e contra, nisi pio ut inuicem commiscentur, et diuiduntur in si s , sed non diuiduntur in primas partes, neq; inuicem commisceUtur, ideo licet agant inuicem in mixtione, non habent tamen istae qualita pd: ' RS iunt, Dei, nisi a calido, et frigido, quae diuidunt illa in minimas partes, quT diuua 'Vt ideo duce potissime, et principaliter fiunt ae itine, aliae uero duae non P in P tissurae, et hoc dicit Arist in uerbis suis, et quod duae tantum
ter activae, aliae uero sunt passiuae quia istae omnes actiones harinpur o d in dit tibii, ter loquia omnis actio est ratione contrarietatis, ut prim de Mn*Vox ' eompatitur so
L. habetur, sud calidum non contrariatur humido, tacri, - - - I h Duodiae-
ur u i, Ut Patet in aere, & igne, ergo non avit in ipsa corrum MO X f igia
mira, quod per se calidum non agit in humidum, ' certa
34쪽
in humidum,&Qcum,&sic in terra frigiditas non agit in siccitatem, neq;humidum aeris, sed per accidens calidum, & frigidum agunt in latamIdu,
se siccum in mi to, quia per se non contrariatur:&quomodo per accidonSco quia udunt calor & frigus ipsa elemetrata in primas paries, & faciunt aliquaS partes euanci re oc sic contrariantur, quia calor agit in humidum resoluendo partes humidioreS CiuS, etiam fri S per uiam compressionis, qua comprimit illas partes diui fas , agit in humidia,&lutum in hVeme congelatura frigore, quia exprimit partes tenuiores humidaS remanentibus partibus crassioribus, &sic per accidens agunt in humidum, & siccum, qUat nus diuidunt in Paruas partes, &non per se, neq; ratione contrarietatis, sed per accidesio diuidendo elementa in paruas partes ; de haec de ista lectione. Erat dubitatio in uerbis Aristotelis, quomodo ex quatuor primis qualitatibus duae si intactivae, &due passet :&quomodo omnes potentiae aciliuae sint, comparando eaS ad reliquas qualitates tangibiles, id est, ad eas, quq ad sensum taccius percipiuntur: non autem comparando ipsas inuicem, sed ad durum, & molle, & ad asperum, & lene, & huiusmodi, quae nascuntur e ei S qualitatibuS, &ideo nunc est secunda dubitatio in probatione Arist. quia probauit tum inductione, tum ex descriptione ipsarum qualitatum primarum, quod duae earum sunt activae, et duae passivae: quia induxit per harum actiones, et harum
passiones, et descriptione, quia posivit earum descriptiones, et dixit, quod qualitates passiuae definiuntur per pati, et per passiones, et illae duae activae describuntur per actiones estro modo dubitatio, quia Atis . probat assumptum suum inductione,ex secundo Posteriorum, et secundo Physicorum tertio inductio nihil probat,sed tantum confirmat prius manifestu, et notum, et id non confirmat, nisi propositio,quae induci debet,sit uniuersalis , et in praedicatione mentiali, et per se, et non in praedicatione accidentali ex secundo Physicorum. si enim sit in praedicatione accidentali, nihil probat, ut ibi dicit Auer. et ideo dicit, quod quandoq; ad ostendendum probationem alicuius propositionis uniuersalis,inducemus plura singularia, aliquando pauciora, et quare hoc ex hoc, quia tot debet praeceptor inducere particularia, quot sufficiunt discipulo ad credendum inhaesionem per se, et essentialem praedicati in subiecto in illa propositione, et assenti edum ueritati illius propositionis, quia omnis propositio per se supponit de omni, sicut illa de primo supponit de per se: et
