Francisci Robortelli Vtinensis, In librum Aristotelis de arte poëtica, explicationes. Qui ab eodem ex manuscriptis libris, multis in locis emendatus fuit, ... Cum indice rerum & uerborum locupletissimo

발행: 1555년

분량: 377페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

51쪽

uere t partes mimum tractare pecundas. ' Eum lacum exponens, quod ad mimum perturresecuniarum patritum.Porphyrion ait: Secundarum par trum actores omnia summisse agunt. Declarat hoc cicero aperti lia in Diuhiationem verr. Ut in actoris ' bus, inqui Graecisseri uidemus sepe illum, qui insecundarum, aut tertiarum partium cumpo Maliquaa D do clari iudicere,quam ipsemimarum nullumsummittere, ut illeprinceps quam maximeexcedat. Sicla D ciet Halli eruti ibiferuiet, tibi lenocinabitur,minus aliquanto contaitit, quam test. Immittaci meu tiam Plautus in prologo amphito R, cum ait:

' Vt conquilliores fierent histrionibus, misi inundassent delegati ut plauderent, ' Quive sub placeret alter misi minus. Haec ante me animaduertiter explicauit docti limi uiarsuperioris scri Modiose libra si rosiarum Antiquitatum.

Quos Sophocles ipse cum scenae ornatu ad tertias usip producit.

Declarauit adiumenta,quae attulit tragoedia ArsicisD. nedeclarat,quae attuleritSophocles.Is duo mauenit: Vnum addidit hi Arioncmeficit . ut essentires. Moxotraphiam quoque excogitauit. Cum tres Hastriones adhiberentur actus est sermo τοταγωνιτηρ.Nam ho sunt nomina περ m. coepit appellari πωταγωνιςne, quo primum tempore Aeschata duos adhibuit histriones ratione secunda'. ut linea vir ab Aristot ante di m Aescistum inuenisse fermonem ττωταγωνιsta Periden denotat etiam .RAτ ραγωνιςlis Sicuti patet .Fuit etiam consuetuso hec apud oratores in causis frensibus agendique aliquunturas ageret. Itersecuria 'tertius tertias. Declaratur hoc apud Demostb. in oratione orae λεμ ινιυ. I ait interpres, eam esse δοτ ρολοί cita Aphepsioni autem ἀρπεκυος concessim fuisse πρα ἶλαγίοω. Reliqua illic de copiosius. ridem apud ciceronem in oratione pro cor. Balan pro

is ci .ubi ait succedo ei orationi, quae non estpraetervecta aures vestras.Habuit enim compatronos cicin ea cutis crusim σPompeium videm hoc Iegere est apud eundem in oratione pro L. Mura. Testatur Platarchus totum noctem d sudasse ciceronem in ea orationemesitanda,ta scribenda, quia in ea causa compatronum habebat Hortensiam maximum oratorem, quo cum de laude is dicendo certabat Sedriacoadnenti eis histriones adhibuit primus Sophocles. Fuit is inscribenta uersibusnain, ac prudens. rem ridicula, sed exqua percipias instriumpi arrat Lucianus. Solitum quendam expendere uersus Sophociaer Euriapidulibra. Et uersum Sophoclusioson,Duipiis orsint delatos anquam leuiores, e mare inanes. Idca ueteribius ob suauitate remo initi castren Happella aureatnusinias, cum L sander rex Lace GN.Athenas obsideret, monitum insomnis Liberopatre, utpateretur humari Atticam lactem delitio

fias. Eam uero laterexit sindrepostea Sophoclim fuisse, qui eo dicerat humo . cinetrapha

52쪽

iiivemisophocles verarum triplexvliusfuit ii quibus poemata recti dantur centa. rapis etiam igitur en raphia necessario uitaragica, comica at Tragic scimn Vitruvius ait, columnαφνα regalibus sorti sumus fuisse in bullam. comic privirorum clificiorum, Cr domorumst rei praesthme consili euiscisat si uero actoribus, ' elano, montibusta ut sagrestibus rebus ex topiaario opere ortiari politam. la uero scenographia architecturae ratione d scissitur, acrius copiitione continetur. Euli a Vitruvio definitur.Vt sit frontis, ac laterum abscedentium adumbratio, ad circiniq: centruomnium linearum rectionsius.

