장음표시 사용
61쪽
Segneri Soc. I., cujus sermonis specimen infra perstringam .
Moralis, si qui alii, invicti propugnatores, unanimi sere consenis repraesentationes iceni eas improbarunt semper. Nicolaus integro Tractatu Comoediasiprofligavit. Bonus Merbesius in sua Sum. Chris fuso calamo Theatra improbavit. Serenissimus Ρrinceps de Conti Tracta. tum edidit an . I 669. in quo Ecclesiae traditionem contra Comoedias, & spectacula exposuit, Patrum testimoniis ad ductis. Adverius hunc tractatum prodiit
di fretatio Auctoris Anonymi : Dominus de Vosn Doctor Theologus, & Consiliarius Regius volumen in A. emisit in lucem I 57I. hoc inscriptum titulo: Leddense du Trai te de Monsignerer is Prince de Conti. Hoc suo opere 1 ane doctis simo Dominus de Vosn praefatam disteriatationem penitus profligavit, auctoremque antiquae eruditionis sive sacrae, sive profanae , & evangelicae doctrinae mirifice imperitissimum demonstravit. P. Fran-cticus Caffaro Epistolam Parisiis ann. 1694. publicis Typis evulgavit in Comoediae defensionem . Scriptum istud scandalum adeo gravissimum excitavit in Gallia, ut episcopalem sollicitudinem , studiumque inflammaverit , ad lacrum Ecclesiae depositum custodiendum . Archiepilcopus Parisiensis ad palinodiam scriptorem adegit, qui humilitatis exemplo non adeo frequenti, continuo prae- 1litit, suamque retractationem imi A chipraelati inscripsit. Hac publica retraetatione haud contenti ceteri Galliarum Episcopi, verentes, ne imperiti Fideles, sua alioquin natura ad ea omnia, quae demulcendis sensibus inserviunt, propens, inficerentur, evulgati scripti laxa, &Versuta commenta profligare constituerunt . Celeberrimus Boi uetus in primis opulculum edidit eodem ann. I 69 . quo affaro Epistolam prorius contrivit , &Perennem Ecclesiae traditionem contra Theatrorum corruptelam magnopere more suo illustravit. Hoc eodem similiter anno 169 ejusdem Castaro iubdola commenta improbavit P. de la Grave Doctor Theologus edito tractatu in1cripto :Refutation ur un ecrit faυor aut la Come-
die. Poeta Boursavit Cassiarum sollicitaverat ad dictam scriberinam Epistolam , quam suo inseruit Tomo hunc praes
rente titulum : Pieces de Theatre de Agr. Bourfauit.
XV. Ex iis, quae hactenus brevissime delibata sunt, basilice patet, quam sit
vanum, chimericum, atque perridiculumeommentum illud, quo eludere Theatrorum des eos ores Patrum doctrinam contendunt, effutientes, antiquos Ρatres idcirco adversus Theatrum acriter in V ctos esse, quod Idololatriae crimine inquinata essent. Siquidem antiquorum Patrum doctrinam adoptarunt succossores
Episcopi, doctoresque Ecclesiae extincta penitus.Idololatria, & Ρatrum priscorum dicta opposuerunt contra illa ipsa Theatra , quae Christiani propriae' professionis haud satis memores reaedificarunt , & Paganicae scilicet Idololatriae reliquias in scenam traduxerunt. Ultimae aetatis nostrae Concilia, Episcopi , Archiepiscopi sanctitate & doctrina
praeliantiores apostolicum Zelum adversus restituta Theatra laccenderunt; Theologi omnes evangelicae doctrinae periti calamum in Comoediarum, & Tragoediarum praestigia acuerunt.
XVI. Qui namque sunt, qui pro Theatris pugnarunt Z Viri theatrici , & histriones . Petrus Maria Cecchinus Ferrariensis famosus histrio sermones pro Comoediarum honestate edidit , impressique
fuere Venetiis an . I 62I. Nicolaus Barabieri dictus inter histriones Belirame pro Theatris pugnavit cum aliis nonnullis
Comicis, quorum scripta referre non Vacat . Alter Histrio Riccsioni dictus Lelius in suo paucis adhinc annis evulgato lin gua Gallica Theatro Italico , nonnulla scribillavit in Comoediarum defensionem. Narrat S. Carolum Borromaeum propria manu signasse Comoedias in Theatro recitandas . cum ex ejus actis colligatur Comoedos abiisse, quod noluerint Regulis a S. Archiepilcopo praescriptis iubjacere. Ρoetae Itali nonnulli bellum litterarium Riccoboni intentarunt , quod de Theatro Italico minus apte scripsisset . Hic Riccoboni ab Italis Ρoetis artem recitandi Tragoedias didicit, & ingrati animi postea reprehensus fuit. Plura de hoc dissidio dicenda occurrerent , quae utpote nimis lepida praetereo. Theatrorum igitur defensores sunt Poetae, & histriones.
Nae iiii Christianae professionis, &Evangelicae doctrinae peritissimi, & plenissimil id quod celebriores, doctioresque Po
62쪽
tae partus suos in juventute editos, pro vectiores facti eosdem lacrymati sunt , tamquam iuventutis delicta P Hanc u ritatem cum Italiae , tum Galliae celebriores Poetae illustrant. Quid egerit nominatissimus Petrarcha maturior factus , neminem latet . Quid de altero Italiae
nostrae Poeta omnium aetatis nostrae prae
stantissimo APOSTOLO ZENO dicam'
Is vel ab ipsa adolescentia in id operam dederat, ut ab obicoenitate , & turpitudine Theatra purgaret. At nondum compertum eidem erat argutissimum Epipho nema , quo S. Augustinus jactatam suo temp.re Theatrorum ad Christi legem reformationem sic vellicavit : Numqκid
diabolus fastus es Chrsianus ' inamobrem ad senectutem deveniens, partus suos poeticos florente aetate editos deflevit, improbavit, &, ut eam, quam Offerre humana imbecillitas satisfactionem Deo pro irrogata injuria valet, pro Viri-hus rependeret , sacra drammata composuit, ut loco profani amoris , olim foretasse suis carminibus excitati, divinae ca-Titatis ignem accederet , inflammaretque hominum corda ad devotionem , ad pietatem , divinasque celebrandas laudes .
