장음표시 사용
131쪽
Theatra percupit, inquiens : Saresse da desiderare, che ci fostero Ualeuti , edon si Poeti ricchi ae iuvenetione, i quali o per
amor della gloria , e per inesinaetione a primovere ii ben pubblico compone fero Com- medie morali, cloe di buoui costumi . . . Commedie adunque o in profa , o in Ter .s, is quali opessero far ridere, correrae fbro it ridicolo de' cu mi , diale Gaude mal concertate , delis opinioni siolte delvolgo, e deuramente porgessero huoni an
mae stramenti, o almeno nu9cere non pote
fero, renderebbero it Teatro una Scuola fe-greta dei ben operare , e pero utile alia Repubblica. IV. Hoc idem repetit c. 26. pag. 372. his verbis: Ripeto, che nrtilior ripiciosa-νebbe, che dat generoso Principe s facia
ro compone da chi ha la convenevole abilita . . . . delle Comedie inseme placeυoli, e m0rate et o almeno ficiliere tra le gia compose daξι' Italiani, Frances, vagnu
alte ad emendare te pernicio se , e te ridia cole passoni dei popolo . . . . Le heu fa te Tragedie, e Commedie polrebbero anche
ccuta , e penetrante detr attre.
V. Doctissimi Μuratorii ingenium , eruditionem , & scientiam semper summo habui, habeboque in pretio. In quibusdam tamen Christianae Moralis prae ceptionibus, etiam cum erat in vivis, ab eo discessi, quamvis mutuo inter nos obtineret Epistolarum communicatio. Consilium itaque ab eo propositium corrigendi Theatra, Tragoedias , & Comoedias
Probo , quatenus eo pertinet, ut minus
Obscoenitatis , & turpitudinis in iisdem appareat. Rejicio vero ut dulce somnium si contendatur componi cum Christiana professione Theatrorum usum posse , nisi aliud omnino genus Comoediarum , &Tragoediarum hactenus in publicis Theatris inauditum excogitetur. Alia argumenta , alii Actores, alia vestitus serma, alii cantus, aliae choreae exclusis fabulis, alia denique omnia subiti tuantur necessum est, ut Christiana Comoedia siit. Seligantur ,
inquit, ex Italicis, & Gallicis, Hispani- Anglicis Comoediiς , quae apti
res populorum moribus emendandis iuducantur. Optimae Tragoediae, & Comoediae utilissimae Co iones populo evadere
queunt, & eo essicaciores, quod ridicularia efficacius moVeant , penetrentque . Qui sic ratiocinatur, aquam cribro colligit, dealbatque Ethiopem. Quid ' Ιnteerisum, facetias, & jocos, inter majest
tem Scenarum, & pomparum luxum,&Dilum reflorescet morum integritas PMi mi , & Mimae e proscenio Poetarum fatabulas , & tricas amatorias actitantes , Auditores ad meliorem frugem reUocaiabuntὶ Acutissime S. Augustinus haec dulcia somnia vellicat hoc epiphonemate rNumquid Ἐθη Diabolus factus es Chrissimnus P Profecto Catone non egemuS , ut quam sint lepida commenta isthaec. & ridicula dignostatur . Eligantur ex indicatis optimae Tragoediae , & Comoediae .
An non omnes eo coni pirant, ut humani cordis indomitos affectus, seu , ut dicitur, passiones aut libidinis , aut ambitionis , aut Vanae gloriae, aut Vindictae , aut desperationis excitent, exstimulent , inflamment Finge Drammata Poetica honestissimis vocibus esse composita. Propterea ne non amatorium , non molle , non effeminatum est argumentum, quo4
vocibus subest ὶ Accedit non quamlibet veneni partem esse noxiam , sed omnes permixtae mortem inferunt , ut jam s pra ostensum e t . Poetica Drammata . tametsi honestissima essent , inficiuntur Mimorum , & Mimarum gellibus , motibus , iocis , ceterisque praestigiis saepius indicatis, & Alatronularum lascive ornatarum cum suis amasiunculis in Theatrorum pulpitis sedentium aspectu.UL Omnes clamant moderandas Co moedias, & Tragoedias , corrigendosque Theatrorum abusus. At nemo hucusque hujusce moderationis , & reformationis regulas praescribere dignatus est. Ad hanc
reformationem primum omnium in exilium pellendi estent Mimi, & Mimae .
ut pote infames, proscribendus musiebris vestitus, & cetera omnia, quae luxum , lasciviam, & vanitatem praeis uni o mo-deile, & pudice ornatae ad Theatrum accedere Matronae , & a viris penitus seiunctae considere in pulpitis deberent . Vix desiderare , nedum sperare talia licet. Mera itaque chymaera est haec Theatrorum reformatio, quam omnes Sapiestes derident ; faciliusque aboleri , qu rareformari Theatra valent, ut habetur in c. a. de Majuma Cod. Theod. , ubi dictitur : Sed ut proclive es ad deteriora --
132쪽
manum genus, ut facilius sit a voluptate penitus abstinere , quam ea concessa intra honesi limites contineri . Adversus hujusmodi obscoenitates iterum erumpentes fuit Joanni Chrysostomo iterum atque iterum declamandum . Guamobrem essecit tandem , ut ei crim tandem penitus vetarentur , dato adυemus eas oti odi ab Arcadio Imperatore rescripto . Quoniam vero Imperator non omnia, ut petierat Chrysostomus, spectacula , sed illud dumtaxat de initima abolevit anno 399. ideo Sanctissmus Patriarcha declamare adversus Comoedias ann. θ. OO. & Ι. non destitit, ut ipsemet Homii. 44. in Apostolorum Acta
VII. Confirmant hanc veritatem duo celebres Iesultae . Ρ. PETRUS DEGUZMAN Serm. 6. f. 8 haec idiomate Hispanico , & latine a me reddita scribit : Tot Rculorum experientia consat , fieri ne tuaquam po se , ut ad housatis resulas comoediae reformeutur, modereu-tur , iocis, facetiis , dicteriis inhonsis
subiatis. Fuerunt enim , sintque in praesens Teluti bisa, cuius s unum praecideris capAt, aliud renascitur ἰ aut brachium gangraena infectum, quod falubrium es torum , quam iacemfam partem a retare .
