Francisci Robortelli Vtinensis, In librum Aristotelis de arte poëtica, explicationes. Qui ab eodem ex manuscriptis libris, multis in locis emendatus fuit, ... Cum indice rerum & uerborum locupletissimo

91쪽

IN ARIST. DE POETIc A. o non uiuoi debet assii reum. Ex dim in baltei uis, patet Vergilium nonsuli posse excusor Depiodvirgulta ei Disii cciores redixit ex cadauere Pol dori,quodsiensu praeditum non est . quias narrauit nonnum de ramo aureo, quaeueritati non uni consentanea: E 27usisse uolunt nonnulli Vergilium ad hae iam Romuli, quae dicitur in Albano monte fronduisse et seruisse. De ramo aureo agere nonnulla ex ceteram scientia Petrus crinitus libro Decimo capite Sexto, sed satismi bis iere uidentur: ncq poetam possint satis excusa re. Nullo minus uidetur recipere excusationem posse,quod est dictum, econuersione,

ac mutatione nauiu in umptas. Servius doctus interpres, tum haec tu illa errata poetae animaduertit atra

quantum libro Tertio, Cr Nono Aeneidos, sicuti uidere quilibet potest. Ia patet opinor, quomodo cosin gant aliquid praeterueritur epoctae, quid cuis liceat cynon liceat, quomodo fingula sint dijudica DNnum reliquaest,quod explicemus,quomodo aliqua figmentis habeantur pro receptis, ut ex ijs posis si eri paralogi sinus.cum dictum sit Epopoeiam recipere figmenta poetica praeterm ossiψατό /,decla ratums uerit id feri perparato sinum, cum scilicet aliquid iam receptum est in opinionem uulgi, conis sequitur, ut etiam declaremus,quomodo haec uulgi opinio confirmarit. Triplex fuit olimrbilosophandis

docendis rati qua ueteres usi uerunti. Primam enim nominibus Deorum Dearumque appellationibu omnia inuoluerunt: Minitatem ii uteris Ibsconstituerunt, qualis inter elementa ipsa, res s natura Ire remitur binc Saturnus Iovispater dictus, line Rhea Saturni uxoriIuno coniunx, bro IouA. Mineruae capite Iovwprognata Saturnus uoraresilios, Venus e mari orta dicta fuit: Sics tota extitit illa uel earum θεογονία, qualis explicatur ab Hesiodo. ilosopbi quoque, cum perturbationcs, almionesq aniami declarare uellent, oti, Tartari, legetonti Lethcis nomina excogitarunt.Aristoteles in libro de Animalium motione uersus Homeri recitans, in quibus Iupiter ait, ρ tantam habere firmitudinem, ut quamust in ipsum omnes ruant Dij,er coelo trusere conentur, non possint tamen: inquit, quod enim ima mobili iam nullo moueri potest, coeli igitur Bucturam dissolui non pos,quia ex immobili pendet principis.llem Aristoteles libr.με-ωσων fecundo reprehendit Socratisntentiam in Phaedone existimabat enim ide Tartarum locum sub imo positum aquarum es principium ac fontem omnium ,sed conting ret,inquit Aristoteles id uerum esset,est Bfῶν ἀυ ποταμίρ.Sed diligenter, quo animo consideares, qualefuerit Socratis dictum, qualis ut cretur philosophandi ratione, prorsus non reprehendendunt putes, nam per Tartarum intimas terrae partes intellexit, e quibus tentaque, atque emanant Veransplaia Aristoteles studuit torum hocphilo vhandigenus tollere : primusq: coepit proprietate nominum uti ut ne metaphoram quidem Gampatipost in 'mones hilosophorum: Idem Aristoteles eodem libro. Mi sequitur de tonitru,er coruscatione, ait i nonnullisa ulcani, Vestaei risim uocari: ab aliis utriusque minas dici. Usurpauit nimirum eo loco Aristoteles ueterum philosophorum dictum ex eo philosophandi

generesiumptum. Vulgus hominum itaque Deos Deus, innumerabiles colebat ea ratione introductus a

philosophis: philosophi tamen, docti uiri, quidperea nominatu disputationibu philosophiae est inistelligendum, optinia callebant. Hinc cicero libro primo Tusci quaest. An tu haec portent alastrorum esse credis Cralia quam plurima in libris de natura deorum explicat, ex quibus patet, quos uolumus. Altera

perationibus Deorum Philosophiam inuolai P, quam ut ne pasta ea, tanquam a cana, etiam rudibus. acyrophanis hominibus innotesserent: religionem enim sibi maximam, defunditatem in tractatione rea

92쪽

Haud enim historicum, atque poctam carmen, A soluta oratio demo gnant. Quippe quod alioqui facile factu sit si Herodoti historia cariniari nibus pangatur:sque nihilominus,ac prius sine carmine, erit historia: sedis hoc disserunt, quod hic quidem res gestas , ille ut scri potuerunt expo/is nit. quo fit, ut sapientius alip praestantius poesis historia siti

is Haec ego captius, dilucidii vj umrterem. lii loriciis olim, et poeta non propior hoc nitersidi Prunt,