Jo ideo non probantur propositiones naturales inductione, nisi quae sunt aliquo modo manifes aer non tamen sunt omnino notae ex terminis, sed probantur inductione modicula:quia uult Aueri primo coeli et est etiam propositio Aristotelis, quod propositiones habent triplicem gradum notionis: quaedam enim fiunt notae ex sola terminorum cognitione, sicut axiomata, et dignitates, quibus ex simplici notione terminorum ut praedicati, et fiubiecti eis assentimus: quia ex eorum simplici cognitione, ut dicit Arist primo Posteriorum, et ex his nihil facit inductio,quia principia cognoscimus inquantum terminOS cognoscimus: aliae sunt propositiones quae fiunt omnino demostrabiles, ut quod omnis triangulus habet tres angulos: et ex his propositionibus etiam nihil facit inductio: aliq uero sunt proposition S mediae, quae neq; sunt omnino demostrabiles, neq; sunt omnino notae, & manifestae ex terminis eorum,sed medio modo fiant nobis notae, et istae sunt propositiones ad quarum notitiam utimur inductione, et hae propositiones non possunt demonstrari. huiusmodi fuit illa propositio Aristotelis primo coeli trigesimoseptimo, quod natura semper astit pro ternnem, et ideo inductione probauit illam Arist. quia omnia, quae in natura agunt, propter nnem agunt, et etiam quantitas, longitudo, magnitudo, profunditas non possunt demon trari, neq; etiam exterminis sunt notae, et ideo inducitione probantur. induet eroo his
et duet quaestiones . primo nihil probat, sed confirmat id, quod prius aliquo modo erati ni testum . secundo oportet, quod propositio, quae debet induci sit orae linariri, iam Tra, uel quatuor particulares inducuntur,mfertur de omni, quod est per sie u -- Vinducit hanc propolitionem, Omne reubarbarum pureat choleram
go inductio nihil probat, sed confirmat, tantum inducendo oenririn et e. i
catione essentiali, ergo isti non habet siuuiuiuieuiues
35쪽
latiam sint duae activae,&dua passivae, tum etiam quia haec non ori
humidum est qualitas passiua, nec ista calidum&frigidum fiunt dicationes essentiales,quia humidi per se est humectare,& fit, di booc li ' Pt exsiccare,&humectare non fiunt passiones,sed sunt actiones: ci maeues iri qualitates activae per se, non autem passeiuae in ista ; ergo protiositiori me
cum fiunt qualitates passivae, non est praedicatio estὴntia is tergo non pota tet,
ctione . secvnoo principaliter dubitatur de definitionibus earum, quia dicit oti es congregat homogenea;&disgregat heterogenea, igidum uero con testa metu q& heterogenea: quia fiexto Topicorum, omnis definitio debet dari oer essenti, is
ea, qUS perste insunt illi definito;&secundo etiam Topicobum sed o r
ima per accidens inest caldo, & frigido. quod ostenditur, quia ideo calidum eo di homogenea, & segregat heterogenea, quia calefacit, &calefaciendo dissoluit,& di
do tacit, quod illa, quae sunt eiusdem natum uniuntur inuicem, quae non fiant heterri nea fiet unguntur, quia corpora heterogenea, quae inuicem erunt commixta , seiunctent modo unire illa, &illas egregare est per accidens; ergo per accidens conuenit in calidis unire laomogenea, & segregare heterogenea, & etiam Sigido per accidens conuenit congregare homogenea, quia fiagidum principaliter frigefacit, & fit faciendo condensat, & condensando similiter unit , quia condens ando , & comprimendo simul uniti corpora heterogenea ; ergo per accidenS habet illam operationem , scilicet unire cor pora. Tum terti quia utroq; scilicet calido,& frigido conuenit unire homogenea, & heu terogenea, ergo non tantum frigido, ergo Unire conuenit per accidens, non autem per se, quia contrariorum effectuum contrariae debent esse cauta. sed ista opera in fiunt calido, &frigido; ergo non per se, sed per accidens insunt eis haec opera, quia si cauta contrariae sunt contrariorum effectuum perie, ut infra in textu quarto habetur, & calor, & frieus sint co-traria,inuicem congregare homogenea non per se, sed per accidens eis inest. Tertio principaliter arguitur, quia istae descriptiones cum hoc quod sunt accidentales, sunt etiam sal se, quia dicit, quod calidum est, quod unit homogenea, &segregat heterogenea: sed hoc uidetur selsum, quia calidum non tantum unit homogenea, sed etiam unit heterogenea, quod ostendo, quia a calido fit unio mixti, quod mixtum est heterogeneum, quia in eo
