장음표시 사용
381쪽
sensit cognitis deficere scientiam Ergo sensibilium est scientia per se . Respia Notitia ex sensis, quae est si gularium, piaebet intellectui occasionem acquirend e scientiae, ideo cognitici se
sitiva est aditus ad scientiam .. . ' Tertium membrum.
i. Verum est de corruptibilibus propositionibus, id est, quarum praedicatum non co-et necessarvo cum subjecto uti
χ. Verum est, rerum actu cormptibi .lium, id est, ut corrumpuntur , non esse mentiam 3. Falsum est, eorruptibilium non es.se scientiam, si corruptibile significet passionem aut assectioiam rei, cujus ins riora corrumpuntur. Sic in Physica probatur , corpuS mixtum Omne ex quatuOzolementis esse corruptibile: ipsa ergo affectio posse corrumpi incorruptibilis cae q. Verum est, si corruptibile significet Entem radicem di originem istius as
. Omnia haec verbo complector; Si gularium A sensibilium, corniptibilium , τω aditu exercito, idc qua talia sunt, non inscientia : in actusignato, & quatenus ratio in illis reperit praedicata universalia, firma ac fixa, est scientia ia Et sic in ipsis mendaciis S;oici scientiami inesse dice-
382쪽
hant, quatenus mendacia esse intelligi.
Quartum membrum, quo dicitur scientia esse universalium, necessariorum & aeternorum, facile sequitur ex dictis,
. I. Quidem Verum est de necessitate praeceptorum s conclusionum ita ut sciemtiae intelligantur habere praecepta necessaria ob necessariam habitudinem praedicati ad subjectum: ita necessarium est, compositum ex quatuor elementis esse corruptibile.
r. Verum est in scientiis decidatiris non modo de necessitate praeceptoru- , a sed etiam de necessitate Entium , id est, 'objectum scientiae eodem semper modo est affectum, nec fieri potest a voluntate
Dices: Physica est scientia. Res autem , quas Physica tractat, non sunt necessariae, nec semper eodem modo se habent. Ergoscientiae non sunt sempero e rebus necessariis. Resp. Distinguendo Minorem: Res naturales, quatenus sunt & existunt i singularibus . non sunt necessariae nec . per scientiam cognoscuntur: quatenus autem sub universali quadam ratione considerantur & ita a certis causis necessario pendent, ut eas fieri vel non fietii
383쪽
in manu nostra non sit, stant necessariae τsemper enim & necessario res natural sunt corruptibiles. 3. Falsum est in scientiis practicis de necessitate Entium : haec enim fiere dependent a voluntate nostra & factibilia sunt.De factibilibus autem ideo scienti non est, quia coniuncta sunt cum existentia nec necessario rei. Connectuntur. . - . Verum est in silentiispracticis de . necessitate praeceptorum. Est ergo scientia proprie de essentia de . proprietatibus , quae necessario comnectuntur. Vnde & aeternae dicuntur es sentiae non perse sita enim solus Deus ternus est) sed: propter necessariania connexionem proprietatum cum m.
r. v Emm est de artibus certis σ d V sinitis: quae eodem sempCr m
do operamur, ne minantur materiae varietatem , ut in arte scribendi V. g. n
mo deliberat, an in scribendo hoc nomine Leo, iuribendum sit LEO neque etiam quam primam literam sentat Ied necessario & sine praevia consultation scribit LEO. At Archite in in aedi ficando non deliberat, an jacienda navim sint fundamenta, an exstruendi
384쪽
parietes, intectum imponendum, quia scilicet Architechira necessatio sic aedia ficat . Item ars pingendi imaginem, V.g. Gustavi Suecorum Regis , non dei herat an Gutavi facies sit exprimenda, an Majestas &c. haec enim depinδenda necessario sunt & describenda, quia ce
ta ratione sunt determinata, nec in consilium aut deliberationem vocari debent, alioquin ars finem non assequeretur.
