장음표시 사용
51쪽
De remotione signorum, quae post variolus remanent. Remanent cicatrices eX Vulneribus vel ulceribus Variolarum quandoque, sicut eX aliis Vlceribus vel solutionibus continuitatis, quae cuti in maculiS nigris foetidis deturpant. Et ego quidem dico, quod colorem ipsistrum remouent uniuersaliter illa, quae dicentur infra cap. de decoratione cicatricum, Utilae rum Uel Ulcerum, et proprie, quando non sitiat condalia, et etiam valebunt multum, quae dicentur infra de decoration8. Sed ego quodam medicamine usus sum composito, quod es Rec. Lithargyri abluti, radicum cannae siccae, farinae eiceris, ossa vetusta, farinae orygae tostae ana , teramur et aggregentur, et liniatur ex eis facies in nocte cum aliquo eX liquoribus, quae infra dicentur, et in mane cum aqua calida
lauetur, aut in balneo, si es postibile.
Concauitates autem, quae in cute remanent, pos Vari 'las,
sanat cum praedictis regimen impinguatum, et nos de hoc, si deus voluerit, in libro de decoratione proprium faciem si Scaput.
52쪽
Variolae et 'morbilli sunt vesicae natae super rutim exsanguinis ebullitione, cuius ebullitionis fermentum et materialis catis a est aliqua pars sanguinis menstrui in aliquibus partibuS vel porositatibus membrorum in Prima generatione derelictus vel retemus '). Et hoc vitimuin dico, quod paucissimi sunt, si suo naturali tempore Uiurint, qui evadant,
quin habeant variolas et morbillos. Et quia tamen sunt communes omnibus, videtur, quod fermentum istorum contrahatur a Prima generatione e X supersivitate vel infectione san
'b Re potita ost altera editio ex priori, tertia reficta et paullo liberius mututa a lo BAVERO , secuto editionem GVIL. DESIDERII, quam, ut illam Lugd. I 49O. nunquam vidi. De reliquis cs. Lin- ρη. Renovat. p. iO36. II ter. Bibl. Chirurg. T. l. p. 163. et Bibl. Praet T. l. p. 4S . EAtat etiam hoe fragmentum in Coll. De Febriabus, p. as . sub nomine cuiuSdam Philauit, temere ac imprudenter sumto libelli nomine pro nomine viri. Fuit vero UALESCvs DE TARANTA, Lusitanus, doctor Monspeliensis, cIarus suo tempore medicus, maximi habitus ab CONRINGIΟ introd. c. 3 p. IO3. FnwiND His . Me dic. p. 3os. Opp. Paris I γῆς. q.) et ASTRUC v. ELOY Diction. v. Vale s. p. 438. T. illi. 3 propter hunc librum, obseruationibus bonis pleniitimum, et a. I IS. inchoatum post praxin 36. annorum factam. Unde quando vixerit, satis liquet. Vtrum vero fuerit regis CAROLI VI. archiater, de eo dubitat
53쪽
guinis menstrui. Nam eX puriori parte fetus nutritur, fe-culentia autem in porositatibuS retinetur. Causae variolarum et morbillorum quaedam possunt ese primitivae, quaedam anteceientes, quaedam conivuctae. Causae
primistiuae sunt nimia alteratio aeris in suis qualitatibus soluin vel ad corruptionem , Vel alterationem et putrefactionem, ita, quod iste aer corruptus et putrefactus calefacit sanguinem et humoreS, et facit in eis accidere ebullitionem. Similiter stare diu sub sole. Causae antecedentes sunt frequens repletio ciborum faciliter corruptibilium, ut sunt lac et piscessimul domesti. Similiter repletio mali sanguinis, similiter dimissio flebothorniae consuetae in sanguineis et repletis, et similia. Causae coniunctae sunt ipsam et ebullitio et cales adlio in sanguine et humoribu S, et in sanguine menstruali, fermenia tante alium sanguinem, similiter et humoreS, et corruptio