sunt quatuor elementa , quae inuicem uniuntur a calido; ergo non tantum unit homogenea
actio caloris, sed etia heterogenea, tum etia quia omnis digestio fit a calido, & digestio est commixtio persteta humidi cum sicco, & omnis digestio est a calido, ut infra dicam; erg
calidum non tantum unit homogenea,sed etiam heterogenea: tum etiam ostendo hoc excplo,quia ignis inuicem commistet ceram, & picem, quae fiant alterius naturae. ergo calida non tantu unit homogenea: sed etia heterogenea tum etiam quia aromatarii actione calidi
commistent diuerse simplicia inuicem,ergo falsa est destriptio sumpta ab Aristotele,quod Calidum uniat homogenea,&s egregetheterogenea tum etiam seisia est descriptio ipsius frigidi; quam assignauit Arist stilicet quod indisserenter unit heterogenea,& homogenea quia frigidum etiam seiungit heterogenea; quia secundo degeneratione animalium dici; 'rii - quod lamen humidum expositum uehementi fit idoliquefit a seigore, quia dissolui: 'Diorem innatum ab illo,& disiungit, ergo seiungit calidum innatum a materia illa aqmo, in relinquit illam materiam aquosis tantum; ergo falsa est descriptio ipsius fiigidi: sal
dicit, quod siccum est, quod facile terminatur termino pro prio. mmcile uero termino alieno sed contra, quia pului & arena siccissima sent,3 a 'iacui me terranantur te ino alieno, ut figura uasis continentis: ergo falsa est defini tyicca, qtaod docile terminetur termino alieno tum etiam de igne quid dicemus, qui xβ eliticcauimus In natura,& tamen facilime terminatur termino alieno, ut hura fornaci, ergo corpus siccum facile terminatur termino alieno, &figura aliena &CUico ad ista de primo cum dicis, quia inductioni his probat, uerum est, & est dictum Araia c. i iecundo Posteriorum: sed conssimat ea, quae aliquo tribuo inani aiunt, Ut 'β Pr politio,Omne agens naturale agit propter finem, quae inductione confirma ur, - Π*Π est demonstrari, neque omnino ex terminis nota est, & sic concedo Q si
36쪽
no Aristotelis non probat omnino, quod, scilicet quatuor qualitatum duae si in t activae,&ciae e passiue,sed aliquo modo probcit,in est probatio topica, & confirmat ipsam Arist. qua)quam haec propositio sit manifesta, scilicet quod calidum&frigidum sint a iis qualitates, & humidum&siccum sint pastiuae comparando istas qualitates respectu generationis mixtoria,& ide ut declaretur aliqualiter illa propositio, utitur inductione, & sic est dialectica probatio,quae inducit ut confirmet, quia non omnino ignotae sunt ista propositiones;de secundo quia indet ictio non debet accipi nisi in propositionibus utilibus, quae habent prae- dicata esititialia, sed in ista propolitione non est praedicatio essentialis,quia in litimido, & : sicco eorum praedicationes sunt accidentales, quod fiant activa, quia humidum agit & etiaci siccum s dico reuera quod in ista propositione; humidum,& siccum fiunt qualitates passu et est praedicatio essentialis si comparantur respectu generationis mixtorum,quia sic ex istis utilitatibus primis duae sunt activae,& duae pastitiae, si uero