장음표시 사용
421쪽
modum enim destrivis fundamento corruitaedificium: ita, causa interna su-hIata , effectum tolli est certissimum . Tolle corpus & animam,sustuleris ipsum
s. Falsum est aliquando in materi scilicet transeunte: panis enim fit ex si rina V. g. & aqua:hac tamen & illa subi is non sequitur, non esse panem, qui , in pane amplius nec aqua, nec farina es.se deprehenditur. V erum est de universassi hinc sublato motu coeli non moverentur haec inferiora. Et, si per impossibile desineret esse Deus, corrueret quicquid est in tota hac orbis pila. rim licuiu
s. Falsum est de causis partialibus.. 6. Verum est, sublata efficiente tolli e tam positum pro actione, moram peratione: sic enim sublato aedificanteta, tollitur ardificatio. s Falsum est sublata efficiente tolli necessario, uuiversaliter de semper effectam positum pro opere per actionem pro sto: silblato quippe generante non tollitur res genita, & ablato igne adhuc in
aqua bulliente remanet calor, sed non permanet. Ne hic erres aut Vageris, 8. Verum est de illis effectis, qvie&inseri σ in conservari pendent a causa Thaec enim una cum causa pereunt. Sic
422쪽
CENTVRIA II. MIumen Solis & in fieri & in esse dependet
a Sole : sublato igitur Sole tollitur lumen. Sublata itaque conservante causa, effectum toti i necessum est . s. Falsum est de istis effectis, quae sex feri tantum' a causa dependent : haec enim. sublata causa non intereunt, nisi contingenter: ideo filius, quia tantum in fieri dependet a suo patre, sublato p
io. Falsum est de eoiciente, quae permotum efficit dc transmutationem. Vnde igne sublato calor aliquantisper sedet in aqua fervida. II. Verum est de agentibus per se manationemsimplicem. Ia. Vetiim est, si omnes ; Falsum, si quaedam causae tollantur. I 3. Vertinet' est, sublato iunmmento simpliciter necessχrio tolli effectium: sic sublato pul mone toιlitur respiratio. I . Falsum est, si tollanir instrumentum secundum quid necessaraum: nequπCnim atramcn o&calamo sublato tollitur scriptura : possum namque uti creta, carbone aut alia materia, stylo item se reo aut aliis instrumentiS. I S. Vera e st,sublato omni omnino fingi tolli quamvis actione: omne enim agem agit propter finem, ut inferius dicetur, e&alibi prolixa commentation robabiture
423쪽
77. Qualis cause, talis esse tu Vic Estato affinia sunt ista ;
Agens producissibi mile. Simile sit asimili. originem habent a binis, ipsamet. bona funt.
Quae originem. habent is malis, ipsa-met mala sunt . Nota autem, cum loquimur de boni, late Causa Sc essectes, non intelligi semper bonitatem moralem, sed etiam naturalem & artisticialem vim ac facultatem causandi.
Ratio Effati est, quia ut Effectum a sua
cauci secundum esse: ita& secundum existere dependet. Dans enim formam dat quoque consequentia ad illam. 1 Verissimum est in causis internis: hae siquidem continent ipsum effectum, Ideo quale lignum, talis est Mercurius . r. Fal*m est, effectam semper esse formati ter talem, qualis est causa. 3. Verum est, esse talem potentialia
ter saltem Sc νirtualiter. a. Vcium est in causa generante. s. Falsum est de causa corrumpente zsepe enim mala sunt, quorum corrum--- pentia
424쪽
pentia simi bona. Ideo non quia Magistratus justus est, fures quoque qui eius judicio suspenduntur, justi sunt: ipsa tamen suspensio est iusta... 6. Vemnae est in causis per se: hae enim semper Vel certe ut tirimum effectum sibi producunt similem. Hinc homo factus a Deo bonus ei quiae Deus ipse
- T. Falsum est in causis per accidens &aliquando, ut ii ex malis moribus bonae nascantur leges.. Sic & peccatae, quae , malae sunt , sunt causa per accidens poenitentiae quae est optima.
