장음표시 사용
451쪽
appetitur propter Vitam, VIta magiS appelletur. ' ih. Falsum est in iis, quae sunt dive Iarum ordinum: non enam, quia Petrus peccatum Odit propter Deum , magis odit ipsim Deum, quoniam Deus est in finium numero , peccatum non ite a 3. Vt dichim hoc tam de Efficiente, quam de Fine semper verum sit, requiaran ur omnino sex conditioves.
i. Vil preopter idem valeat quod per
a. Vt affectio sive praedicatum, in quo duo comparantur , hoc est , unde talis denominatur cause & esse sis, utrique insit & conveniat. Hoc enim si non fiat, qua rarione huic magis, illi minus inerit Z Hinc non sequitur; Plato studet propter sipiemiam. Ergo lapientia magis studet. , pizntia enim non est talis, hoc est,non studet. N ea valet; homo propter inum est ebrius. Emo vinum est magis ebrium nequc enim vinum est capax Ebrietatis . Opzimc autem sequitur, PetruS amat Ve in propter pecuniam Ergo magis peculammamat, quam vetulam. Amari enim & pecuniae convenit & Vetula: . 3. Vt qffectio ista si ve similis denomia natio in causa dc effectu possit aliqua ratione sescipere magis V minus:aliasenim causa non poterit 'esse magis talis, quam
effectius. Vnde licet us sis homo prin
452쪽
pter patrem, tamen pater non est magis homo: natura enim humana non intenditur .
.. Vi , , didatum ii lud sit cause 'βη
quata & per se. Hinc non Valet, Homo est perfeci us propter animam ration lem. Ergo anima rationalis est homine perseebor. Non, inquam, Valet, quia ab anima non est toto hominis pers
ratio , diversum sit in illis rebus, quae inter se conseruntur: noc est, sit unum in uno & alterum in altero subjecto, adeoque uni mi veniat propter alterum. Vtii conveniat per se primo, alteri per partiacipationem . Vnde perperam infertur 3 homo intelligit propter intellectrum. E multo magis intelligit intellectus .lon, inquam sequitur, quia distincta Bon estintelleino hominis ab intellecti ne intes lectus, sed una plane & eadem.
Hisce conditionibus positis verisILmuni est effatum nostrum, cujus haec edictis est sentisa, si aliqua forma seti periectio format iter deum νoce duobus diversis conveniat , una tamen per & propter aliud , ac forina illaseu persectio su-Icipiat magis & minus, intendatur & re. mittatur illud, propter quod commit,
453쪽
tanquam propter causam, magis est i te. Hinc recte intuletis, Aqua ab igne calefacta est propter ignem calida. Ergo ignis multo magis est caliduS. Nam I. igni calor convenit & aqua . 2. InteΠ-di potes V remitti. 3. caloriS aquae totalis causa est ignis. q. aliuS est aquae calor, alius ignis. F. Vnivoce tamen inta, calore conVenit aqua cum igni. I . Verbo: Propter quod unumquodque est tale , & illud magis tale est vel formaliter, vel eminenter & virtute, Vel proportioue , Vel univoce, Vel analogi e LSic Sol, quia producit calorem, dicitur.
calidus , non formaliter & subiectiνe , quali in ipso sit calor, sied eminenter, quia
eluS est VirtutiS ac eminentiae, ut suo i mine calorem illum producat, quem po Uzeret reS aliqua formaliter ac Vzr calidioύ- Atque haer ultima expositio forsitan aliis fuerit praeferenda: cum enim unUS ignis alterum ignem ejusque Calorem producit, Occurrunt conditiones stipraposis , nec tamen igniS Producens prori
lueto potest dici calidior. Quamquam . dici pollit, hic deest e conditionem te tiam : neque enim potest calor in ignibus intendi, eo quod in illis semper persectus est.
