장음표시 사용
471쪽
Dices: Omnis causa est principium. At sinis non est principium, tum qui , principium motuS & finis Opponuntur, tum quia principium est quid primum , , finis autem non est quid primum, sed ultimum, Ergo finis non est causa. Resp. Negando Min. &distinguendo primam probationem : principiumo motus opponitur fini, quatenus est id , ad quod terminatur motus seu actio, Concedo : quatenus est id , cujus gratia sit aliquid, Nego: ita enim est principium motus & actionis in suo genere. Deinde secundam etiam probationem .distinguo : finis est ultimum in exec tione, & sic non est causa , sed effectum . Est autem primum in intenti ne, &sic est causa, oc quidem omnium
Dices : Causa debet esse simul cum suo causato. At finis non est simul cum eo cujus causa dicitur. Ergo finis non est causa.
Resp. Diginguendo Majorem Causa formaliter & quoad causalitatem sumpta
tem , Nego. Eodem modo distinguo Minorem , Etsi finis quoad entitatem Don semper. sit, quando eius effectus cst neque enim victoria est , quando
pugna est est tamen semper quoad
473쪽
uir materia, quam informet. II. Falsum est, formam esse causam . materiae quoad causalitatem. Causalitas enim materiφ est sustentare , quod non m utuatur a sorma, nisi forte conditionaliter quatenus non potest materia sustemtare, nisi aliqua sit forma, quam sustenreto
Ia. Verum est, formam esse causam materiae, quoad esse, quia non potest m teria conservari in suo esse , nisi per fommam: neque enim esse debetur materiae , nisi sub forma existenti. Vnde forma, imsormando materiam , continet eam inesse.
83. Umne agens agis propter em nis m et e cientem.
Hoc necessario sequitur ex Plato
proximὸ praecedenti. Primum membrum ex eo patet, quod Natura nihil facit frustra , Deus omnia Propter semetipsum reaturae omnes sui perliciendi gratia. - mi I. Falsim est hoc sensu, Omne agens per se sinem sui effectus cognoscit re apinpetit hoc enim non facit . I. Agens mere naturale,ut ignis. a. Negomne agena morale,ut serVus, Dules, monachus
474쪽
3. Neque agens per accidens. - 2. Tam Verum est de causa universas i .& prima, puta Deo, ut cotra sentire pro sus sit impium : Sacrae namque litera aperte docent, Deum ad propriam gloriam creasse hunc mundum eM quicquid
Dices:finis est eorum,que non habentur&perfectior his , quae sunt ad finem. Deo autem perfectius est nihil,eique deest nihil. Ergo Deus non agit propter
Resp. distinguendo 'o agere propter mnem:vel enim significat agere propter E siderium sinis, & Deo non competit,quia desiderium est eorum, quae non habentur . Deus autem est seipso dives nec bo- . norum nostrorum indigus: vel significat agere propter amorem is & sic Deus git propter finem, id est,bonitatem suam, cuius gratia omnia sunt condita:hanc imfinitam infinite diligit Deus. Agit ergo
Deus propter Anem amatum, non autem propter em desideratum. 3. Falsum est, ea, quae agunt temere, propter finem agere.' A. Verum est,omnia,quae recte de non temere agunt, propter finem agere.
F. Verum est de agentibus intelleini praeditis, cujusmodi sunt homines. Talia enim agentia sormaliter cognoscunt ii nemo
475쪽
nem,id est,caenoscunt finen ait finis est, ac proportionem, quam habent inter se innia & finis mediaque ad finis consecutionem deitinant. Et bonitas finis ejus modi agentia ad se allicit movetque ad ea assumenda media , quae idonea Nd cantur ad finem obtinendum.
Dices: Dantur actiunes quaedam otio-se,quae non fiunt propter finem. Resp. Dici otiosas, non Cina omnino cartat fine,sed quia carent fine debito Resp. 2. Actiones humavas eise Pt pter finem formaliter, nIn autem acti nes hominis, ut dicemus in Ethicis. Quaeres, An pueri & amentes agant pcopter finem λResp.Non:potius enim more reis tM-lum agentium naturatrum aguntur in tanem , nam quamvis aliquo modo via deamur nosse proportionem mediorum ad finem, quia tamen confuse & impe fecte cognoscunt , iam Censentur agere propter finem. Vnde Iustinian. instit. lib. 3 ait.2O.9. 8. Furiosius nullum negotiu-g rere potes quia non intelligis,quod agit.&Paulo post f. .Infans oe qui infamia proximus en non multum a furioso distant. Et rationem reddit, quia Nullum habentiam Hlectum.
6. Falsum est, bruta animantia in se de absolure considerata formati ter agere
476쪽
propter finem : cum enim non cogit 1 in si nem: non possunt a sine moveri. Dices: Bruta animantia per imagina tionem cognoscunt finem, in quem tendunt . Ergo proprie se movent ad finem, non autem agunt propier illai tanquam mota ab alio.