Nisi ab instituto declinarem , plurima mihi de praeclarissimo viro dicenda forent, cujus multorem annorum intervallo non tam selectam , Vastamque eruditionem, memoriae promptitudinem, elegantis sermonis facilitatem ; quam integerrimam Christianae vitae probitatem, &in primis singularem profecto humilitatem , mundique contemptionem , demiratus sum . Ceterum si plura cupis, lege eleganti stimas orationes duas , alteram Idiomate Italico , quam P. Antoninus Vallechi celebris Italiae nostrae Orator sacer , aliarumque scientiarum cultor ralteram, quam P. Hyacinthus Menegati Philosophiae Lector egregius latine scri-Ptam in tanti viri obtru publicis typis ediderunt . In Gallia vero duo celebres inter alios floruerunt Poetae Comellis Rachre, qui castiores edidere Tragoedias, quas tamen ambo tamquam iuventutis delicta improbarunt . P. Le Brun pag. 28. exemplum D. Racine proponit ceteris Poetis imitandum. Contra, Moli re, qui theatricas vo iaptates valde foverat, fune- 1lum artis suae phosesi oribus exemplum reliquit, ait idem P. Le Brun pag. 239.
his verbis: is Ce qm est constant, ς' est
se que ita mort est une Morale terribi eis pour tous ses Confreres, & pourtousis ceu , qui ne eherclient qu' a rire. Uuis peu de terre obtenue par priore H est tout ce qae it a eut de P Eglise, encore si fatui it bien protester, qu'il avolt doneis des marques de repentir . Rosi nondo elant mori subitament en I 69I. futis en terre sans Clerge , stans luminaiie , - & sans aucune priere dans un endro it du cimittere de S. Sulpice , ou l' ont,, met les entans moris sans Bateme . Editos operis P. Le Brun pag. 26O. nam rat se erius animadversum fuisse infam sam Co reur procacem Mimam anno
Ι73O. de natam sine Sacramentis , & in agro bestiarum instar sepultam . XVII. Ante quam ultra provehor , profligati pudoris , & honestatis homo mihi reprimendus occurrit. Is est celeberrimus Sannio D. DE VOLTAIRE, qui Religionem in jocis habet , & oblata arreptaque occasone , eam deridendam propinare exquisita vafricie studet . Ad rem nostram quod attinet, haec adversus OpuS
P. Le Brun in suis Epistolis impietatis labe respersis, & sannarum quisquiliis intermixtis scribit Epis . 23. Gallica lingua,& a me latine versa . Qui feri potest ,
ut ara, quam supremae Potesates praemiis remunerant , quam praestantiores homines excolunt, quam Nationes admirantur, infamia notetur P suomodo percipi iure Ualet , ut apud eumdem Bibliopolam ad latus operAm immortalium Rachae, Corneliis , Muliere reperiatur impertinens declamatio P. LE BRUN aduersus spectaculan ra Z I mpertinentem declamationem eX- pudoratae frontis homo appellat Paganicae superstitionis detestationem, & Moralis Evangelicat justam defensionem. Haec in tranicursu ad notasse sufficiat , ut ab ejusmodi tenebrarum opusculis , quae ceteroquin vel muliercularum manibus teruntur , lectitandis Christianos amove mus . Sed eo malorum Religionis nostrae
disciplina delapsa est , ut Bibliopola repertus sit, qui infames has Epistolas re-cuclere non erubuerit . Sed interceptum iter persequamur.
XUΙΙΙ. Haec Drammatum theatralium auctores, haec Histriones, & Mimae omnes serio meditentur. At vereor, ne istorum mentes figmento , mendaciis , & fabulis
graVidae , & polluti animi stupidi famitat , & inepti ad divinas veritatis me
63쪽
ditandas . Memoria pene eXciderat comamentum aliud, quod Obtrudere viri theatrici Iolent, Sanitum nempe Franciscum Salesium Comoediis favi illa c. 2I. I. p.
Sed ab hac iinpostura ni inium crassa ilialum vindicant D. de se isen, P. Le Brun, aliique multi . Vide quae ego i pie scripsi Theol. Chri . Tom. q. 426. Θ fcqq.
Nec enim Vacat in re aperta diutius morari . Casui starum aliqui, quemadmodum ipsum primum Dei amandi mandatum laxis opinionibus offuscarunt, sic theatricae quoque Voluptati indulgere aequo latius adniti sunt . Verum & ipsi Comoedias Obicoenas, & impudicas uno ore detestantur . Nec dabito, quin Theatrorum de- sensores puderet in tuum allegare praesidium ineptiissima quorumdam unius & alterius Casuistae paradoxa, quae sensui communi adversantur. XIX. Recensere hic deberem testimo nia Theologorum, qui tribus ultimis taculis scripserunt, ut evincerem, eamdem illorum esse , ac antiquorum Patrum doctrinam . Sed hoc infra praestabo , palamque faciam , quanta sit inscitia , es quam vana jactatio illorum , quos non pudet effutire, Patres ob lotam Idololatriam Theatra improbasse . In praeientia unum, & alterum transcribam. Franciscus Patricius Senensis Epi Icopus Caietanus lib. 2. de Iust. Reip. tit. 6. haec adversus Tragoedias , Comoediasque scribit ad Sixtum IV. Pontificem Summum .se Tragoedia pene omnis extrudenda estis ab optima Civitate, quam quidem So-- lon Telpin docere prohibuit , ut inu- tilem , & eam falsiloquentiam appella-M Vit. Lace demonii quoque libros Elchi- , , li Poetae Sparta Urbe asportari iusse- rant, tamquam inutiles , & editos po-
,, tius ad hominum mores corrumpeudos ,
Q quam ad aliquam bonarum artium di- iciplinam . . . . Comoedia , quam in ,, Sicilia primum adinventam dicunt, in ri spectaculis etiam recitari non placet ,
D corrumpit namque hominum mores ,
,, eosque effeminatos reddit , & ad libi- dinem luxuriamque compellit &c.'