,, quos uel metrica,vel non metrica prostrantiliceret enim Herinsoli Dipta ad metrum redigere, criabit bis tamen minus bistoria fuerit metro incluse,qum metro carens, quarisit, ut madis philosopbicum quis is dam, grauesit poesis,quam bilioris, quia illa circa uniuersale plurimum uersatur ro circa pini re. nin intur haec cum superioribus. c. Poetae non est proprium narrare resgestas, sis ut feri debui mutins psibilia fuerint secundum ueri imit aut necessirium Duo enim ut ante dictum est licere debet poeta. res narrare actionem veram, non quidem tactas erit, sed ut agi debuerit: uel eam conserere

secundamposibile necessirium, aut posibi leprobabile . nam proprium est poetae narrareresse ias, non saltu perspicerentus,quia diffrret historiciu a poeta: quoniam etiam historicus narrat res gestas. Exarlicatur igitur utrums,Cr quid fit proprium poetae, quias 'proprium historici sic enim facilius cognosii potest, quantum intersit interlicium poetae Cr i sistorici, Proprium Historici est narrare res gesto, vigestae fuerint . proprium poetae est narrare res, ut geri debuerint, si non confligit: qu Uconfingit ut geri potuerint, fecundum probabile, aut ueri mile. In altero prorsus Poeta est disimius Plistorico: nam niuit confingit Historicus.In altero uidetur poeta aliquantu Ditis esse historico, nam quatenus poe- 1 ta non confingit,sed unum explicat aliquam actionem uera roc habet commune cubistorico. Q ubi quis obiiciat si inibi, dicat. historicum non unam actionem narrare sed plures. tiante declarauimus: responis deo utrum quidem id essed aliquanto etiam aliquem historicum unam explica re actionem: ut Sestistius itilinae coniurationem: habet igitur hoc commune cum historico pocli,er non prorsu cui idem ait Aristotcles nam in actione narranda, quae uerusi nihil immutat historicus seed id tantu narrat, quod a

ctum est veta aut actione mutat iuget, timuit, exornat, amplificat, narrat demu potius, ut agi debuerit.

quam ut acta fuerit.Sed oritur hoc oco maxima dubitatio. I. cim libat. de Orat. sendat mustis ratio isnibus pertinere ad oratorem conseibere historiam . quod qutam uerum uititur esse tum propter orna tum dicentium, , elocutionem politam, ac nitidam tum propter probabili ac uerisimilia,quae historiricus quoque sicuti orato arripit Aristoteles autem hoc in loco ait, historicum narrare res gesta uigeastae luerint: Poetam uerboli geri debuerint. rem ant igiti sibi ciceronis. re Arigotelis sententu aue uexum est, quod Frit Aristoteles tantum: consequitur in ciceronis dicto quiddam maxime Ardunt Mad historicum pertineat obabiliterinoum rem narrare, quod tamen est contra bistoriae legem autem uerum est,quod istimat cicero: stoteles uidebitur recte distinxisboe loco historio poeta nam historicus quoque res narrat, ut d Merint geri quod ait Aristo.proprium es poetae non uia, deo, quid reliquum hil carpoeta, quod ipsius proprium dici sit, ac peculiare.Restondendam puto, His forico duom uκ narrationibus explicare:res gestas,dictabero ratione ins semones hominum. In real bu gestis narrandis nihil debet immutare Historicusfdprorsus ita narrare uti gest furunt. Quatenus autem homines diuersorum morum,s nationum facit sequentes, potesteospro suo arbitratu effingere cundum proba bile ac uerisimile: non quidem ut secuti fuerint, edat loqui debuerint. Hinc patet, totum se

me amficium historiae in nimi Morimendis si positum. neque proficto ulla in re magis desudari runt antiqui historici, quam in sermonibus, concionibus j eligendis, quod licet intueri apud et buod Adem, Dion um HalicariΗcrodotum: Liuium, Sala. eas quod omisit Cesar, ideo commentarios dixit βscribere,qui tamen ciceronialia uidentur uberes,ut non reliqueri ut locum a ijs qui interpositis, oratorio more, concionibus, luistit amplificare, x exomarcatque ex iris historiam describere. in igitur

omne fere artiserum scribendae historiae in dictis, permnibus hominum, contionibus, lingendis uro

93쪽

mmmmet cureonon ingenisse Amtulist quodsi inius est Actum, rursla surpotes , cum res rest ustiuircus itin duxtigestae tineque doctis concionibus loqueretur, rect feno. Vertim redeo adrenti quam Aristoteles declarauit, quid sit poetae, bistorici propriam restilit uulgi opinio rudiu: Erillimat enim uulgo homines: id omneappellari poema, quod metinest contextu. probat uero A ristotelesse esse. se Herodotus historios censetur, qvircinii scripsit, ut instriuerunt, si igitur Herodotis ita redigas ad metrorum normam,ribilo minuserit historia, quia res non erunt immutatae neque ulla imitatio inerit,mcum poetices ficultatis in ac proprietas. Superius quiddam simile de Empedocle dictum fiat qui etiamsi metro scrim, quiad tamen ne imitatione, quae propria est poetarum, si iis psit, non est cessendus poeta Exi lit igitur hoc Ioco dubitatio, An metra liciant, ut allus poeta dicaatur, nec ne.re Meo breuiteri. quaquamnam metra non pertinent ad naturam,ui Cressent impo

sere Ita imitatio potios ipsa, ex qua tota poscos uis pendet Rursus oritur alia dubitatis,num qu rima lust etiam: an imitatio me metro liciat poesse .de aratu estquidem ante Dialogos quoniam imitantur censeri ab Ar lotela nomine me os eius, quae uocatur Epopoeia,Crsan; maximam habet uim imitatio. cum metra ne tantillam quidem potestatem huius rei litantibabeat. Sciendum tamen poetis ex duo. bus proprie conflari delem ex imitatione scilicet, me N. Si dicas igitur, latrum escere poesis: restiali quidem,ac negari istote am imitatio hoc e tisi rusus aspera imitatione ficere me Urbe quiadem uerum I , nam est aliqua melli, quae curet metro, Cr imitatione tantum constat. Sed uerius, ma lams proprie dipe V M shq Crimitatione, π metro constata uolt. Origo igitur sic. poesis a quando oi qui quoida vlix:aliquati,tanquam quoddam compo iurastu conflarum dicere mali., ingregatum uulgo uocant simple eximitation non ex mctro nim imitationaratim poei ii conasti tuit sed non metrum maxima enim visis δε est in imitation si constatum quiddam compositum, inritnex utros, imitationestalices, ermetro constanti erit. Narcessinus in rivosside, ubi rotat nonnutilos,qui riuotidem ideo cessebant debere poetam uocari, quos usus est multu dictionibus,ac metaphorispo istis: ait poetam non esse appellandum, quia metiro non est usus:Verba istius haec unti. 2γ. MN.ψηλοίη ο3sκ 'U's, s πιιrrim e maλά- εχ λυε λύε ι, ψ με me ν ρῖσι παπι 1 π coe συηρ ρεδυμ μ rarie προ edi, Ai αυ- ει ρυρσυγγῖαφήρ,ουκδB Ise