Facilius itaque Comoediae e Republica Chri-fiana exterminari , quam reformari queunt , scuti praestitit Catholicus Rex Phili pus II. immortalis memoriae. VIII. Ρ. Joannes Marianna lib. 3. de Reg. inst. cap. Ire inquit : Censeo cum multis fore e Republica, s Hiseriones pre
tio venales penitus remoυeantur . Omnes
enim pecuniae casisa omnes turpitudines fuscipiMnt , instillantque aliis et quaestuaria
arte exhauriunt pecunias , O' veluti sepiatis voluptate Hobus latenter extorquent , qkaS non minori turpitudine infumunt :otio O de sidia ut torpeant Cives e sciunt, Mae emurrim vitiorum radiae es : vitiis omnibus , fraudibus et iam muniunt, ii-ιidine maxime , quae auribus , o Alis suscipitur . . . . Muod se non obtinsmus , at ludi scenici penitus amoυeantur , splacet nihilominus eam obleritationem populis dare, quod ius, aequitas possulare videtur., impetrare certe cupimuS , ut delectus aliquis si, ne promiscua licentia qui is agendi Hiurionibus concedatur ;fia legibus certis eiron cribantur , f-nibuS , quos nemo impune transgrediatur .
Tamets nhllis legibus putabam surorem hunc fatis frenari. Prudenter quidam , οbere, inquit , quae res nec modum habet , nec consilium , ratione modoque traflarι
intendeva egregiamente P arte det navigare . Verum enimvero axiomata, quae ibi
scribit Cl. Auctor pro subditis Augusti ,
secus pro Christi Discipulis opportuna utcumque esse possunt . Siquidem callebat egregie Augustias artam , ut Auctor nB-ster inquit, nσυigandi, idest artem Populum Romanum , & universam Rempublicam in Tyrannidem redigendi . Intellexit Imperator perspicacissimus, Viam isthue perveniendi non aliam esse, quam Populorum amorem e ut hunc vero sibi consiliaret, iolatia, tripudia , spectacula,& cetera omnia, quae corrumpendiS moribus , & obcaecandis animis opportuna erant, liberalissime impertiit, ut Populi voluptatis, & carnalium illecebrum praestigiis capti tyrannidem uiuparet . Haec ne Publica Felicitatis promovendae via PMirandum est, Augustum flagitiosissimae vitae Ρrincipem , qui coercere propriam familiam intra honestatis limites ignoravit, cujus uxor profligati pudoris mulier,& Filiae ipsae publico probro, & ignominiae obnoxiae fuere in Christiani regiminis exemplum proponi. Cedo. Praestantissimi illi , atque invictissimi Heroes , qui Imperii Romani fundamenta, & bases posuere, qui illud tribus integris , &fere quatuor ieculis amplificarunt, numquid Theatra erexere Θ Numquid Μimorum, & Mimarum obleξtamentis Populum effeminarunt ρ Audiant novi rei politi & publicae felicitatis Magistra Titum Livium in ipsius Historiae exordio . Ad illa mihi pro se quisque. acriter intenΜat animum , quae vita , qui mures fuerint, per quos viros, quibusque artibus omi, militiaeque s partum , austum Imperium sit. 'Labente delude paulatim Aisciplina melut digidentes primo m0rras quatur auimo ; deinde ut magis magisque Lapsi tum ire coeperint praecipites . Maec adhaec tempora , quibus nec vitia nostra , nec remedia pati possumus, perventum es. Arte. vero, quibus partum Imperium Ell
133쪽
ra vitia, quibus dilapsum sit continuo perhibet. Nulla umquam Respublica nec maior , nec fancitior, nec bonis exemplis ditior fuit, nec in quam tam ferae avaritia, Juxuriaque immigraverint: nec tibi tautus, ac tamdiu paupertati at palmoniae honos fueriν . . . mper divitiae κυaritiam , abundantes voluptates de erium per luxum , atque libidinem pereundi , perde ad
que omnia in xere . Sed querelae ne tum
uidem gratae futurae , cum forsitan nece Gyariae erunt . Quid si quae Plutarchus , quae Seneca, quae Plinius docent referre vellem P Revolvant rei politicae Magistri imperia omnia tum civilia , tum sacra , intelligentque labore , penuria, pauperi te, & parsimonia parta . Ubi Vero a plificata, & divitiis aucta, tum voluptate theatrica, luxu, pompis , luxuria dilapsa sunt. Sed ad alia pergamus .. Utique a Populo jejnnia, solitudo , paupertas , S cetera hujusmodi affligendae carni
idonea repetenda non sunt. At sciant oportet mundanae felicitatis assertoreῖ non
aliud esse Claustralium, & Ecclesiasticorum omnium Professionem, quam Viam,
quae facilius ti iecurius eo perducit , quo tendere Christiani omnes debent. Cla Brales votorum armis instructi intra solitudinis arcem inclusi dimicant : Christi ni medio , apertoque in campo praefatis armis denudati & hostium telis undiaque versum obsessi praestantur . Si Chri stanns , aut Christiana in Theatro , in
Conversatione promiscua libere. fruitur implici delectatione venerea iB terna , Itque damnatur, nisi poeniteat, ac Clauseratis & Monialis . Aspectus libidin sus a que lethi fer in laico . ac in Sacerdote est, circumstantia sacrilegii sublata;
quod ad aeternam damnationem perinde est. Cravius punietur Sacerdos qui majori gratiarum copia abusus fuit . Intelligant tandem Theatrorum assertores, ideo Religiosos viros con silia vovere Evangelica , ut exactius , & facilius servare Divina mandata omnibus Christianis communia queant . Omnes Christiani intaminata meustodire castitatem, aut virginalem, aut matrimonialem obstrini sunt . EI qummiam dissicillimum est inter tot corrupti
seculi pericula , silve virginalem , si vemaritalem puritatem illatiam defendere et
adcirco Relagiosii viri tot armis , quibus abundant Gaustra, se muniunt . Sed id
'aetum habet , Christianismi ideam &imaginem abolitam in plurimis esse. An Claustrales allocutus est Ρaulus I. Cor. I. inquiens: Hoc itaque dico vobis, fratres , tempus breve est . Reliquκm es, ut qia habent timores, tamquam mu habentes Ant; qui sent , tamquam non fleutes ς qui gaudent, tamquam non gaudentes s qui emunt, tamquam non possidentes ; O