a. Falsum est de artibus incertis & lim definitis , quae propter incertitudinem finis Conjeriturales dicuntur & in iis veriantur, quorum principium ita in nobis est, ut a nostro pendeant arbitrio, a de que adiunctam habent prudentiam. I MIes sunt Rhetorica, Medicina, Iurisi prudentia M. quae in suis ossiciis S e
ercitationibus observant circumstantias Iocorum, temporum , personaIu Rhetores enim & Oratores deliberant
consiliumque capiunt de habendis suis
sermonibus, de exordiis & perorationbhus hoc vel illo modo contexendis, apud has vel ilIas personas, Iali vel tali tempore . Sed & Iudices deliberant in seret dis iudiciis, Medici item in morborum curationibus consilium capiunt: incertinamque sunt de aegri convalescentia aur
385쪽
generalibus re fine , ut, an sublata causa tollatur effectus , an contraria contrariis curentur, an restituenda sit sanitas , an , corpori febribus inflammato vinum sit porrigendum &c. Et ratio est, quia Quae in deliberationem cadunt, incerta sunt: mistra enim suscipitur de iis, quae jam certo constituta sunt, deliberatio. Iam autem finis omnis debet esse certus. De fine ergo consultatio institui Non debet.
vincere in omnium militum animis certum firmumque constinitum est. . Falsum est , non consultare artes de mediis eorumque qualitate oe delectu: cum enim exitus saepe sit incertus, in dia ad finem ducentia, praevia deliber ne, eligenda sunt optima & aptissimas edicus deliberat, an ad restauramoc potius, an illud pha macum expediat: Dialecticus , an ad
e probandam probi ema satius sit uti figura
rima an quaris alia. - Nota tamen: Non omn es artes delia herant de mediiS, cum quaedam certaia habeant definitaque media & praecepta, quibus debent fines suos obtinere, ut alia eligere aut assumere non sit in ii minum potestate. si Veruin est, si ardes conserantur
386쪽
cum Philosophia prastica, quae, quoniam agit de actionibus humanis in quiabus magna est inconstantia, stequentius deliberationibuS utitur. 6. Falsum est, si arteS comparentur cum Philosophia theoretica. Hinc dixit Philosophus stequentius de iis consuli tionem institui, quae ab artibus, quam quae a scientiis , Proveniunt, quoniam de illis magis, quam de his ipsis dubit
7. Verum est, non consultare artes
more colli , politico oe forensi. 8. Falsum est, non deliberare judiciocul que artis proprio; artifex enim sine consilio & judicio artis nihil efficit, sed judicat e regulis ab arte praescriptis quod
agit , ne temere egisse credatur. 9. Verum est de artibus fabrilibus mechanicis: textor enim non deliberat, an debeat e filo telam facere. Io. Falsum est de artibus exquisitis Scquae βψsis contenta sunt: deliberat enim nauta,an ista aeris Ac caeli tempetie navia gandum sit. II. Verum est, artes non consultare de modo effectionis in genere: ita enim ars semper recte facit, nec deliberat natua . an clavum tenere debeat.12. Falsum est de modo essectionis inta, specie, deliberat enim nauta, rectum Ha
387쪽
an obliquum cursum tenere debeat. Is . Falsum est, artes fabriles no consultare de qualitate cr forma in materiam introducenda : haec enim potest esse varia. Vnde saepe deliberat sartor, an conficere sibi velit braccam Gallicam, an Hispanicam, an Helveticam. I 4. Verum est, artes fabriles no consultare de materia ex qua: nzque enim deliberat sutor, ex serro ne an ex corio velit facere calceum. IJ. Verum est quoad theoriam siv de arte docente: haec enim universalia , tradit dc infallibilia praecepta e simul rium observation ς collecta. I 6. Falsum est, quoad praxin .ssive de arte utente ct operante quae quia in singularium effetaaone. Occupatur, uniVe salium quidem & constantium praeceptorum dRctum sequitur, deliberat tamen , quo particulari instrumento potius .
