Consolatorium timoratae conscientiae venerabilis P. fratris Ioannis Nider S. Theologiae professoris de Ordine Praedicatorum

31쪽

spolita non potest non sentire diuinam dule edinem sibi e niunctam. Sensus enim diuinae dulcedinis est per gratiam:de qua Propheta miratur dicens. Quam magna multitudo dulcedinis tuae domine: quam abscondisti timenti

. sexti sint qui seiunt, sed solum per reuelationem. non per speculatiuam scientiam, se habere bonam conscien e a. De quibus prima Io capitulo quarto. In hoc scimus: quia in Deo manem sin ipse in nobis: quia de Spiritu

Santo suo dedit nobis. Et Apostolus ad Rom. Octauo Certus sum,quia neq mors,neq.vita,neq. angeli,neq. princimtu , neq,irtutes, neq.instantia,neq.sutura, neq. sortitu do,ne' altitudo, . . profundum,neq. creatura vlla,potiri nos separare a charitate Dei,quae est in Christo Iesu. Icire ramen non possumus secundum communem legem an in De Leharitate sumus, scientia scilicet speculatiuae quia haee scientia est per tausam rei, vel per rationem. vel etiam per effectum. Sed eausa gratiae, non cadit sub eognitione nostra simpliciter, nee eius effectus:va videbitur, et partim visum est.Similiter gratia, dicit comparationε ad acceptionem Dei. Vnde ponit ipsam aeeeptionem in Deo, Hoc autem modo non potest cognosci a nobis in εdeo non eognoscitur scientia speculatiua cercitudinali ter.potest tamen sciri ab aliquo scientia effectivasquia haec est per experientiam rei in effectu . Unde haec scientia de re seu per rem:& non secundum rationem, vel com. parationem,quam habet ad aliud, ut ostensum est. Septimi igitur sunt,qui seiunt per causam rei, vel rationε re irvt ij,qui essentiam Dei elare in hae vita viderunt: ut in veteri Testameno Moyses,in Nouo Apostolus Pan , με. Quid inquit,Gregorius seeundo Dialogo tum est, quod non videant, qui

32쪽

Pers me signa quis ognoscere positisse babere δε-

-ctum est,quod quis experiri potest per signa, an ha

in beat gratiam vel bonam conscientiam,Modo viden dum, quae sunt ista signa obis etendum quod Doctores

sancti alia Malia ponuat signa:nam Chrysost. ponit quin Cho

que. Sanctus Thom ponit quatuor,& Alexan .is Chryssi. b. super Matth. Homelia tertia ponit quinq vel quatuor. Αιεκλquae habes parte secunda, eapitulo octauo Sohomas in iiij, di itinct xlx ponit quatuor, sub his verbis. Quod,in quiti aliquis omnino a peccatis sit immunis, per certitudinem sciri non potest,primae Corinth. quart. Nihil mihi. conicius sium, sed in hoc non iustificatus sum. Potest tamen de hoc haberi aliqua coniectura praecipue per qua

tuor signa, sicut Bernardus dicit Primo quando quis de Ber a. vote verba Dei audit, Quia qui ex Deo est,uerba Dei au Promo. dit Ioannis octauo.Secundo quando quia se Rromptum Sec. ad bene operandum invenit:quia probatio dilemonis ex do. hibito est operis: ut dicit beatus Gregorius. Tertio,cum Tertis. quis a peccatis ab itinendi propositum inlaturo aisumpsit. -- Quarto eum de praeteritis dolet, quia in his vera enite tritia secundum Gregorium consistit. Unde siquis per hu Greto. iusmodi signa, facta diligenti discussione suae Oscientae, vera 'quamuis recte non sussicienti, etiam ad sanctissimum cor .itens. pus Christi sumendum accedat deuote, aliquo peccato mortali in ipso manenterquod eius cognitionem praeter fugiat, non peccatῶ immo niagis ex virtute saerameli, peecati remissionem consequitur.Unde Augustinus vicit in Aram quodam sei mone,quod quando corpus Christi mandue tur,viu ficat mortuos. Alexand de Ales in summa ponit ea,

tria experimenta gratiae;quibus ut dicit)potest quis experiri se habere gratiam, quae habemus in Psalm. Cum

inuocarem: ubi fit quaestio, multi dieunt,quis ostendit noubis bona; idest homines qualunt a fidelibus . Unde eerti

sunt,quod sint accepti Deo Et Propheta respondendo coiligit tria ex quibus colligitur experimentum, per quod iod sint accepti Deo:& quod habent gratiam.