piost. sed redeo ad re. Exsuperius autoninibus,quae hactenus exposita Drat deducitur ab Aristotelemnis cla libri, quae continetur his uerbis. διῖίόusφώτερον, M. απουδαρτιρον miησιριτοριαρ Mian riνσιρμαλλον τὰ καθολου ά .a σεία τὰ κας ἐκπιονλ M. Quamobrecrma Minphilosophicum quiddam,acgrauem ili est, quam ibistoria: Fabet contextus Aristotela, et iusis ic ' ρον. hanc dictionem uertit Paccius, sapientius, ego tame eo quo dictum est modo verterem, nam Rri telis sententia est hae redin Philosophicum quiddam magis in se habere, quam bifloriam. De est, philosophiae magis essesbnilem quia poetis exprimit ac sicctatur uniuersalia historia autem particularia. Oritur hoc loco dubitatio, quae est huiusin die Dictum est ante, poetam, MIexfefigere, vel arripere uisnam actionem ueram Quatenus arripit actionem ura alicuiusper' ex qua suum conficitpoema,no. videtur uersari circa uniuersicut exemplo pateremtest homer qui in Od ea circa una uistur Hila factionem, Vi quoque,qui circa unam Aeneae uersiturassionem: idem quoque infulalia comis rumac Tragicorum perspicipotest.Respondeo igitur, ut iis uerum esse Cr poeta u ari in una uni in personae actione describenda in ea tamen describeda uersari circa uniuersat quod nihil aliud es quam

inpicere adgenerale quoddam, excommuneut sit est uendus pruiens in rebus agenda Vbses, non qualui e Pesse conliderandum: sed relicta circunstantia, transeundum ad uniuersati, CT efetendum esse, quassis prudens, callidus, ab omni parte affotitus describi DistὶHiros bRuine plato in sopbiasta depictoribus ait, oponere Tosse re ad Ideam respicere, CT puli ora omnia pingere, quam sint. vere igitur dictum est, poeticen magnesse linilem philosophiae, quia uersatur circa uniuersati ipsa philonia. Hine refert porpbrius Platonis dictum, ri iubebat quiescere cum deuentum esset ad indiuisus, crsingolaria: cum msint innumerabilis, silentia non po sentcomplecti. Ideo Hammonius doctissimur Porphn is inter ait, cum viderentpbilosophi singularia infinita esse, era idue corrumpi, acris rursus, idoque ignorari: scientiam autem complecti tantum res, quae si pit Uunt, eodemj per a neu statu, transbdissest Ingularibus ad umersia, pisse pu eodem sunt statu: non enim omnes

94쪽

tur ars, sub cretia cosiderat particulare ut medicina, na quid Socrati, quid Akibiadi sed quid homini, uessi et alio modo 'ese habenti sit conducibile cogitat. Declarat hoc die, ercopiose Aristot. lib. i. Rheto. a ThresbRueoA.r e re i σαπria γ, 1 tb κατον,οἰον ἰοι- ῶ σω ρετέ ω, Θιυὸν Mithri Φαια, ααα τέ--τNe ἡιοισδε Medic α λαλεκῖκα.et quae sequatur Poetice quos,quoniam eiusmodi est ii confiserat invulo ed uniuersesia latum. Hi storia uero, quia nihil fligit sed numit aruum,ut irregestaefuerint,m quamuis effingit dicta monui, ita tamen'git. ut non disicelit natura eorum hominum, quom effingit sermones, Cr circa quos uersaturi. propterea particulare flectatur. Declarat autem Aristoteles quid uniuersicquidsingulare hic uerbis.

ri risimiliter quidem, seu neces ario,id quod 'cetat poesis,cum nomina iniri ponat. Contra singulare, quid ipse Alcibiades secerit, tuleritve. Iam uerori de apud comicos id inaniscini: ut qui fabulas ex uerisimilibus constituenri tes, nomina interim pro arbitrio cominiscantur, non quidcm ipsa singiis latia quemadmodum iamborum compositores saccre solent.

A notanda Ra uerbu/- εικορψγ ι αγε ωρ, ς ς θύ n τπίησι e ρώματὰ επιπις μών Ait enim Aristot. Poetice resticere ad ueris ile,cr necessirim, quia nomina imponi Hic locus aut remitu uidetur intelligi debere. Poetice considerat uniuersale, quod uel ex eo patet, quia nomina imponit secunda uerisimile, aut necessarium imponit nominapoeticeipsis personis, quas facit loquentes. Eu enim cum effingat, quae nun lucrunt,nomina imponit exst, ac subsient: quod fierunt, quamuis nominainori imponat ea enim quae ni ucrunt ueterses a tabent nomina praeter id tamen, quod est, 'pissecundia probabile, Crnecessarium probat rhoc exemplo miratam,tiambifabulas constituunt,c confingunt ex sesecundum ueri mile, eritio nomitia etia imponἄt,qualia Iuniapud rent in Adelph.MITI O,D E AIE A PHAEDRIA quos,e THRASO hi Eun cho. Iambiciprocreapoetae nomina imporum sed non eo modo,quo comici, iam comici ex uerisimili nomina imponunt, Cresfingunt simul fabula, spersona quibus nomina imponunt fecundum uerisimile, quod deducitur,ex ea re,de qua agunt lambici uerbpoetae,cum maledicta prostrant rubent quidem sibi propositam certam personam, in quam bat cane

