장음표시 사용
61쪽
38 'AVLU. Μ AN TDrappareant notae, in quo ingenis lumen elaceat , set quo prudentiae vis, aut iudic signa cernantur, nimia ferunt . exire videmuU quotidie , apostremi omdinis hominibva Dctos, speciosi s magnaq. pollicen tibus titulis insignes, minimi pretis commentarios rquos non modo quiscribunt, set a de se ipsis opinione decepti, uerum etiam qui typis impressos edunt, iis,qui hoc de genere iudicare possunt, inconsultis , quodam modo deformant praeclara studia littera. rum, oe de posteritate ipsa pessime merentur. sed' cetera , quae ferenda non sunt, feramus tamen, ac domulemus, Iane multa: commentarios uero italos , qui pasm leguntur, in Ciceronis orationes , quem librum e latinorum omnium facile principem θ grauem, inquam, illam immensi uoluminis molem quis est qui ferre ullo modo possit e loca funo
in Ciceronis orationibus male mendis affecta quam plurima: sanari nullum uideo. sunt ob antiquitaris obscuram notitiam di*ciliae quis est, de tot i terpretum numero , qui lumine eeplanationis illustret ' denique communia tantum, quaeq. omnibus paene patent, ea sumunt ad explicandum: ex abditis,quosine labore et ingenio accessus no est, doctrinae fontibuta nihil hauriunt. contraque, multa corrumpunt magis , dum emendare conantur ; multa explanando peruertunt,et pulcherrimas saepe senterias turpisiimir inscientiae maculis inquinant.Quae me ita commouit indignitas, itaq. meum animum, ut uere dica viseratio quaedam assecit, quasi obii
62쪽
PRAE ATIO Nas syssatam uiro optimo , egregie q. de litteris merito, ciceroni,qui tomanae terminos eloquentiae longissime protulit, ignominiam ; uistatuerim, si eum uita ualetudo, cum ualetudinem otium suppetat, triennium, aut quod omnino res exiget spatii , in hoc omnium pulche rrimo libro interpretando, βω- di orum gratia , consumere: non quod ego is sim, qui mihi tantum arrogem, ut aliis detractam scientiae laudem ad me transferam: abest hoc a consu tudine mea, abest a natura plurimum : sed neque rursus is sum, qui,cum ceteros probe nouerim, ipse me prorsus ignorem; O qui, cum alios accusem
propterea,quia non praestant ea,quae ab eorumstudio postulantur,ego me, si quid praesare posse mihi uideor, velim contemnere.non ita laudem fugio;
etsi nec nimis appeto .alterum stupidae cuiusdam sepientiae,alterum insanae ambitionis esse uitium semperduxi. neque uero , si quid mihi elegantioribus in litteris asu sero, longe admodum ab iis finibus, quos modestiae ratio praescribit,discedere mihi videbor.sicis tu Aeli, pro nostra uetere amicitia, familiaritate, per quot annos, quibus laboribua
haec,quae ab humanitate nomen acceperunt, studia coluerim. sciebat optime omnium, O mihi, cum uiueret,hoc nomine tribuebat plurimum, Bernam
dinus Masseus Cardinalis, meus ille, in omni mihi uita defluentasmasseus, Urbis deliciae, lepor, humanita exemplum antiqui oscis, flos omnium uirsu um. is amabat bae rudia mirifice, eaq. quib-
63쪽
poterat rebus c poterat autem plurimis θ tuebatur,2 fovebat. bene autem de hac , quaecumque in nobis es, uel potius quantulacumque est, latinae rationis facultate existimabat: meq. quotidie quantum possem, ut latine scriberem, urgebat. σscribebat ine, ut scis , luculenter,wegregie. probabat omnino meum consilium, era erebat , maxime , de commentariis in Ciceronis orationes; sed exerceri malebat prius industriam meam in Anti . quitatibus Romanis, ipso potissimum auctore instia tutis . interim , ut quasi ex unius partis forma de toto liceret aedificio coniicere, unam aliquam , quae specimen ingenii mei praeberet,Orationem subseciuis horis ut exponendam susciperem, hortatus est. σοβ si pro Sextio et nec multis post eum sermonem mensibus hunc, qui nunc in tuo nomine , Antoni Aeli, apparebit,commentarium absolui.., quod, ille si uiuere fecissem, ut hoc ei, quidquid es, muneris deferrem, studio meo commotus, illius viri te impulsus ; idem nunc, iisdem adductus causis , tecum facio libentissme . nam cum amicitia internos est, quanta inter duos, quorum O voluntates, O iudicia consentiant, esse potest maximarium habes virtutem, non eam, quae petitur a libris , quae uno scientiae nomine definitur, ed eam, quae oritur exanimi praestantia, oe multas in se laudes continet diudium in suscipiendis Ecclesiae caussa laboribus, constantiam in perferendis ; humanitatem in excipiendis hominibus, benignitatem in subleuan
64쪽