Ad haec ad magnitudinem ab exiguis fabulis, ab ridicula dictione

satyris exclusis ad grauem habitum prouceta, scro tandem quieuit.

Duo explicat Aristot hoc loco: primum Tragoedi paulatim ad iustam magnitudinem peruenisse. deinde, gaesiam ad qualidam maiestatem σgrauitatem fero euectam,reiecta omni ridicula oratione, qua sumpsierat asat s Quasenus ad primum 1l ectat scien sum est, olim, in extemporaria esset poesis, nuper tiat recitari consueuisse quaedam πιιηματret,id est,breuia poemata,quae breuem mi κ m ad modum leuis imitationem continerent .cuiuscemodi nobis exemplo esse possunt aeglogae. Breum enim iste imitationem habent alicuius rei de qua intrer sesermonem habent Rusticani pastores. Non pauci uero in eis lusimodigenerepoematis uersuti sunt, utque inde Bacolici poetae dicti. Quales Theocritus,Bion, Moschus Apud Latinos Vergil.Tragoedia igitur, cum er ipsa ab initio breue quoddam esset poema ad iustam demumagnitudinem paulatim peruenit .Quatenus ad secundum stellat, cicndum est Doricum poema apud ueteres luis citium, ridiculum, crmordax. Inducebantur autem presonae soricae Dil agrestes, petulci. Siluanus, Silanus,nt rus. Sed de personis satoricis copiose Pollux. Nos quoque alibi commodiore loco de satoris copiosius locutis mus.Nunc breuiter rcpeto, quod acit ad rem. Posis antiquora partim erat sicea nisu rim bricu.Declarat hoc Athenaeus lib.XIII LScenica erat triplex, agica, comis satorica. rice illi triplex: vmnopaedice, taporchematice, pyrrhice. Fuisseetiam satyricen poesinscenicum per e ognosci test exsuperiore loco, quem citaui ex Vitruvio Sed labentibus aliquot anni avrice, etiam Inui iis perst recitabatur,o erat comica Ct tragica cuti alibi esta meprobatum, antiquior: coniuna xii tamen secum tragoedia.In causa uero hoc Pit. agoedia atrocitate Crbeueritate rem, quas tractabat, animos defatigabat spectatorum.Poete igitur optimum esse existimauerunt :s iocos suo ires intermiscearent, quibus 1pectantium animi relaxarentur. Hoc ipsum ita fui se factum, declarat aperte Horatius iu

et ice, cum ait:

carmine qui trunco uillam certauit ob hircum. Nox etiam agrestes a ros nudavit, CT a per Incolami grauitate iocum tentaui eo quod Iaecebris erat,ergrata nouitate morandus Spectator. Dat igitur ibidem praeceptum Horarius, dicacitatem Cylasciuiam salueror , qui inatremi Icebunturtragicae recitationi, esse temperandam, ridicularum nimiser lasciuarum rerum commiastio latcumgrauibus C eueris. mait: verum ita risores,ita commendare dicaccs . econ:ιeniet satyros ita uerterestria Iudo Ne quicunque Deus. Cr quaesiquuntur.

Iucetigitur coni cereex his,olim crab Asb Io,era sophocle intermistis in trager ijs sat mcis re autiones,quae adhibebantur ueluti quiddam ὰπνῖσδιονυσιν, Crassumtitium,er ideo non extant cusoriis plus tragicis coniuncta. Hre omnia ita Asthabere, Cr ueri ima esse: praeterquam quod ex Horati j uerbis cognoscipotest, peripicitu retiam ex si quae dicit hoc loco Aristoti viis μεσαζαλῆν ὲκ λτυθῶειτε 1μνωόν. Sensus enim est hic. agoediastro ad maiestatem,ex dignitatem peruenit sua reiectae medio recitationis,fatori qui intermiscebantur relaxationisgratia. Id uero factum aetate ipsius friasse, nam ait eψε, id est ero: qua Annuat id aetate sophoclis, Cr Ascissi nonfuissem usu, num inducebantur tunc ad relaxandos animossutori recitationes. Atque cpata, quomodopaulatim ad iustam magnitudi nem ac decoram dignitatem peruenerit tragoedia.

