Pauli Manutii In orationem Ciceronis pro P. Sextio commentarius.

51쪽

IN ORAT. PRO SEXTIO. areer sed quod aliquid fortasse est. UE VIX UME VERTENDA REPUBI ICA felicem noeat, non adueritatem,ped ad Clodi mentem ac uolunta

tem si ectans tantum enim abest, Hi ut esse possiit,

ut miserrimus omnium sit, ilii pessime de patria meretur. felix igitur, quia consecutiis istis, quod nolebat clodius, ut rempublicam perderet SSVIS NERVIS non ad uim corporis, sed ad auectoritatem opes s refert quod indicat subscripta Hesio, infimis nam si infimis Clodius qui potuit ductoritate tantum ualere , ut rem1 blicam euerterite euertit igitur, non suis neruis, sed auxili consulum Gabinii Pisonis. FRATERNIS FLAGIT II SQ quae figiti commis in fratrema multa seilicet , quae literis trudita non punt, sed illud maxime , de quo in oratione pro Milone ita scrip um est Appium fratrem hominem mihi coniunctum fide

lissima gratia , absentem de possessione fundi deiecit.

SORORIIS STUPRIS tres Clodis sorores nupsierunt, una Marcio Regi, altera Metello Celeri, tertia L. Li cullo de duabus, Metelli Luculli uxoribus, a Clodio fratre stupratis, Haec vasignificatio est in oratione 'o coelio s. in ea pro Milone sue in Plutarcho. de ea, olum Marcius habuit in matrimonio, nihil proni legi sed communiter de omnium incestu putet in epist. fam. lib. 1. 33. O apud Plutarchum in uita Ciceronis. O M N II, A VOLT A DIAEI DI non hoc ad sorores, de quibus iam locutus est,sed ad sacra Bonae deae,

52쪽

COMMENTARI Usquae cuius incestu aut uiolauit aut uiotire conatus est. patet historia in epistolis ad Atticum lib., . in Suetonio in Iulii uita, in Dione, Plutarcho, epitome Liuiam. CAECUS AT SE AMENS: Caecus

mente, qui, quid rectum, quid se pium .esset, non di

sticeret NANCISCERETUR: fuit enim fortunae cuiusdam, ut eodem anno duo perditissim consules essent, quorum uterque cum tribuli pl. Clodio consensit itaque in oratione post reditum in senaturos. Audieram, insuit, e sapientis o homine, atque optimo elue, uiro, Catulo, non saepe unum conpulem improbum, duos uero nuncilliam, excepto illo Cinnano tempore, fuspe. ιgre meam causam semper

fore firmis am dicere solebat, dum uel unus in republica esset consul. quod uere dixerat si illud de duobus

consulibus , olsolante in rep. non fuera , perenne ac proprium manere potuisset PRODITORES VESTRAE DIGNITATIS ad iudices ut ad bonos uiros, bene is in patriam animatos, loquitur; quorum in tuenda republica omnis dignitas esset posita. AD DELENDUM SENATVM acerbo utitur uerbo , ut senatum a consulibus prorsus contem pium ac repudiatum signiscet sic infra D: Sinatam de rep. tostere pro, senatum sternere, eius p uoluntatem minime spe flare cum enim Ciceronem senatus defensum uellet conssules oppugnarunt idem ege in Ciceronem promulgata , cum uestitum mutasset, consales, ut ad suum uestitum rediret, edixerunt I GENDUM EM EST REM ORDINEM:

53쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. 'lectat ad illud, quod L. Lamiam,principem equestris ordinis,proflante Ciceronis acerrime pugnantem, Gubimus conbul in concιon relegauit, edixit et ut ab urbeis bibet millia passuum ducenta de P injris Crines cst reditum in senaturio G C et 'i'. fam. lib. XL et ue cETERIS QVE S: toga praetexta, curuli se a quae, prater fasces, insignia consulum erunt. pro Cluentio vo in Pisonem 4 quae consulatum in urbe summum honorem esse,summum qipotestatem gniscant. SI QNDUM SCELER A alius enim mihi locus ad ea uobis in memoriam reuocandu constitutus est NI IS A F- si v gi sci Gabinium signiscat, si ob mouitiem odoratis liquoribus perfundebatur de quod in oratione post reditum in senatu rosi: Iste, incturi, unguentis Oblitus irris sequassorem uestru et in Pisonem 4: Erunt ill compti cupilli, et madentes cincinnorum fmbriae. CALAMISTRATA COMA de eodem in eadem oratione et o . Cur in lustris, et helluationibus huius calamistrati saltatoris tam eximia, uirinstam diu cessauittit post reditum in senatu de eodem . Vngunorum odor, uini anhelitus, frons calam-yri notata uestigiis . est autem calamistrum tenue ferrum , quo in cinere calefacto cristantur capisti, unde sunt iuιtanouam annuti, qui cincinni uocantur. torquebat igitur fbicillos calamistro Gabinius con-μl, modior, atque est minatior, quam e aetas illius er eius, duum ustinebat,personae dignitas serebat. decuom ea pro domo sua, o G: Quo uultu cincinnatus ganeo

54쪽

COMMENTARIVS ganeo patriae preces repudiauit DTV PRORUM: Gabinium inpueritia muti audisse praeposterae tibidini vitio, eas passum esse, quae honeste nominari non mimi etiam Aj in locis Cicero significat, ut in oratione post reditum in senatus Quorum alter a me Catii immatorem suum, alter C et u eumreonsonum simam, reposcebat et ibidem Daulo post Inconcisinem ascendit, dixit, quae .s eius uir catibnaret a bet, dicere non esset ausus P TE ALI PA-

t silicafuit seribonio Libonefacta tabi causae

Dembres agebantur. significat igitur, cum ait, Put Ili eorum indiciorum ministros, ut scribas, uiatores, rabulas deinde litigatores ipsos addit cum it foeneratorum gregibus erat igitur in considat in us,ma times; biplacens eorum comitatu Gabinius, a qui- ιδ antea magnopere timuerat, cum forneratoribi a m cnIam pecuniam deberet concidisset enim graui aere

Gabinio fuerit t. tam mare ita. na: stantibus in t i in tribunatus quas portum perfugis et cre

55쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. 4neqve enim tota horum uerborum structura satis apte cohaeret . pententia quidem obscura non est.

o di boni, quam tete incedera bat, quam truculentus, quam terribili astediu. D linam aliquem te ex barbutis illis, exemplum N peris ueteris, imaginem antiquitatis, clume N etp. diceres intueri uestitus asster 'Urahae v purpura splebeia ac pene fusca , capillo ita ho D ido, ut Capua , in qua ipsi tum imaginis for--α zu mandae causa duumviratum gerebat, Seploiam sublaturus uideretur . nam quid ego desuper- cilio dicam quod tum hominibus non puperci- in um,sed pignus re . uidebaturῖ tanta erat grar altus in ocules, tanta frontis contractio , ut illo D supercitio est tanquam Atlante coelum , niti me uideretur erat denique hic omnium sermo . Est D tamen re . magnum firmum 3; ubsidium .ha

D eo, quem opponam labi isti, atque coeno uultu mediusfidius codegae fui libidinem, leuitatem ;D franget habebit senatus, in hunc annum quem D sesuatur non deerit ductor, o lita bonis mi- γ, hi denique homines praecipue gratulabantur , D luod habiturus essem contra tribunum pi fu-Μ riosum, audacem cum amicum, aflfinem, tum etiam fortem c grauem consulem . atque D eorum alter fefellit neminem. quis enim clauum

tanti imperis tenere, gubernacula reip. tra-

is iure in maximo cursu ac luctibi, posse arbi

traretur

56쪽

COMMENTARIVS traretur hominem emersium subιt ex diuturnis tenebris lustrorum,ac stuprorum, uino, ganeis, D lenociniis, adulterijsq; confectum, cum is prae ter stem in ultissimo gradu alienis opibus pos- tus esset, qui non modo tempestatem intuerLim D pendentem temulentus sed ne lucem quidem