33쪽

Pk;--ἡkrt signatum est super iid lume vul- s. uis xv xvi do ille' secundum . Dedisti laetitiam in corde T.iliis. ζο Tertium V pace in idipsum. Hae sunt tria,ex qui

in colliguur experimentum gratiae. Videt ieci Lun .e, it titia,&pax. tir uen apud vim rationalem . Pax apud irascibilem. Laetitia apud concupistibilem. Quando enim ista ria sunt in anima sancta secundum istas tres vires, vere,& certum experimetum est quod anima habeat gratiam. Bene dico, vere , quia per hoc differt anima sancia ab anima ha teticaequia anima sancta habet ista vere,quado habet gratiami sed anima haeretica non Vnde iramquahabet lilmmi dirum in rationali,ne paeem veram in ira - stibili, nee veri u laetitiam in concupiscibili, licuti habet anima Christiana persccha:quae habet lumen veritatis ra diantis super vim rationalem,quo mirabiliter declaratur ratio Anima vesto pagani, vel haeretiei vel cuiuslibet infidelis: non habet luine nisi sophistitumsicut est lumen

or in somniando. Similiter non habet veram laetitiam in cor de:quia se ut dieitur prima Thimor quarto. Omnes hambent ea uteriatam conscientiam. Similiter nec veram par

te in habentia irascibili quia sicut dicit Esai 1 8. Impiis Ron est pax conde sicut in paralitico videmus, quod in ipso est infirmitas, non tamen sensus doloris r sed in ipsis. α' fit materia doloris Iolae ro autem non paralitico est ma ' aeria doloris,&sensus doloris. Si infidelis habet mate- . . riam doloris: non tamen sentit dolorem unde est velut Paraliticus. In anima vero fideli sana; idest sancta ierfecta non est rateria doloris: nec sensus doloris. In anima vero fideis, sed aegra et scilicet per per peccatum est. v g , materia de sensus doloris: Qui dicit Augustinus Melior est natura, quae est eum sensu doloris; quam quae est sine sensu dolorinat hoc maximo, quando habet materiam doloris. Et popter hoc, si pax sit in infideli, vel hae retico, hoe non est nisi sicut quies in paratirico, quae non est ibi veres sed dolor ibi eli licet non sentiatur. Ex qui ius etiam patet quorundam obiecto inessit a x, qui dicur, quod in pagano infideli sepe est iucunditas conscien-kllae: bonum deliderium; S seruor ad bona opera qua via

ἐ-urtiue signa gratiae. Respondetur eiciem: quod taa-

34쪽

tum differt tutunditas anima infidelis, a tu eunditate animet fidelis quantum di ita iucunditis finiassiti, vel somniantis a iucunditate vigilantis. Vnde in ipsis noα est vera iucunditas, quae est ad experimentum ad ho quod aliqiris stiat se habere gratiam.

De tribassignis optimis bonae eon cienti ea. VIII.

Uneis eterea secundum omnes Doctores, consolatoria bona conscientiae sunt tria Primum contri Prim L tio vera pro peccatis. Secundum, consessio sacramenta Seeun.

lis Tertio,coirimunio Eucharistiae effectualis Primum Tinimest bonum. Secundum metrus. Tertium, si bene fit,elioptimum. Primum et claratis practi ea re docer; Io de C baco libro de culpa gia tia quaest. 9. dicetis Generalis eontritio maxime, quando pro loco Crempore implicat peccatum specialiter occurrens: sufficit ad hoc , quod quis sit in grati Dei Verbi gratia: quando peccato peciali occurrente velificatur haec vel similis oratio minus de hoe peccato, di de onini peccato, quid c ntra tem . unquam commisi, doleo, quantum est contra te. Immo prohat ibi latissime hancccnclusionem videlicet, quod extra ea sus,inmitibus peccatori incumbit fingula peccara mortalia confiterit nunouam necessariae ii actualis eo-

tritio de fingulis ves etiam rememoratio de singulis, vel fingulorum. Ad idem videtur esse Sanctus Thomas'. s. inde veritate, si dicens. Ad iustificationem peccatoris non requiritur quod in ipso iustificationis momento aliquis de peccatis singvlis cogitet, sed sufficit quod cogitee

