장음표시 사용
121쪽
Haec cum eius mater audiuisset,statim ad Diocletiani filium misit, dicens: En bimia tua, Christianorum Deo coniugata est. Ille hoc audiens, aegre tulit, atque record tus est, quemadmodum antea ipsius pater Diocletianus Christianos capiebat, & multitis modis ipsos cruciabat. Secedens ergo, secum ita loquebatur: Propterea quod ad lescentula haec Deum Christianorum concupiuit, non poterit de terb illum relinquere,& mihi uxor esse. Num igitur posthac ego Christianos adspicere potero 3 Num
Nipsos pro Deo suo tradentes, eumque non negantes Itaque ne illam ac meipsi imtormentis subiectum videam,iustum censeo eius causa meipsum interficere. Gladion iis ait igitur sumpto,paratus erat se interimere,cum Pelagiae desiderium propter admirabibfilium Iulia lena eius pulchritudinem serre non posset. Quamobrem lugens ita dicebat: Vae pulmi xori chritudith, qua ego priuatus sum. Vae mammis, in quibus ipsc non requievi. Vae ori, cuius amore mihi fici non licet. Haec lamentans, neque furorem sustinens, in gladium timcubuit,& mortuus est.
Pelagiae vero mater cum audiuisset filiae sponsium ipsius causa sibi mortem intulisse, filiam appraehendit,& ad Diocletianum adduxit, ne ipsam cum tota familia Imperator perderet. In palatium igitur ingressa, in medio constitit. Diocletianus vero cum matre una cum filia stantem ridisset: Quidnam, inquit, est istud, quod secisti 3 Pelagiae verbmater ei respondit: En filiam meam adduxi,cuius causa filius tuus seipsum intersedit. Nunc igitur hanc puniens, filii tui caedem ulciscere. Diocletianus clim Pelagiam pulchriorem vidisset,quam omnes uxores Sc pellices suae essent, non cogitauit fili j caedem ulcisci,sed quo pacto illam adduceret, ut Christianorum fidem negaret,& eius coimiunx fieret. Statim igitur iussit satellitibus,qui praesto erant,ante virginem illam afferre infinitam vim auri. Volebat enim multa sui auri copia Christi sponsam & sanciam Dei puellam capere. Cumque ipsius matri centum auri talenta dedisset, illam dimisit: quae domum suam redi jt 1 filia seiuncta,& diaboli gaudio affecta. Diocletianus vero iussit Pelagiam mane duci coram exercitu suo, ut illam ad fidei εινὰ tau negationem impelleret,& coniugem duceret. Itaque illam coram omnibus sic ast
te eonitae. tus est: Vnum hoc a te peto,ut Christum neges, dc mecum matrimonio copuleris,l
loque Imperio meo potiaris. Quod si feceris,lit ius,quem ex te suscipiam, post me regnabit. Denique si voluntati meae obtemperaueris,capitis mei diadema capiti tuo in tum p lia ponam. Ad haec Pelagia: Insaniens tu quidem temere ista locutus es: sed scito voluimgia conte- tati tuae me noli obtemperaturam,neque tibi usui futuram in his, quae dicis, neque capitis tui diadema capiti meo impositum iri: noui enim tria diademata in altissimis caelis praeparata & iam adornata mihi esse. Primum diadema erit pro fide, qua meips Domino tradidi. Alterum erit regni caelorum diadema, quoniam ipsium expecto. Te tium mihi propositum est pro aerumnis atque tormentis, inter homines a me suscipibendis,quorum causa caelestis gratia excipiet me apud Deum. Illud igitur scito, quod
voluntati tuae non morem geram,neque Deum meum negabo.