68. Ars naturam imitatur, adju a perscit.
RAtio primi membri est, quia Na
tura est arte nobilior & potentior: carnosi enim homines & qui bono sunt. temperamento lonse melius cibos con- quunt , quam qui mmentis & arte ca- l em
388쪽
. lorem corporis excitant & juvant. Via bilius autem & imbecillius semper conatur aemulari id, quod potentius est de nobilius. Itaque membrum hoc. I. Veru est quoad senus seu in communi:ordo enim artificiosus debet esse cum naturali addiscendi ordine idemgenere. r. Falsituri est in particulari: neque enim ordo artificialis debet esse idem specie cum naturali. . y Verum est in modo operandi: Vt
enim naturae opera certo ordine, constanti lege & modo procedunt: sic opera artis suo etiam modo per certa & detem minata quaedam media ad fines suos perveniunt. Et, ut haminin materiam introducit formam substantialem sibi simialem: ita ars socinam accidentalem ideae, duae m artificis animo est, similem pro-ucit in corpore naturali. Item, ut natura: ita & ars ab impersectioribus ad perfectiora progreditur. Vt enim natura non statim perfectum animal exhibet, sed primo foetum in istinem, cujus se sim membra distinguit ac concinnat: sic
& pictor susceptum Opus rudi primum penicillo delineat sensimque adhibita
colorum umbrarumque varietate perficit. -- Φ. Verum est in opere seu in esse , quatenus ars in suis operibus externam
389쪽
rerum naturalium speciem adumbrat, ejusque opera similem cum naturae operibus figuram , sormam Vel etiam colorem externum habent, ut satis apparet in pichara, quae umbras, montes , stuvas, homines, bestias & id genus alia , imitatur: sicut& textura aranearum t Ias , architectura hirundinum nidos, annmiS compingendae caudam piscium in gubernaculo, eomndem pinnas in remis avium alas in velis. Quo autem proprius ad opera naturae ars accesserit, eo magis Commendatur. Hinc praedicari audias ligneam Architae columbam, quam V
lassis refert Agellus , praedicari Daedali statuas, quae, nisi ligatae fiigiebant vago sinuosoque quodam impetu fer hantur, praedicari vitream Archimedis sphaeram, in qua multiplices caelorum motus onus occasusque siderum vis hantur; praedicari Vulcani tripodes, quii rotis anterioribus acti sponte prodibant in certamen & commisso confectoquoi praelio domum se conserebant.
i Quemadmodum autem in natura re, rum omnium certae veluti aetates conss, tutae sunt, ut nascantur,adolescant om senescant tandemque certis temporunia intervallis intereant: ita & hominum inpera haec conditio attingit, mores, commetudineS, liues, artes, linguas, alias
390쪽
que res eunctas, quae ab arte naturam imitante orium duxerunt cum oriantur aliae, aliae vero occidant, quaeq; modo floruerunt, nunc obsolescant, mirabili
sane ἀνακυκλώσει .Falsum est, artem risiva & tanquam Uam perse, ita naturae opera moliri aut aemulari, ut veros illius effectus dat: omnis enim ars naturae effectum supp9nit traditque regulas , non quibus fiant res naturales , sed formis quibusidam accidentariis assiciantur, Vel, quiabus res naturales certo quodam modo mant, V. g. ars saltandi non efficit, ut quis moveatur simpliciter, sed tantum, ut, venustius, elisantius & ad numerum
6. Verum est, Artem, ut causam arplicantem, sine qua non ανi aliena , non modo imitari , sed & vere moliri oper naturae: possunt enim ane Magi ventos, pluvias, tonitrua producere & sedare,t
nebras Inducere, tetrum odorem excitare
aerem contagione inficere , ntes ducere & siccare , fluvios sistere M.queadmodum. Magi Pharaonis serpe res produxisse memorantur. . T. Verum est, quantum potest: nequo enim semper eb ars, quo natura perti git, quoniam multa sent in potestate naturae , quae sacere ars nulla potest. Sic vinum