de hoc. quod ver culpam suam est auersus a Deo. Recogitatio autem singulorum peccatorum debet vel praece dein re, vel saltem equi Ditiscationem. Haec Thom. Ad idem est Caneeliarius Parisens in suo tripartito sie diceris. Sentiens misericordiosissimus pater, coma ostens nostra fragilitarem per maximam in ad malam pronitatem multiplicibus vita,mbrtali vita durante paratissimus est nobis delicta emittere,& gratiam conferre; si dunta Nat veraciter, excorde, sibi tres si bscriptas veritates νἐma porris inusse Priain veritas, Domine, si sie, vel se contra veritat.

35쪽

honitatem tuam peccaui, inihi displicet, ratione etiam euius poenitentiam ago, quia te offendi. qui totus es veneradus,4 colendus quodque mandatum tuum transgressus

Secon sum Secunda veritas et t. Domine bonum habeo propoli dive tum,& desiderium, tuo iuvamine mediante, in futurum risas. praecauendi, ne incidam in peccatum Moceasiones iuxta

Trem Oissibilitatem virium evitandi. Tertia veritas Domine veritas. nam habeo voluntatem peccatorum meorum consellionem integre saetendi pro loco & temporrisecundum tuu sanctae matris Ecclesiae mandatum praeceptum. Has veritates quisquis qualicum uocois tempore syncer teretnon fictae,aut mendaciter,ex cor e pronunciauerit: securus existat in salutis & gratiae statu se consistere:& vi

1eternam mereri: quamuis omnia crimina commisisset. Si

etiam talis ab ' ulla consessione continuo discederet in absentia sacerdotis , dormiendo aut alio quocunq. modo, morte subita praeuetus: idem finaliter saluaretur acerbi Gfima purgatori; poena mediante. Ex quo notandum, sin lubre consilium elicitur Lut Christianus singulis diebus . iis vel semel sero,aut mane,aut saltem festiuis diebus re- deat ad cor sus,conscientiam examinansean tres praeminsas veritates proferte valeat eum cordis synceritate, sc-que intra statum salutis se esse confidati haec de ea neeliserio. Ne mirum, si ad poenitentiam de peccatis Deus gratiam infundit, dimittendo peccatum: cum ipse Propheta dicat. Dixi confitebor aduersum me, c. Cum etiam decem leprosi euntes,ut ottenderent se sacerdφtibus,muntati sunt. antequam se actu sacerdotibus praesentarent. Vna de etiam Magister sentent. EZech. 28 si allegat ad proinpositum. Quacunq. hora peccator conuersus ingemuerit siluus erit. Non dicituriore eonfessiis fuerit,sed conuersus ingemuerit. Huie tonsonat dictun Alberti trigesmo quarti scripti distinct. 6. exponentis illud verbum Augustini in litera,paueat etiam poenitens ne prius ad domini eorpus accedataquam conformata sit bona conscien M. Ratiri Vult inquam dicere quod omnisi bona conscientia aduru' Mi hominis habens gratiam, est consormata. quia actus comtionis detestans peccatum est actus metatorius: simili