53쪽

Scitariurru, metrum ex octonario adoptauit,hoc enim antea metro is utebantur, quod satyrica, magis p saltatoria poesis esset. Ita in elocutioni,, iam constitutae natura ipsa proprium ad inuenit metrum. Maxime enim ri sermonibus aptum alternis iambicum esse, argumcnto sit, quod indisserari redo plurimi sane iambici, rarissima uero hexametra mutuo in sermoneri a nobis proficiscutuli licci etiam colloqui ipsius harmonia excedentibus.

Ilicita turrit Paccius. Senarium . metrum ex octon o is adoptarat hoc enim ante metro victamur. quodsitorica magis,ac sil oria esset poesis. Ashuc explicat Artilat. quomodo tragoratii parataim aucta, exoritata,utque expolita assuum nitor peruenerit,agit autem de metrorumgener vibus te utebantur,nam immutata postea unt.Qvomaen tragoedia magis erat sorica,e saltatoria,umfuit quos adhibere numeros saltatorios. in uero ait tragoediam uisestsicum, miriligitossema , tisiciua, minia, grauem,quam tunc erat.Saltatori quia cumsaltatione Cr mobilitate repraesentabatur, similem soriacae siliationi tam uero veteres Qκιννιν uocabunt, ut acclarat Athemem. Postquam autem tragoedia deis posuit omnem illam lasciuium, Crmobilitat satyricam, necesse etia Iustini immutarentur numeri mistrorum ex te rametris igitur iambica id est trimetra,receptu unt in usum. trametra dicuntur, quae octo constantpedibus.Trimetra quaestx .n singula iuncturae binos babent pedes.Sed quaerat aliquis, cur tragici trimetra iambica asium; erunt ibi reiectis tetrametris. Ostondet Aristot. Postquam omnia paris latim compo ita uerant Crexpolita in tranae lascuti declaratum est ante.Suscepta quoque est cura eius, quod eruia in poemate aduentitiam,metri scissicet Cr numeri.Octonarius est reiectus, quia sat risum, o sutatorius quod esset prolixior Cr numerosius ex eo siliare possent saltatores magna Cr uaria cum mobili i late,quae requirebatur in lasciuo satyrorum pocinate. Ex octonario igitur factus est senarius, Criambicus, breuior ut est, aptior ad tragicum poema. de qua Aristotelis copiost agit libro Rhe ricorum tertio. his uerbis: χθ'Si e γα μαανον. γδεγάZoi τὰς τραγωδεαρ πτιῶν me Hra κῶ π αὐτομπο nep. αλλ' ἄσατο πιπλαμένων de M ἰαμαον μευ edidi M S, Huπων ομοιο mῖμ si P. Ille autem numerus aptus est, qui imitatur communem loquendi usium,quo inter nos utimur quotidianum.Eiusmodi uero iambus est. Et ideo in cotextu ait Aristot , , di ni ne λεμωρρωτα ῶ φύσις γα ο κωμμετρον ε/ε, μαναγορ λεκ ὁν ἡ ιν ιιζωον. Quaesie uretit Paccius: Elocutioni iam constitutae proprium metrum inuenit natura ipsa. Nolanesi quois modo lxit . . φυσιζ. Ne quis fortasse crederet industria hominum id tantummodo factio quamvis a quidem Urcerint homines ua industria, sed sequentes nature ipsius uestigia. Omnes enim numeri ear . tione constituti, ex excogitati fuerunt. Significat igitur Aristot cum etiam in hoc aduentutis metro omnia sint referenda ad natur Muci repose cognosci totam poeticen ex colli naturatibus esse ortam. Illa uerba: ,, μάλις xy0 λεκἶκον αν μασν. Ita uertit Paccius naxime enimfermonibus aptum ulterastisma bicum est Recte quidem. Adsensus est:st ad uerbum restras diui nodi.Iambus est maxime dictionalis cut, , ita dicam Asstmaxime, sepi me cadit in nostras dictiones, quas communicantes internos familiariis D terprostrimus uel D.Vt plurimum in nostro sermone, quia natu proficilcitur quis attendat, anima ,, uertet intc istos esse iambos, quia in eos saepe exit nostersermo quotidianus. Idem ait paulopost: ν τῶ,, - ρ α ληλουρ ι ιαλ- αι πλῶ e λο σμῆν ἰαμαα, ἔμμουσα δε ολιγα-, κ Mineis ei λεκ ociae ἁρμονιαρ.Haec ita uertit Paccius In disserendo plurimi iambised non uideo qualis hic sit sicuri fus .apertior igitur uertis dixeris: In mutua collocutione nostra familiari multos pro trimus iambos. a, , liqua ita vertit Paccius: Hexametra autem raro in mutuo sermone nobisprofici cuntur. Licet etiam cola,, loqui ipsius harmoniam excedentibus. or pars recti me est conuersa. sterior vero pestime,aclangi seri fine destas su Aristot imo inurus ex ea siensius elicitur. QVelicitur, est tamen perobscurus. intueatur, , quilibet perse, ex constrat cum Greco contextu. Ego ita explico: Ierametra raro a nobis is mutua collo G cuti epro erant κr: quos tamen aliquo pro trimus Vacinius prater ut ira, Exhamoniam nostris udianian