considerentur in siri, absolute,sic omnes fiunt activae quia ut sic sunt qualitates simplices,&ut sunt qualitates simplices, omnes fiunt acitiuae,ut siti Ira dixi, quia omnes primae qualitates absolute sunt activae, si con t eretur in generatione simplicis elementi, tame respectu generationis mixti haec praedica tio est essentialis,humidum et siccum sunt qualitates passiuae: de alio quia unire homoo nea per accidens competit calido,et firigido, et go definitiones illae non sunt uerae : dico, quod ructa istae descriptiones non sunt uerae definitiones,sed sunt descriptiones datae ex terminis notioribus, quae fiunt sumptae penes opera, quae accidentaliter infiunt eis,nobis ta-t inim sunt notiora,quia calidum non perse,sed per accidens segregat heterogenea, et unit frigidum uni theterogenea, per accidens, quia calidum calefacio dcidi lusu, et sic segregatheterogenea,frigidum uero condensando unit et ideo per accideras,non temper sie conuenit ipsis congregarriet dis gregare,sed addis illas desicriptio non esse ueras definitiones, sed falsas; nego, quia ex quo calidum non tantum unit ho- heterogenea ut patrem generatione mixti, in quo calor uult heter Olma, Maia unit elementa, et etia unit ceram et picem ; et indigestione, quae uni intue acti, JLeTs, inco quod uerum est. vi quid ergo dihil Aristot. qui in hoe se in is calidum est i
gio Quia calidum seiunestheteromnea inpidum
D Ari dico quod Arist. accipit operationes harum qualitatum,quae frequeintiores simi
trimus existentes, qui iti time, m
M terra tanuum sic qua, sedco istunt in
37쪽
tia terminantur propter siccitatem, & sic uerum dicit Aristo. quod difficillime te iti- termino alieno,& sicci uera est descriptio. De alio de igne & fiornace, quod termifacilime figura fornacis, dico quod hoc per accidens conuenit lenis,& non ratione semtis,sed per accidens ex sui leuitate, auia cum sit leuis intendit surium ascendere in evitis: sum ascendit, inuenit impedimentum, sicilicet coelumn figuram furni: & ab eo im hedii di quia impeditur, quod non potest facere uia recta, facit uia obliqua:& ideo quia non m
test sursum accendere propter impedimentum, complet illum motum motu laterali,
gyrum,' ideo causatur motus in gyrum,& figuratur figura fornacis,& sic eo modo quo potest complet suum effectum,& ideo hoc per accidens conuenit ipsi leni, scilicet quod ficretur figura continentis, scilicet fornacis,quia impeditur ab opere silo. ' i . Vltimo dubitatur, quia dictum est, quod harum quatuor qualitatum primam duae sunt activae, & duae passiuae, est dubitatio, an illae qualitates activae sint aequaliter activae, & passiuae aequaliter passium & sic etiam euertitur alia opinio, nunquid omnes harum quesitatum tantae sint actionis, quantae resistentiae, & e contra,puta cum ignis sit tantae resistentiae,quantae activitatis de primo cum quaerebatur, an illae qualitates activae sint aequaliter actium &passiuae aequaliter passuae: dico, quod caloride frigus sunt qualitates activae;& cum dicis, nunquid aequaliter actium dico, quod minime, & ostendo hoc ex natura rei, quia actio sequitur perfectionem rei, & quia calor est perfectior, quam frigus, ideo est magis activus, it patet experientia, quia si approximemus manum igni,& aquae, calor ignis magis agit, quam frigiditas aquae; & sic etiam de humido; & sicco, quia siccum, ut dicit etiam Simpli- a ocius, est minus passuum, quam humidum, quia facilius permutatur humidum in siccum, quam e contra; ergo magis passiva qualitas est humiditas, quam siccitas, & ideo est una
magis passiua, & Aia magis activa.