Rursus lib. 8. tit. 14. se Theatrorum ra' h tio temporibus nostris minus necessaria
se est . Fabuta enim omnes ejectae eX- ,, plotaque sunt , & severitate moris , ,, religionisque sanctitate urbibus ejectar: s quocirca supervacaneum omnino esset , de statuendis Theatris plura dicere , se cum Vetera spectacula diruantur , &is nova neutiquam aedificentur
XX. Jacobus Pignatelli tom. 8. eonfula. 13 q. haec narrat . - Romae licentia spρ-- ctacula in publicum faciendi nulli da- tur . Quinimmo in diebus carnis pri si vii vix in domo alicujus Magnatis fie se ri permittuntur . Quem morem ais Clemente Octavo inductum anno Ju- si bitat 16oo. Urbanus Papa Octavus tuis libate custodivit , hos etiam adjecto ,
se ut circulatores, ii de pharmacopolae ci se cumforanei tempore adventus, Quadra- se gessimae , ac per totam octavam Natiis vitatis , & Resurrectionis D. N. Jesuis Christi, item feria sexta , aliisque se
si stivitatibus in Dei honorem consecra-- tis nullatenus in publicum ad ludicra se faciendum prodeant . Ceteris vra o di , bus eis mile rationis gratia indulgetur , se ut inter reS Vendendas possint ad po- , , puli concurrentis solatium aliquid ho
δε nesti joci permiscere . Neapolis pec se tiari pragmatica prohibentur Coriace iis, is & alia quaevis histrionum ludibria iasi locis publicis repraesentari, ut in prag-
Narratis eorum, qua quatuor aetatis nostrae
Austores Caffaro . Bossuetus , Lamy , Uulpius de ludis theatralibus scripsere . Vera Theatri nos, i temporis idea , insucera imag0.Ι. Franciscus Cassaro an n. I 694. scri ad pium exaraVerat, qudi Theatro rum, quae aetate nOltra obtinent, inno
Xium usum propugnabat . Illo inconsulto, editus liber est. Continuo atque lucem aspexit, Ecclesiae Gallicaripe Archieta piscopos , Episcopos, sapientelque omnes comm OVit , eorumque sanae vindicandae doctrinae Zelum vehementer succendit. Ut
justae indignationis poenam declinaret Au-Etor, Retractationem editi opusculi Archiepiscopo Pari sien si summa animi demissione , & singulari modestiae , ac humilitatis exemplo obtulit. Eam hic sublici O , tamquam & modestissimi Scriptoris luculentum testimonium , & validum lanae dod trinae praesidium.
64쪽
si Illustrissimo DD. Archiepiscopo
si Parisiensi, Duci, & Pari Franciae, , , Regiorum ordinum Commendata tori , Sorbonae Provisori, Regiae
si Libelli cujusdam gallice ad Comoe- , diae defensionem compositi , sic in-- scripti , Letire d' uu Theologi eu Ac.
se meme vulgo Auctorem circumferri au-- dire , simul & natam ex eo offensio- nem nosse non potui Archipraesul Ilis lustrissime, quin acri inde dolore per- cellerer, mihique tum ad Reipublicae se Christianae utilitatem , tum ad sacri , is quo fungor , muneris honorem censui se incumbere, publice ut profiterer, Epi-- stolam hanc non esse meam , measque is in ea partes esse nullaS , eam , prius- quam ederetur, meam ad notitiam non ,, pervenisse, & plane omnem , quae in se me conjiceretur, de ea scripta suspicio- nem a me ipso jam repelli . Ab hac se tamen demissa, ut par est , confestio- ,, ne me nolim immunem, qua ipse ape- se riam, quid caussae esse potuerit , curo ea mihi adscriberetur, pristinam meam si de ipsius argumento lententiam dete-- gam , & hodiernam , quasi in priorisse eXpiationem, patefaciam . Facit hoc , se Archipraesul Illustristi me , ut tuam ad si Celsitudinem scribam , cum te meum,
se ut & universi gregis tibi crediti , ex se quo esse honori duco in doctrina iudio cem, iure di Vino natum , a Spiritu si Sansio possitum , & a Christo ipso con-- stitutum habeam , meque eo nomine,, obstrictum lentiam , ut hance mear, , mentis eXplicationem penes te depo-
, , nam , quam ipse , si tibi expedire viis debitur , publicam in lucem prodire si jubea S.,, Ab annis decem , aut duodecim La-- tinum mihi in Comoediam scriptum D e cidit , in quo , praevio non habito
se rei , de qua agerem , maturo examiis ne , juvenilis animi levitate elatus, ab si illius vindicandae partibus stabam, quo ,, eam more Parisiis haberi finxeram , se cum nulli umquam adfuissem , & ex
is aliorum relatione nonnumquam audi-- ta illius mihi in mentem effigiem ino duxissem puriorem . Et vero pudore,, suffusus non possum non fateri , quinis Epistolae, me inconsulto editae , capi-
ta , & molirinta illa ipsa sint , quae si & meo in privato scripto haberentur ;,, etsi duo haec in quibusdam differant . , ubi hoc habet Epistolae Auctor , quod
,, ego non attigi, &alia ille ratione to se quitur, quam qua meo sim in scripto se usuS : quemadmodum, cum in Comoe- diae patrocinium , tuum , Archipraesulis Illustrissime, de ea habenda silentium si temere adducit, unde illam a te , ta-- cito saltem coniensis, probari inferat, si cui simile nihil meo in scripto praestiis terim , in quo ne quicquam dixerim, is quod tuam nominatim Celsitudinem si ullatenus spectare possit: cujus quidem se inter utrumque discriminis eximius viris D. Pirot , qui hoc non ita pridem si jussu tuo exploravit, fidem tibi facereri poterit , non minus quam & alterius se Ritualium , ut Vocant , Occasione , is quippe quae ita Epitiola videtur exci-- pere, quasi minus iis exhiberet obser- , , Uantiae , quam ad hoc librorum genus, se tanta dignum rederentia, par esse pol-- sit, de quibus sic illa loquitiir , certa-
