Effatorum philosophicorum centuria prima secunda in qua centum celebria philosophorum dicta ex ipsorum scriptis & mente partim explicantur, partim distinguuntur, adstruuntur, negantur. Opera Gisb. Guilelmi ab Isendoorn EdaVelavi. Cum indice effatorum

71쪽

λι EFFATORUM PHILOL.

6. mentia non est siue exissentia. .

I. v rErum est, Essentiam numquam V actu σ reipsasine existentia reperiri: ubi enim invenias hominem, nisi in hoc individuo, loco & tempore existen- 2. Falsum est,'sentiam non posse esse in intellectu sine , existentia : primum enim bessentiae rerum sunt aeternae, essi qI. DC-- inde potest intellectias concipere essentiam , licet non concipiat, an illa existentiam habeat, nec ne . Sic in hyeme rosa essentiandi habet, non autem existenti am. Dici itamen potest, omni tempore rosam existere , si non apud nos , saltem alibi,

η 'sentia rerum nos latent . . Anta est mentis nostrae hebetudo , caligo atque ccecitas, ut Vel in clarissimis quibusque rebus caecutiat , ade que noctuo & vespertilioni similis escte dicatur a Philo pho.Quis enim elementOzum,e quibus quicquid infra lunae conca VUm eii, componitur, Qrmas noviti quis specifieas plantarum, quis animantiu , formas se scire profitetur ξ Itaque. I. Verum est de essentiissub tiarum: neque enim ullius in rerum natura sub-

- - - .

tem Zstantiae

72쪽

, CENTVRIAI. ss

stantiae perfectam cognitionem habere se quisquam gloriari potest, licet eam ali-.quo modo ex accidentibus, quibuS tanquam vestibus ornatur substantia, colligi posse non inficiemur. a. Verum fere est de Quantitate oe -- cidentibus respectivis. Vt enim oculi corporei lumen 1Olis, quia magnum est, vix 1 unt , atomos, quia minimae entitatis, vix capiunt: ita Oculos mentis Usentia quantitatis, quia multi continet, Relati nis , quia exilis est, fere iligit & praeterit. Quoes abunde testantur Philosophantist de earum natura discrepanteS Opiniones.

a. Falsum est de essentia & quidditate plerarumque si litatum; Π m I artes & scientiarum, multarumque aliartim qualitatum naturas Philosophi habent

8. Existentia es Astantiarum.

I. r Erum est de existentia completa, V quae solius est substantiae completae. a. Falsiim est de existentia incompletatenam & partes substantiarum & accide tia existunt per existentiam incompleta. Proprie tamen accidentia non existunt , sed inexistunt Sc inharunt, totamque sua existentiam capiunt a sublecto. Vc -

73쪽

16 EFFATORUM PHILOS.

Vt plenius intelligas , confer effatum. 38-

9. Existentia convenit rei accide

taliter α

1. TῖAlsum est de Deo: illi enim ex L stentia convenit esentialiter.

2- Verum est de creaturis: his enir secundumse contingenter dc accidentaliter comenit existentia, licet essentia creata sine existentia es e nequeat nisi oblectiνὶ

tantum a

go. Existentia non existit.

OV admodum albedo non est aiaba: ita nec existentia existit. Cum enim sit id, quo res formaliter de actu dicitur esse , concipi non potest, qu modo existat, quia si existit, per aliam existentiam existat necesse est, & haec sus per aliam, idque in infinitum , quod naturarespuita . 3I. Omnis existentia est aforma. I . r Erum est d e exissentia formali

V a. Falsum est de Mactent:a entitati : enatas Cnim non est a forma , cum materia existentiam sciam,per quam

74쪽

extra nihilum dc acta est in rebus, non accipiat a forma, sed sua natura illa possideat. s a. Vnius rei una tantum est ex Itentia. i. y Erum est de existentia perfecta V completa ω2. Falsum est de exintentia imperfectas incompleta multae enim existentia imperfecta Or partiales unam faciunt perfectam dc totalem quemadmodum in Una substantia naturali composita dc persecta duae sunt imperfecta. 3. Verum est de existentia ad aquata . & proportionata illius rei, cujus est existentia. Atque ita animae, humanitatis

& hominis unum est esse respem , licet absolute de in se non sit unum de idem ilia

Iorum esse.

. Quia talis existentia, qualis esse tia , idem hic dicito, quod supra es- fato ηλ

CAP. IV

DE ACTU ET POTENTIA

Vox Astur si uitur 1. pro substantia spirituali. Sic Deus dicitur actu

75쪽

18 EFFATORUM PHILOS

turissimus, Angelus actus purrus. a. Pro perfectione Entis. 3. Pro actu Entitativo, qui rem ponit extra nihil.

Pro formali. Et hic iterum . I. Pro primo , qui est ipse rei es.sentia seu irma , unde aliqua operatio proficiscitur . Sic Scientia est actus, seu forma scientis.. 2. Pro astu secundo , qui est operatio a serma proveniens . Sic contemplatio Prodit ascientia: qui enim sciens est alia Culus rei, is de eadem dicere, differere , secumque meditari potest. Potentia sumitur 1. improprie pro stotc'

a. Proprie dupliciter ..