sanguinis, et humorum eX iam dicta fermentatione procedens. Signa in morbillis et variosis sunt, quod antecedit eis dolor in dorso, et accidit ei S prurituS aurium Vel narium propter vapore S, qui eleuantur ab illa materia ad dicta membra, et adest timor in fornno, quia materia est horribilis, et ideo fumi et vapores, qui ab ea eleuantur ad caput, faciunt timorem in somno, et sentiunt PUnctionem in corpore, quia maiateria est quasi Venenosa eum sui acuitate, et aliquando graui Latem in membris sentiunt. Adest rubedo in f die et in oeulis dum quodam , tumore. Habent etiam extensionem bra. chiorum et oscitationeS, et dolorem capitiS. Et apparet primo parua rubedo, deinde fiunt paruae eminentiae, sicut gra. num milii, deinde crescunt et fiunt paruae Vesiculae, plenae aquae, unde deinde incipiunt desiccari, et fiunt, sidui pustulae et crustae, postea eadunt. Et quando sunt manifestae, accidit raucedo Vocis et constrictio anhelitus, et angustia in F a toto
54쪽
toto corpore, et dolor in gutture, et i Pectore, et in gingiuiS. Iuditia in variolis. Primo Variolae, quae cito apparent, sunt salubriores, quia inrtitudo virtutis cito eXPellenti S arguit cum obedientia materiae. Secundo Variolae quanto Pauciores, dummodo infirmi bene gubernentur, tanto melioreS, quia paucita S corruptae materiae indicatur. Tertio Variolae, quae cito maturantur sine magna angustia, sunt salubriores,ma Xime si febris recedit cum earum aperitione 'P. Item albae sunt bonae, quando sunt paucae, et non continuantur ad invicem. Nam si continuantur ad inuicem, ita, quod faciant
Unam crussam , tenente S magnum spatium, sunt malae. Ita etiam duplice S, s. quando in Ventre Uni US alia reperitur. Ouarto Variolae rubeae sunt melioreS , quia sanguinem signant. Illae autem, quae tarde an parent, et tarde maturantur, et quae habent colorem nigrum vel viridem aut violaccum, nimiam ad Villionem aut mortificationem signant, ideo
malae. Quinto dicit Avic ENNA, quod variolae sunt, sicut
unus modus crisis. Se X to secundum AVI CRNNAM variolae ut plurimum accidunt insantibus, deinde iuuenibuS, raro autem senibus, et frequentius humidis plus, quam siccis, et plus in Vere, quia Virtus e si fortior. Et tam in fine autumni propter comestionem fructuum et tempori S inopportunitatem. Tunc etiam mortalitates frequenter inuadunt, quaS Vr plurimum antecedunt Variolae et morbilli. Septimo inorbilli mi. nu S accidunt in oculis, quam variolae, quia oculi sunt rarae substantiae . et materia morbillorum est subtilis. et evaporabilis, et sic cito eXterius evaporat per raritatem oculi. Octauo
dicit Avi CEMMA, quod morbilius nihil aliud est, nisi variola colerica, et non est aha disterentia, ni si quia materia morbilli est colerica, et ideo est minoriS quantitatis, et ideo non
55쪽
multum eleuatur super cutim, nec prosundatur infra, et ideo est maior inflammatio et maior angustia, et oculi magi S .la-Crimantur, dolor tamen dorsi est minor, quia in ea non est tanta repletio, sicut in variolis, quia in variolis impletur Vena sanguine, quae Vadit per dorsurn e Orpori S. Curatio variolarum et morbillorum. Primo ponantur aliqui canoneS generales. Primus est, A VICENNA in sententia, quia Variolae non solum accidunt in cuti et in parte eXteriori, immo etiam in partibus interioribus et in omnibus membrissimilium partium apparentibus et occultis, ideo diitis membris interioribus, aliqua subuentio est adhibenda. Secundus est formaliter Avi CENNA in se intentia, et conuenientiu S, quod in hac administratur aegritudine, est flebothomist. Tertius est AV1CENNAE, propterea quod flebothomia retrahit illud, quod exterius eXpellitur ad intra, ideo post tres dies inceptionis aegritudinis est dimittenda. Quartus, OPUS, Vt Patiens bene cooperiatur et elongetur ab eo aer frigidus, quia