dis; comitatem inconsuctudine fa miliarium, gronitatem in congresu oe sermone clarorum tuiq .m milium uirorum; denique uoluntatis propensionem ad optima quaeque sit utarem . itaque ite summus ille artium honestarum patronus, decus Italiae , Alexander Farnesius Cardinalis in oculis fert; tibi arcana communicat tuis in consilifr, se quid deliberandum est , multum, si quid perficiendum, in uigilantia plurimam ponit. tu, quo apud illum Mas sua olim toto fuit, e ode ipse nunc es: rectissimamq. laudandarum actionum uiam , observatis masset uestiis, itaressus, pergis eo fuentibus hominibus, approbante Deo, ubi debitum φ, qui bene ac laudabiliter uixerint,praemium, summa dignitas per
soluitur. Adouit etiam me uehementer illa ratio; quod erat inter uos coniunctio animorum artissima, conueniebant sensus, congruebat uolumas raeterea simplices animi , oe puri, nulla simulationis arte obducti, nulla inuidiae aut malevolentiae labes fusi . Quare, quoniam illa betasset suavitas, illud
ingenium, illa uirtus erepta morte, nimium iniquo fato, nobis est; tametsi memoriam illius uiri ne que mihi mors, neque omnino dies ulla umquam Gripiet O quando, quae illius erant partes In ornandis liberalibus disciplinis,eae transeatae ad te uidetur, praeclariq. muneris quasi uicatius relictus es:
ego quoque,quod in illum sudj, quod habui uoluntatis,ac beneuolentiae, id erat tantum, ut accede
re nilalposset totum illud in te unum , illi quam
65쪽
T AV L I . M AN VTII simillimum , contuli e O qui te antea , me meritis, multis ingeni, tui suavitatibus adductus, unice dilexissem, tamen id, quod in amore summum uidebatur, auctum, cum hoc accessi, et iam atque etiam , plenissimeq. cumulatum intelliago. Tibi igitur offero, fructum ingenti mei, in orationem pro Sextio commentarium, operis uniuems, quod maiores a me uigilias postulat, imaginem: quod ipsum, Mageo promissum, idem tibi, qui eius in locum successisti, iam nunc animo dicamus. usrum hoe serius fortasse praestabitur . de re enim , quod ad me attinet, constitutum est, , ut uides, aggressus iam sum:de tempore, is, a quo nostrorum consiliorum pendet euentus, rerum omnium moderator uiderit Deus. Habeo nunc in manibus sentia quitates . ead nisi pertexuero, nihil instituere in a-mmo est. pertexere autem ut posm , duo sunt ρο- tanda , ualetudo, σ otium: quod utrumque , absiduis annorum superiorum studi's infirmatus, ct rei familiaris cura impeditus, nunc quidem magna ex parte desidero. accipe interim hoc , quod adest, amgumentum obseruantiae in te meae; ct illud , quod
aliquando, utMeramus, futurum est ,suo tempore exstem.
66쪽
RECI S. GALLORUM APUD. VENETAM. REM P. ORATOREMI N. Iv. D EMOSTHENIS. PHILIPPICAs. LATINITATE. DON AT A SQ ΑΜ digcili in loco uersetur eorum indi stria, qui de graeco uertunt, neque tu, ut arbitror , ignoras, Ioannes Moruillari, uir clarisiime,cui uel exercitatis litterarum, uel ipsa natura, uel potius utraque simul hoc dedit,ut in iudicando excellereo ego experiens ita sensi,utrivi aliis antea in hoc genere peccantibus acerbior fuissem, ac durior , iadem postea, re tentata, eo libentius ignouerim, quo magis eandem ipse culpam extimeseerem . occvrrunt iis, qui de graecis latina faciunt, duo inter se
maxime contraria uitia et quorum utrumque cum
euitandum aeque sit, ita periculosa tame cautio est, ut fere, declinare ab altero dum vis, in alterum in- cur N. nam ct qui in eo laborant, ut graeca verba totidem paene latinis reddant,quod fideles intem res haberi uolunt, inepte faciunt, atque in illa ipsa nimis attenuata diligentia grauiter pecant; quoniam quidem res ipsa primum sit obsecurior; quod cum interpretis osscio pugnat; deinde latinae ora. rionis dignitate cultuq. destituta sordescit: O qui horum in Merbis referendis religionem improbant , putidamq. appellant , libertatem ipsi quandam, erlicentiam
67쪽
M P AVLI. MAN UT II licentiam magis amant; his plerumque coutingit, ut, dum ad ornamenta toto animo intendunt, ab ipsa sententia longius aberrent ummum arrificium,
summamq. pinidet prudentiam, si quis, inter has
di cultates constitutus, quasi medius inter duo Syrtes ita nauigat, ut naufragium non faciati. quod aetate nostra cum ex transalpinis hominibus multi, ex nostris etiam non pauci tentauerant; tamen , cum omnes excus, uix unum aut alterum ex unia uersa multitudine reperio, qui perfecti munus inae retis expleuerit. Atque ego videbam fore, ut in illam ipsam peccantium interpretum turbam se conjcereret O communem esse caussam confiteor a