His auditis, Diocletianus Imperator iussit militibus, qui aderant, bovem aereum, ligna, bitumen& saginam suillam afferre, bouemque illum subiecto igne incendere. Cum igitur aereum bouem,ut ab Imperatore iussi fuerant, ita incendi Aeni, ut eiusadspectus instar ignis longius reluceret, aberat autem bos ille ab Imperatore quin au ginta vinis) adolescentulam illam in medium produxerunt. Quam cum seniores dc Christiam homines vidissent,pro ipsa Deum precati sunt,ut vires& patientiam ei ipse Dominus sufficeret. imperator autem: Exue, inquit, adolescentula, vestes, quibus imduta es. Pesagia vero cum vidisset paratos esse,qui illam exuerent, magna voce atq; et more Imperatorem appellans: Recordare,inquit, Ores dc pellices tuas, ipsas etiam,
Imperator cum haec audisset,& amoris insaniam ferre non posset, iussiit multo in gis quamprimum exui. At illa cum se Crucis signo muniitisset, Sc vltro se ipsa exuisset, suas vestes in conspectu Imperatoris abiecit,& ait: Fortasse tu es dolosus ille serpetu uies, in arbore inuolutus,&in Euam irrepens. Tu illam corrupisti, qui peream Adam etiam ipsum cepisti: quamobrem uterque fuit a Paradiso eiectius. Tu es dolosus ille, qui uiec olim in cor Cain te insinuasti,& in eius mente inuidiam inseruisti, ut virginem dc coim sanguineum fratrem interficeret. Tu es, qui propria tua libidine ac petulantia coimiubc fissus, coram Deo stetisti,& cxpetiuisti iustum illum virum Iob, quem tentares: cuius& filios interfecisti, & omnes facultates perdidisti. Sed hostes Christi deficient gladio consumpti : equorum numero te sore scias, qui demum periturus es. Impegisti
122쪽
enim in ipsius Iesu nomen, cui nacipsam tradidi. Haec sancta illa virgo dixit Imperatori, quibus etiam assistentem diabolum conuicit. Tunc diabolus ipse inops consilii subterfugit, dc qui a veritate alienior est, e longinquo loco sic clamabat: O quanta
est Christianorum me expugnantium violentia. Puella vero Pelagia sancto Spiritu corroborata cucurrit,dc pereum bouem appr v a, hecidit, statimque manuu ipsius carnes velut cera,liquefactae fiunt: illa vero nihil oriani- rossi δε λnb sentiebat. Deinde caput suum in os bovis iniecit, ac scipsam intra bouem collo- cainit: statimque ex eius facie, ventre ac lateribus, totoque corpore, cum ipsa penitiis in bovem introiuisset, carnes, instar olei, effluxerunt: & per totam urbem hora illa odoris suauitas, velut unguenti cuiuspiam, perfusa est. Cumque adhuc paululum spirarer, Dominum Deum voce magna sic laudabat: Gloria tibi sit, Domine unigenite fili altis limi Dei, cuius aduentu factum est, ut qui antea decepti fuerant, ad manus tuas redirent,dc, victa atque conculcata hostis potentia, in teipso persecti euaderent. Si e puella Pelagia in Domino fuit consi immata. . Tunc duobus militibus prope bouem stantibus Imperator: Videte, inquit, an ad- sana huc vivat Pelagia. Vnus militum Theonicus, alter Iulianus appellabatur. Hi cum vi- reddit spita Oricem puellam in Domino consummatam vidissent, dixerunt Diocletiano: Non mortua est puella, sed martyr facta, clim pulcherrimam consessionem consessa sit, dcilium Dominum non denegauerit. Imperator cum illos haec respondentes audiuisset, iustit eos ligari, dc in carcerem coni j ci: aliosque milites misit, qui viderent, an verEpuellis mortua esset. Illi cum eam mortuam vidissent, retulerunt Imperatori, quod mortua esset. Tunc Diocletianus surens, magna Voce clamauit, & manibus purpur ani suam vestem discindens,ait: O Christianorum animos. En ut illi ad mortem usq;
perseuerant Deum non negantes, neque voluntati nostrae obsequentes. Nunquid
illi sunt potestate mea validiores Egone inimicis meis non fiatiabor 3 Cum haec dixi ciet, iussit sanctae Pelagiae reliquias nulla sepultura honorari. Itaque proiectae sinat in
montem, Linatum nomine. Descenderimi autem quatuor leones, & circa Pelagiae ossa consederunt, a seris atque volucribus ea seruantes.