qui utuntur hoc MAndo , tamquam nouutantur. Praeterit enim figura huyus Mundi λ An Claustrales Christus allocutus est,
dicens Contendite intrare per a linam portam . Si quis Dult post me venire, abneget semeti cim , o tollat Crucem suam , ω sequatur me P Num Crucem Christi portant , ejusque vestigiis insistunt Uiri Theatrales' Nisi nimium a via digrederer, Chrysostomi declamationem rescribe rem ad versus hanc Christi anorum , &Claustralium praejudicatam opinionem . Sed haec in transcursu delibasse sussiciat. X. Auctor Theatri Italici & ipse corrigenda & ad honestam formam Theatra redigenda , non abolenda contendit. Quod ut evincant, mirifica, & lepidissima paradoxa a Gallico Scriptore mutuo accmpta abso ue senore evulgavit . In Praefat. enim ad Tom. I. pag. XXO.. seq. haec docet
- auunt pii, e Religiosi uomini questa
,, cura di mi gliora re cib , cli' essi abolir
,, d alia sordide77a, e crudelia di alcuni degli Spetracoli antichi prendean motivo; polciache questi Zelanti su mol-- ti passi si fondano, i quali non come , dis este, o crudeli , ma gener almen-
,, te e assolutamente semesano conda
se nar te scene, e gli altri pubblici spe t- ,, ta coli. Questi passi, per non dissimular nulla, ci sono vera mente , ma,, conVien intenderne la raginae, e la.., i OrZa. BisOgna sapere, che anticamen-
,, ni divertimenti erano alta di Retiliori ue , che in iudevano necessaria mente Idolatria. suessa verites e pia che ad
., altri palme, e situra arti Antiquari
cior age investigatori deiis noti acie plupreci se e certe diale prische eta. Et Paulo ante, nempe pag. 18. scribit, pRucos dumtaxat Ethnica: Superstitionis my-geriis
134쪽
steriis initiat*s vim huius vociς Theatra lis percipere. ,, Non si e vedulo mai con essi metiere un popolo a sussurro ,
e destar furari di applauso di tanto in ,, tanto, e far diffare uni persona dibuon fenso in affetti at quos in af se fectus ' Et hoc sanctitati Evangelicae ,, haud repugnat Z ) come s.e vedulo D eou qualche Tragedia Italiana verbi,, graetia la ΜEROPE moderna . ) E,, come potrebbe mai configuis. tanto cones opere da Teatro , netis quali orma per
XIL Haec Mysteria ab integro fere seculo Gallis, a quibus ea hausit Anctor
noster , plane reserata erant. Quod, ut Pareat, repetam, Oportet, quod supra
indicavi , nempe Serenissimum Principem DE CONTI' anno I 669. Opusc Itim edidisse inscriptum hoc titulo: Traiatὸ de la Comedi des Spectacles felonia Tradition de P Eglise. Continuo Prodiit in Theatrorum patrocinium contra praefatum Tractatum Dupertario ab Anonymo edita . Dominus DE VOISIN Presbyter , & Doctor Theologus , &Regius Consiliator Tomum in edidit, qui praefert hunc titulum et La D sense du traite de Monseigneur is Prince
XIII. Dominus de UOISIN in ipsa
Praefatione specimen Dissertationis in fa- orem Theatri paucis perstringit his ve his r Cet illustre Prince a fait miro eVidemment par la Tradition perpe- ,, tuelle de Ι'Eglise, que les Comrdies,, Ont toujours ete condamnὸes & que se leurs Arieurs ont Ete excommunira , ,, & noteZ. ae infamie. U Auteur de la,, Dufertation preteud totit te contraire :
,, medies de notre tenas etant exemtes di
- C' est dono inutilmente que P A si leur de la Dissertation dit dans te pre-- mier chapitre, que les Spetacles degse Anciens oni fait partie de la Religionis Payenne o dans te Second, que la reis presentation des Comedies , & desis Tragedies, e toti un acte de Religion :- & dans te Troisieme, que les Anciensis Peres de l' Egli se defendirent aux Chre- ,, tiens crassister aux jeux duTheatre,parc is que c toti participer a Pidolatrie. D' oli,, ii conclud dans les Quatri e Chapi- ,, tre que la representation des Poemes,, Dramatiques ne peut eire defendueri par la raison des Anciens Peres de PA Egli se &c. XIV. Auctor Theatri Italici subdit
pag. 26. seq. - Μa ues altra khierasi d' autorita e sacre, e profane ci vieriis in proposito si gliata contra , dalle se quali par venga a rica varsi in tanto se obbrobrio essere stata sem pre negli a se lichi tempi presso Ie oneste persone la,, Scena , che non solamente elacrata de se Sami Padri, ma infamata ne rima- nesse generalmente per te Leggi Civi-- li. At che non pertanto ritpondo ,
is generi di rappresentagioni ebbero gliis An tichi in Teatro . Con P uno: si par
lava alp udito, eon i' altro agit occhi. , Secondo quello Commedie si recitava- ,, no e Tragesie, e Atellane , ch'eranori una giunta scherZevole , ma onestari quasi Farse, o intermergi . Secondoquesto in tutio, o in parte si es pri-- mevano te cola con gesti, positure , e , movi menti dei corpo , e con balli imi A lativi accompagnati da suono , e ear
,, Zoni; at che si diede nome di Mimi. se e di Pantomimi , e dy arti giocose, eis carti sceniche, e d' istrioni. Ora P,, infamia , e i rimproveri sui se condori genere caddero, e non sui primo. Mari perche pochi fono , che per acutedia aesi ingesuo, e per intima notidia desti
dannare si bruttamente Istrioni, Teλ- tro, Scena, Spettacoli, fece credere,. te recite Teatrali assolutamente pr
is scritte . . . . Quanto alle Leggi , b
135쪽
se sta osservare, che di tulte quelle, oveo deli' infamia agit operanti ne' Teatri ., imposta si fa men Zione , sian nes Di '' hesti, si an nel Codice di Teodosio, o in quel di Giustiniano, pur una sitrova, in cui Tragici si veggan no-- minati, ne Comici , ne Attori di A-- tellane ; da che si fa chlaro, come,, questi non ci Venian compresi e per-- che essendo mestieri particolari, e di- Versi, non poteano in casa si odiosa se senZa esser nominati , essere intest.