ter actus fidei in Deum, di huiusviodi. Et illis actibus mae

36쪽

ob. Diustificatur: rie statim po primum m

mentum contritionis, consoresatus est bona conscientua, per opus interius meritorium:licet non exterius. Secundum consolatorium conscientiae 4meaeius; est consessio sacramentalis.Nam secundum S. ho 3 Scot. bom. Ivper quarto sententiarum. Consessiointer alios effectus, σεν. hune habet: quod si dolor conrritionis poenitentiae non fuisset sussiciens, tunc consessi, absollitio sacramenta-ilis poenitentia superueniens, eius supple et deffectu:quia cum ipsi attritione de se in suffciente suffcienter deleret omnem mortalem culpam: dummodo ipse poenitens tunc non ponat obicem gratiae, per commissionem actualis peccat mortalis. Unde quando David coram Nathan, confitebatur peccatum suum dicens,veccaui:statim Propheta ex parte Dei dixit.Transtulit Dominus peccatum tuum. 2. Regum. 3 - - Quorum ratio eri;quia peeeator ad hociquod reeuperetur gratiamin sibi dimittantur peccata, non requitur secundum praedicta,nisi quod cum aliquali detestatione e G se si illa de se in sui sciens sit:non ponat obicem gratiae pro tunc. De hoc autem potest homineum constetur, pr habiliter valde securus esset: via potest valde probabil3ter scire. scilicet tempore covscssionisis ablolutionis se non peccare mortaliter:& se de restari sua peceatari iunio Scot super quarto dicit via ista. qua homo confitetur sa sest. cramentaliter est magis in portante hominis, S certior ad gratiam primam recuperandam: quia ibi non oportet nisi non ponere obieem ad gratiam quod multo minus est, quam habere aliquam actionem, quae per modum meriti de congruo suffciat ad iustificationein impii. sicut fieri oportet in contritione. Vnde dicit beatus Augustinus Asi allegatur a Magistro in tertio dist. I 6 ut paulo ante dictum est:paueat: scilicet poenitens ne prius ad dominicum corpus accedat, quam conformatus sit bona conscietia.Super quo verbo dicit idem Alber. Homo habens ta Albentiam vel praesumens ex probabili signo se habere gratia, test accedere ad corpus Christi. Signum autem proba, bile est, inquit, si est confessus:& si dicit sibi conscientia, quod pro nulla re ullamplius peccare, poenitentiam

debit.

37쪽

debito tempore libenter suscipere. Ad idem est eonstan. 'issime uilhel. Parisien in suo speciali tractata de Sa

cramento Poenitentiae capitulo penultimo; ubi docet consessorem,quomodo antequam peccator ofiteri incipiar. eum alloqui debeat, sicut pater euangelicus filium inuem tum qui perierat. Si inquit, in hoc proposito venit ad cofessionem, scilicet ut committatis tradat se beneplaesto Dei, hoe ex amore eius. Si se totum paratus est dare tradere miserationi Dei,& hac causa ne eius offensam inicurrar, ut in amoremin gratiam eius redeat mortis in se vincula dirupta esse cognoscat . Si tantum sui amorem largitus et ei clementissimus Deus; it se toto studio beneplacitum eius paratus sit facere pro eonsilio sacerdotis. Cui anima eius curanda,& regenda a Deo commissa est. nullatenus de salute eius dubitet. Quis enim dubitet huiusmodi poenitentem Deum plenissime possidere Hare ille. Et doceat ibi etiam ante consessionem inchoatare; pce nitentem Deo gratias de hoe reserre, a quo omne bonse pollea distincte confiteri peccata sit . Tertium conssolatorium conscientia , optimum est post contritionem S consessionem Eucharistiae sacra meatum sumeres quod secramentum habet etiam mor tuos suscitares, ut ex Sanctus Thomas, po-' tuit eapituri, praecedenti. Et sic patet prima pars huius

tracta fuga

in l

38쪽

dus de conscientia, prout dicit

certitudinem.

injerion e superior os eo litatirum disserentiata conscientia.

scientia recta Riona: prout sumitur

i dA pro spe ona, quam quia habet de;52 ravi R di amicitia. Nunc vero rcflat lo

sis vel credulitas inretitionis ad aliquid ficiendum, vel non iaciendum. Vii de illo secundo loco cori scientia dicitur quali cum alio scientia. Quia stienia uniuersalis adactum Darticularem applicatui; vel etiam quia per eam aliquis sibi conscitis eii eorum,qt: e tacit vel tacere intendit: propter hoc etiam interdum dicitur sententia vel dictamen rationis. Pro quorum intellectu notandi.m:quod illa Inde quatuor d Hrunt Syndaeresis Ratio superior Ratio insess. rior, conscientis, ut docet S. Tho. in secun do distin. q. Ratios Nam synderelis est vis anima mortua ,que semper eli na per ρ ea figi insuperioribus:naturaliter mouens istimulans ad Ra ombonum, abhorrens malum , qua Syn seres aliquandosem'r. lex rati odis, aliquando etiam conicientia nonam 2 tur C VscieDe quibus Ko secundo dicitur. Eiusmodi legem nonia tiadiobentes: ipsi sibi sunt lex Aliqua do autem dicitur alio nomi miis

ne scilicet scintilla ratiouu οῦδε conuenienter quidem, Ductro quia sis.