Apparuit autem Spiritus sanctus beato Episcopo Clinoni, qui Pelagiam catechi-t,bries sino instruxerat, eique dixit: Nuncio tibi optatum mincium. Hodie puella Pelagia mari lium sustinuit, quemadmodsim tu Deum pro illa precatus meras. Surge igitur,ci oblationem Deo ipsi offeras, quod virgo constantem & firmam cosessonem praestiterit. Indicauit autem ipsi& locum, ubi cancta marWr Pelagia iacebat: quo abijt. beatus Episcopus Clino: cumque vidisset locum beatά Pelagiae, vidit & leones quatuor illi allidentes. c chim Episcopum illum beatum intuiti essent, ei obuiam processerunt, α ipsium sit bini stis corporibus adorarunt.Beatus vero Episcopus ea re gau- .dens exultansque, sanctae Pelagiae reliquias suscepit, & in mota tis sublimiorem partem tuliti Cumque stadijs sere decem processisset, ad eius montis vertice asscendit:quem cum, velut marmor, politum esse ridisset, conduxit qui lapides inciderent: &sacebium quoddam aedificauit,sanctaeque Pelagiae reliquias illic reposuit3 & montem illum appellauit, Montem congregationis, sanctaeque Pelagiae nomen sic inscripsit. Sancta earitoriis Pelagia, quae Deo seipsam obtulit, & ad finem usque pro veritate certauit,qubdia corpus pertinet, hic requiescit: eius autem anima in caelis regnat cum ange-ὲ lis. Ita marWrium compleuit sancta marWr Christi Pelagiath Patris & Fili j &Spiritus sancti gloriam, nunc de semper dc in secula seculorum,
123쪽
DE S. SYLVANO G AZ AE EPISCOPO, ET
ALUS QUIBUSDAM SANCTIS ET PRAECLARIS MAM tyribus qui es non omnes hoc dies asi inlinamen quod breuis historia in aliquot
Imperatorem facit pcr literas certiorem :& in ijsdem ea, quae ad eorum famam vi landam maxime valere putabat, ad eum perscribit. Vnde qui metallorum venis prierat,eb accessit,& tanquam ex Imperatoris mandato, consessorum segregauit multi.
tudinem, sicque distribuit, ut deinceps alii Cyprum, alij Libanum incolerent: alios
etiam in alia Palaestinae loca dispertiens,omnes varijs laborum molestijs vexari conis riquc praecepit. Deinde quatuor ex eorum numero eximens,qui principem locum inmter eos tenere videbantur, ad magistrum equitum mittit: quorum duo Petrus & Nilus
appellabantur, Aegyptiorum episcopi: tertius presbyter fuit. His ctiam quartus ac celsi Paterinythius, vir propter singulare erga omnes pietatis studium facile clarissi ': zes mus. Ex quibus magister equitum religionis & fidei in Christum insciationem posti plebris die. lat: atque haud compos voti factus,cos ignis incendijs cremandos tradit. Alij rursus ex consessbribus, qui aut propter ingrauescentem aetatem, aut membra inutilia, aut alias corporis infirmitates erant illo Operum ministerio soluti, ibi in to cum separatum ad incolendum amandati. Quorum primas tulit Sylvanus episcopus yyyy - qui piunt virtutis specimen & egregium exemplar Christianismi omnibus ostendit. Iste a primo die persecutionis prope dixerim ad extremum Vsque,per totum temporis spatium varijs certaminibus pro crebra fidei consessione decursis, nobilitatus,