ins Ritueti cum meo in ici to candiis de tamen ita habeam , nonnulla Ritu si lia aliquarum Dioecesum. 6 Non est, quod negem , quia si semel Epistola meo cum scripto confera- tur, ex hoc illa prope ad Verbum colis lecta, atque ita meo ex praxipiti scri- pto praeter meam mentem orta infeliis citer Epistola peripiciatur . Scriptum D meum numquam statui apud me praelo
ri mandandum; neque Vero accurate adeo
,, elaboratum illud erat , ut juris ipsumis publici fieri contenderem . Quod in eo
se tractabam argumentum , mihi non sat se erat eXploratum neque auctorum , se quos alterutram in partem afferebam, si testimonium satis compertum : impriis mis vero , quod ex D. Carolo pete-- bam , cujus in auctoritate, perinde ac se si meae sententiae suffragaretur , Vim, faciebam . Imo ne quidem noveram , is quonam more Comoedia Pariliis dare is tur, cum comica Molieri carmina nulta
se la umquam, aliorum paucissima ; necis attento animo ; evolvissem ; A aliun-- de una ex fama Ritualium notitiam is haberem, neo ipso etiam Parisiensi le-M cto . Hoc attentionis, & recognitionisse vitio contigit, ut meo in scripto, quod is palam edere mihi numquam suit in is animo , Comoediae causam agerem .is Hujus me consilii vehementer poeni- ,, tet, nihilque non praestarem lubens , Μ quo
65쪽
se quo subortum inde improvisum offendiculum amoveretur . Gravis non fuit, , operae , ut prima Vum meum de Co-- moedia sensum deponerem , & ejus lo-' co alium caperem, quora deinceps sese quar . Re penitus excussa mihi plane; persuasum est, quidquid altera ex pamo te ad Comoediam excuistam habendam se affertur, leve esse prorsus , ac frivo-- lum stabile Vero , & inconcussum , , quod e contrario tenet Ecclesia ; cum si nimirum iis , quos in morbo a sacro se Viatico arcendos decernit, ni vitae an-- teactae in lituto penitus abdicato , imo pastam eo populis inensionem eluant, se Comoedos annumerat , nec ad sanctos
se ordines, sit quando eos ipsi postulent, se suscipiendos vult admitti . Duo haecis sunt prae ceteris de illis hominibus in se Parisiensi Rituum volumine , aliisque
, , pila . Hance Ecclesiae disciplinam , do- , , Et inamque , qua leges hujusmodi ni-
, , tuntur, toto animo , tota obtempera- tione amplector, eaque omnia sime ul-- la exceptjone subscriberem , quae tuo se in Rituali habentur, tum quae in Co- moedos quandocumque incidunt , siveis eos recta i pectent , sive ad ipsos oblu que referantur, tum quae aliud quid , se quomodocumque sit , attingunt . Id se equidem , Archipraesul Illustrissime , se omni asseveratione tuae Celssitudini re si ligiose confirmo , ad eXequendum pa-- ratus, quidquid imperes, ut me , sen-- saque mea Reipublicae Christianae pro- ,, bem, & ei fiat satis . Summa sum re-D Verentia
, , Archipraesul Illustri Time, , Tuae Celsitudinisse Humillimus , & obsequentissimus Ser Uus
, Francticus Cassaro C. R. si Parisiis die Maji II. I 69q. II. Retram tio haec, si Auctoris innocentiam, & probitatem in tuto posuit , haudquaqua idonea judicata fuit dedocen dis imperitis illis, qui seduci ex editi Opulculi captiosis ratiunculis poterant. mam brem Ecclesiae Gallicanae splendidissimum lumen,& ornamentum doctissiinus Bolsuetus praefatae dissertationis tophismata , iacavillatoria ratiociuia convellenda operae pretium existimavit publica distertatione, quae primum lingua Callica, poli Italica typis Venetis in lucem prodiit hoc-tinolo inscriptam: Auunedirersiones in Coma
ΙΙΙ. Pauca cursim adnotabo. Qui, inquit , modernos ludos Theatralec innoxios asserit, castam impudicitiam , honestam infamiam propugnet necessum est .
Comoedorum colloquia , gelius , motus , concentus, & cetera, quae nostri temporis scenicas repraesentationeῖ comitantur ,
vivide depingit. Communia & obvia raritionum momenta , quae Comoediae pravitatem evincunt, incredibili perspicuitate.& sua uberrima eloquentiae vi urget, atque corroborat. Duo potissima Adversa rii tophismata sub examen inducit . EX- perientia nititur primum . Fidelium milialia integerrimae conscientiae Comoedias ,& sanctissima Religionis nostrat Sacramenta simul frequentant. Quod commentum ut eonvellat , Peccata enumerat,
quae pii tui, atque probat id imi Chrsiani
perpetrant , & Medicorum spiritualium aut imperitiam , aut Oscitantiam arguit . Plerumque non secus in spirituali, quam in corporali infirmitate morbi, qui momtem inferunt, tum aegrotum , tum Medi cum latent; iunt morbi qui sicut corporis, ita animae Ientum tollunt . Auctoritate fulcitur alterum S. Thomae Aquinatis . Fulo calamo huius Angelici Do foris doctrinam exponit uolsuetus, deceptumque evincit Adversarium in ejusdem intelligentia. 3. XIII. adducit Concilii Turonensis can. 8. in quo ea omnia prohibentur , qua
oculos aureique demulsent. Cauon laudotus inquit Bossuteus non supponit moeotaculis , quae important a rionem , aut verba inhonsa . Spellat dumtaxat ocu-.orti m , alirium illecebras . . . qus a i
de illis spes taculis dicendum , in quibus
ex compinio Tertius amatorii , mollea moueutus immiscentur Opponit sibi, praefatum Canonem Clericis, non Laicis spe diacula prohibere. Cui objectioni hoc praebet responsum latine versum. Haec crassis
hallucinatio similis illi est quorumdam
66쪽
fututum praecludit illorum, qui fabulan- ,, quam magnam animis ado escensium .