54쪽

A quotidianismon2. Nullo melius, Grudioribus uerbis hunc locum uertit Georius mala, ait enim:

Non prae caeterris metris iambe sermocinationibus est maxime accommolitum, hincsine exploratum, quod intersermocinandum internos iambespluriimprostrimus: utrariuscula hexametra,fermocinal quoque hamoniam excesente Verum omisis binQuatenus illectat ad iambum, quod, eo frequenter utamur in communi sermone,testaturo in eo lib.qui inscribitur Orator, cum ainsequitur ergo,ut, qui mu-.xime cudant in orationem aptam numeri, uidendum si sunt enim qui iambicum putent, quod sit orationfinissimus qua de causa fieri,utispoti imum propter similitudois ueritatem adhibeatur in fabulis, quὀ-

ille Dolicus numerus hexametrorum magniloquentiae sit accommodatior. His locus ci plane refert ad se uerbum lacum bui Arist.idia diligenter adnotandus. Idem cic.in Orat.Nugnam partem Dunbos prostri Minus in Iermon Quatenus ad hexametrasecta qu)d bis in communisermone non utamur, tratro, atq; tunc excedentes tiaturam sermonis communis hoc idem probatur in ultimis uerbis loci superius citati,cum ait: Damlicus ille numerus hexametrorum magniloquetiae est accommmodatior. Id paulo post expriis mit cie. ex Aristo sed ex m.lo Rhetoricorum his uerbis,quod lange Aristot uidetur ecus, qui iudicat heroum numerumgrandiorem,quam desideret soluta oratio. lambum autem nimis e vulgari sermone. Ita Mneque humilem, neque abiectum orationem, nec nisi altam, Crexaggeratam probat: plenam tamen enu - tesse uulagrauitatis .ut eos,qui audient,ia maiorem admirationem possit traducere. Aristot in iis,quae citato eo loco, loquitur de Oratione oratoria. Sed distri oratio oratoria i poetica,quantum ad numerosiliectat oratoris, quoniam persesbluta est debet exornari, ruinciri numeris quibusdam, uigrandior apporeat ex admirabilior. Poetica quoniam numerosa est per se, bet aliquando fest humilem reddere pro ruistione rerum,quas imitatur ut in imitatione appareat magis similitudo ueritati Exempli causi. In tragoeiadis c comoedia collocutiones fiant inter perstrac debent illae collocutiones poeticae imitari collocutiones quotidianascat hae sunt turgido numero, utpote heroosed humiliorciam scilice Heroas igitur nesoratoriam,nequepoeticum orationcm tragicam nuncaut comιcum intelligo) ingreditur,quoniam nimis elatus est,er inflatus. de est a Metoribus traditum,in orationesolatu maximum esse uitium appareat 'metrum. Id uero heroo praesertim debet intelligi. Est locus adnotandus qui buci Matin Epist. dAtti lib.VI i. abat ab Epiro leni imus auster mitis, in his uerbis: quia uersu praeter morem usius erat,subiun B sit: Hune απονδ' ἰάζονlas cui uolas Q pro tuo uendito. Ex tetram suere trimetra dis feribit idem Arithlib. I l I.Blet. his uerbae ου δὲ γγ oi urae τραγωδεαρ πιιῶν ne αἱ ἀντρόπιν, M. κωρ- πονς επων ει αδιπιιζώονμε-Δcroti .