39쪽

quia sicut scintilla est modi eum quid ex igne evolans It εhare virtus est quaedam modi ea participatio intellectualitatis respectu eius,quod de intellectualitate in Maselo Hiero est.Vnde beatus Hieronymus in glosi super Eze primo dicit:quod per aquilam significatur,quae ut extera animalia in volando transcendit. ita haec virtus transcendit rationalam,quae per hominem figuratur. Et mecupiscibile quae per leonem mane syndere sim ideo Deus posuit in

homine,ut seruetur ordo, Meonnexio rerum. Nam secun- αν,ου dum Dionysium septimo eapitulo de diuinis nominibus: diuina sapientia coniungit principia secundorum ultimis primorum Angelus autem est intellectualis naturae non rationalis eum discursu: isti natura homo per syndae resm appropinquatin coniungitur De qua in Psal Signatum eii super nos lumen vultus tui domine, Se Hate syn daeresis siue habitum nomineti siue actum naturaliter in clinat ad bonum semper,& remurmurat malo: scut econ' trario sensualitas semper inclinat ad malum, nunquam ad honum. Ideo etiam synda resis votatur lex natura proce na ut a natura id est. Syndae resis vero dicitur, secundu quod tura inclinat ad operatima; quemadmodum intellectus prineipiorum est quo ad speculati ua: ita syndar resis ad operati Exemst ua inclinat principia. Exemplum de speculatiuis: ut omne totum est maius sua parte quolibet est vel non est. De operativis autem ut nullum malum est saetendum: bonuest prosequendum.Quod tibi non vis fieri, rationabiliter& ex debito alteri ne iseeris.& similia. Hae e praeterea syndaeresis in nulla rationali ereatura,vel intellectuali extinguitur totaliter: immo nec in dainnatis. De quo Iaiae ultimo. Vermis eorum non morietur. Quamuis enIm in damnatis ipsa syndae resis quo ad displicentiam mali tui pae,absolute considerare, inuo ad complacentia boni se extincta stamen secundum quod culpa comparatur ad poenam, sic in eis extincta non est, quia habent displicentia

mali in collatione ad poenam. Et sic patet quid sit syndae maris resis. Ratio vero superior, ut tradit beatus Augustinusili- superio Mosecundo de Trinit. Est actus rationalis potentiae, quae Augus sumit consilium ex rationibus aeternis diuinis in paris, tim est speculativa i& partim practica Speculatiua dicit: hoc

40쪽

hoe est eredendum, quia Deus reuelauit. Practica vero di Practiecit,hoe est faciendum:quia Deus praecepit; aut cauendu, quia Dei offensionem patit:& huiusmodi Propter quod beatus Augustinus ubi supra cap. 1 8.& tertio dicit quod August. ratio superior supernis conspiciendis intendit,in superis nis consulendis. Primum quo ad speculativam. Secundum quo ad practicam Ratio autem in serior est actus poten Ratiatiae rationalis; quae sumit consilium ex rationibus rerum isset. temporalium; ut hoc est dimittendum quia est superfluuvel diminutum: vel iaciendum; quia utile vel honestum, di sie de aliis coditionibus;quas moralis philosophus pertractat.Unde ratio superior sapientiae deputatur: sicut inferior scientiae. Et tamen superior ratio cin serior non sunt duae potentiae; sed rationis duo officia. Porro conscie Cose,. tia prout secundo modo sumitur,est alsensus conclusionis tia.

elicitae in syllogismo practico vel speculativo in quo syndaeresis maiorem:ratio minorem is conscientia format conclusionem Pro cuius latiori intellectu notandum est:

quod ratio in eligendis fugiendis, quibusdam syllogisimus utitur. In syllogismo autem est triplex consideratio Syllogi secundum tres propositiones,ex quarum duabus tertiaco muν cluditur. Ita contingit in proposito. Nam ratio in operandis ex naturalibus principiis ex lege naturae seu syndaeres,assumit circa particularia iudicium puta nullum malum culpae est iaciendum; similia. Tunc lex natura seu syndaeresis in syllogismo conscientiae;maiorem miniitrat; sed minorem addit ratio naturalis inferior vel superior; stilicet hoc est malum culpae sed consideratio conscientiae.Unde conscientia indifferenter de praesenti peccato vel suturo asto remurmurat. Ex quibus patet, quid sieconscie tuta in proposito. Et de tali conscientia in proposito, plurimi loquuntur moderni Doctores, prae

sertim circa secundumndistinctio 38. Radibi, speculative de eadem

materia determinan .