ad illum temporis articulum reseruabatur: Vt Omnia certamina marUrum, in Pala,stina interseciorum, postremus quasi sigillo cruoris obsignaret. Cum eo coniuncti Iohannis erant ex Aegypto complures: inter quos erat Iohannes, qui memoriae bonitate iaci te omnes nostri temporis superauit:&quanquam antea luminibus orbatus erat, i ta b ' men tortores adeo saeui, truculenti, crudeles & immano fuerunt, Vt propter egregiuam in Christi nomine confitendo constantiam,qua magnopere cacellebat, tum istibiis cauterijs eius pedem pari ratione cum alijs prorsus labefactarent, tum pupillam oculi quae visum amiserat, ndcntc serro exurerent. Eum autem ob morum probi, talem,& piam vivendi rationem, privsertim cum caecus esset, non est cur quisquam tantoperEadmiretur: quandoquidem illud non tantum habet admirationis, quantum memoriae vis, qua quidem integros sacrarum scripturarum libros, non in tabu , col. i. iis lapideis,Vt ait diuus Apostolus, neque in animalium pellibus, membranis aut char ta, quae vel lineae conficiunt, vel temporis consumit diuturnitas: sed in tabulis reue. ra cordis carneis, id est,in animo solerti & syncera mentis intelligentia tanquam sobptos habuit: adeo ut quando visum erat, interdum legis & prophetarum testimonia, saepe historias, nonnunquam Euangelia aut Apostolorum scripta memoriter ex animi domicilio, tanquam ex quodam literarum thesauro, proferre potuerit. Ipse equidem fateor,me, cum primum hominem in media Ecclesiae multitudine ac frequentia stan tem &quasdam diuinae scripturae partes reci xantem animaduerterem, penitus obstit
puis te. Nam quandiu vocem illius ibium audire licebat, tam diu aliquem,uti in populi conuentibus in Ecclesia mos cs ex scripto legisse putabam. Sed ubi quam proxime ad
particulis commode distrahi non ponet, b c collocare iure dum maluimus.
Habetur autem in Ecclesiastica Historia EUHν Caesareeum si lib. 8.capo. Interprete Abanne christophoriono,
124쪽
eum accedet auod erat, euidenter conspicabar,& alios omnes integris oculis &apertis indique circunsistentes, hunc intem solis mentis luminibus utentem, dc reueranon pauca Vesut prophetam proloquentem,& multis partibus eos, quibus corporis sensus sani & valentes erant, superantem, non potui non Deum ea de re tum sumnis laudibus inerre,tum inprimis admirari. Et euidens certe ac firmum argumentum multi videre ridebar, eum re ipsa & veritate hominem esse, non qui in externa corporis sarma & specie oculis subiicitur, sed qui in ipso animo & interiore cogitatione residet: qui quidem in isto, lices corpus deformatum mancumque esset,inaiorem tamen interioris facultatis sitae virtutem declarauit. Illis autem, quos diximus, in loco separato commorantibus,& consueta ipsorum videresse vitae instituta in orationibus, in ieiuni js, in reliquis exercitationibus exequentibus, Deus ipse dextram benignam dc propitiam porrigens, largitus est, ut per martyrium salutarem vitae exitum consequerentur. Hostis nanque & aduersarius noster diabolus eos quidem,utpote precibus attentis limE ad Deum nisis, contra ipsum armatos non amplius terre poterat: sed sicuti putabat, molestiam ipsi exhibentes trucidare & ε te ra tollere instituit. quippe Deus illi hoc agere molienti potestatem concessit,ut pariter nec ipse ab improbitate,quam dedita opera decreuisset, ulla ex parte arceretur: &hi praeclara pro multis suis ac variis certaminibus praemia iam tandem acciperent. Ea de causa ex scelestissimi Maximini Imperatoris mandato, uno die indequadraginta mar- res capitis poena mulctantur. .