p. Falsu est, si obex sit aut obstacillum: alioquin enim , cinde. monstra fierent, Causam sufficientem nullus reddiderit. Io. Verum est, a causis artisicialibus producit simile secundum ideam dummodo ejusmodi eflectum sibi conformem delint producere. Sic bonus sartor bonam, si vult, iacit Vestem. . . 'II. Falsum est, in artificialibus pr duci simi lassecundum materiam ra. Falsum est de causa inurumemali
neque enim calamus producit calamum, nec securim securis.
et 3. Verum est in similitudine secum .um ovus praedicamentale, quia Π M, R 6 qua .
425쪽
quam substantia producit immediate de per propriam actionem accidenS, nec accidens sine viribus substantiae producit substantiam: ignis quidem calefacit, sed per calorem dc calor producit ignem, sed virtute igniS. I . Verum est in causis naturalibus de particularibus determinatis, saltem secundum speciem: homo enim producis . hominem sibi similem secundum speciem. Dixi secundumspeciem, quoniam falsum estsecundum individuum et Hicietenim homo non producit alium hominem sibi similem, quatenus hic homo est. 11. Falsum est in causis universalibur& indeterminatis. Vnde Sol, quia est universale in causando, non est calidus, licet elus effectas sint calidii 6. Falsum est , talem in genere Vel specie effectam esse debere qualis est ejus causa aequivoca: ideo non sequitur ;Sol est planeta. Sol generat muscam de ranam. Ergo musca & rana sunt plan
17. Verum est, qualisest causa Nnis M, talem ejus esse effectum in petis vel saltem in genere: talis enim in ipecie est filius, qualis est pater. Hinc mali corvi malum ovum , nec imbellem feroces progenerant aquilae columbam. IS. Ve-
426쪽
. I 8. Verum est in causis unisocis quoad attributa necessaria re essentialia, hoe est, in iis, quae essentiam constituunt& constitutam immediate sequuntur. Hin . qualis pater, talis filius: Pater est homo , animatuS rationis compos, ad risum aptus. Ergo & filium talem esse, necessum est. 19. Falsum est in iisdem' univoris , quoad attributa accidentalia σ contingentia . Vnde non sequitur, Pater eis Medicus Regius aut CancellariuS. E go & filius talis erit: cepe enim teteri
mis ignaviae & nequitiae sordibus imbuta videas nobilium portenta, &haud rarint ex humili genere quidam ad tantum decus perVeniunt, ut post se infinitis par sangis relinqv.nt eos, quorum nobilitas est posita in imosis parentum imaginibus . Et ratio est, quia pater doctuS V. g. non est filio causa proxima quoad acciadens illud separabile doctrinam actu, sed quoad ementiam & ex hac pmxime e
manantes potentias: ad doctrinam enitareomparandam dedit pater filio naturam, quam hic doctrina & exercitatione e ,
Eolere debeat , si velit fieri parenti sim
et Falsum est in causis moralibus , ubi et
mores arte non raro flectuntur. Vnde Socrates quamvis a natura in Vitin,
427쪽
pronus esset, studio tamen, more & arte
Nota tamen, r. distingui hic posse inter causa nam primo & in actusecundo. 'Nota a. In eodem boni genere standum esse, nec divetia bonorum generae confundenda, inputa morale cum art siciali , vir naturale, cum morat ..ut rem in pauca conferam, Qualis causa , quatenus & quando actu cst causa , talis quoque est effectus, si modo utrumque diudem qualitatis particeps esse potest. Sic pater filio una cum eia sentia humana risibilitatem. & alia impertit . Hinc . . ra r. Falsum est de qualitate , quae per naturam eatae Sc essecto non debetur.&si non maneatur in eodem genere . Hinc non licetinferre, Deus est aeternus, immensus, inlinitus, omnipotens. Ergo & homo talis est: neque enim naturaliter homini debetur aeternitas, immensitas, infinitas, omnipotentia, quae sunt attributa Dei propria. Nec valet,Prer est causa filii . Pater est vir bonus. E go silius bonus est: pater enim est ca facilii secundum bonitatem non ethicam. sed phvsicam. Σχ. Verum est de qualitate, quae tam cauis quainteffectui, quatenu taliI ca
428쪽
maneatur in eodem genere : neque enim potest causa naturaliter bona, qua bona est, effetaim bonum producere.
