Epistolarum Pauli. Manutij libri. 10. duobus. nuper. additis. Eiusdem quae Praefationes appellantur 3

41쪽

sed etiam ornandae. refer animum ad eos, qui,mutatis ante saeculis exstincti, tamen in laude uiuunt: omnes reperies, bis gradibua adstendentes , ad immortalitatem pervenisse . quorum tu quia facta Minitaris, non dubito, quin eorum ρmper florentibus nominibus ita tuum nomen inseras, ut numqua arsat. Materiem habes ad gloriam, conitanam prouinciam: quam nunc ita regis adolessens ,

ut ea pracstes, quae saepe desideramus in stnibus . qtiae quamquam ad eos solum, quibus cum potest

te Praees , pertinere uideantur: tamen illa tuae ditionis terminis non continentur. Ris consuetudinem

famae. ista nos per ora hominum sublimes uehit: be-n actasimul O malefacta aeque circumfertsed benefacta laudibus excipiuntur, malefacta conuiciis exploduntur. itaque noli putare, te Picentibus so lis esse continentem , esse iustum, esse beneficum. Ticentes haec vident,longinqui audiunt, O praedicans. te aiunt esseAd quem aditus omnibus pateat eui sit iustitiae , sit pietatis antiquissima cura; cuius O potestas timeatur, cum omnia positi ; O boni- is diligatur, cum idem non plus licere tibi uesis, quam quantum leges praescribant.macte adolesses

laudibus exime, imitator aui, maiorumq. tuorum.

recte cogitasti, In imperio laudem non esse , ni ictim is,qui imperat, imperio dignus est. quod quia tisi siue a natura, siue a disiiplina, siue, ut ego amhtror, ab utraque simul contigit: quod ad naturam attinet , referimus a Deum; de implina, te λ

42쪽

ερβm ct laudamus, qui ad haec praeclara inui

Dueris; est amanus, quia sunt amabiles uirtute praediti. me quidem O multis abhine annis, cum Romae te uidissem, allocutus essem, in tui obseruantiam uoluntas inclinauit , iam tum de tua imdole exspectantem ea, quae conssecuta sunt;et postea Pataui, , cum in studiis optimarum artium totus esses , iudicium impulit. haec tua Picentina legario quasi operis perpolitio fuit:in qua thesauros philosophiarimultorum annorum studio congestos, ex plicaπ cum prouincia communicas. itaque, cum ego multo ante, quam istam tibi administrationem summus Pontifex demandasset, eos commentarios, quibus epistolas ad Atticum illustrare sum conos, an tuo nomine emittere statuisem; postea simul cum tuis laudibus creuit uoluntas mea. Eos igitur nuucemitto, serius omnino, quam nonnulli exspectaberantvita meam tarditate opus ipsum excusat istolas ad Atticum interpretanti poperandum non

fuit. als s in rebus possum esse quantumuis strenuus e in hac qui possum esse non tardus e primum multa disscilia , deinde non iisdem caussis omnia , sed alia propter breuitatemAlia propter historias,alia propter mores. Huc adde, quod mihi quibusdam in locis non satis fuit explicare ea , quae aperta non e rant sed tentaui,num etiam paullo floridius possem quam nostri grammatici solent. Neque tamensum nes ius, fore multos, qui me in his comment ri s ut hebetem, quia nonnulla minus acute uide

43쪽

rim,uel fortasse etiam ut caecum,quia prorslis non viderim, reprehendant. qui si mihi, cur id faciant , ea μου asserant probabiles; no committa, ut ijdem me etiam ut pertinacem possint reprehendere. amsenim ueritatem, neque eam in me ipso magis, quam in alio: itaque complectar, sicubi eam uidero. Tibi uero, lari me Rainuti, quod in bas Ciceronis episolas laboris impendi, maxime ob eam caussam cupio probari , ut, si qui uere iudicare aut propter iustitiam non possunt,aut propter malevolentiam nolunt,eos a conlitio detrahendi tua deterreat auctorito. Venetiis, M DXLII X.