, Ut si parta per lo piu de' Professori
arte Ludicra ; ma fra questa tanto e lontano, che l' arte di recitare da' Leagislatori si computasse, quanto elie de-- cisero i Giuri icon sulti alta Legge de-- gli Atleti non computarcisi ne pure iis Timelicta
XU. Non aliud ingenii acumen, nec selectionem eruditionem Auctor noster , ad hoc quod attinet , pr seseri, quam quae est in refricandis vanis commentis aleculo fere editis. Audiamus Dominum
DE VOISIΝ, qui in Pr. . par xlax. sic persequitur : o Secondement, I' Auteur se de la Dissertation suppose que les Au- ciens Romarias vi ont jamais comprisse les Acte s de Comedies, & de Tra-- ge dies, sinus te nona d' Histrions & deis Sceniques. D' ou il infere dans te neu-M Vieme chapitre que les Acteum idesse Poemes Dramatiques n' elotent pol nise infames parmi les Romains; mais seu-- lement les Histrions, & les Bateleurs. Et les censures, dit it, doni ri Eglisese a frappe les Histrions & les Sceni- ,, ques, & l' infamie doni les loix Civita les les ont noteZ , ne tombent potntis fur les Acteurs de Comedies ti deis Tragedies. Μais cette i upposition n' is est qu' une pure illuson ; car ii estis constant par te temoignage des plus se celebres Auteurs de l' Antiqui te, queis les Romains Ont compris les Aeseursis de Comedies, & de Tragedies fous le,, nom d' Histrions & de Sceni ques.,Et ,, par consequent I' Egli se en Excommu- se niant les Histrions, & les Sceniques
o pulsiqu' iis e tolent compris sous te nomia d' Histrions & de Sceniques.si Et E est en va in que y Anteiar de se la disertation fati un si long discoursis de l' impuden ce des jeuX Sceniquesse dans le v. chapitre : Des Poemesse Dramatiques representeZ aux jeux Se-- niques, dans le VI. De la distinctionis des Acteurs des Poemes Dramatiques, si & des Histrions & Bateleurs des jeuxis Sceniques dans le Vo. Des erreurs desse Μoderne sur ce sujet dans le vor. si Et de l' extreme impuden ce de leuxis Sceniques & des Histrions dans te x.
is En troissieme lieu l' Auteur de lasi Dissertation suppose que Ars ludicra se ne signifie autxe chole que P Art de h oner. D' oti it infere que les loix
se civiles, en notant d' infami e ceux quiis montent sur te Theatre pour exerceris Artem ludicram , n' impossent cette
se peine qu' aux Boussons , & non passi aux Comediens. Μ1is c es une igno- ,, rauce grossiere de ne pas scavoir queis Ars ludicra signifie l' Art de represenis ter toutes sortes de leux, & particu-- lierement les Comedi es , comme onis te peut apprendre par la seule lecture si de Valere Maxime, & parit' interis pretation de tous les Iurisconsulta
universis Dissertationis specimen dumi xat perstringit. Integro porro Volumine indicata commenta, seu deliria amplissima eruditionis cum prophanae, tum sacrae copia propulsat; & in fumum disiicit e unde infert Dissertatorem merum esse fabulatorem. delirum, universis Antiquitatis & Paganicae , & Christianae
ignorantissimum, nec non SS. Patrum , Conciliorum , Sacrorum Canonum , &Legum Civilium depravatorem Vanimimum. Legerit, nec ne, Cl. Theatri Italici Auctor hanc Gallicam Dissertationem, nihil ad institutum attinet. Illud compertum est, exploratumque , ipsissimam esse & Ρraefationis ad Theatrum Italicum, & Dissertationis doctrinam , ut cuique utramque legenti planum fiet. Forsitan omnibus iis, qui profundis Antiquitatis Useriis initiati sunt, eadem lux affulget. Sed haec ad me nihil a tu
136쪽
nent. Illud satis mirari haud valeo , quod Cl. & eruditissimus Theatri Italici
Auctor , tamquam arcanam doctrinam ,& interpretationem selectissimam, Italis
divendat erroneum commentum non
modo a praedicto Dissertatore decem C; pitibus explicatum, sed ipsis PP. Cassaro, Segneri, ne dicam aliquibus laxioribus Casuistis, compertum. XVII. Ego supra Cap. 3. Patrum testimoniis adductis palam seci, & quidem