poro Sopitat, et eXitu S eorum retardat. AVICENNA ibidem. Quin tu S, non tangat eorum corpora oleum, aliquo modo faciendo inflammationem et pororum clausionem. SeXtus, si ex nimia coopertura pedidit supercalefactio aut sindope, et non est eXcusatio, quin detegatur Vel e Xponatur aeri minus calido, illud debet fieri paulatim, et non subito. Septimus, quando variolae vel morbilli incipiunt eXire et apparere, et non reperitur propter hoc alleuiatio, immo lingua inuenitur inflata, decliuis ad nigredinem, tune cave, ne calefacta S. Avi CENNA eli presse in capite proprio. Octauus est Av1CENNAE ibidem. Oportet, Vt alienes ab illis, qui habent variolas et morbillos, emplastrationem, maAime emplastrorum frigidorum et stiplicoriam, et VentriS et ali Crum membrorum. Propter timorem constrictionis anhelitus subito, et
56쪽
ne materia retrocedat, et cave, ne adcidat fluxus ventris vel
mictu S sanguinis. Nonia S, quamuis repercustitia vel stiptica exterius applicari non debeant, tamen circa Oculorum vel intestinorum protectionem ista regula non est obseruanda. Decimus , si post signa Variolarum vel morbillorum eXitu S re
tardetur, danda sunt, quae accelerant eorum eXitum. Vndecimus, est cauendum, ne Veniant in fluxu ventris, quia Ista materia corroden S et Venenosia est, et sit currat ad stomae mmvel intestina, vulnorabit et eXcoriabit ea, et ad interitum reducetur aeger. Cura particularis Variolarum et morbillarum. In primo iiixta tenorem secundi canoni S, quando apparent signa Variolae vel morbillorum, tunc fiat flebothomia de basilica, repletione sanguini S apparente in prima vel secunda die, vel in tertia, ante a P Paritionem Variolarum, et post nequaquam. Deinde inuoluatur in panno laneo de persico Vel saltem rubeo, vi per visionem panni rubet sanguiS ad eXtra moueatur, et sic teneatur in calore non superfluo iuXta tenorem sexti canonis. Et si bene non e Xeunt, et habent angustiam, dentur illa, quae faciunt ebullitionem, et aperiunt opilationem, sicut est: feniculum, apium cum Zuccaro et decoctio radicis et seminum istoruui cum ficu bu S et melle. Et pro cibo detur hordeatum et alienatum in potu aqua hordei. Et volunt
omnes, quod isti Vtantur carici S, quia habent proprietatem propellendi materias malas ab interioribus ad exteriora. Et eum hoc dicitur, quod aperiunt o Pilationes epatis et splenis, et utatur festicis et lentibus in duabus aquis cum oleo vel pulla coctis, fiat talis potus. R. eari ei S numero Il. pistaeearum Sij. seminum feniculi et apii, et laceae an . Suj. lenticularum sine cortice ῆj. et sῆ. gumini dragaganti S I. ros rub. sandali, spodii, laminum citoniorum. an. ῆβ. Coquantur in
57쪽
8. m aquae ad tertiam , detur mane et sero. Ad finem coctionis pone croci S j. Interius secundum GERARDVΜ