I. Pro potentia praedicamentali , quae qualitas est, dc semper manet in subjecto, cujus est conditio ad agendum re quisita. Sic potentia calefaciendi rem

Dei in igne calefaciente ia. 2. Pro potentia transcendentali,quae no' tat absetiam actus,& actu acquisito tolliatur.Et sic iterum duobus modis sumitur. I. Pro eo, quod Mumdaon habet. Sic semen dicitur arbor potentia.. a. Pro eo,quod actum quide habet,sed illius aetiis opus non facit. Sic dormiens oculum quidem habet sed quia actu noni videt, potentia.dicitur esse oculus.

76쪽

Potentia respondet actus.

z. Λ inise potentia respondet qui ipsa potentia promanat. a. Passiva potentia respondet astus , qui potentiamformaliter perficit . - --σpotentia idemseunt.

ini, D Eabter idem sunt: neQue enim K differunt latres&res, quian, quod nunc est actu, est i lia eadem res,

quae ante Crat potentia. -

- gr Disterunt ut Ens inchoatum oepem

serum , siVe, Vires eadem a scipsastc-- modos visendi, id est, ut res ante exiliens in suis causis tantum a se postea ex stente in seipsa extra suas causas.

U . In quo en potentiao eodem est astata IErum est, si ita explices s Cui com

V venit posse agere , eidem et amo convenit agere, , quia non est potest agere , & alia, quae Uit, sed eadem.

2. Falsum est, si ita explices; In quo esto ς'tia, in eodem suis itiνe est ipse aritus:

77쪽

ω ' EFFATORUM PHILOS.

nam potentia activa est in agente, sed ipsa chio subjective σ realiter est in pa

tiente .

16. Astus est melior potentia.

r malum adjunctum est.

tentiae temperamentum est, eamque in

optimo dc perfecto statu collocat. 17. Potentia re astassunt in eodem

genere

i I Erum est, si potentiam dea tum

V attribuas effectui: equuS enim, qui nunc est actu, di ante erat potentia, est genere & numero idem. a. Falsum est, si potentia formaliter Ec secundum se sumatur: quantitas enim per accretionem est actus, sed potentia ad illam non erat quantitas. '3. Aritus de potentia passiva , quae primo dc per se mainata est ad talem actum, sunt in eadem categoria.

38. Res est per actum. PD Emitatisu quidem indeterminate, per formalem vero determinate, . Ad us

78쪽

CENTVRIA L

a. Verum est, si considerentur μυ& materialiter, sine respectu, relaump& habitudine ad se invicem. 63. Principium σ causa convertum

tur.

cum Vulgo principium dc causam

dimerre ut genus & speciem , dc omnem quidem causam esse principium, 'O' ς gra . At naihi videtur effatum illud plane esse falsum. Nam I. quod Doctores communiter flocent, Omne principium non estin i : quis pnim pinetam,quod lineae pri cipium est, ejus causam dixerit Z Et, in ter principium filii, non , a, Nec omnis causa , si accurate I quare, principium est: nam raptus Helenae belli Trojani causa esse dicitur,primcipium autem istius belli dici posse noria putarim. . Principium est, unde aliquid est, aut fit, aut cognoscitur.

HInc colligis tria principiorum gen

ra : est enim aliud principium E sedi, aliud Hendi, aliud Cognoscenai ἀPrincipia Esendi seu Esentialis sunt, D α quae

79쪽

m EFFATORUM PHILOS.

enim una & eadem res potest habereta multiplicem pro multiplici relatione. Sic Alexandri aliud est, esse, quatenus est filius Philippi, & aliud prout est discibulus AristoteliS. 3. Falsum est de essentia generali σ peciali simul: licet enim una seS unania, tantum habeat esentiam specificam, multas tamen potest habere genericas. Sic Petrus per essentiam specificam est ho

. Falsum est de essentia absoluta re respectiva se imul: utramque enim una reS habere potest: nam lapis, qua lapis est, habet essentiam absolutam, qua autem linaes est & agros terminando, limitando, distinguendo respicit, habet esentiam

respestivam .. 's. Tandem uno verbo, verum est de

essent iaperferita, taliam de imperfeyta.

. I. Essentiae ' rerumsunt aeterna.

I. I Erum est de ese idealiseu intestis. V nati, quod res habet obie live in

intellectua terno Dei, cui omnia praeterita & sititura ejam nunc sunt pramentia a. De esse reali, quod res habet in se extra intellectu divinu distinguo: nam. . I. Fal-

80쪽

r. Falsum est, essentias remm aeternas positive, id est, ita ut ab omni' aeternitate actu existerint per exissentiam

realem. 2. . Verum est, essentiaS esse aeternas.

negative, id est, ita ut nonsint addictae certo tempori, sed aptae esse semper per non repugnantiam. Plura de his vide cap.

42. Omnis essentia e uinantia. I. π rEruin est, si 'sentia sumatur pro V categoria prima. r. Falsum est, si Esentia sumatur pro

tura, quidditate , formalitate culusque rei:nam. I. Deus essentiam habet, nec tamen est substantia categorica, ut dicetur cap.

cent.

1. Accidentia suam habent quiddit rem, nec tamen siunt substantiae. Nec partes substantiarum directe in categoria collocantur,. 'η3. Essentia rei indivisibiliter cogno- scitur ab intelleritu. 'TY r Erlim' est de cognitione macita ct

V perfecta.

z. Falsum est de cognitione minus e