nomine uero compellent cidenta lex aliquando uetat nomen uerum personae mutant: aliudq; confiigri, quod ei personae tuccommodatum. d Ierunt igitur, quoniam illi personas confingunt in cometata rino

confinguntis iambis sed earum tantum mutant nomina, noua quaedam imponentes, dum uniuersale qui tidam intuentur,ac confiderant,ut aptis conuenientiusq; nomen imponatu ad circunstantim tamen priam resticientes aliquarius personae, cuius nomen mutat .Exemplo nobis' cassimachus antiqui mus piata, ut ut testatur Didas poema nuledictis refertum conscripsem Apollonium Rhodium, eras pedaratai illa ibi u.Verba iatus uni haec: ιζιν ci , mi ημα πιταρHi sim/ὶ ωρ ὰσά pim , λοδορο αμ εις

De IBI multa cicero narrat libro secundo de Natura Deorum ementa sit 1βMlto corpore,quae fer in pentibus uescatur.Ouidius apud Latinos cuilimach ophior, exemplumsecutus, eodem modo uum po ma inscri sit,cr hominem ii quem prostri conuitia, erexecrationes diras appellauit Ibin, quem multi .sticantur sui βῆ Mec arentiNutationem nominis habet etiam catarus in uis amoribus describaeis: nam LESBIAM amicam uocat, ut multi putant, pro cL O DIA. Eandem mutationem nominiscemere es apud Horatium ibussum,Propertium. Notosum uerbicum Aristot .dixit in comoedia nomina persen simponi apoctaui quum unum esse in comoedia, si et latur νέα inti puta. nam quamis non ς

95쪽

raci issile temporibus Aristotelis comoedia nora, tamen ipse compli atrur sum, piaseest, ueterm ni non probabat, in hac igiturquae hau dicta est,n prorsus uerum est, cognosci autem hoc potest ex Aristophane, riam in Nebulis nominat Socratem imum, nominenon mutato, crin Equi bus Euripidem. Et uno, rastero retento reliqua inponebanturpro arbitratu. cum uero huis iste rationem huius rei si erat comoedia uetus nialedictis esset restrinσ comit Maecesse omnino Auin ut uerumpersonae ali ucs nomen retineretur,qum indenim, uesentim poeta biproposui t.

am credibile quidem illud esst, quod fieri potest: quae uero nondum sa- ista suisse scimus, fieri quidem posse parum credimus, quae uero facta, fie/ Uri certo potuisse ambigit nemo: nam si fieri ncquiuissent, nunquam pro

secto extitissent. c.

Posset AEqua ita festobi jcere illotia hoc loco. Dixit,cum uellet probaere poeticen sectari uniuerota, id exemplo comicorumpatere, qui infabulam, altionems confingam nomina etiam imponunt.V rum quidem hoc est in coicis actionibus. Sed in Tragoediasecusvn uera retinent nomina: CT ideo

non satis fuisse probarum uidetura Aristoteli: Poeticen uersiri circa uniuersalia : quod nomina immanat. Dipondet in et Aristotelis ueri ima quidem hec esse omnia: sed non temerem Tragoedia uera retineripersonarum nomina, quia cum is ea insit imitatis,er repraesentatio agentium rem, uti acta fuit,ue rigmilem, cprobabilem non modo esse oportet sed etiam uerim exprimit patra nomina ipsa rum postis narum i quibus actio illa primum uere acta uitino est enim quod aliquis credat fabulas tragicas esse apoctis fictas , sed plane desumptui maximis calamitatibus, quae Heroibus, Regivis acciderun ideo paucas es tragoediarum aetiim rapaulo post ait Aristoteles, raro enim eiusmodi accidunt. Qνδ' quis rationem quaerat cur in tragoedia vera retineantur nominus haec omnino est. Habet sibi propo tum tragoeda mouere duas maximus perturbationes animi commiserationem, erm in , multo vero discilius est, bacmouere,quam reliqua quae iucundius perturbant, qualis e es,ri , Crbui modi. sunt enim suapte natura homines ad tu tutis resproni,ab iniucundu autem alieni non facile igitur ad luctum possunt impentineresse est igitur urserat prius rem ita cecidis, quod Dabuti tragica actionem contineat, quae no acta fit,nes tuerasta ab ipso poeta fuerites fecundum uerisimile,commouebit fortasse animos audientiisum, at minus cert nam ueri milia si nos oblectan oblectatio omnis in proueni quod hi ueris inesse ea scimus,Cromnino, quatenus uerisimile ueritatis est particeps,uim habet mouendi, de persuadendi. Arguis mentatione igitur utitur Aristoteles,a maiori fici nos Merisimilia mouent, multo niagis uera mucunt.