quia extinguunt ebullitionem et ardorem sanguinis, et materiam cXteri u S eXpellunt. Et hoc etiam confirmatur per AvICE N NAM. Et cletur rob de libes et de acetosa, et rob dea gre sta, et aqua fructuum scelusorum, et rob de piris et decit Oniis. Ista enim ingroflant et in frigidant sanguinem, et prohibent ipsum ab ebullitione, et tuentur stomachum et in testina. Et ad idem valent lentes tertiae decoctionis, abie- istis primis et secundis aquiS, et fiant acetosae cum aqua granatorum, et suma Cli, et similibuS, et sumatur pro cibo, ut materia trahatur ad eXtra, et in interioribu S non accubet. Et ut variolae cito appareant, GER ARDUS CREMONEN sis iubet linteamen madefieri in succo feniculi et apii lepidis, et aegrum in eo inuolui. Et A VICEN NA ponit istam medicinam. Laecae ablutae SVj. lentium eXcorticatarum SViij. gummidi gaganti Siij. decoquantur in media l5. aquae, donec redeat ad quartam partem librae, et detur in potu, Vt membria tueantur a nocumento Videlicet variolarum et morbillorum. Oculus defendatur sic. Licium et acassia, et crocusan. Sj. camphor. Θ ij. dissoluantur in aqua rosarum, et De quenter cum pluma oculis instilletur. Si iam forte in oculo apparet aliqua Vesicula et rubedo, intus ponatur collirium album, quod iam fuit dictum in secundo libro cap. a. de ophtha mia. Et dicit AVlCENNA , quod oleum fisticorum valet multum poli variolaS et post aduentum nocumenti in oculo, et
rectificat oculum. Gutturis et Oris nocumenta tueantur cum
collutione facta cum diam oron, Cum aqua hordei calida mixto Et si in gutture sentitur dolor, bonum est, quod sumat lambendo diamoron et de moris in suo tempore, et sumat
58쪽
mlt succum glanatorum in suo tempore, et similia. In nares autem intromittatur succus menthae cum sandalis et rob de agresta , et aceto, et odorare acetum solum est magni iuvamenti secundum AviCENNAM. Pulmo tu. uatur cum diapapauer. et si ibi iam sit laesio et raucitas, recurre ad capitulum de rauredine, et coquantur liquiritia, iu- iubae, sebestis et caricae in aqua, et addito dragaganio. GargariZet, ct paulatim deglutiat de aqua illa. Sumat etiam de lacie caprae tepido, dummodo non impediat febris. In testina tueantur cum citonio cocto sub prunis, et sumpto cum Zucearo Vel cum citoniorum. Et si incipit fluxus ventris , restringatur, sicut dictum est in suis cap. in lib. IIII.
Postquam autem variolae eXiuerunt Perfecte, et iam transierit septimus dies, et apparent Iam matura, tunc secundum Avi CENNAM et secundum alio S autores medicinae necesse est, Vt rumpantur cum acu auri, et auferatur humiditas. Per hoc enim aeger alleviatur, et humiditas corrupta expellitur, ne caro ab ea corrodatur et corrumpatur, et ne
foueam in ea dimittat. Aliquando scinduntur cum forpici.bus capita eorum, ne iterum claudantur. Deinde fiat sina pisaea cum sale et puluere lentium, et fabarum, et orobi, et litargiri, et cerusia, et de isto puluere adspcrgatur in lecto eorum. PIOc autem documentum est contra opinionem omnium laicorum, qui nolunt, quod perforentur. Et istius opinionis laicalis fuit autor de proprietatibus rerum '), qui dicit sic : Caveat autem nutrix vel medicus tam paruulo, quam adulto, ne talium pussularum l. variolarum vesicular nec propter pruritum, n e propter aliud rumpantur seu alterialitur, maxime cirga faciem.
uilod si perforentur variolae, perpetuis te Noribus vestia apsa rebunt. Et est opinio propter causas iam dictas.
) i. e. Barthol. Anglicus, de quo vid. Cl. Carm e Bibl. Litt. T. p. Is s.