Observabis obiter, suisse in Gallia &
454쪽
alibi male feriatos homines,maxime temporibus Henrici III. qui ex hoc Effato probare conarentur, subditos esse Rege praestantiores & superiores , adeoque linvitam elus impune grassari posse. Argumentum tale sermabant; Propter quod unum,quodque tale illud magis est tale. Atqui Rex est propter subditos non. contra. Ergo subditi sunt magis talas,hoo est,Rege piaestantioreS. Sed resp. ex Dithma : Aliud est esse propter aliud , hoc est, tanquam dominum & moderatorem , sicut, preceptor est propter discipulum, tutor propter pupillum, paterfamilias propter subditos : aliud vero esse propter aliud
υπηρέικως, hoc est, tanquam famulum& ministrum, quomodo servus est propi r Dominum , subditi propter Magistrum. Qui enim obedit alteri civiliter, is inferior est illo, cui obedit. At subditi' obediunt Magistratui obedientia civili.
Ergo sunt Magistratu inferiores. Vnde Principes Paulo in epist. ad Rom.Vocamtur hoc est, supereminentes vel in statu sublimiori positi, item ριο αγ-- ordo vel ordinatio Dei: subditi vero dicuntur νοι hoc est, subordinati,quod sint sub Ordin qua, si dicas,in ordinem redacti. .
455쪽
81. Cauissim sibi invicem causes.
1. Alium est in eodem genere cinus. Jr Primo enim certum est, duaS m tetias non possc esse si, invicem mat riasata ut una sustentet aliam & rursus ab illa suilairreuir : alioquin enim idem sisestentaret stipissim & ma eria non citet subjectum primum.Deinde fieri non potest, ut una formainformet aliam & ab eadem illa informetur. Et sic pari ratione dicendum est de reliquis. Dices: Duo fines possunt sibi invicem esse causae : nam in contractibus actio unius mercatoris causatur sui loquuntur Scholastici ab ac ne alterius, tanquam a causa finali & rursus tanquam causa fi- malis causat: dat enim unus mercator pecunias, ut alter tradat equum & hic tradit quum, ut alter det pecunias . Vides hic, dationem pecuniarum habere pro fini dationem equi & dationem equi habere pro fine dationem pecu marum. Unde orta est istemnis illa formula contractuum, is, in des. Ergo cauis possunt in eodem genere tibi mutuo esse Causae. Resp. negando antecedens & quod ei stabiliendo affertur exemplum: falsii enim est in contractibus traditionem p cuniae & equi esse sibi mutuo causas in
456쪽
genere causae finalis: nam licet traditici pecuniae, si praecedat traditionem equi , habeat pro fine ipsam traditionem equi, traditio tamen equi non potest pro fine habere traditionem pecuniaru, quae iam facta est, ut suppono, sed habet pro fine reparationem juris illius, qui pecuniam tradidit & honestatem justitiae,quae in taliaetii reperitur , aut certe possessionem quietam pecuniae aeceptae aut simile quid. Vnde non tam dat equum, ut accipiat, sed quia accepit pecunias. Quod si icrmo sit non de traditione externa, sed de voluntate ipsa tradendi , adhuc tales voluntates individuae non sunt sibi inviacem causae : vult enim unus dare Pec nias , non ut alius habeat eam numero Voluntatem, quam habet, sed ut velit
Dices iterum: Pluvia fit ex vaporibus, tanquam ex materiatranseunWin rursus vapores fiunt ex pluVia, tanquam Qx m Ieria transeunte. Ergo posIunt duae causis sibi invicem esse causae in eodem genere lcausae. Resp. Πςgando consequent. Vapores enim ii, qui fiunt ex aqua,non sunt iidem numero, ex quibus aqua tacta fuerat, sed ali I. Et aqua,quae fit ex Vaporibu non est illa eadem numero , ex qua Vapines -- . runt faeti. Et haec responsio valet, suppo-
457쪽
nendo vapores distingui ab aqua este tialiter.Quod si distinguantur tantum a cidentaliter, satis est dicere, eos non fieri ex pluvia,sed esse ipsam eandem aCuam,qua' modo dicatur vapor, modo PluVia. V t enim idem homo jam e st albus e& postea fit niger, nirsusque albus ex nigro, non tamen album ec nigrum dicimus tibi invicem esse causas,sed tantum idem esse. subjectum albedinis de nigrediniscita nec debemus dicere, vapores pluviam esse sibi causas,sed idem subjectum esse quod modo recipit Brmam vaporis, stilicet raritatem , modo irmam pluviae, scilicet
r. Verum est in diΥerso causae generet. deambulatio enim est causa efficiens se . nitatis & sanitas est finii deambulati
-tur nonnulli, si accipiatur non- repugnav-ur, quatenuS non reprignat, aliqua S ca sas sibi invicem esse causas , Ut patet in proxime allato exemplo,ubi finis cst causa efficientis & vice versa. . Falsum est universaliter: neque enim efficiens & forma aut materia possunt sibi invicem esse causidi. f. Falsum est, finem esse causam effi-uientis quoad esse, id est,ut efficiens sit. Vt Mim finis moveat & intendatur , neces-
458쪽
sarium est, lam esse causam efficientem; quam finis ille moveat & a qua intend . uir. Ergo finis non est causa, cur sit effi- ciens, sed illam supponit : sanitas enim v. g.non est causa cur existat Medicus. ' 6. Verum est, finem esse causam efficientis , quoad causalitatem. Esficiens Gnim non agit,nisi quia movet ur ab aliquo fine. Sic sanitas est causa, cur operetur Medicus : operatio autem est causalitas
efficientis. Et scientia est causa non jam Scholastici,sed Scholastici studentis.