De secundo an unaquaeque harum qualitatum sit tantae actionis, quantae resistentiae uerbi gratia nunquid calor sit tantae actionis, quantae resistentiae, & e contra in hoc dubio laborant medici; ta latini calculatores fecerunt libros,& Alberiutius, Marsilius,& Paulus V netus in secundo de generatione, & corruptione, multa imaginati sunt, & tandem dicunt , quod istae qualitates primae non sunt tantae resistentiae, quantae sunt actionis, quia calor est maximae actionis, & minimae resistentiae. e contra uero siccitas est maxime resistentiae de minimae actionis ; quia minus agit, quam iesistit: calor enim, dicut, maxime patitur inter omneS qualitates a siuo contrario, e contra siccitas, sicut difficilime patitur ab humido, ita est minimae actionis; & probatur hoc expetientia, quia humidum approximatum sicco, minime agit in siccum; tum etiam quia nisi ita esset, non possemus tueti, & reddere causas quomodo inter qualitates in generatione mixti sit actio cum reactione, quia ibi sicut calidum
agit in frigidum, ita frigidum reagit in calidum: & non, ut dicit Auernper aliam qualita xem, at dicemus: quia si ignis agit in aqua repatitur ab ea per frigidum,& sic de a iji, R Iinter contraria est actio inrepassione,&ista est mens Atis melis, neque alio modo Pinritri rum mi tio, quia a quo calor ignis reducetur ad temperiem, nisi a suo contrario &imo ex io Physicorum habetur quod omne agens in agendo repatitur a suo contrario, iussprguunt sic, si qualitates, ut puta calor esset tantae resistentiae, quantaeactionis, cum caly 'g m- rigidum,& superat ipsum in actione, etiam superaret ipsum in resistentia,& lic signon possct pqu a frigore,& sie non esset reactio,& ideo dicunt, quod ii est reactio, est q* dior, sicut est maximae actionis,ita est minimae resistentie putati calor sit aetionis, u ic irigui erit ut quinque,& calor si erit resistentiae ut duo, frigus uero erit, ut tria,& ita ui 'iuperabit calorem in resistentia vicut superat in actione,& ita seruabitur reactiin ira con
hanc determinationem arguunt aliqui, &recte, ut calculator in tractatu de reactiorum
Antistar, & Ioannes Martianus in tres crumis in A, e ctiri secundo armo quia omnis G cuncio quia dicis, quod calor est maioris aetaOIus, qua
quia calaec non minus intendit fili consciuationem, &resistit, ut se conserun Franci Misi x*3 prima est simplex, calor est qualitas prima: ergo simplex; ergo secundam se t - secundum se tota resistit, quia in alio sui agit, & in alio sui resistit, tuDc I I citri
ita composita: ergo si se tota agit, & se tota repatitur, tantae erit actioni q
38쪽
Lect . in quartum M Cteor. Ict
ia ad minus non minus principaliter, quia Oeagens naturale non minus intendit fisi conti rationem, quam generationem. sui similis ergo oportet, quod rei istat contrario; ergo hori minus resistit, quam agit, quia non minus intendit conseruationem fiui in natura, quaestietationem sui similiS; ergo non minus resistit, quam agit; ergo hae qualitates tatae sunti sistentum quarae actionis, & e cottaa. unde sic arguere, qualitas ut puta calor ex hoc'uoillatendit sui conseruationem, resistit contrario: corrumpenti ex hoc uero quia producit ia-bi similem in specie, agit; ergo non minus resistit, quam agat, quia non minus intendit sui donlreuationem, quam generationem sui similis ; ergo quaelibet qualitas prima est tantae ctionis, quantae resistentiae, & e contra: hoc uerum est meo iudicio, & haec opinio est v ij & ad illam rationem,quam opinio illa adduxit de actione,& reactione, cum dixit, quod ui, qualitates tantum habent resistentiae,quantum activitatis, tunc non daretur