s i suo quaeque res merito penderetur, Alson se Cara' ; hominum esset in uirtute uigilantium praeclara condicio; contraque, quos auersa a ratioene uolunto ad malas artes, O flagitiosa consilia traducit, eum iis pessime semper ageretur; eorumq- docti exemplo,sapientius deinde alij no modo suis . verum etiam publicis rationibus consulerent. it dem enim, ut e corruptis seminibus uitiosae ges, sic a malis exemplis improba sudia, a laudabilibus t optima

44쪽

optima nascuntur. verum hoc totum secus est, quippe non modo ad reprehendendum, quae reprehen

di iure possunt, procliuiores, quam ad laudandum, quae laude digna sunt, omnes fere sumus, nec satis

aequa lance turpe ct honestum examinanus; quae debemus pariter, alterum odisse, alterum diligere: sed etiam saepe facimus,ut eas res , eoq. actιones, quarum causso ignoramus, quaeq. recte ne au ρ- fiant, dijudicare non possumus, accusemus thmen acerrima . uituperatione, quae interdum es ferri laudibus ορι rteret, ea deprimamus . ne

me putes, Alfo e clarissime, huius initium sermonis temere detulisse; ego nunc , si nescis, meam,

meam dico immo uero communem utriusque n serum caussam ago. aut enim uterque agimus egregie; aut uterque similiter peccamus. Audis ne tu uoces in latinae linguae nomen irrumpentes, homi num obtrectantium,qui rei pulcherrimae scientiam reprehendant; qui nos derideant, ludosq. faciant, atque etiam , si diis placet, odio dignos existiment, 'quod operae tantum ac temporis in hoc tam nobili studio collocemusἰ tu fortasse non audis,totus in liti rero abditus , multorum a consuetudine seiun- ctus; aut, si audis, negligis, opinor, magnis non ram fortunae, in qua tamen ipsa multum inest, quam rerum omnium laudabilium praesidiis ad M.mnia munitus .me uero, humilis hominem loci, bac una tibi Romani sermonis cupiditate parem, ceteris rebus omnibus inferiorem, ista sane, quae feriμης

45쪽

aures meas, Debementer commouent e non quod, quibus utuntur, argumenta firma set; quae osten- inania: sed quo ut eam quisque uirginem ius amore flagret, intactam abiniuria ,puram ab omni labe uelit, sic ego, quasi lutosis maculis ad Persam, ac foedatam eloquentiam , quam se erdilexerim, cum a picto , sensibus intimis victor , sic, ut ferre non possim. Objciunt illud primum rcuatenus aliquid cognosci possit, eatenus in eo la Borandum Hatinam linguam obsolevisse iam, σexstinctam paene totam esse: quam enim hodie natiooem , ut omnes animo perlustrentur, latina Io- qui e quod uero ex ea supersit in libris, minimum ad esse, tamquam aliquod inane simulacrum corporis exanimis : quocirca neque sciri perfecte, cum

exiguam partem libri contineant, neque pronunciari decenter, cum sermonis usus euanuerit, a n

his posse. Secundo loco statuunt: ut absolute percia 'pi,quod negant, Latina lingua post; mirari se tamen etiam atque etiam, cur industriam in ea pem discenda tam diuturnam ponamus: uitio quidem id fieri uoluntatis , O iudicis: dignitatem in re tantam non esse, ut haerere per tot annos in hoc studio debeamus. Concludunt postremor ut de perfecta cognitioncide dignitate, ac praestantia concedaturi

ramen esse, cum, ea pussia, successerit alia, minime necessariam. Haec isti:quae θecie aliquid uidentur; ego,re nihil egse, si quando me praesente disputau-tur, ostendo. Conuenit inter nos,esse aliquid in σ-mnibus