tur , Patres invectos dumtaxat esse ad- N. puellarum pestem , ac perniciem af- versus turpitudinem antiqui Theatri: qui- ferant, quam virtutis Dervos ebibant , bus respondet. Ethnicorum Tr aediae quod is hominemque, animal ad seria natum, pudore is undere nos Chri ianos deberet) se futilitate, ac evitate sua impleant. . .rta modesta , gravitate praestant , ut is HjS pr termissis, in eo potius immo-
Theatram nostrum tantam pati s licita- ,, rabor , non temere antiquos Ecclesiae rem nou potuerit. Cetera praetereo , illud- ,, Patres Comoediis, ac Tragoediis illoque tantum adVerto , numquam fossueto rum temporum infamiae notam inussit
nimii rigoris notam impactam fu i sse, ne- se . Neque propter impietatem fluvi , que ab illis , qui omnia aequo rigidiora se . supersitionem huiusmodi Poemata
accusant quae non sunt laXiora. is oe spectacula reprehendebant , quod IV. Tertius aetatis notirae Scripsor est se Theatra Baccho, & Ueneri dicata ei a Bernardus La , qui in suo de arte poe- is sent, ut qni ad ea convenirent , falsisstica tractatu cap. II. aetatis nostrae comoe- Numinibus cultum , atque honorem
dias Ethnicorum comoediis impudentiores se tribuere viderentur , sed etiam propter
asserit. Ecclesia, inquit, non iecuS anti- ,, morum corruptelsim , rerumque turpium ,
quos , ac hodiernos detestatur theλtrales se oe flagitiorum doctrinam , quam specta- ludos . Et hoe compertum exploratumque se tores e 1abulis praecipuae Gomicis hauriaris omnibus es , qui noseras animadversio- ebot. nes hactenus in Comoediam adornatas le- VI. Post tranlcriptam Lactantii inve- gerunt . Uuoniam , cum hodierna opera ctivam, N. laudatam Chrysostomi aucto-xheatralia ma/ori concinnata artificio s i, ritatem , aetatis nostrae t satrales ludos necessario consequitur , periculosiora e se his Verbis repraesentat , & detestatur . iuxta ea, quae dicta , ut cap. g. Lege , se Nunc illud considerandum est , utrum cum per otium licet, integrum illud ca- horum temporum comoedia , quo pacto
put , & plura Mia, quae ibidem celeber- se a Gallis , & Italis excolitur, bonis, rimus Auctor iste scribit , & inde evi- - & homine Christiano dignis moribus
dentius colliges periculorum , ne dicam se ossiciat, nec ne . De Italorum comoe-
flagitiorum, plenissimas esse temporis no- si diis facillimum est judicare. Tot enim stri comoedias. - sutilibus, ineptis, inurbanis, obscoenis, V. Succedit quarto loco Cl. Uir Joau- se frigidis jocis abundant , ut nihil aliud
nes Autonius Vulpius in Universitate PD se propositum habere videantur , nisi catavina litterarum humaniorum Publicus se chinum pueris, & mulierculis, aut si Professor, & tum Poeticae, tum Retho- ,, minum faeci vilissimae quicumque r ricae artis callentissimus . Edidit ille de se tione excitare; quum tamen risu in Atilitate Poetices librum eloquentissimo , si pio res ineptior nulla siit , ut videtur more suo, stylo conscriptum , in quo cap. ,, Catullo .... Saeculo sexto decimo , VII. hodiernas Italorum comoedias futi- se bonis litteris valde florentibus , Italoles, ineptas, morum integritati pernicio- se rum Comoediae hac in parte minus alisas, SS. Patrum auctoritate, & invictis se quanto delirabant : & in eorum jocis rationum momentis evidenter demonstrat. is minus frigoris , & quisquiliarum ani-Pauca transcribam , quae artatis nostrae se madverti poterat . Nam ad Veterum Comoediarum imaginem perhibent . se Co, se eXemplaria componi plerumque s le- minoia inquit potius vulgaris, & fa- se bant : tamen & improbitatis, is bulae, quas Ρastorales, & Nemorenses se omlinas recte vocaveris in argumentis hodie appellare inlemus , genus Poe- se moribus . sententiis. Neque tamen eXi-ὐ malis partim de Idyliis , & Eclogis , si stimandum est solam in Com oediis a-
partim a Satyrico Graecorum Dram- se pertam obscoenitatem probae ac pudicae
,, male derivatum , merito apud probos, se iuventuti detrimento esse . Sunt aliari & frugi infamia laborant . Haec enim se plura, specie venustatis, elegantiae, Ie-M Drammata ob nequitiam argumento- se poris, humanitatis, fallentia , insidiari rum, sententiarum lasciViam, locuti se rum plena , veneni , ac pestilentiae , - nis corruptelam, iocorum frigus , Hi- ,, quibus Ρoetae nequam hoc tempore grari strionum improbitatem incredibile est , si tiam populi aucupantur , & moribus quantum ingeniis, & moribus coceant, se perniciem inferunt . Quid enim Z Anse se
67쪽
se frequentius quicquam audias in hodie se nis Comoediis, tabulis Nemorensibus , ,, seu Ρastoralibus Drammatis ad musi-
cam accommodatiS, poematum genere se corruptissimo, quam pietatem , iun ,, centiam , Virtutem a personis collo-- quentibuq derideri, ac ludibrio haberi, is peccandi licentiam semper colore aliis quo excusari, vel jocis, & facetiis oba, , tegi, atque elevari ὶ Laeditur profecto , , & in his verecundia , aut periclitaturis saltem , omnibus libidinis , atque in-