mixtio, dico,ut alias dixi,& dicam in loco proprio in materia de reactione, quod non propter hoc debet tolli actio, & reactio, etiam si qualitates primae sunt tantae resistentiae, quantae acti uis,' e contra; quia cum toto hoc est actio cum reactione, quia etiam aequale agit in aequala, quando, scilicet totum agit in partem, ut quando totus ignis agit in partem, ut quando totus ignis agit in partem aquae, quia licet aqua sit aequalis potentiae aliquando cum igne, tamen totus ignis est potentior,&mrtior parte ipsius aquae:& deinde aqua tota agit in partem ignis, quia non totus ignis resistit, sicut agit, sed pars eius nec tota aqua resistit, sed pars eius, licet tota agat, & sic licet tota aqua agat in ignem tame fit actio, quia totus ignisi, non agit in totam aquam, sed in partem eius, & sic resistit ei secundum partem tantum, &sic propter argumentum istorum non tollitur actio cum reactione,neque ut seruetur actio, debet dici,quod quanto qualitas una est maioris actionis, tanto est minoris resisteti , quia alio modo seruatur reactio. TEXTUS SECUNDUS.DEteminatis autem his, sumendum utique erit operationes ipsorum, quibus operantur activa, passivorum pecies. Primo igitur uniuersaliter plix generatio, naturalis transmutatio harum uirtutum es opus, in opposita corruptiosecundum naturam. Ha igitur plantis insunt,et animalibus, die Opartibus ipsorum . Est autem simplex, naturalis generatio transmutatio ab his uirtutihus cum habeat rationem exsubiecta materia unicuique naturae hae autem Ant dicta uirtutes passiva. Generat autem caseeum, Figidum, dominantia materia: cum autem non dominantur, secundum partem evidem inquinatio, o inconcoctiost.PRimo quidem igitur uniuersialiter simplex generatio, cum dixissiet Aristo. quod quatuor erant Hualitates primae, quarum duae erant activaein duae pstuae, ostensiarus erat effectus earum,scilicet quae essent actiones activarum,&quae mones passiuamni &d atauit Quod calidum,3c frigidum erant activae, & humidum, & siccum passivae: ideo nunc consenuenter uult declarare, quae nam sint retiones qualitatum activam,& mea si tare, mum & dicit, quia tres sunt actiones qualitatum actiuarum. Prima in sim
plex ge Tatio siecunda est ut a Maxime opposita siti subiungi qic illa fiunt opem limi
uirtutum activarum, scilicet calidi= insunt i&s uarum quae animant dis, &ideo Insunt ei S lim es generationem simplicem intexi Sit st' dicit generatio simpleX, dici i*β μ' sitieissisit ore dictatu nem simplicem
genetationem substantialem,& i di rim g ediximus.&ugi generationem substantialem, ut in si Net S 'A
nuius est. quia generatio Substin xβ-Wiobata generatione intelli Sib
39쪽
non aute tunc dicitur sit simpliciter Socrates; generatio ieitur secundum in 'pliciter dicitur & simplici nomine, sed hoc sit: tum etiam quia in suiblle et
neratur ens simpliciter, in generatione uero secundum quid generat enshoc iterum est de generatione in mixtis, non autem de omni generatione sicli,
tum mixti,in quo operantur iste primaequalitateSOmnes, Quia petierat
duplex,una est in simplicibus elementis,&deis a non loqui uim