Falsum e efficientem esse causam finis quoad causalitatem:prius enim causalitatemsuam exercet finis ' quam agas efficiens: haecdenim non agit, nisi mota a fine. Ergo efficiens non est causa finis, quoad causalitatem. c 8. Verum est efficientem esse causam finis quoad entitatem, sive quoad esse fisnis , cur scilicet sit vel saltem ut compar tur. Sic enim Mediciis est causa, cur fiat vel producatur sanitas in aegroto. i Dices: Si finis est causa cur agat es sens , e . haec vicissint, cur existat finis , idem erit causa sui ipsius. At qui hoc est falsu. Ergo de illud. Mai. prob. quia qRodest causa cauis, est etiam causa causati Si ergo sanitas v. g. est causa deambula tionis & deambulatio victisim sanitatis, sanitas erit causa sanitatis Hoc autem esse
459쪽
absurdum , paret ex eo, quin sic idem erit seipso prius & posterius , notius & igno
Resp.I. neg. Max ad probationem d co , Axioma illud esse verum in eodem
genere causae, non autem indiverso. Si quaeras,cur verum sit in eodem,non
autem in diverso generet Resp. quia cum duce catae sibi mutuosum cauta in eodemgenere,omnum n ec Ianum est . ut eadem res secundum
sa&efiscis, quod sequi probo: si enirv. g. est pater Pauli & filius eiusdem, necesse est, ut Petrus secundum suum esse sit Paulo prior de secundum illud idem esse sit illo posterior, quod absurdum. At
Vero cum causae se causant indive g nere, hoc fit secundum esse diversum et Gna lis enim causa, v.Qsecundum sinun es se intemionale causat finaliter, at secum dum suum esse presens causatur dc est ef- ct posterius, notius & ignotius: hoc erum non implicat respectu dii cclorum. . . Resp. 2. mg. Min. qua dici irid esse absurdum oc fillum: potest diram hoc e dem convenire sub diversa ratione: finis namque , ut est in intentione dc secui dum essu futurum, est causa mediorum, PR
460쪽
quae iterum sitnt causa eslactava finis, ut est m re & albi existens. Et sane non repugnat, idem esse altero prius seeundum elJe intention de eodemque secundum esse rea lepostemis,quomodo se habet mnis respectu esticiemis:prius enim est d, mum intendi ab Architecto , mi im A chitectum agere: prius tamen est, Archiate magere, quam vere & realiter esse
Nota luc obiter: haec est peculiaris ratio mutandi finis, ut, dum nondum ex sti moveat agens ad dandum sibi esse,ae proindesaltem mecitare det sibi esse.Hoc
autem ex eo oritur , quod causa finalis possit exercere causalitatem , cum nondum est,i- ut sit causa,necessatio debet non eme quia id, quod iam est, quatenus
est,non causat finaliter ed quatenus non est. 9. Verum est, materiam esse causam
Brinae corporeae quoad e' re existere:t
lis enim sorma producitur ex materi passive concurrente. Ergo materia est causa rur sit sorma corporea. I o. Falsum est,materiam esse causam formae corporeae quoad causalitatem .so mar enim causalitas est informare & pe
ficere , quod non est a materia nisi forte conditionaliteriquatenus scilicet non potest forma inBrmare, nisi aliqua subjici