,, temperantiae conatibus, & dolis oppu- se gnata , & labefactata : verbis, inquam, se & sententiis venenum sub melle celanis tibus, ex quibus, tamquam ex tenuisse simo amictu aliquo , vitium satis pel-
lucet , ac non obscura turpium Volu-- ptatum significatione mirabiles sui amo- res exsuscitat . Dictant enim pessimiis Ρoetae per Histriones ipsis deterioresse utendum aetate esse, vitae fructum vel se maximum in eo consistere, ut quis ge- se nio indulgeat, neque dulcia, & volu- .ptaria in senectutem disserat . . . Ad-M dunt identidem , nihil prodesse formam
se virgini, aut nuptae, si amatoribus ca-
reat : muleri cavendum esse, ne uno tan- tum laudatore, aut cultore contenta, , sit et quo enim proci ad iplam accesserintri tot eam pulchritudinis suae, ac venustatis ,, certissimos testes habituram . Praeterea ,, dehortantur adolescentes ne studiis, &,, vigiliis pallorem contrahere velint , ne i gloriae lylendore ducantur, ne senilem ,, prudentiam affectent , quae res ipsos mulierculis odiosos, amoribus ineptoS , se hominibus elegantioribus graves, omni- ,, no effectura sit. Alias aetates alia de se cere : interea , dum sanguis servet , se dandam operam , ut laetitia, potu, ei-- boque liberali, Venere, Otio, iOMno , , , quam longissime bona aetas protraha- ,, tur contemptis rumoribus , & fabusi lis invidorum HiS VocibuS., his praeceptis ex hara Epicuri de ,, promptis , hodierna Theatra fere per-M fonant'. in hac schola erudiuutur ado- lescentes, hic docentur Uirgines a ten ,, ris unguiculis inces os amores meditari, ,, hic adulteriorum exempla nuptis propo- uuntur: discunt enim , quomodo cui o-dum, & mariti cura falli pomit; quO-
se modo admittendi amantes , qua ra-
,, tione species quaedam exterior pudicitiae servanda sit, ac simul remotis ar-- bitris libidini atque intemperantiae fragis ,, na laXanda. Haec, pro h pudor i spe-- ctantur promiscue ab omnibus apud is Christianos. audiuntur, leguntur, edi-- scuntur, & inhaerescunt penitus in men- tibus: quum praesertim eodem accedatis musicae, & saltationis lenocinium, quo si nihil ad virile animi robur frangen
se dum, & enervandum accomodatius ex- cogitari potest. UIL Habes heinc aetatis nostrae comoedias turpes esse , & obicoenas , omnibus spectatis , quae illas comitantur . Alias aliis obscoeniores esse nemo ambigit. Sed
cum omnes carnalis concupiscentiae , sermone amatorio negotium tractent , &eodem omnes spectent , ut concupiscen.
tire passionem emolliant, inflectant , io ritent, & accendant f planum est , tura pes & obicoenas esse omnes . Discrimen in hoc 1 olum vertitur , quod Poetae alii crassiora, alii delicatiore phrasi voluptatiS argumentum versant . Uerba in illis erunt obscoeniora , in litis moderatoria :illi apertius , isti insidiosius concupiscentiam obsident , illiciunt , vellicantque . Finem efficacius assequuntur secundi ,
quam primi. Re itaque Obscoenae comoediae omnes aetatis nostrae, quae promiscue
a feminis , & viris comicis aguntur in
publicis Theatris. Quid, inquies, Poetae , Rethorisque ad definiendam Chri
stianae Theologiae controversiam austoritatem allegas ὶ Hi ne Auctores dirimendis Theologorum dissidiis idonei ὶ Sciliacet. Hi sunt, qui gravissimo suffundunt
dedecore nonnullos scientiae morum , &antiquae eruditionis studio addictos , quos patrocinium praestare, & Comoedis , &Tragoedis , & eorum spe natoribus non pudet . Joaunes Autonius Vulpius , non tam singulari eloquentia, & eruditione , quam morum suavitate , & Christiana pietate clarus , non sac ris addictus , sed laicus, vocis sonum adversus comoediar corruptelam emittit. Illius deformem picturam eleganti pennicillo repraesentat i& quae inde consequuntur, absurda, eloquenter describit. Non eguit ille Theologicae scientiae ope, sed solo bono praeditus sensu , solaque scientia ab ipsis primis naturae principiis mcessita, instructus, Comoediar, Comoedorum, atque spectat rum pravitatem , & vitia deprehendit , perhorrescit, execratur. Ex illo ego non quaesivi Theologicae auctoritatis praefudium γ
68쪽
dium, sed causae statum exposui. In medium afferre nolui Merbesium, Natalem Alexandrum , Pontasium , Genetium , caeterosque gravissimos Theologos , ne Probabilistae inveteratam Rigorismi cantilenam obtruderent; Ex Boubeto Episcopo summo , ex Lamy eruditissimo scriptore, ex Cl. Vulpio laico, & perdocto
Prosessore Patavinae Universitatis controversiae statum delineare volui , ut quid sit, de quo est disputandum, pateat.
Luculentior turpitudinis , s obscoenitatis notio . Turpitudo alia in rebus repraesentatis, Θ gesiculationibus e alia in v cibus. Comoediae publicae hodiernae omnes turpes, obscoenae funi, vel ob rem re praesentatam, Vel ob voces , gessiculationes , vel ob choreas ; vel ob actus intermedios. Viri in lucti veste muliebri, aut mulieres dese virili abominales sunt apud Deum.