operantur omneS quatuor qualidates primae: alia est generatio simplex substantias est generatio mixti, in qua Operantur,omnes quatuor qualitates primae,& de ista loeu 3 Aristot. hic, & sic simplex generatio mixti est illa, in qua sunt omnes primae qualitata neui attribuuntur omnes, scilicet activae,& etiam pallium, quia generatio stubstantiali, fita calido,& a frigido activati, ab humido uero,& sicco passiuae,& tunc Aristo.ultra addit secutidam actionem, dicens quod secunda actio qualitatum activarum est naturalis permutati quae est auctio,& dimisitatio,& concoctio in uiuentibus,quia supra declaratur ab Aristote te hie,quia Aristoteles per naturalem transimulationem hic intelligit auctionem, & concoctionem,seu digestionem uiuentis, quae fit a calido,& frigido commiscente humidus&sior coenam coperatio harum qualitatum est in generatione,& tunc ultra Aristoteles ponte tertiam operationem,& dicit, quod tertia operatio activarum est comaptio siecundum misturam opposita generi:& corruptio est duplex, una secunduin naturam,&alia uiolenta, O
est mors gladio illata ,& de ista uiolenta non loquitur Aristo. hic quia istano est opus qualitatum primarum, sed a causa extrinseca: corruptio autem secundum naturam fit ab istis a squalitatibus primis, non concurrente aliqua causa extrinseca, sed a qualitatibus primis evest civin qualitates primae passiuaedominantur activis, ut insu pio, in quo dominatur si tas moriuntur enim homines senio, senium uero naturale est est cum siccitat obtueri super frigidum,& humidum siti perat calidum: &ideo ista naturalis corruptio fit a qualitatibus primis dominatibus passivissup activas,& hec xst tertia uperatio qualitatu primaru.Lcorruptio secudu natura,ut seniu in animali,& sic tres sunt in genere operationes istaru pr maruvialitatius simplex generatio generalis naturalis permutatisi ut auctio,&digestjo, coctio in iuuenibus, de corruptio secundum naturam, S per corruptionem secundrum Plura intelligit iliana,quae est apposita generationi simplici cum Aristot. declaraucrit in neratione operationes harum qualitatum primarum , nunc specialiter, di singillatim rat unamquami speciem harum, & incipit a generatio ite simplici scilicet aegeneratio substantiali mixti perfecti tam uiuentis quai non uiuentis ut plantarum di aliorum mi Myrti, ut quid est haec generatio simplex. Duo dicit ipse, ut quod generatio sim cxxstrii tatio, quae fit ab activis qualitatibus in passuis secundum determinatam proportionem se per passiuas, & qood calidum , fit dum agunt proportionabiliter tu humidum,
cum, &quomodo proportionabilitet itaq; sic debet esse proportio quod stillaeta giue ii iipliciter ualeam superare passiuas: nam si ali rutvliter . ge non omnino, simplfixi
superarent, tunc non fieret generatio, sed quia debiliter superant, fieret molis si, quget diminuta coctio,&lic moliniis est liminuta elixatio, cum Uxatur caro in ollo, iij p Fcte Vii axur, fit moli sis de quati: est in perfecta illa elixat, uia calor Con bi xdx iis x humidum, puta carnis , quia non est debite calida illa aqua qlla debcr clim idcommolius iis, quae est species imperfectae coctionis, quae potius est iam mei di si SVO Ox cram non bene elixatur eam, & ideo simpliciter qualitates activae derint sus Ad Passiua , quia fiter non fieret veneratio simpliciter, sed diminuta, & imperitam cc idest illa ina ructa elixatio, quae dicito: moliniis , ct ideo dicit Ans mel Hri gubrio simpleX in cum qualitates act uae aciunt in passuas, & obtinent secundam deicio si v x Pro Gionem, id est perfecte, cimpliciter obtinent si per passiuas: Se quod Od citiust i ac, dicatis de licuae: & ut ita dieit, quod fit generatio simplex sim Guali MCS activae secundum promitioncm quandam superant siluas,& qu cst Ii et est illa proportio activarum supet passiuas, quae requiritur secuncti cxigcs
generande, si debet con nerari planta, requiritur una Promi; g. issa iam superpasuum, de alia proportio requiritur qualita iam ac tua usti
40쪽
ta ianimal, quia aliter planta exposcit dominium qualitatum activarum super nassimq