insolitam asticere posse s

Commetatari US. AD COLUMNAM: iit eos, quibus unde creditorιbus satisfacerent, non erat,ad colismnam Maeniam perductos esse , ut ibi per aliquot horus turpiterer magna cum infamia populo paterent quam ignominiam ut uitaret Gabinius, tribunatum petuit, et obtinuit aut igitur hoc, aut illudunt estge, ad stam columnam proscribi solita esse debitorum bona . quam rem noratione post reditum in senatu satis plane his uerbis exposuri. Ei nisi in aram tribunati sconfugisset neque impraetoris, nec multitudinem creduorum,nec bonorum proscriptionem effugere potuisset quo in magistratu nisi rogitionem de piratico bello tulisset; profecto e egestate et improbitate coactos piraticam ipse fecisset. ONTEMNEBAT

EQVl TZ R. utpote qui L. Lamiam, ut iam diximhs, edicto relegisti. Eina a V M: metu accusatoribus inrecto, aut fort. se disturbato iudicio Da V ob consulatum non more maiorum,sed recunia quaesitam. s T V erabat enim, etiamsi prouinciam ei senatus denegaret, fore tamen, ut rogatio a tribuno pl. clodio adiuuantibus

57쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. astibus corruptis hominibus perferretur id usi si nuxime necessarium uidebat spe quisne ingentιbus rupinis contra fium aes alienum dissoluere non luasset de hoc in oratione in Pisionem sic Gabinium sine prouinci si re non posset 'em tabere a tribuno pl. si tua consilia cum illo coniunxi bes a senatu quidem esserasse inargute, oratorio more, inducit Gabinium cicer ea dicentem, zae, quo tempore habita est baee oratio, facta iam erant nam Gabinius, neglecta senatus a ti, leA clodia

in Uriam prouinciam ierat.

SE INCOLUMEM NULLO MODO FORE : ad rem familiarem ad dignitatem refero nam de utraque actum iri uidebat,nisi ad tri'en specunias prouincim statim post consulatum habuisset hoc est, quod

dixit in ea in Psonem, Sine prouincia stare non posse. Α'M TETER Gabinius, nitenti uultu, cerussatisq; buccis, it est in oratione in Pisonem, ' coma in cincinnos intortu significare nequitiem leuitatem uidebatur Piso contra tristi obscuras facie horrido capillo,seueritatem illam ueterem, constantia praes ferebat Gabinius,quod uultus indicabat, id praestitit fuit enim nequissimus, atque improbissimus Uul.

Piso longe aliter, quam homines opinabantur, conμ- latum gessiit, nefarie scilicet, maximea contra rempublicam itaque graulo post, Alter, inquit eselli neminem alter multos plane in omnes partes fefelliit. Teter opponitur clares unde illud de M. Marcello in epistoti ser. Sulpicii vir clarissimus ab homine teterrimo est interfectus. EX BARBATIS ILLIS: quid lim

58쪽

COMMENTARIVS

olim rempublicam summa es laude administrarunt. sic pro Coeli, Aliquis mihi ab inferis excitandus est ex barbatis illis, non hac barbula, qua ista delectatur, sed illa horrida, ciliam in statuis antiquis, imaginibus videmus barbas alere ante minoris Africam temspora Romani conssueuerunt is rudi primus instituit: itaque Vl inualuit consuetudo, ut, qui non raderen tur, quasi Asciui homines nimium os delicati, non optime audirent . itaque cum sprobro scripsit illud Ciceroed Atticum lib. i. s. concursabant barbatuli iuuenes, totus ille Catilime grex, ducesiliola Curionis N OSTRA HAC PURPURA PLEBEIA AC PENE FUSCA tunica, toga Romani utebantur, ilinica carnem tegente, toga tunicie superinducta tunica solis erat senatoribus purpurea, cum tito clauo toga quo quisque colore uellet, solis magistratibus purpureo praetexta limbo nostra igitur, qua nos senatores litimur. plebeia, ac pene fusca, iterum de tunicaeprauitate dzait, alterum de colores nam neque ito erat tunica Pisonis, ut reliquae ilinicae senatoriae,Abtili, ac diligente ccntexto; ped plebe sis tunicis, crasso filo temere fastis, admodum similis erat re, quod ad colorem attinet, ita longe aberata purpureo, ut ad fus uni accedere uideretar. IMA GiNIS FORMANDAE CAUSA DUUMVIRATUM GEREBAT: Coloniis duumviri, ciues Romani; municipijsatiatuorviri, ex ipsis muniripitis; praefecturis missisi a populo aut a praetore ut ait Festus. flues Romani, praeerant quid autem differrent inter se ciues Romani coloni, m Anicipes et ij, qui conuenilis