sed mea tamen hoc probabilior est, quod alij stad id, quod in hoc genere perfectum es, peruenisse sunt arbitrati; ego, quam a perfecto longe dinem, ipsemet intelligo: ut mihi saltem incorrupta fueritidaea,aliis non solum perficiendι ratio defuerit ; ue- rum etiam iudicandi. sed, quia fieri potest, ut, quemadmodum alij falluntur in eo, quia sua scrii pia nimis indulgenter probant; ego contra fortasse fallar in eo, quia mea seuere nimis improbem: eά- specto,quid tu sentias,Moruillari sapientissme: ut, me inter me O alios interpretes aliquid interesse duxeris siue me quoque in eodem,quod aiunt, haerere luto iudicaueris; ego quidquid statueris, ad
tuam sententiam meum de me ipso iudicium in iι- tramque partem accommodem . Equidem probari a te, atque etiam laudari Ma scripta uelim : ,
68쪽
qui minime Ibleo esse ambitiosus, tamen igniculis
quibusdam cupiditatis incendor, ut meum nomen in ore tuo versetur . non enim, a quouis homine laudarι, optabile est; turpe etiam , a quibusdam . me quidem non tam psa laus, quam laudantis auctoriaras ascit.quare, tum tu is sis, de quo duo Reges , at quales Oges c omnium ,qui in Gallia regnaus rint, maximi, pater, O filius, optime senserint ρquorum alter legationem tibi ad Venetam remp. detulit, alter eundem honorem postea confirmauit, cumq. in ipsa legatione publicam personam omnire, loco, tempore ita sustineas, ac tuearis, ut Iummam in te grauitatem omnes laudent, nec tamen humanitatem quisquam desideret; magni refert ad ingeni, mei commendationem, quid tu , uir prim rius , oe omni laude circumuens, de hac mea te nui uigilia sentias. potest obscuram per se lucubra tione tuum testimonium illustrare . quod ego si asse quar, ad illa praestantiora, quae maiorum ustrii rum Iunt,quae scis a me iam esse instituta, iam at crior : quae ipsa posteri cum legent, non enim dicam, se legent; quia,quodsumme cupio ,s me e tia perare iucundum es 9 de tua, non una,aut altera uirtute , sitasapientia , quae omnes uirtutes rcontinet, me narrante cognoscent; oe, cum cognouerint, ipsi quoque praedicabunt . Venet's,
69쪽
LYTE Princeps, ct Cardinalis, modo augeri,modo minui, nec eodem perpetuo esse , satis inter omnes constat.patet hoc quidem oculis primum, deinde etiam mentibus. Ocutis notamus euentae mente,
cur quidque eueniat, quo ue referenda sit cuiusque rei mutat io,intelligimus. itaque lapides, ct metalla, quae omnium duripsima sunt, quae uis hominustangere uix potest, haec tamen conficit, O consumit uetusto. quidquid enim ex partibus aliquando coiit , ct concretum est; id easdem in partes aliquando dilabatur, ac dissipetur, necesse est. habet
hoc materia ista , unde res omnes constant, ut fominae mutationem quaerat: idque, quod sequitur , secuta, migrat in alias natura' quasi, quod appetist, eo numqua esse contenta uideatur . neque uero haec naturales tantu ad res condicio pertinet , sed inuenta quoque hominu , speraq. attingit. mo- ver , consuetudines, loquendi ratio, quam linguam uocamms, leges ipsae, quι ne quid unqua exhominu memoria deleat , in aes incidimus , omnia demum , quae ab arte naturam imitante fluxerunt , quotidie mutantur, ac tolluntur, non modo ab e rernis caussis, contra uoluntatem nostram, uerum etiam
70쪽
etiam a nobis ipsis, quia tempus ita postulet. sodartes liberales, optimaq. studia, quae nusquam magis , quam in Italia,bonor aluerat, atque auxerat, aetas nulla magis affixit, quam cum komani Imperatores, imperi, sede in Thraciam translata, Italiam barbaris nationibus diripiendam,ac devastandam reliquerunt. quod nisi superioribis annis Principes, ac Pontifices aliquot, maxime vero Leonis X egregia, propeq. diuina liberalitas huic malo subuenisset: quem Laurenti' Medices, patris sui, clarissimi uiri,.exemplo commotum, etiam uerae laudis cupiditas impulit, ut iacentes ingenIso arres , magnis propositis praemiis, excitaret: barbara, credo, quod ad litteras attinet, magna ex parte nunc esset Italia. dignito omnis pbilosiophiae, bylendor omnis obsoleuisset eloquentiae.sed neque ille huius praeriari operis summam potuit absioluere, er plus morte, disciplinis liberalibus nimis immatura e ct interitum illius tempora sunt eiu modico ecuta, ut, quae paullulum iam luxerant honestarum mentiarumstudia, ea perpetuis multorum annorum tenebris quasi nox quedam obscurauerit prorsus, atque exstinxerit. Dialis enim bellorum tempesto non exercitationem modo litterarumsu flu- fit, uerum etiam,quae sunt in excolenda uirtute positae laudes,eas labefisctauit omnes, atque peruem tit. ac nunc suoque, cum pacis aliqua spes , longo sane interuallo, assulsisset, misera rursus eodem malo tentatur Italia, ueteresq. calamitates aduersus