luculenti mi me , manifestam chymaeram esse ob idololatriam, secus ob impudicitiam improbata a Patribus fuisse Theatra. Non minus ineptum est commentum , & fabulolum, leges unum, non aliud Theatrorum genus infamiae damnare . Dominus DE VOISIN fula sermone hoc somnium dispellit loc. cit. Unum , alterum testimonium in transcursu promam. Auctor Theatri Italici pag. 29. scribit Non avrebbe Cicerone , uΟ- ,, mo pleno d' onesta , e di decoro, colse Commediante Roscio, e col Trage-- diante Esopo profestata palesamenteis famigliarita ed amiciria , te arte Uer se gognotis professata avessero. Legatur Ciceronis Oratio, & Verum esse reperietur, quod lib. I. de consens. Evangelis. cap. 33. S. Augustinus scribit : Cicero cum Roscium quemdam laudaret Hiserionem , ita peritum dixit, ut i dilus esset di-εnκs , qui in Scenam deberet intrare ; ita virum boutim, ut folus esset dignus, qui eo non deberet accedere, Pergit Auctor Theatri Italici pag. xxx. si Tra Greci, , pol non solamente a profestari non re-- cb infamia la scena, ma neppur Ver- gogna a chiunque si solle, come sit hase lingolarmente dat Proemio di Corne-- lio Ni pote . Cornelius Nepos hallait in Procem ior Ila Lacedaemoni tames nobilis vidcia , qt a non ad scenam
cat, mercede condusta. Magnis tu laudibus tota fuit Graecia , Violorem Obmpiae citari, in scenam vero prodire, populo esse ue taculo , nemini tu it Idem Aentibus fuit turpitudini. Quae OMNIA apud
nos partam sufamia, Iastam humilia , atque ab ho=restate remota ponunttir . Ini Not. 35. haec iubduntur : Apud Nos Icilicet Romanas. illis OMNE Hiserioni meenus infame fuit , atque expers honorum Cimilium. Vide August. do C. D. 2. Ι 8.
e Lis qui not. tufam. Sed quid in reaipertissimaa tempus fal.imus P
XVIII. Etiam Auctor Gallus In eu
tata Dissertatione Graecorum honorem Histrionibus tributum imperitissime obis trudit, ejusdemque Antiquitatis ignorantiam acrite 'vellicat Dominus DE VOLSIN cap. s. ve tuitis documentis adductis , quorum aliqua cursim indicabo . Ρlutarchus de Ins. Lacon. haec scribit :Comoedias, O, Tragoedias non admittebant Lacones, ut neque ferio , neque ioco eos, qui legibus contradicerent, audirent .
At degenerante more, ut fit, admissi ludi fuere, interdicto mulieribus ad eos accestu, qui tandem , ut Cornelius Nepos refert, eis concessus fuit. Sed uni Civitati Graecos alios opponere licet. Neque enim de eo quod invexerit tempus, quo omnia corrumpuntur praeclare instituta .
disputatur ; sed de eo quod Sapientes
conitituere. Plutarchus de glor. Athen. haec resert e De Drammatibus autem ita censuerunt Athenienses,'eise rem indec ram , intolerabilem , tit lege cautum esse , ne quis Areopagita Gomoediam faceret. Rurius idem Plutarchus in Apo-phteg: Lacon. narrat Lacedaemones ipsos
moedos infames reputasse. Quum aliquando. Callipides Tr ordiarum histrio celebris .... primum occurris et Agesilao , atque yalut fet, deinde proterυe in comitatum se ingustis et, atque Oseeutaret, sperans blande δε ab Agesilao compellatum
iri, tandem diceret : Nou agnoscis me ,
Rex, neque inaudiui quis sm Z Intuitus tu eum , nonne, inquit, Tu Callipides es mus ' Quod interdum ad dignitates evectus aliquis Mimus fuerit, non tollit, quin Legislatores , & Sapientes Histrionum , sicut & Mimorum omnium
artem , ut infamem , reprotriverint .
Si plura aves , lege citatum DE UOISIN. XIX. Haec omnia alto obvolvissem silentio, nisi prima Christianae sancti tatis fundamenta impeterent . Duo sunt
potissima, & perniciosissima scelera , libidinis nempe, & avaritiae, ob quae maxima humani generis pars aeternum periclitatur . Ambo haec monstra Auctor fovet , dum hic Voluptatis negotium Theatrorum defensione, avarae cupiditatis flammam, alibi usurae propugnatione accendere , & amplificare omni quaesita arte 1tudet. Et quod omnium pejus est, in utroque argumento SS. Pa
137쪽
trum doctrinam, & Ecclesiae traditionem eorrumpit, & subvertit. Insitam quoque Divinae Gratiae essicacitatem adimere infelici conatu pertentavit Et quod omnem superat fi 4em , ie , dum talia seribit, bellum Domini praniari, & Religionis Catholicae causam advertus Novatores agere sibi dulaissime blandia
XX. Et quoniam de Divina gratia sermo incidit, veniam dabit Lector , ii occasione data, vel arrepta, brevissima digrestione hie illum detinebo, ut facti
veritatem patefaciam, atque eXplicem .