59쪽

ORAT. PRO SEXTIO. asneueus in praefecturi lcebantur,alio loco docebimus. coloniae, quam aesare consule deductae, ereati sunt duumviri L. Piso, Cn. Pompellis agnus, ille socer, hic gener C. Caesaris. de Pisone eum hie, tum in oratione in ipsium, in ea post reditum in senatu uti constat de Pompeio in oratione post reditum infe natu, in ea pro Milone, aperta mentio est etiam in ea de prouinciis consularibus , in Pisonem, pro domo sua significatur. IMAGINIS FORMANDAE: uisngeret, ac componere uultum ad illam seueritatem

quam in urbe postea consul prae se ferre meditaretur

SE PLASIAM: Platea fuit Capuae, in qua unguentanenibant a Piso ita capillo erat horrido, ut odisse,n- ruenta uideretur. ideoq; de tostenda ab eo Septista pro ea potestate rium Capuae duumvir habebat, argute Cicero commini itur de Septisa in oratione in ιρ-nem 84 Crinedianus, in agraria r. 8s. PIGNVS i R. a foeneratoribus transtulit quod, ut hi accepto pignore pecunias suas putant se tuto committere ,sic rei ublica Pisonis, cui si commiserat, supercilio, tanqzam pignore, considere, optime sisterare uidebatur. GRAVITAS IN OCULO: uel, oeulo, pro

oculis dixit; quod Pisonis oculi nytemere mobiles, sed stabiles, inattenti significationem γandam optimae 1nentis hominibus afferrent; sicut contra, quibus ar-gisti, et, ut ita dicam, uolucres oculi sunt, leues homines minime I sipientes pleriqου reperiatur uel, quod facile si 'icor, in ulterum Pisionis oculum, diis o uitio deprauatum tacite ludit nam , in oratione in

60쪽

COMMENTARIVS sum, Si Sex. Clodium, inqui qui nunquam a=rtea praetextallis fuit et, ludos face: praetextatu nolι- tare passus es, hominem impurum, atque non modo fcie .sed etiam oculo ire dignissimum quas dixeris hominem ita turpi ita, ut tibi turpis facies, turpisq; oculus est. ecce aliis Lexemplubcuod eodem, ut opinor,s ectat, in oratione post redatum in senatu, o 7 L. Piso, tu ne ausus es isto oculo, non dic sto animo ista fonte, non uita; tanto supercilio cetera. AMI CUM ET AFFINEm amicum ita , ut puis comit sprimum isodem praerogatiuae ciceronem praefecerit de quo in oratione in ipsum Mi his uerbis: Tu nomodo ad eum Ciceronem, mitto enim domestica, pisnegari no possiunt haec commemoro, quae sunt palam)non modo, inquam, ad eum, cui primam comitiis tuis dederas tabulam praerogativae, φιem insen tu sententiam rogabas terti lim, nunquam stirasti, sed omnis: sconsiluis, ciliae ad me opprimendum paras tur, non m

tersus soli , verum etiam crudelissime praefuisti. in ea post reditum in senatu ro : Tu sericors me assi nem tuum pie comit j praerogatiuae primi meustodem praefeceras , quem calendis I n. tertio loco sententiam rogaras, con siri Elum inimicis reis . traii disti. AFFIN M ob Tullium C. Pisoni Frugi, I . Pisonis propinquo, in matrimonium collocatum .postreditam in senatu, et O 8. OR A TIM

B TAE R multos plane in omnes partes, fefellit erat nim hominum opinioni nobilitate