Veri midia nos mouent,quii fieri potuisse credimus, ita rem accidisse. Vera nos mouent, quia scimus ita accidisse, quicquid igitur uis est in ueri iri, id totum arripit a uero. Habet Aristoteles ni contextu has dictiones m msaei p. id est credibile.- δ αγι Qq ocri potest. γα ὰδ απι id est tapossibile. complicat is tur ex bissuas rationes. c. omne quod est sibile, est credibile, quia est possibile, necese est, ut aliquodo acciderit, aut ei modi sit, ut uideatur posse aliquando accirere, tiam post bile est aliquid etiam, antequam fictum sit, quia exit semper in actum ut uulgo loquutur no strato philosopbi m bile ab aliquo agente cr ut ijdem aiunt posse precedis ipsum facere, quod enim est imposibile, GH ungit .Po bile quidem aliquid fi confingatur a Poeta tragico, non uideri poterit imposibile, etiam si factum non fit unquam falsum potius dicetur, quod non fictum fit. Hinc Hammonius in librum Oreta Alitiae: n bancsententiam multa da lerit. quod postibile est esse, Cr contingit aliquando esse,ridicuri tum fuerito in dicat esse imposiliten magnantia enim loqueretur. quod aut non post bile est esse, neq; e tingit, ut no post bile est,neqvi cotingit Centauros esse,ergo imposibile est esse.Haec ille.imposiliis non est m&νόν,quia non modo fictum est unqua ed ne feri quide potest.hoc igitur ad abula tragica nospectat. sibile est πιθιωὸν quia feri potest,ut ita factust, aut aliquado fat. Hoc igitusectata lIabutim tragica, quas poetaesepe coMguntamones, exposibili, crueri. illud ficiun.nomina quos personarum cor tuant est necesse. Ea quae icta non sunt mi maxime post bilia dicit ut, quia β

96쪽

r, FRAN. ROBO RT. ENPLIcAT. post bilia non fuissent,nonficia cycnt. Ergo edim , qui enim non credatis, quod asium in aliquando credat ea, quoi ita quum no sunt ea fieri posse uidetum si laesi heri ut in saluta tragic imagis erant credibilia Naiss mouesunt auditores,quia ita acta essescient, in ueris igitaractionibus his nomina non confingunti personarum, quiden necesserit actae ira sint sed pro ru

tramur uera ipsarum nomina perforarum.

u. ii, AI Kεν ἀπευφράνι- Tum tamen Tragoediarum aliquae sane ex notis nominibus uno uelis duobus ad summum assumptis, reliqua deinceps confingant: aliquς rura is sius,qucmadmodum Agathonissos, plane omnia, in quo, tametsi cumri nominibus res ipsae pariter confingantur, nihilominus dclectant.

Dictum est in tragoedia nomina non confingipersonarum, se ueraretineri, eiusq; rei ratio omnRGligenter explicat quae similis est, imo eadem, cum insigni ita topica propolitione, propter quod unum isque es tale illud magis est enim in omnium ore. Si abuti tragica conficta expo id π uerisimili,sdem acquirit, etiam si ficta fuerint personarum nomina, cum credibile viscatur, rem ita agi potuisse. quanto magis credibile uerit, id quod uere actum sit, nam uerisimile, quantamcumque uim habet perstiis tardi uti ante dictum est totam accipit a uero. Nunc reptiones duas fert in medium Aristoteles, per quas omnino probat in tragica fabula confingi nomina personarum, uel fictae fuerint, uessi omnino uelarae sint actiones illae.Nam esto, uerum aliquam esse actionem, non tamen omnia nomina vera apponentur,

quia tam epi fodi s opus sit ad augendam abutam, ea necesse est deduci ex ueri misi, confingis personas

aliquat, quas credibiste sit potuisse simul actionem illam agere. Hinc in Electra Sophoclκό - ab aerωne. In Oedipode sacerdos . in omnibus renuncij aliunde uenientes. Patet igitur, cum haec ita se habeant, ataque in tragoedia,quamuis actionem Acram contineat, aliquot personarum nomina tamen confingantur,ue arisii uim essee, quod ante dictum est, in omnis os respicis)lareae uniuersalia: hac i re in primis di serie

poetam ab historico. Exceptio prior est huiusnodi, in non iussis tragoedijs, posse nos intueri, a ueteribimp tu, uno uero nomine, aut duobus, tribusuead summum retentis, caetera confingi. Altera exceptio 6LOmnia nomina personarum iu tragoelia aliquando confingi: hoc vero' in eo genere tragoediarum quae actionem continent non ueram, sed quae ex ueri mili luerit conficta, quales sunt omnes actiones in comeris di s. probat uero Aristotcles hoc exemplo Agathonispocre,qui in tragoedia, quam inscripsit Sisinsomnia nomina confinxit. De Agathone tragico meminit Asbenaeus Libro Decimo, ubi eius lapidos recensit versiculos in quibus homo quidam rudis, prorsus imperitus literarum inducitur exprimere literas, quae

97쪽

Quare non omnino quςrendum est, ut uulgatae sabulae, in quibus Tra iapctatae sunt,ad unguem retineantur, idem quaerere ridiculum esset: quandoquidem illae etiam sic notae, paucis quidem cum notae sint: iuxta tamecunctos delectant. Ex his igitur patet pocti sabularum magis, quam car . .

minum, esse t ructam, ut qui semper circa imitatione uersetur, actiones uero imitatur. Si igitur de in ea quo p: quae uere prius suere, finge lo incidat non propterea a poeta discedct: quaaoquidcm ex his quae gesta sunt,ali/ . . qua quide eiusmodi esse nihil prohibet: cuiusmodi uel extitisse uerisimi te sit: uel certe fieri potuerint, secundum quae sane horum poeta lacrit- . .