Ad illusstem hunc Auctorem die Augusti elapso anno I73O. epistolam icripsi, qua significavi, me non ede Auctorem libri inscripti D Uia delis Anima e foui &c. De hac Epistola, quam privatim scripsi, quaeque, me prorsus repugnante publicis typis evulgata fuit, plura sileo in editoris obsequium. Sat mihi est, nullum in eadem Epistola verbum
extare, cujuS me poeniteat . Singularem existimationem, Venerationem, & profundum obsequium , quod ibidem illi professus sum, iterum confirmo, addoque perspicacissimum celeberrimi viri ingenium , scribendi elegantiam , in Re Nummaria , & Lapidaria interpretanda eruditionem, qua ipie careo, me semper susupexisse . Cur ergo publicatae Epistolae memini P Quod forte ille , & certe plares existimarunt quidquam emolumenti in Hisoriae Theologicae praedictae doctrinam erui inde posse obsequentem periOcham ibidem scriptam . Io ι' altro Mese ho pubblicato it Tomo fi delia Teologia
Crisiana , vel quale orem ii Si ema di Lu ero, di Calvino , e di Gi senio fui aliberta, e sella grania , AOUe di tendo dot-sriue colauto contrarie a que iis desis Animavversioni, e dei deto ultimo libro inritalato Difesta delle &c. quanta e contraria alle leuebre la luce, e al earadiis I Inferno. Quid hinc ὶ Propterea ne vel tantillum faveo Hissoriae Theologicae ,
quam Semipelagianismi fuligine tinctam vi justi ratiocinii Theologici ni fallor ipse constanter existimo ' Quod unam
opinionem falsam putem, idcircone alteram iudico : Muorum opiniones i quit Cic. lib. I. de nat. Deor. ) cum tam Dariae sint, tamque inter se dissidentes , alterum fieri profesto potes , ut earum
nulla , alterum certe non poto, up plus una vera st . Ut itaque praeiudicatas de praefata Epistola mea opiniones penitus disjiciam, denuo repeto, me utique doctrinam docuisse, non secus oppositam nounullis sententi is in opere AnimaυPer. Hui, ac lucem tenebris, & Paradisum Inferno . Uerum eadem sinceritate fateor, hanc meam doctrinam longe in sentius cum Hs briae Theologicae systemate pugnare. Obsequii gratia .abstineo a pro menda censura, quam mente formavi in talem Hi riam. Id solum candide asseno , perdoctum Animadυersonum Auctorem revera in sacra Theologia apprime versatum , strenue essicacissimeque Him-riae Theologicae systema labefactare. Cum erudito Theologo Gratiam Divinam natura sua efficacem propugno , quod est
celeberrimae controVersiae caput, quamvis
in nonnullis aliis ab eodem sum snopere , sicuti in laudata Epistola indicavi, distem . H ec per tranicenam declarare placuit in veritatis favorem , quemadmodum ejusdem veritatis caussa Theatri It
lici mentionem feci. Si quaestio meram spectasset eruditionem , intactam illam praeterii item . Verum quia Theatralis corruptela maleficium est, ut ex P. StaGNERI vidimus, omnium perniciosissimum , quod hominum mentes dementat , & utquequaque animas inficit, idcirco omni humano rospectu abscista , calamum acui , ut animas Christi sanguine redem pias a tam immani fascinio, quoad possem , averterem . Omnes itaque Christi fideles iterum atque iterum obtestor, ne se in errorem, & in aeternum praecipitium pertrahi sinant a quibusdam eruditulis, qui Sacrarum Litterarum &Ecclesiasticae eruditionis sublimiorem ' sibi vindicantes comprehensionem, legis Evangelicae spiritum, non secus ac semetipsos ignorant. Extrema clades, quam seculo XVI. passa Ecclesia est, inde potissimum manavit, quod Grammatici, Poetae , & politioris humanitatis cultores , vanitate instati voluerint de ipsi Theo
logi esse, & videri. Ex quo factum est,
ut veris etiam Theologis insultare, ac detrahere ausi sint; & se per omnia miscentes , turpissimos in errores prolapsi fuerint. Humanum ingenium primae culpae tenebris circumfusum angustis clauditur terminis. Quisque in suo stadio currat, & propriam attingere metam contentus iit : alioquin qui praestitutos suae
138쪽
flationis limites transilire contendet, rem Omnem amittet. Utinam tandem illi resipiscerent, &.a fovenda Theatrali voluptate, & foenoris immunitate, a neganda arte magica, & Divinae gratiae essicacitate contra luculentissima Scriptu rarum testimonia , & assertissimam perennemque Ecclesiae traditionem abstin rent . Ceterum nisi ab oppugnanda Evangelica doctrina, cujus notitia carent , si1-bi temperaverint, intelligant Velim, non defuturos Dei viros , qui mundo, calumnia , libellis famolis contemptis , Christi caussam invicto pectore sullineis bunt , illorumque errores viriliter profligabunt. A diverticulo in semitam regredior a
XXI. Insistit Auctor Theatri Italici
pag. 84. Non pero giovera mai tanto se chi ς' assati chera per aboli re i diverti se menti Teatrali, che presso te piu col- , , te NaZioni ci iurono, e ci faranno se sempre , quanto chi per corre gerit .
- Αggiungasi , che scuola insensibile ,
, , ma pero efficace si puo ne ita Scena ,, introdurre, seminando in molle cose, il buon seu timento, e Varie noti Zieri spargendo , e IL MEGLIO DELLA , MORALE in coloro instillando, che
ne vorrebbero, ne laprebbero impararis tanto da' Libri. XXII. Ut ab ultimis verbis orsa capiam, felicius ergo inter S enas, Mi mos, & Mimas defriatior Moralis luccus instillatur in . eorum animos, qui nollent, aut nescirent ex Bibliorum , & si milium Librorum lectioite perdiscere PBelle, & venuite i Sed cujus generis est hic Moralis Theatralis succus melior iAudi. si Non si E vedulo mai con emis mettere un popolo a suturro, e de taris FURORI a applauso di tanto in tan- to , e far distare ogni persona di buonis senso in affetti, come si e vedulo in se qualche Tragedia Italiana la moderna Merope .