I Uae hactenus dixi, satis superque
forent, ut qui stiue habere veram
turphura comoediarum notionem& imaginem poiset . At ea argumenti , quod tractamus, natura, & conditio est, ut plurimis sit obnoxia aequi vocationibus, enugiis, rimis, Varilique Vocum acceptionibus ς cum theatrum opus quoddam sit ex pluribus conflatum actionibus . Idcirco nisi maxima perspicuitate , quid sit Comoedia turpis, quidque turpitudo, quid obscoenitas, enucleemus , Vanus est labor noster, & operam ludimus. Omnes cum Theologi, tum Casu istae comoedias tum pes detestantur. P. Hieronymus Flore utinus in tuo Theatro contra Theatrum prurimos Theologos, & Caluistas etiam benigniores allegat adversus comoedias tur-Pes . Ipse suio calamo peccati mortalis damnat & repraesentatores , & lpectatQTeS comoediarum, notabiIiteν, inquit ille, turpium, Ualde obscaenarum.1Ι. At nec ille in toto tuo opusculo , nec plures alii , quos ego legi , quid sit comoedia turpis , valde obicoena distinhie explicant. Heinc est, quod lectores ex ictorum tellione nihil proficiunt . Quisque clamitat e Comoediae notirae haudquaquam turpes sunt; sed ab obscoenit, te distante aut saltem notabiliter turpes,
aut valde obic cenae dici nequeunt . His vocum involucris voluptatis , & veneris negotium subtilissime agunt ; illi; ne errandi occasionem praebuit involuta icribendi ratio non paucorum Cabnista cum . Ut his Theatrorum, atque comoediarum defenioribus Onan m ad effugium rimam
aditumque praecludam , quid sit turpitudo, quid comoedia turpis, & ob: oena , perspicue nitideque explicandum est. III. Turpitudo, seu obscoenitas vitium prodit, quod aut lasciviam redolet , aut ad lasciviam aperit viam. Turpitudo alia in vocibus, alia in rebus, per voces significatis , Res turpes exprimi vocum honestate : & res pudicae, honestaeque voce turpi valent . Turpitudo vocum est usus alicujus Vocabuli , quod spectata communis sensus existimatione, & regula, aures pudicas offendit . Turpitudo , seu obscoenitas rerum est ipsa voluptatis carnalis materia ς seu est actionum , &factorum, quae ad venerem aut proXime,
aut propinque . plus minusve inducunt ,
aut Viam parant, narratio, & repraesentatio. Turpitudo alia putrida, quae spurcis vocibus , motibus , gestuque amoris
profani imaginem refert : alia delicata , quae versutiis , & fucis obtecta spectrum voluptatis, & Veneris arguto penicillo depingit, & concinna verborum , & figurarum dispositione libidinis veneficium propinandum administrat, & sensim sine tentu instillat . Exemplis confirmare notiones, seu descriptiones possem , nisi id Christianum Theologum dedeceret . Sophisticae & Casuistarum , & Christianorum quorumdam cavillationes ad tot distinctiones praemittendas, alioquin superfluas, idcirco a Patribus nostris neglectas
1 U. C moediae hodiernae omnes , quae Mimorum , & Mimarum artificio, amoris profani, & concupiscentiae sub matrimonii velamine caussam repraesentant, &agunt, turpeS, cum materialiter , tum fommaliter iunt . Materialiter , quod materiam concupiscentiae , nempe reciprocum
feminae , & viri amorem , quo mutuo conjunguntur, Versant. formaliter , quod eo conlpirent, ut delectationem de illo, quod tractant, argumento, in auditorum animis excitent . Huc omnia, ut infra latius edisseram , pertinent Μimorum , & Mimarum vota, & conatuρ, ut majorem auditorum affluentiam ad se alliciant . Hoc adeo verum4 compertumque
69쪽
est, ut Mimi, & Mimae. quae & vocis
suavitate, & delicata corporis inflexione,& mirabili gestuum repraesentatione , &occulorum laculis non alliciunt, non movent corcula spectatorum , ut ineptae insulsae, & rudes repelluntur , quia continuo cessaret specta torum affluentia. Hoc dumtaxat discriminis est , quod aliae comoediae, ut indicavi , putida verborum , sententiarum, & gestuum lascivia : aliae calamistratae , larvata verborum phrasi , concupiscentiae delectationem promoVent. Primae Poetarum , & Comicorum eXtre mam nequitiam cum extrema ignorantia confodiatam produnt : sed minus nocent
adstantibus, quibus epulae crasso lardo, &siondimento nimium pingui paratae displiacent. Secundae perniciosiores sunt spectatoribus, & nequiores simul, R doctiores patefaciunt Poetas, qui vafrius , & insidiosius voluptatis venenum instillam , &ad bibendum illud potentius inducunt .
Primae quidem, sectas secundae obseaenae, turpesque vulgo existimantur , cum certum sit, posteriores eo esse noxiores, quo majorem praes erunt honestatis speciem . Et istiusmodi sane sunt drammata percelebris Poetae pluries typis edita , quae eo efficacius voluptatis venenum porrigunt , quo delicatius cor humanum, sensus , &concupiscentiam titiliant , vellicant, &ita in affectus dominantur , ut quΘ VO- limi eosἹem impellant . Quod potissimum verum habet , dum muliercularum vivida accedat repr82lentatio , concentus suavitas , & alia Theatrorum praestigia. U. Habes heinc comoedias hodiernas turpes, & oblcoenas esse ex uno solo capite, nempe eX impuri amoris materia , quam tractant. Crescit turpitudo , & ob stoenitas ex. aliis capitibus . Et primo ex vestitus forma. Alicubi juvenes venusti O-
res, & femineo lexus sive in voce.sive in pulchritudine propinquiores muliebres vestes , & quidem vanissimas induunt . Curὶ Cauiam assigna , tergiversatione sublata Ut sub amasiunculae 1 pecie cum
altero iuvene eloquentius reciproci P moris causam ambo parent, mutuumque amorem inflamment. Duo hic obscoenitatis flagitia. Primum, quod muliebreS Uestes viri induant . Hoc quippe abomina tionis, & detestationis flagitium eli apud Deum , qui Deut. 22. illud execratur : Non induetur mulier veste virili : Nec vir ut M.tur veste feminea : abominabilis enim es. qui facit haec. γVΙ. Quid ὶ Peccant viri muliebri veste in scenam prodeuntes induti R Nonne vel in ipsis sacris Collegiis mos iste obtinet P Serpat nec ne in domibus Religiosorum hominum corruptela haec , non propterea malitiam exuit . Pluribus ego