Resp. I .Bruta animantia saepe non si gnoscere fines eorum,quae agunt: neque '.
enim hirundo,cum nidificatide partu --tus quicquam cogitat, sed Qtum ad id ii stinctii naturali, quem a Deo in eum senem accepit,impellitur. Resp. 2. Licet alios fines, qui sunt ipsis praesentes, sorsan aliquando cognoscanutame lac tunc quidem finem cognoscum eo modo, qui si cit, uidimnuir seipsa movere in finem numquam enim finem cognoscunt formaliteriqui tamen caenutionis modus ad iste accessarius , sed
materialirre tantum, cumnumquam L gnoscant proportionem mediorum cum
re, quae finis est, nec sciant, eam rempei talia media acquiri aut posse aut debere. V loquando agunt non incipiunt a fi ueprog rediendo ad mesia, id est non ordia nant media ad finem sed naturali iustii Elii per med ia vi finem seruntur, quam vis ea media assumant, quae sunt fini proportionata: canis V. g. lameliciis panem procul sirum intuem cui ad ilium accur-
477쪽
rat comedendum, non tamen ludicat, ilium cuisum esse medium aptum ad panem accipiendum, nec se eo pane famisatisfacturum id siiquidem fieri nequit G- ne judicio rationis, cum Omnis ordinatio ει directio sit opus rationis,quae in besti, non est sed instinctu & impetu mere naturali panem, quem cernit,appetit,& postea, absque ordinatione cumus in finem illum,per estimativam potentiam ex mero naturali instinctu judicat quasi , sibi currendum eta, curatique peracto, ubi ' pani proximus est, ex quodam instinctu naturali per eandem facultatem ludicat ,illum comedendum esse, sicque co-
Verum est, animalia bruta, quatenus primae causae subordinantur , Vere Propter finem agere, ut constat ex proxia, me dictis. Et patet, quia,ut plurimum salutem, agunt eodem modo. Ergo & pro-
pter finem. Verum est, sensu carentia in fines suos serri, non quia illos cognoscunt, sed quia diriguntur a Deo, qui vires ad hunc motum indidit. Deus enim, cum reS Omnes naturales secundum propriam cujus- que speciem crearit, singulis indidit ines nationem naturalem ad id procuradum,
quod ipsis consentaneum esse intelis Rau nec tantum inclinationem dedit, sed euam
478쪽
etiam potentias , quibus , quod cui . que bonum est, unumquodque com
sequi possit, & quod malum est, deci
. Nota autem,ReS ratione carentes non eodem prorsus modo a Deo natum a
chore ad finem moveri, quo sagitta a S gittario dirigitur in scopum: sagitta enim lex natura sua & per se nullo modo ad iulum inclinatur , nec active ad eum m tum , quo in scopum tendit, concurrit: Tes autem mere naturales & rationis e pertes ad eos motus , quibus in fines proprios moVentur, Vere & proprie per potentias naturales effective concurrunt ad eosque naturales habent inclinati nes . Vnde fit, ut sagitta dici non possit agere propter scopum, sed tantum agi ac moveri in illum: contra autem age tia naturalia, licet seipsa non moveant in finem, vere tamen dicunsur ager: propter finem. 9. Verum ergo est absolute , si hoc modo interpreteris ; Omne agens agit propter finem, idque Vel ex cognitione, ut substantiae intelligentes, vel ex instimctu naturali, ut bruta, vi ex ordinati ne Dei , tanquam principalis agentis ει diligentis : ita agunt reliqua omnia naturalia. Quamvis autem omnia agunt pro
479쪽
pter finem, multa tamen sunt, quae itulum non assequuntur: individua enim aliquando impediuntur & aberrant 1 fine &scopo speciei, quia non est aptutudinis actus in quolibet individuo necessarius : finis namque hominis est beatitudo , neque tamen omneS Cania consequuntur , cum insipientes beati non sint. Quaeres, Quomodo Deus non dicatur errare, cum agentia naturalia non semper dirigat ad finem, quem illis commmit . Resp. Deus non dicitur errare aut a fine deficere, quia non intendit illunia emaciter seu abλluta voluntate , sed tantum, nid ab aliis agentibus objiciatur
Secundum membrum I. Verum est de motu improprio &metaphorico, qui dicitur amoris & desi deris, quo finis sui amore exstimulat gens ad agendum. a. Falsum est de motu vero, propris
& phrsico qui fit per modum effectionis de proprie soli efficienti debetur : finis
enim nondum est. Itaque 3. Falsum est, finem moVere ποιηlικως
. Verum est finem mOVere οριπικως
di analogice , finiendo scilicet, destinando
480쪽
do & determinando , quatenus sui more ac desiderio determinat efficie tem liberam ad causandum potius hoc, quam illud Sc ad conquirendum med Mi obtinendo necessaria. Dices: Non-Ens non movet. At funis non est , sed ab agente producitur. Ergo finis non movet efficientem. Resp. Licet finis non sit, non tamen ideo est noninnssimpliciter, quia ratione intentionis potentia est hecundum quid tamen est nomEns, quia ratione executionis non est ens actu. Ideo improprie eum allicere & movere efficie tem nihil prohibet.
Falsum est, si finis significet e tremum seu terminum alicujus Ni , quo sensu mors vitae, punctium linere finis
a. Verum est, si finis significet id, propter quid seu cujus gratia aliquid fit: vera enim & realis caula dicitur, a qua per se pendet effectus Sc quae vere in effectum influit. Atqui finis est ejusmodi, cum res quaevis sit propter finem. Ergo finis est vera & realis causa.