XXIII. Audisti P Purior Moralis succus tum habetur, cum populus Videns ,& audiens repraetentari Cleopatram , α Solonisbam , Meropem , N. Poetarum fabulas in rumorem , di plausuum furo. rem erumpit, & quisque vel prudentior affectrium alacritate deliquescit. Haec sunt recentium Theologorum , qui cum
Calvinistis, Bajanistis, & Janientis se-eus eum propriis affectionibus strenue bel ligerant , effata, & theoremata. Non minus lepidum & venustum est ; quod
idem auctor primo loco proponit. Plus proderiti, qui Theatra corrigenda, &spectanda, quam qui abolenda suadet :Quoniam latior semper fuit , eritque perditionis aetgrnae via ; & Mundus , &Daemon numerosiorem semper , quam
Clisisti Schola, disci palorum habuere , habebuntque multitudinem . Et tamen etiam ad hoc quod attinet, egregie fallitur antiquarius. Nam Theat a plura
diruta ; contra, nec unum hactenus com
rectum vidimus . Siquidem Arcadius Imperator instante Chrysostomo, The tra sin in totam , t altem in partem de medio sustulit. Sanctus Ludovi us Galliarum Rex in exilium Comoe los egit . Comoedos prostripsere Catholici Regm
nes repraesentare Parisis spemcula vetitum cli anno I 84., & I388. Theatra demolitus est Cordubae venerabilis P. Possada miraculorum patrator celeberrimus. Theatra hilce diebus in pia X nodochia transmutavit praestantissimus Archiepiscopus Ualentiae lancti Celasii Papae , & lanctioris antiquae diiciplinae aemulator, I. assertor fervent i stimus , ut caetera praetermittam exempla. Quid Zquod i pie ignis super litionis Paganicae
vindex interdum Theatra combustit. XXIV. Rogo nunc erudit illimum Antiquarium, ut vel unum in tam ampla ieculorum terie exemplum promat Re- formationis Theatrorum , quae semperfuerunt, ut ait ipse, eruntque . Ex tot Tragoediis, quas i e in tria digessit volumina , yel unam teligat , quae interis cenaS recitata a viris, & leminis Hii trionicis cum scis exordiis, seu intermediis actibus digna sit Chri litano homi. ne . Sed legat Theatri Italici Auctor laudatum Dominum DE UOI SIN, qui
ad verius hanc reformationis chimaeram ab Auetore Anonymo Dissertatio uis citatae iampridem excogitatam, & denuo in Italia ut novum , peregrinum , inauditumque inventum inobis propolitam , solide scriptit citato Tomo, in quo cap. I 2. Re Iutatione 3. cu)us hic est titulus et
Illusiou de ι' Auteur de Ia Dissertationtouchant la Reformatiou des Comedi es , des Tragedies, pluribus a pag. 287. adductis rationibus & documentis hanc Reformationis Mimicae illusionem dissipata
139쪽
at . Allegae auctoritatem vel ipsius P.
Antonii Escobar, qui tr. 3. exam. 3. caprΔ. num. In. haec scribit: Peccantne Maiagi iratus Comoedias permittentes P. ferit Mendoeta fest. 29. S. 377. quia ex huius
moli permissione non vitatur maius malum, sed omnia vitia confoTeutur. Uuam pie Philippin IV. vere Catholicus Coma dius ab Hispaniae Reaenis hoc anno I 6 6.tit communem pes em Regio ablegamit edi-Ho . Deinde sic persequitur D. DE UOISIN pag. 29α se Les sentimens de cesse grands Rois , A de leurs Magistrat; si elotent bien differens de ceu I de l' Au se teur de la Dissertation , qui veut qu'ones reforme les Comedies , qu cu con- se ferve un ari qui prut putre. Ces Prin- ,, ees au contraire etant persuadeg qu' il,, est impossibile de reformer les Come- ,, dies, ont cru estre obligeg d' abolir unes ari qui ne petat plaire ians depla ire a se Dieu , & satis corrompre les bonnes
se Cela suffiroit pour faire connoitre a,, l' Auteur de la Dissertation combien I'idee de la Reforme des Comedies est ,, chimerique ; mais it en a teli ementes rempli ion es prit , qu' il P est imaginE
,, dele , en ce que fit I' Empereur Aua se guste fur te sui et des spectacles des,, Athletes . MXXV. Nimis essem longus , si doc menta, quae contra Theatralis Reformationis somnium ibidem promit Dominus DE VOISIN, transcribere vellem. Nec opus pluribus est, ut id evincamus, cum
evidens tot seculorum experientia patefaciat, hanc reformationem non aliud esse, quam versutum stratagema a Theatrorum des en foribus excogitatum , quo fu-
cum imperitis faciunt , & obscoenitati Theatrorum prUidium quaerunt a Negare ipsi, quamvis animosilitani , minime audent , Theatra ut iunt , fuerimique , semper hostiliter cum Religione Christia na pugnare. Reformentur, aiunt, Theatra. At Comoedia ad legem Christi re formata, Comoedia iane non esset, LUm Vitia, & in f mia Histrionum , & cetera quae in Comoedia , & Trqgoedia qualibet fiunt , componi cum Evangelio nequeant. Interin hanc Reformationis illustionem imperitis inperunt, ut corrupte Ja ' heatralis liberius gratietur.