46쪽

PRAE UA U Ioriss smnibus facultatibus, atque artibus extremum: quo nostra studia cum peruenerint, quissicendum. sed

hoc extremum quibus terminis merimur, rei ne natura ,an uulgi opinione j si opinione uulgielicet propemodum otiose uiuere: mediocria, quae putantur excellere,quaeramus: id satu esto ista summa , ubi summum decus habita quae uulgus ignorat, omittamus. sin extremum illud esse uolumus, quo pem Mentum cum est,progredi longius non licet: moderata studia non dantur. perfectam enim scientiae laudem adipisti, maximi operis es: itaque hoc ex- irmum, opinor . Natura novit una, sapiens nemo umquam se putauit esse consecutum. exuant, litterarum clarismis testata monumentis, exem pia summorum pbilosophorum : qui cum aetatem in abditarum rerum perscrutanda notitia contrianissent, multaq. partim legendo , partim cogitando praeclara ct eximia reperissent; latere tamen ad huc, magnis involutam dijcultatibus, ueritatem, o aliquid sibi, atque adeo multum esse quaerendum exsimabant. Eadem nunc, aut certe similis admodum nostra ratio est. Quaerimus id,quod in Latina lingua perfectum putamus . non asseque et muraesto: uerumtamen, quo plus, ut assequamur,

contenderimus , eo scilicci propius, si quis studio

proficitur, accedemus . At laboris, ct industriae terminus tamen statuendus aliquis es. Concedo et

sed boc quidem, si diligenter attendatur,nihil aliud est, quam perfectum ipsum definire. hoc enim ad

47쪽

si ectat industria . persecthm autem ipsum ego mi hi ab hominibus imperitis certe definiri nolo .l defianiant i , quibus utor magiseris, Cicero, Caesar, Te remius. Plautus;quorum ex libris, quae latinae linguaesit elegantia,quae uberto,quae uis, facile possum intelligere. quae si, non dico quanta sunt, immensa enim esse uideo sed si ea mihi magna ex pa te comparassem ; modum fortasse facerem studio Meo ς sed, ut inter hos, qui nunc homines uiuunt, aliquid esse uideamur, nihil tamen, si uere de nobis ipsi iudicare uolumus,prae illis,quorum exsanisa iis multa scripta diuinitus, nihil, inquam,plane su mus. Quare, quod ad scribendum attinet, habe mus abunde, quod imitemur. De pronuntiatione uero minimum laboro. quid enim e an putamus in tu ipsis ,-qui tum Romae uiuebant, eandem pro Munciandi rationem fuisse s non fuit. confluebant in urbem , illecti spe summorum magistratuum , quod habuit illis temporibus praemium eloquentia,

Oratores ex uniuersa Italia. caussas agebant Roma

ni homines pariter o peregrini, sono uocis dissimia Ies, pronunciatione diuersi: suam tamen quisque , pro eo, quantum quisque ualebat, ingenio, laudem

ferebat. si Curibus educatum, aut Arpini, ora tem in foro audires; Sabinum statim, aut . Fina Φtem agnosceres. neque tamen a forensi opera, a. iudiciis peopterea quisquam est exclusus, quia mihaini R mane, hoc est quia minus apthminus ut d

cente

48쪽

PRAEFATIONES Moenter,pronuntiaret. P unc ipsum in bac,qua Itali omnes utimur, lingua es ne omnium in disimn viis O longinquis urbibus simissima pronuntiatiost mehercule ne in iisdem quidem. Venetiis enim do. Gestico utar exemplo aliter in urbe media, aliter in extrema loquvntur . quapropter nimis iniusto priuilegio damnabitur latina lιngua, si, quod in ceteris linguis usu videmus euenire , ut non modo diis Iersis,uerum etiam ijsdem ct temporibus, ct locis, non similiter omnes pronuntient, id ei praecipuum apponatur: cuius etiam magnis ae prae santibus meritis aliquid largiri, tum humanitatis,tum aequIta tis esset. Secundum erat de dignitate. in quo, non