Iuxta illud , Arbor bona non fert frustus
78. Ouod est eaus causea, id etiam est causa causati .
Hoc est, si Causa, v. g. Sol sit causa
alicujus effectus , puta caloris &ab hoc fiat calefactio, Sol, cui est causa
caloris, erit etiam causa calefactionis: tantus enim est ne S tantaque rerum inter se communio , ut quod antecedentis causa dicitur, idem & consequen- itis esse censeatur. Cum eriim causa pr xima dependeat a remota, effectus sane causae proximae etiam a causa remota dependebit. I. Verum est, esse causam remotam. a. Falsum est, eme causam proximam. Dices': Causa sitnul esse debet cum
causato. Causatum autem intermediχCauci posterius est natura, quam hujus causae causa. Resp. Causa remota simul est cunia causato remoto, quatenus scilicet inter haec est quidem respectus: remouis enim echus necessario respicit remotam causam
429쪽
sem eu remota causa remotum respiFh e mim. Vnde fit, ut quae tempore aiunt dissita,quodamrnodo simul existant. Verum est si in eodem genere causperii statur, ita ut omne, V. g. formaleS sint cujusmodi censentur omnia praediar cata superiora collatione partium subjectarum in eadem categoria) Vclomnes enicientes: hasαhabet Sol ad lucem , lux ad calorem , itemque parenteS ad filios,nepotes,pronepotes&Πc deincCpS. t q. Falsum est, cum diversa Causarum genera permiscentur, V. g. formalis cum efficiente . Hinc non Valet, GeneranSest causa animae geniti. Anima est forma. geniti. Ergo generans est forma geniti Et ratio est, quia, ubi distinctae sunt causae, cessat actionis ordo , quoniam spe-
S. Verum est , cum inter causas &causatum est vera , per se ct necessaria
6. Falsum est, si non sit vera, per se σnecessaria connexio. Itaque . P. Verum est in causis essentialiter de naturae necessitat e sub ordinatis 8. falsum est , cumsubordinatis cmμsa universalis oe particularis, superioris σ inferioris atque etiam causti est accia dentalis : id est , cum causae ita conum
senter & per accidens sunt subordinatae,
430쪽
ut causa inserior effectum, non ex natu- 'ra sua, sed ex ali quo accedente defeetii, producat: tunc enim inserior causa superiorem non includit. Hinc non sequitur ; Humana Voluntas est causa peccati. . At Deris est causa humanae VoluntatiS. Ergo Deus est causa peccati: non , i quam , sequitur, quia creata Voluntas, cum peccat, ex bitat, Ureditur & d
ficit ab ordine primae causae. Quemadmodum ergo claudicatio fit vitio tibiae,
non autem potentiae motricis: ita peccatum non fit a Deo movente, sed a V luntate deficiente. Bonorum enim solus Deus causa dicendus est, malorum autem quamlibet aliam, praeter Deum , causam quaerere decet. Et certe, sere tur regula ; Quod est causa causae est stiam causa caulati. At Deus non est ca se pravae voluntatis , sed ipsa se fecit i lem, dum prava appetivit. Ergo nec a tor , nec fautor naudis est aut malitiae.
quae a prava fit voluntate. Recte Trisi meg. in Pimand. c. I .seel. 7. Ab ipse Conditore nihil malum aut turpe esse ex stimandum est: hac enim sunt Uectiones
quadam gene rationis comites, sicut aru aris σ Aordes corporis. Atqui nec arseginem faber fecit, nec sordes minor pro- .
duxit, nec malitiam Deus: a quo omnium quidem potestates, non autem Vo- -- lunt