59쪽
Vestigia variolarum sic remouentur. Primo posteXsceationem earum Vtatur patiens regimine impinguatiuo, Ut foueae curne impleantur. Istas medicinas ponit AviCENNA ad re. mouendum dicta vestigia. Primo radix cannae, sarcocolla. sem. melonum, risum ablutum, aqua hordei , albumen oui,
creta et lutum armenum, litargirum, Zuccarum labarZet, et
de oleis est oleum de lilio, oleum de Dicis, adeps asini cum oleo rosarum et vere valet oleum balsami. Et dico, quod Valet oleum, quod est contra paratisim, et Valet omni cicatrici et ad remouendum didita vestigia. Et eius recepta scripta est in sexto hh. huius in cap. 4. de gomorrea. Et Valet spuina maris, quia lenit et abstergit, et valet in antiquatis costus et sal armoniacum, et thus, et sapo, et baurach, et ossa vetusta combusta, semen ratani, et farina rasani exsiccati, et aristo. lochia, et lupini. Ex istis fiant trocisci aut Vnguenta etc. Et fiat tale magisterium, omni die aliqua iuuenis persona anhelet in faeie illius, cuius vestigia volumuS remouere, et capita amborum sint Vno linteamine duplicato cooperta, et anhelet , donec facies sidet. Et tunc a Ccedat barbitonsor, et applanet foueas in radendo, ac si vellet radere pilos barbae. Aliqui hoc faciunt cum frusto cannae, et sit hoc saepe. Et aliquando intrent balneum, et quando Vis abluere faciem, dissolue in aqua amydum et risum fractum, et ablue cum illa aqua. rad. serpentariae l5j. fabarum I51ἶ. succi saponariae quartis j. aquae ros . quartis j. distem perentur et distillentur,
et cum illa aqua liniatur facieS frequenter. aXungiae asini,
et si non habes, aXungiae gallinae j. dragaganti, gummi
arab. florum fabarum an . ῆj. et 1ῖ. Fiat decollio in aqua furfuris, et cum illa ablue faciem, quando Volueris illa medicamina remouere. Hoc unguentum ponit RASis. P litargiri nutriti, rad. arundinis siccae, ossium Vetustorum adustorum,
60쪽
farinae ei cerum et risi, sem. melonum mund. been, costi an .
Omnia puluerigata cum muscillagine fenu graeci et sem. lini in Corporentur, et, facies liniatur et epithimetur, et in crastinum cum aqua supra dicta lauetur.
Declaratio in variolis. Primo quaeritur, a quo humore variolae viplurimum generantur, sanguine Vel colera, et videtur, quod a colera, quia dieit AVICENNA, quod Variolae generantur per viam ebullitionis, sed colera est maioris ebullitionis, quia calidior et mobilior, ergo etc. Oppositum
dicit AvICENNA, et omneS autoreS, et Probatur ratione.
Omnis morbus, qui magis sequitur febrem sanguineam, magis fit ex sanguine. Sic est de Variolis, ergo ete. Consequentia patet, et minor probatur per Viatiacum , qui dicit, quod Iariolae sunt ex accidentibus, synochum concomitantibus. Pro isto dubio intellige, quod
Variolae generantur per Viam ebullitionis sanguinis fermen. tati a reliquiis nutrimenti fetus in matrice. Quae quidem reliquiae remanent in porosiitatibus membrorum vel mixtae cum luimiditate radicati vel fluente. Et quando natura fortificatur vel ex qualitate aeri S, Vel eX influentia adiuncta; mouet illas superfluitates et sangui inem massae sanguinariae calefaciendo et miscendo ad inuicem. Et in ista ebullitione mittitur sanguis corruptus ad superficiem cuti S, et fiunt apo leniosae vesticae. Si autem in ista materia mala abundet phlegma, fiunt maiores variolae, molleS, et latae, et albae: Si sianguis, fiunt rubeae, non ita latae: Si magis abundet colera, hunt morbilli, quia secundum A VICEN NAΜ morbilli scint variolae colericae. Et per hoc patet resPonsito ad quaestionem. Sed
tunc, quid dicendum ad GA L. V. poglon. qui dicit, quod omnes istae generantur eX Phlegmate, maxime salso. Ad hoc