annis sub disciplina P Ρ. Societ. I ESU humanioribus litteris operam dedi ; &nunquam in repramentationibus, quae fieri in istorum Collegiis solent , aut prOphani amoris argumentum tractari , aut juvenes muliebri veste ornatos prodire ius cenam vidi. Quod idcirco notum facio, ut occasione . data , testimonium perhi-heam veritati . Idque confirmo eiusdem insignis Societatis Regulis . Siquidem in libro de Ratione Rudiorum I 3. p. 23. haec habentur : Trvoediarum , , Comoediarum uas Iatiuas , rarissimas ope oportet . argumeutum facrum sit , ac pium , nec quidquam actibus interponatur, suod non latinum si, decorum: neo persona uiala muliebris , vel habitus intro catur . Quocumque ergo in Collegio haec mendax vestium transmutatio fiat , peccato
non caret. At nullum se patrare crimen certo existimant Superiores, qui id concedunt , & qui id peragunt . Verum quidquid ipsit opinentur spectandum est
Divinum mandatum , quod non solum ceremoniale, ut quidam existimant , sed etiam morale esse fas tur omnes . Cornelius a Lapide in dictum cap. 22. Uers. 3. haec habet. se Hoc PER SE indecens s , ,, ut scilicet vir veste mentiatar se femi- nam, alit femiua mentiatur se virum : tum se ne occultis libidiuibus , aliis υiti iose locus detur. Optim ι enim pudicitiae cu-
odia es υ situs honestas i uam , ut
se ait Poeta :Quem praestare p -tes mulier galeata
. Unde videtur hoc praeceptum pamis i m esse naturale, partim ceremoniale, iam abolita m, quatenus se Iicet ob A lseabat sub pe ccato mortali . Jam enim se nou esse peccasum morta e , s vir , aut se femina Veses fexEae communeis, e X l vitate , si absit scandalum , & intentio, periculumque libidinis, docent S. Thomas,
70쪽
DIcto Hre IouVII. Nulla excogitari mitior inter-δretatio potest. Tamen vel ipse mitissimus interpres, per se indecens declarat , ut vir veste mentiatur se feminam . Testatur hoc praeceptum partim natur D. Evidens ergo, & extra controVersiam est, peccare saltem venialiter illos, qui vestem induunt muliebrem . Finge paululum non aliam , nisi venialem patrari malitiam . Licitum ne Christianis est , singulis annis , & stato tempore Gymnasium aperire crimina , licet venialia , patrandi i Permissumne est pro oria praesentia probare , & confirmare talem
professionem P Quid quod ipse Cornelius
a Lapide a peccato mortali liberat hanc ementitam texus formam eo tantum in casu, quo fiat ex leuitate , se absit 1 caudatum, o intentio, periculumqtie libidinis uid si haee sexus ficta mutatio non ex leυitate sat, sed ex instituto, ted ex fine vividius repraetentandi inter amasiunculos , & amasiunculas argumenta amatoria P Forte nec ipse P. Cornelius a Lapide hoc sexus mendacium a graviscandalo , a gravi libidinis periculo eximeret , atque adeo a graviore purgaret crimine. Quodnam scandalum 1cete litus, quam juventutem artem amatoriam , &concupiscentiae idiomata , & arcana edocere ρ Scandalum gravissimum heinc in populum derivatur . Clamant mundani homineς : In ipsis sacris Collegiis juvenes , ut seminete, in scenam prodeunt , & causam amatoriam agunt. Quidni er-po licitum & nobis erit idem prae-ilare λVIII. Sed Patres audiamus. S. Cyprianus lib. I. Di , IO. ad Encratium. Cum in lege prohibeantur miri induere muliebrem vestem, o maledisti eiusmodi ire dicentur e qManto majoris es criminis
re, sed etiam gestus turpes, molles , est muliebres m gis ferio impudicae artis exprimere ρ Quid caulae est, cur iuvenes in sacris Collegiis femineas velles induant , nisi ut muliebres assectus , &amatorias ille ebras exquisitius repraesentent ὶ Si crimen est ipse vestitus, quae erunt crimina, quae hunc vestiendi finem Consequuntur PIX. Augustinus l. 2. Solitoq. cap. 16.
Credo iure infames, intesabile que haberi, qui muliebri habitu se ostentant , quos nescio utrum falsas mulieres, an fal s
viros melius .cem. Verumtamen hisΠο-nes, verosque infames sne dubitatione pos
X. Synodus Trullana ct cap. 62. Statuimus , ut nullus vir deinceps muliebri Cese induatur, Tel mulier v e viro convenieule . Eos ergo , qui deinceps aliquid eorum . quae scripta suut, aggredientur , tibi ad eorum coguitionem perυenerit , se
snt quidem clerici, deponi iubemus ; si
vero laici, excommuuiceratur. EXcommuis nicatio ob veniale crimen non infligitur. Praescriptio, seu oppositae consuetudinis larva non pr2eValet contra ea, quae su pte natura vitiola suu t.
XL Concilium Bracarense , & Poenit. Boman. l. 7. cap. I. Mui faciem suam transformaverit in habitu mu liebri , mulier in habitu G ri, emendatione pollicita , tres aureos paeniteat.
XII. Clemens Alex. lib. 3. Paedor c. q. haec scrib t. Hoc ess inυentum fra lorum hominum, ad libidinem propensartim ιestiarum . . Pueri do ii abnegarenas uram , mul es simulant. O m serandum ripeti iactit /m l O ne Dudum sudium l . . . . O quanta haec iniquitas lSuspicio , admiror veteres Romaetorum legislatores, s muliebre, Geminatum Citae sudium odio habuerunt . Et post pauca concludit : di i nou viri, sed BA
XIII. S. T homas textum Deuter. I. a. q. a. a. f. ad 6. interpretatur, & haec missis pluribus docet. Alia ratio es ad declinandam luxuriam. Nam per commixtiones Varias in vesimentis omnis inordi-ta commixtio coitus excluditur. Quod autem mi lier induatur bese vir ii, aut a
conve ρ, incentivsem es concupiscentiae , occasonem libidini praefat. ita docet Angelus castitatis, doctor Ecclesiae. Novi autem homines adeo sunt in castitate robuiii , & heroes , atque supra omnem libidinis iEtiun constituti , ut pernegent , hanc Vettium mutationem occasionem praebere libidinis, & incitamentum esse concupiscentiae. Hunc eumdem Deuter. locum e ponit 2. a. q. I 69.
art. a. ad 3. S. Thomas idquiens e DE SE VITIOSUM EST, quod mi Iter utatur Ose virili, aut e conterso : quia hoc pς-
is ue casia la civiae , O specialiter
prohibettir in lege. Solum necessitatem a tanta turpitudinis, & abominationis prata vitate excusare ibidem subdit Angeli-eus ,