contineritur c contextu trita, que explicantur ab Aristotele. Primis enim ait turpraeceptio una, qua ex Aperioribus penset. Secunsa loco exponitur eontis o totius disputationis iam diu institutae. Dis stremo prostri in nytatio cocuratio dubitationis uuius quaepse laena' uidebatur contriea,quaedi, euntur praeceptio buiusmodi est agoediario fabulasnonsent perex notarebus,quas Haccidisse conosti esse fulmen . Hoc ueri ab Aristotele ideo traditurn ii , nequis putaret, quam ι is actiones uercupistius foeduntur a tragicis, non liceret tamen aliquando desumere argumentum , ab actione quae uera quiadem non ιρι apoita exueri bniti fuerit efficta: confinitat autem Aristoteles hocsententiam suam tali ratione. manso Aet uritu tragoediarumsumuntur a rebus, quae acciderunt , constituuntur exueris .fliombus , non est plane existimandum, eis omnibus esse notis,sed paucae Aeque tamen oblectantur e rum recitatione ij, qui non norunt,ue ij qui norunt. Exempli causa. Oedipuι Sophoclos ex reuera, quae accidit plus is illivi tamen tragoedia inducatur in scenam, non omnes quidem, qui adJnt, eam Oetadipi norunt calamitatem pes paucLIam uero si quaeratuliquis, plus ne uoluptatis capiunt ex ea recit, tione ij, qui antia norant,an q, qui tunc primum audiunt,cognosi se actionem totam. Milion et ArisDateles, aeque magnam percipi uoluptatem ab 's, qui non norunt ante,ac abi', qui antὸ norant: ex quopiaret nihil reserre, an ex rebinueris, in fictis, modo fictae sint secundumpossibile,acuerisimile, tragorii ram argumenta ducantur. conclusio autem Almationis totius baec est Quare ex bis, quae rictu funt, iam satis pateti poetammagis FGiltrum Ru uoco actionem ipsa constitutioncms rerum esepoetam,quam mirorum. Q CATEN Vs poeta estpropter imitationem, mili debent uerti, Crint cilio .

verba Graeci illa οσω πιιν ἰρ ni me iam μου πιν. nam Paccius non apte uertit,nes uidetursatis

Arist.sententiam intcilexis,ait enim. VT Qj I semper circa imitationem versetur.Haecconcluso desuritur exsi perioribus u desierat digressus Aristot.qui miro tamen artificio connectit omnia cuti uidere est. Omnia uero ira Iese habent. F dula is pocist et esse una. Vna autem no appellatur ratione unius per sonaeses unis actionis. indepatet eos, qui Iuracteidem,c Theseidem scripserunt,complexi omnis res datorumgestas non recte con stituisse uum Poema, potiuss Historicos,quim Poetis esse appetandos,nam historicu persequitur singularia, poctu aut sectatur uniuersalia, sicutiunt e probatum eis, quia nomina

imponitines enim quod metro utuntur,id fuspoetae appellandi, iam metrum non acuo taliquis meistae casurpoeta enim niagis propterconstitutionem actionu, et rem,quas imitatu quam propter metra Mocatur. In uerbisissis Graecis, quaesium in contextu οπιῶν μυξωμε νι ει φιαι 'γων. Haec uititur esse urgymetatio, quae ducitur ab Et moloin. Poeta dicitur παρα γ

98쪽

pstutioncm rcrum, quMimitatur, quam proptσmetra. Adnotandumetiam induretam μααον ides mos nam imitatio perstas': metro licit ullo poeta dicaturuit superius est declararum sed metra ne imitatione hoc non potest esse . quamuis maximeproprie sappcretur poeta, qui metris imitatur: neque a metro imitationem seiungit neque metrum ab imitatione. verum fi quis quaerat horum duorum quae poetam faciunt: an imitatio, an metrum maius habeat pondus, m s. ad naturam poeticae, poeta rum s permeat Sciendum prunas debere partes tribui in hac re, imitationi magis enim ut aiunt essenotialis est, quam metrum Cr quamuis imitatio tantam habeat iam, non tamen propterea semper excluditur metrum ut antea aperte timonstrauimus .imo absolutum magis surrit opus poetae s metrum accedati iatationi consequitur, quam tertio loco dicebamusprosimi conlutatio rationis, Cr Argumentationse, qua terat asperri contra Arist. Antentia paulo ante expostia. Ducit Arist. poeticen sectari unis alia,urebi rem nominapers is Hoc dicat aliis partim uera estpartimsellum in comoediast restreuem, nouanxseriimmam in ea craeliones,Cr no namguntur. In tragali partim quidem uerum, partim non uerum nonnullae enim tragoedis arripiunt argumenta rerum,Cr constituunt uiam ex iis, quaeueia ita contigerunt, ructa uerunt in his igitur,nes nomina, nes actiones co finguntur. Aliae sint tragi rene quae arripiunt quidem actiones veris,sed aliqua tantummodo retinent nomina uera asiadfingunt ex risimili. Ergo aliqua ex parte ueriinrid quod dictvmluitvitae tragoedias tun quibus quoni actionuco lituuntur, non quae actae fuerint, scd ex uerisimilitara necessarioomnia consiliguntur, Cr novanu.er res n his tantum puta,omni ex parteucru 4st quod ait Aristotcles, poeticensim iuniuersalia: quia

omnia exst efiigiscundion post bisse, ueri Hile: Raespondeiad Faec Aristolares ita quidem rem Asthabere, neq; tamen efficere,quo minus hoc quos uerum sit, etiam is stragoedijsque ueris actiones tractat, non nuper arum retinent iam in quamlibet ueris licet etiam fingere. Fingitur autem, queris ιν res non narratur ιtigestasiittines exprimitursecundum proprium euentum,quem omnesfiunt inactio

ire illius fuissed ut potuerit agi, fecundum uerisimile, Critio in actione uera, qVatenus ita fingit res, nihilo minus erit poeta, ac factionem, duabulam totam omnia, nomina confligeret. Verba Aristotelis sunt καν ἄρα συμGIAE. νόμῆνα μμ ηέον ται παρ ἡ h. Argumentum licitura notatione. seue mologia c. τπιντηρ est,qui πιι ii desisteti quatenus igitur notin rebus, ueris actionibus, uel ipsas augens, uel exornans ex ueri missi, tirs narrans cutis habent: ex hoc satis paret esse poetam: der ita probatur sperior concluso Poeticens persictari Mersalia. Sophocles in elima ubi cidit ne strifacit oratorio plane more declamante, et accusante Agamemnone, qμ stet rast peremptum m iure, quasi instaru qualitatis uestu distra cibum cuius caiisa supcptum fuerat bellum duas habui polia quarum altera potuit iustius mactari quam ua Iphigenia. Interpres eo loco inquit i multis sophoclem re prehendi quod intorarit Menelao unicam tantum si is filiam H mioncm uocata,Cr quamuis excusistim sit poeta quod etiam Hesedus praeter Hermion Nicostratum enumerat filium Menelacer Helenestamen milius u τὸ est poetam si tum clyprobabile, quid enim uelut quominus Menelaus credatur