tam equidem quid i se respondeam,quam quid istos

in hanc mentem impulerit,quaero. Ita ne e dignitatem latinae litterae non habent umiles, obscurae sunt litterae iliae,quae populi Romani nome extollunt , atque illustrante quae summorum Imperam torum fortiter o praeclaregesta per omnes getes eum laude disminant f quae maiores opes, quam

ulla umquam lingua, maiora suorum meritorum praemia in orbis terrarum domina ciuitate sunt adeptaec Sed ineptus sim, si me patronum larinae linguae profitear: quae tantu possidet eloquentiae,ut, ipsasuam caussam si agat, facile se ab aduersariorucalumnia vindicare possit.od unc,quod isti postremo loco argumentum, quasi postrema in acie sub idium firmisimum, collocant , uideamus in eo quantiam roboris ac neruorumpti plus enim es fortasse D quam

49쪽

spectat industria . persectum autem ipsum ego mi hi ab hominibus imperitis certe definiri nolo .l de fianiant ij, quibus utor magistris, Cicero, Caesar,Te Frentaus,Plautus; quorum ex libris, quae latinae linguaesit elegantia, quae ubertas,quae uis, facile possum intelligere. quae si, non dico quanta sunt, immensa enim esse uideo sed si ea mihi magna ex parite comparabem ; modum fortasse facerem studio meo o sed, ut inter hos, qui nunc homines uiuunt, aliquid esse uideamur, nihil tamen, si uere de nobis ipsi iudicare uolumus,prae illis,quorum exstant satis multa scripta diuinitus , nihιl, inquam,plane su mi iuuare, quod ad scribendum attinet, habe Dui abunde, quod imitemur. De pronunciatione vero minimum laboro. quid enim e an putamus in tu ipsis , qui tum vvmae uiuebant, eandem pro nunciandi rationem fuisse j non fuit. confluebant in urbem , illecti spe summorum magistratuum , quod habuit illis temporibus praemium eloquentia,

oratores ex uniuersa Italia. caussas agebant Roma

ni homines pariter o peregrini, sono uocis dissimmies, pronunciatione diuersio suam tamen quisque, pro eo, quantum quisque ualebat, ingenio, laudem ferebat. s Curibus educatum, aut Arpini, oranotem in foro audires ; Sabinum statim , aut Arpina tem agnosceres. neque tamen a forensi opera, ct a. iudicijs peopterea quisquam est exclusus, quia mi Mu Romane, hoc est quia minus apteminusue do

centers

50쪽

PRAEFATIONES Moenter,pronuntiaret. N Pnc imum in bac,qua D li omnes .utimur, lingua es ne omnium in disimn

.ctis O longinquis urbibus simistima pronuntiatioe mehercule ne in iisdem quidem. Venethis enim do.

mestico utar exemplo aliter in urbe media, aliter in extrema loqunntur. quapropter nimis iniusto priuilegio damnabitur latina lingua, si, quod in ceteris linguis usu videmus euenire , ut non modo diis Nersis inerum etiam iisdem ct temporibus, ct locis, non similiter omnes pronuntient, id ei praecipuum apponatur: cuius etiam magnis ac praestantibus meritis aliquid largiri, tum humanitatis,tum aequita tis esset. Secundum erat de dignitate. in quo, non

tam equidem quid i e regiondeam,quam quid istos

in hanc mentem impulerit,quaero. Ita ne d dignitatem latinae litterae non habent umiles, obscurae sunt litterae illa quae populi Romani nome extollunt, atque illustranu quae summorum Imperam torum fortiter o praeclaregesta per omnes getes eum laude disseminant j quae maiores opes, quam

ulla umquam lingua, maiora suorum meritorum praemia in orbis terrarum domina ciuitate sunt adeptaec Sed ineptus sim, i me patronum latinae liu-guae profitear: quae tantu possidet eloquentiae,ut,

ipsa suam caussam si agat, facile se ab aduersariorucalumnia uindicare possit. NPnc,quod si postremo loco argumentum, quasi postrema in acie sub idium firmisimum, collocant , uideamus in eo quantum roboris ac neruorum'. plus enim es fortasse, O D quam