Defen fores , nos dum Thea tra externatis nanda suademus ; dum ab iisdem spectandis Christianos subducere conamur ,
magnum semper alsecuturos fructum , animarum nempe nostrarum salutem ,
quod nostro funEti officio simus, ut Deus
nobis testatur per Enech. cap. 33. Contra, si muti canes essemus , pereuntium animarum sanguinem de manu nostra requireret . Qui vero Theatra, quae sunt Paganicae superstitionis reliquiae, irequenta da , & lcriptis & voce non praetermittunt , magnam utique animarum messem aeterno igne comburendam colligent eat nisi illos poeniteat , aeternas , & quidem tremendissimas ipsimet poenas da
XXVII. Lubet in eorum, quae dixi ,
confirmationem , pauca adiicere , quae Theatrorum , ad Christianae legis normam , reformationem prorsus vanam , &commentitiam ostendMnt, ipsis adversariis fatentibus . Nam Cl. Muratorius in suo opere inscripto Delia perfelsa poesia It Iiana, haec tom. a. lib. 8. cap. 6. pag. --
XXVIII. Haec doctrina, quam Poetae
Omnes docent , luculentissime evincit cor rectionem , reformationemque Theatrorum, ad Evangelicae legis praescriptum , chimaeram esse chimaerarum . Ars concitandi assectus n Tragoedia potissimum suas eXercere vires debet , inquit Cl. Auctor. Et hae in re Euripides antiquis
Tragicis praestitit . Poeta tragicus cor RPgrediatur , ejusdemque palsiones permoveat necessarium est: & tum spestatores constanter attenti erunt , & in communem plausum erumpent. Haec autis ii non minus cum legis Christianae Sanctitate. quam lux cum tenebris, & cum Paradito Infer: us' pugnant. Si contra hanc cor dis mollitiem, Sc assessionum concitati nem a Tragoedia adimis, Tragoediae nain N a t
140쪽
turam destruxisti. Quod si abesse praefata a Tragoedia nequeunt, quanto minus a comoedia P Ergo adversariorum confes-εone reformatio Theatricae voluptatis manifestum somnium est .
XXIX. Pergir Auctor ibidem pag. ώ6.
suando pera condauno gli amori nene Tra die, non intendo gia di tolerneli affatio sbanditi . Non sono colanto feriero , ne sὶ contrario at GENIO DE' TEMPI :ὸ be s ouole diro relandio, che nou e dariasimus assatio it costume di temperaria foverthia seuerita delle Truedie coli'
amen ita degli amori: ma ne υorret heus moderato ι' ino , o brameret almeuo , chesa Tragedia sempre non at esse bifoeno diraratras per teneri , o bas i amori , co-
me a vvlene oggidii. E percho non possu ο rappresentars gli Eroi, e te nobili Demsone operanti per attre mautem , cne per uelle di Cupido P Non ci fons talino tam
ii Hiri amori , quel della virtu , della gloria , dei regnare, e fomulianti , che
Ma egli mi dice net can. 3. della sua poetica it Signor Boileau . si La sensibile ,, di pintura di questa passione e la viari pita scura per ioccare ii cuore delia
XXX. Ut ab ultimis verbis auspicer, eur, inquit Cl. Auctor, frequenter Traecedi in lascivo amom sese revolvunt Quia, respondet D. Boihau , Vivid hu-jiusce appetitionis pictura securius emollit hominum corda . Hunc cupidinis exces sum, qui frequenter declinat in phrenesim, improbat Auctor noster : ceterum adeo se verus non est , ut has amorum de licias adimere prorsus Tragoediis velit :quin & temporum genio se se accommO- dat, & nimiam Tragoediarum severit
tem temperandam amorum amoenitate
doeet .. Quid ρ Num Risor mus ingredi ipsa Theatra audebit - inum dumtaxat
hujusce amoenissimi amoris temperatum perat, averetque , ne semper Tragoedia , in his teneris amoribus volutaretur,n hodie evenit . An praeter cupidinis semitam, aliae non patent vise, per quas Nobiles , heroesque viri immigrare in scenam valent ' An non occurrunt alii amores Virtutis, gloriae, regna i , a viendi, & similium, quae fuerunt, erun
que semper splendida Tragoediarum M.
argumenta λ Ne multa . Tragoedis non emper in Veneris luto haerendum : sed altius interdum assurgant , &iper sublimiores indignationis, vindictae , ambiti nis, & gloriae vias discurrant. Haec sunt vasta confinia, intra quae Vagari Tragoediae valent . Comoediae vero frequentius cupidinis , & veneris actitare negotium possunt. Hae sunt de Tragoediis axiom ta , quae, quam sint Evangelicae legi infesta, nemo est, qui non agnoscat. XXXI. Pauca rescribam ex iis , quae
de Musica Theatrali Cl. Auctor ibidem pag. 38. docet. Nou s puo negare , chela Musica Teatrale de' nostri tempi nous sa conritia ad una smoderata effeminateZZa, onde ella piu loseo e alta a comromoere gli animi degli Udi tori , che aeputaarti, e miseliorarii, come ualla antica Musca se faceυa . . . Ogni uno fa , e fru-te , che moυimenti s c tonino deutro dilui in udire valenti Musici nees Teatro It canto loro fe re is pira tina certa mol- lGZa, e doleeZZa , che segretam rite δε- pre piu fa vile , e dedito a' balli amori i popolo , hevendo e so la languideaea asse
to , che non fu ι' antica, da ogni lato spira effeminaterra , ed inflatia i Teatri Da questi non se partono glammai Elioe ratori piem di graυita, e di nobili asiati , ma solamente di una flamminii tene re2Za, indoena degli animi viriti, e delis
svie , e Nasiros perfoue . XXXII. Contra Musicam Theatricam
Antiquorum tamquam morum corruptri
cem invecti acriter Scriptores ethnici Ρlato, Cicero, Plutarchus , Quintilianus,& alii plurimi sunt . Cicero lib.. 2. deltae inquit : Asseutior Platoni, nihil tam
facile in avimos teneros atque molles iu- suere ia quam et arios canendi sonos s querum Gicι υ ix potes, quanta sit vis in u-rramquo partem : namque incitor languen