duos aut plures liberos si si is

,, Caeterum simplicium sabularum: actionumve Epigodicae quidem de

M terrimae. Episodicam appello: in qua non ucrissimiliterincque nccessario,, mutua Episodia nectantur: fiunt autem hae tum ab ineptis uatibus suo is uitio: tum a probatis quoque histrionum gratia. Etenim in huiuscemo ,, di certam inibus, dum sabulas plus aequo saepenumero producunt legitis

,, mum ordinem peruertere coguntur. Hic primum obseruantam est, quomodo haec conterant cum se, vae multo ante ab Arimi electas fremuinnes longo satissimoim alia dcclarans fuerat digres s. Dixerat instat oportere esse a plic

99쪽

psicci π unum, Mam aut cin circa uitam actione uersitur. coissequitur moso, ut quid vitiosum in east demouit et musti enim erant pocis,qui unam constituebit ultionestumo artificis,ac inplica sed ad c errabam,quod praeter rem multa narrabant, hos reprehendit Aristotelis. Videtur aute in pro senti cotextu duo explicare. Primum estim declarat, quae dicantur fabula epifodicae, quas niaxime damnat.

De inde exponi ride extiterit prπosterus usus bis scribendi fibulas epi fodicas. Fabula epilbdiis deprisoriis dictae fiunt, qualia autesint epi Ibdia, claratum est ante ex uerbR Diti. Ait igitur Aristot. hoc loco. Epi fodi fabulaeae unit in quibus τὰ ἡπἰσόδιαπιταλληλα ς' ἀνάρ,- ιωὰγ ν δ .haeam ima et

xime damnandae, quoniam in primis oportet fusis apte cotexi,eo, quo declarauu est ante odo, ut parates omnes ita cohaereant, ut nulla ipsi rum ne detrimento, imminutione totius tolli posit. Epi Ddicae autem fabul cum non babeunt hanc rerum connexione ita intersese cohaerentium nulla recedunt, absuntq; ab eo quod in primis requiritur in fabulaesh actura requiritur aut e cohaereti aptas, cocinna ab omni parte remi structura ea it duplici modo,aut 1συ ἀκορ,aut ηπτ ιμα ta. Rrs enim amo coni: nectitur cum altera tui consequitur alteram,aut ex ueri simili deducta,uut ex necessario quod si est ante me declarat si,nunc tamen rursus, apertiusq; declaro, allato in medium exempla. cladius Interamnae siesui se aserebat ea nocte, qua sacra polluta fuerant Bonae Deae in urbe Romanu. Hoc maxime uersi fui sci poterat in accusatione iuuare closum, quoniam neque ex necessario, neque ex uerisimili pol isci utiis ab uiuersari s probatio ultro qua significaretur cladius ea nocte sacra Deae polluisse. Vtrunque uero

rursus summatim ita declarari potest. Id μεταλλέλως non consequitur, neque ναγκίν, neque κατ' e Ge, quod non pendet ex altera,exempli causa. Quicquid est praeterrem utri simile,alterius Παneris,aut non eatim aetate factum, aut non ab isdem hominibus aut non iisdem in locis id totu facit epifodicam duilam sed orituis hoc loco dubitatio. Dictum est ante ab Ari latescier dicetur postea multis in locis: poemata, tabulas debere recipere epi bita, ut habeant iustam magnitudinem. Nunc uero damnat Epi Ioadicis fabulas, nam uit esse omnium deterrimat. Repugnantia igitur loquitur Aristit. Rethontio confienta maloqui Ari tot .nam resilasese habet. Vertim quidem est, Fabulas epifodia recipere: crepi fodia ri α-γματα esse ἰθαγωνια, stactiones, que illis continentur, per se conliserentur, separatim. Quatenus autem comunguntur,cum actione illius personae,ex qua fabula constituitur, iam non amplius epilodia dici debent at partes illius fabulae, quae ex rebus cohaerentibus,coniunctis j una, C simplex facta est uelut iuxnum corpus redacta sis vere,ac proprie dicerentur epi*dia infabulas non apte cohaererent. Et hac suo ne ratione fabula illae,que huiusmodi babent epis diu non cohaerentia,dicunt fabula epistricae: nam a liae,quamuis ex epi; bdijs compa sint,tamen, quia iam partes,Cr membra ueluti quaedam fabulae nycta sunt,nomen non retinent ductum ab Epi*dijs. His ita expositis,ntic consequitur,ut declaremus,undeprca posterus usus epiΡdicurum fabularum extiterit. Epi Ibdicae fabulae duplici de causa'bant. Primum proispter iustitiam, utque imperitiam poetarum. Deindepropter quandam consuetudinent, cui inseruire volcabant poetae. Prior error multo grauior est, inins excusaripotest: imo poetae illi uehemeter reprehendendi,qui poemata aggrediuntur conscribenda,nec tamen norunt,quo artificio scribi debeant. Epipodicarem