Ad haec Episodia quoque plura, caetera i , ut singula exornata fuisse radicuntur. De his igitur satis: nimis enim fortasse operosum sit, in singu/ ιι lis immorari. v ia

Ad exoraunlim tragoediunt,ait Aristoteles,inuenti quos ille episesinitis tepi odium uocari

πρω ηαγόνιον Ucie γμα.Nam quicquidpraeterrem,modo cumre coniunctumsit: dliretur ad auis sensam fabulam, πamplificandum pom eo appellatur nomine. Exempliasumi potis ex Virgilio, nam quicquid de Didonisamore narratur,praeterrem est,ertamen valeritur, poeniatis adaugendi gratia. Episodia igitur in podi assumuntur omatus, rumplificationiscausa. cuti loci communes apudoratores.Verum de Epipodijs copiosius postea commodiore loco loquemur. His dictis, Aristoteles epilogum fuit supcii e riorum omnium,uit enim: De his quidem hactenus. enim sibi reposivissis demon, me, ex causis natu edralibus enatam poeticen, singulas ipsis partes id singinatim timon auit in comoedia, cr Tragoedis.

Atque quidem hactenus incrementum quomodo acceperit tragoedia, declarauit. Explica re autem singula separatim magni esset laboris, longiore narratione opus fret.

Comoedia autem est ut diximus peiorum quidem imitatio, non in d i men

55쪽

,, men secundum omne uitii genus, quanquam ridiculum a turpi proscis iis tur. Ridicu'um enim aliquo pacto peccatum est,& turpitudo sine dolore, is minimci, noxia: pcrinde ac ridicula statim appareat dcformis facies, dbri storta sine dolore. Haec ita uertit Paccius.

comadia autem est, ut diximusvriorum imitatio G tamen secutis omne viis grauis: panquo R D, . Diculti a turpi profici citari Hona sat Raptἰωuressiunt num uaderi uerti,c comesticum prio,, ribus.setfecundum ridiculum, quod est tramitti sanisparticula Equare usi habent viduvi enim asi , quo mi Dpeccatu est, π turpitudo sine dolore noxia perinde .u rida lactatun appareat 'mu facies, , distorta ne dolore Quod Paccius uotu,Noxia.Est in Graeco cotextu, ς Θαμυμ quod co derabimus, , postea, quale t. mictunturbo cumsuperioribustast. Declarauerat Millot.qua usui petori virago

di, dic, CT oomoedia. Ioxerat inquirensum quomodo auctae. De incremeto igitur, er absolutione tragoedia hactenus egit. Nunc uero erat agendu dem emoto comoedia.Sed antequamsi breuiterrepetit exsupearioribus, qualis sit comoedia.Ait igitur comoediam es imitatiotis peiora. Habet trecus contextus, φαυλ υ σέων,bomines mali appetantur exusti s. vitia uero,Crpeccata no omnii paria unx. sed alia lauiora,

M tagrauiora. comoedia igiture subiectam biniateriem babet inmuti di est, utio sitatem bomina: tatarum omne cd ea quae talis est ac tam sed ut risum moueat potius,quim indignatione aut commissrationem. Hoc qualisli declaro π breuiter, factu.Turpeia aliud γ μυν, aliud non φθαφόν. QMeeῖκα, ut inquit illat. lib. 2.Met sunt uerbera,caeses, Militer cibi inopi corporis utione ea nectus,morbi. ri patienti dolorem a int,videnti aut commistratione. Non αμ tifunt ita tua patienti noniolore Hrabortier pudore a nou. Ea qualia' declarat id Aristo lib. . Bleto diis ' dor, inquit, est dolo

SEARCH