uentiam for generandae ut diximus in Planta, & animali, & in parte mixti inanies ii & e dicatis de aliis . lego uerba Hae igitur plantis insunt, & animalibus &c. scillari h oo rationes, &uiri res insunt Plantis&animalibus, & partibus ipsiorum,& it debeta i
SImplici autem'rerationi contrarium maxime commvine,putrefactio. omnis en secundum naturam corruptio, ad hoc uta est, ut senectus, es aridetas. finis enim omnium horum mare edor nisi alauid uio- ntia corruptumsumi natura constantium .est enim Ocam ,
Ams ccassim naturam conruptioni,putrefactio est
Simplici aute generationi contrarisi aggreditur Arist. secundit membru,quia dixit quod
tres erat operationes In generatione scilicet simplex generatio. secunda naturalis traneto smutatio.tertia corruptio secundu natura maxime opposita generationi simplici,de quo maxime opponitur, qUia male euonitur a Latinoru nonullis ideo declaro secundu Alexadra
qui dicit,quod uult declarare quid sit ista corruptio secundu natura Arim quae maxime opponitur generationi simplici, & dicit quod ista corruptio secundu naturam est putrefactio quaeda, & ideo maxime oponitur generationi simplici, & qi Io ualet sequela, corruptio secundu natura est putrefactio quaeda, ideo opponitur maxime generationi simplici.o, sequela est quia scilicet generatio simplex perducit ad esse secundum naturam, & putrefactio perducit ad non esse secundum naturam ergo maxime opponuntur, quia adducere, & abducere sunt maxime opposita,&ita ualet sequela, tum secundo Opponuntur, quia Reneratio simplex fit, cum qualitates activae dominantur passivis simpliciter. con uptio uero secundulo naturam,quae est quaedam putrefactio, .e contra quando passiuae qualitates dominantur activis ; ergo maxime opponuntur. tertio quia quo est mixtio mis ibilium quia in pener tione simpliciter remanet elemeta, quia evanescit humidu . . maxime de ideo maxime opponuntur generatio simplex & putrefactio, & cum corruptio secundum naturam sit quindam putrefactio, ergo corruptio secundum naturam maxime opponitur generationi simplici, quia putrefactio, quae est corruptio maxime ei opponitur. quod autem corruptio secundum naturam sit putre actio quaedam, probat dupliciter Arist. primo inductione in plantis S animalibus: secundo uero probat a signo . De primo probat induetione in plantis & animalibus, quia plantae, & animalia cum corrumpuntur secundum naturam putrescunt, quia animal cum secundum naturam corrumpitur, senio coreumpitur: sed senium est quaedam a putrefactio, et a cum plantae corrumpuntur putre fiunt, quia Plantae corrumpuntur atransi, quia ut dicit Galenus in primo de sanitate tuenda, ita se habet auamis in plantis, uti se habet senium in animalibus: quia sicut senium est uia in putredinem in animalibus: ita auasi sis in plantis est uia ad corruptionem plantarum ergo corruptio secundum naturam tam itianimalibus quam in plantis est quaedam putrefactio, quia est uia in putrefacitionein. & notanter dicit, dixi quod corruptio secundum naturam est putrefactio quaedam quia si essent secundu natura putrescit,si no secundu natura comam itur .sed in . . ut ab aliquo extrin seco ut puta ab igne non putrefiunt, & ideo di xit quod secundum naturam corruptic, est putrefactio quaeda,quia si fiat cori uptio. ab extrinseco aliquo illa talia non putrescunt, quia ab extrinseco corrupiantur, puta ab igne, aut gladio, & luc est prima probatio Aristo o telis, quae est pet induetionem secundo ostendat Arist. hoc a signo generaliter, quia mi r ptio Scundum naturam est quaedam purrefactio, quia quae secundum naturam corrum Pu tur ec naturaliter:prius exteritii humectantur, de post aetasiccantur exterius,& ultimo Putrescunt