quoddam fabularum genus innuit Horatius in epi stola ad Pi Ρnes ibi loquitur desitoin, quos hi mediam tragoediae recitationem .induci consecuisse scribit ut ea ratione relaxarentur animi audientium qui alioqui defatigati fuissent tragicam rem,quae nimis feris, merae sunt recitatione. Altera cuus cur cotigerit subulas fodicas feri est ipsa consuetudo,quae ita tulit.Nos enim erat in fabularum recitationibus, ut conacertatio feret i m later poetas, tum inter histriones oportebat igitur interponi epipodia quaedam : debaccertandi consiuetudine superius multa diximus sed hic appono alium Iocum ex Nebulis Aristophani uerasus est,es κελα ντα re si ἐρεθισματα. Interpres illum ita exponiti ερε sis mesub,ήγγειλιιλ cari s γανα μουσι tae, ratis faetari, mοιραου κυκλιμὐρχήριασω, s nγωήθ' οἰκωα ce

aut is bis certaminibus,ut dum protraheres dent Fabulam, peruertantseriem ror, cr illud quod uocat Aristotelis I . in quo totti est arti cisi abulae constituendae,in qua in primis necesse est, ut omnia apte cohaereant, ac coniunguntur scuti paulo ante declarata ui ιρι απέψειν - ἐφύ . verbactunt Aristot. Illud enim ueluti norma quaeda recta est, qui deprauareno licet, si Aristot .etia lib. I met .ai Theod. denorma Lesbia loques, ait: υιοι eg γγ κανει ἶρί με Mare,2Jκιωόνιῶ γνχπιμεις Γλον. de ea Plutaruulo. περυαμίνα ὀ et δ' ἶinquel oriri deo appono, ruta mirifice illu Aristot.declara

100쪽

miserabilium, terribilium ue est, haec autem maxime talia erunt potissi/mum , pollebunt, quotiescun* per se ipsa inuicem admiranda illa acci/dent: nimirum hoc pacto admirabile magis sese offert, quam si . casia,ucla Fortuna proficisci appareat, siquid cm in his etiam quae a Fortuna pro ueniunt, illa quidem maximam admirationcm prae se serunt, quae ueluti suopte impulsu prouenire vidcantur, ut in Argo Mityi initua, quae super inspectantem collapsa, authorcm Mityi necis interfecit.

Ex quibus uerbis,qitiem definitione tragoediae apposita fuerunt nunc Aristoteles deducit alia praeisceptione ea aut est huiusino L. Oreet praetcrea tragicum actionem esse commiserabilem, ae terribiai ui Deducitur uero ex eo, quod est ante dictιι recitatione tragoediam Niri duas niaxim animi peraturbationes commistratonem Cr metum. Duo igitur explicut in praesentia Aristotcles. Primum, recta plumem quam exposuimus. inde quomodo singula fiant, ut apte cieatur comiseratio, cr incutitur meatus. Hic rursus monitos uelim eos,qui praedicant ubique librum hunc Aristotelis esse nianeum, ut anima, vertant,quanto artificio,omnia iungat intersie Aristotcles, cro superioribus uerbis, quem definitione

posita fuerunt instrvii inserim deducat totius si disputationis. Hinc ego seriem, cum interruptam se animaduertam, tunc ipse quoque aperte fatebor ibrum esse mancum: quid uero hac serie pulchrius squid aptius excogitari potest igitur idi, nulla anta ratione, pergent es molesti, aut librum hunc non satis attente legisse aut non intellexi se omnino uidebuntur. Prunam ita se habet. Tr goedia requirit Aelionem '

commiserabilem,ta te bilem. Duo hosunt, - ελεεινόν, αφοδερον, quae deducunturo ijs duabus perturbationibus, quae recitatione tragoediarum purgantur uni autem he: ἐλεοίκαιό

que uero utrumquesemper mul sepotest in una resed terutrum aliquando separatum: e permem Atragoediarum patere poterit. in Iphigenia Diripira, mactanturbo bites, hoc est e litip. In Aiace Sophori sin citur Di sumentia hominibus, quodprorsus terrorem incutit Cr metum. In Oedipode uatrumque . nam quatenus Moimprudens duetit delabituria magnam calamitatem, cest numquam enim cautum satis cuiquam est Aa prudentia, aduersus fati iam.Quatenus uero oculis captus,miper

risiis sit cum anteamici imus esset jummo gradu Iocatus, hoc est ελεωνον. In Electra est ἐλεεινόν tantum atque haec demonstrasse satis L qοζερὸν uero Cr ελεεινον quomodo sise inter se habeant, declarat Aristoteles libro primo Qetoricorum, ubi ait: asin, cum uidi spei filium suum ad caedem trahi,non es di e lachomas eundem, cum uisset emendicantem amicum propter ege ut fleuisse, quia hoc commias rabile illud terribile est terribilis quotiescunque animum hominis invadit,occupats, commistrationem omnem pessit iam commiserabile .cit animum, ante suam sese ob ciat terribile. Verba Aristotelis suae

λεεινὴ, ν ea ιυν ἰλαους. 3 a mutemeritiumst: ολ αυ cpociva τοα,ταῖτα επ' γιγνhis de ἐλεῆσι.Atque haec quidem itubestia enti oportet cutem unumque messe intro diu ic consequitur, quod secundo loco suerat propositum, ut declar mus haec φος ex, er ἰλεεια sum ea quae nobis accidiantpraeter opinionem quicquid enim huiusinodi est,necessario est etiam admirabile,id est λωματον. Omnia igitur commiserabilia, Crterribilia sunt Otiam admirabilia, neque unquam commiseratio su terror caret admiratione. Admirabilia tem buisse modi de quibus loquimur,tribus accidunt modis.Forto casu inicissitudine quadam mutua causa non diam alium tendente: quam causarum connexionem, si liceret per Aristotelis sententiam inam is fatum mi

quam in sua philosophia comesito appellarem prorsus ipsum fatum.Fortuna cui declarat Aristoteles liab primo Rhetoricorum, et libro secundo reo sicorum est, quotienscunque ira Dat, quorum caus pro πα