MARTYRIVM s. FLORIANI, CUI FIDEM
CONCILIANT VETVsTIssIMA MARTYROLOGIA. Dictis hiariis leno id illimata est per F. Lam
rentium Suriu'i. diebus Diocletiani & Maximiani Imperatorum, diueo inii crin, sis agonibus concertantes Christiani, deuota mente pro λ Christo supplicia tolerabant,ut promissionum eius partici, pes ei licerentur. Cum venisset ergo sacrilegorum princi- pum praeceptio in Noricum Ripense, praeses Aquilinus v niens in castrum Laureacensitum, coepit vehementer inqui in rere Christianos. Compraehensi aute sunt non minus qua- draginta, qui diutissime concertantes, & multis stipplici js- macerari, missi sunt in carcerem.Ad quorum constitionem ' beatus Florianus gaudens accessit: cumque accepisset haec ' Laureaei fieri .eb coepit ire, ut pro Christi nomine varia siu'Plicia perferret. Vbi autem venit eis ad commilitones suos, cum quibus antea milit uerat, a 'diuitque ex eis, Christianos ad idolorum sacrificia perquiri, dixit ad eos: Quem alium quamlis 3 Ecce ego quoque Christianus sium: ite,nunciale Praesidi hic me 'Messe. Praeses Aquilinus his auditis, vocavit eum ad se,& iussit dijs sacriscare. Quod ut siceret tam nulla posset ratione adduci, praecepit eum fustibus caedi. Ille iterum rumque canus permansit fidelis,& vultus eius mira perfilsus hilaritate cernebatur. Deinde mandat Praeses scapulas uiis acutis serris confringi. Id vero B. Florianus cum ingenti gaudio perferens, magis glorificabat Deum.Videns autem se superatum Praesesim quissimus, iussit eum duci ad Anisii in fluuium,& ibi praecipitari de ponte. Beatus Flosanus lata in se sententia, gaudens&exultans ibat ad mortem, credens se ad vitam psoficisci sempiternam: eumque venisset ad locum, Vbi mergendus erat, Iamine iapetiit a militibus sibi dari spatium precandi. Eo impetrato, a serE hora it in
hiis. Iamque ligato ad collum eius sis', iuuenis quidam saeuus nimis praecipitauit eum e tui. ponte in fluitium,cuius oculi mox crepuerunt. Fluvius autem suscipiens martyrem Christi expauit,& eleuatis undis,in quoddam eminentius saxum corpus eius exposuit, tu aquila nutu Dei ebaduolans,expansiis alis protegebat. Apparuit autem in 4- 'bire beatus Florianus Valeriae matronae Deo deuotae, indicauitque ei, quo loco co pus eius humaret. Illa hac visione admonita mox ad fluuium abi jt,&prae gentilium metit virgultis illud inuoluit, perduxitque ad locum sepulturae destinatum. Clim autem inter cui dum iumenta,qu. x cacrum corpus vehebant,delassarentur, matrona re
mens rogauit Dominum,ut ipse serret opem: statimque erupit illic fons, cuius aqua reficiens iam x , susceptum confecit iter,& corpus sepeliuit. Eo autem loco multae
125쪽
fiunt diuinitis curationes,&quicunque ex fide petierint, misericordiani Dei impetr bunt. Vitae enim sanctitas & constantia fidei athletas Christi coronat, & cum palma martyrij ad vitam perducit aeternam, auxiliante rege eterno, Domino nostro Iesu Christo,qui cum patre dc spiritu sancto riuit & regnat in secula seculorum, Amen. Hactentis historia. Sunt qui scribant corpus huius beati martyris tempore Casmiri Ducis Poloniae ab Aegidio Mutinensi Episcopo Cracouiam allatum, & a Gethone Episcopo Cracouiensi honorificentissimE ceptum, structamque ab illo & Casmiro Duce ex.tra muros Cocouienses basilicam elegantissimam & collegium Canonicorum,adiunctis opimiorouentibus: porro reliquias sancti martyris in loculo marmoreo condi, tas, in ecclesia eius urbis cathedrali repositas, multaque illic miracula perpetrata. Facta est haec transsatio Anno salutis ii 83.
VITA S. MONICAE MATRIs s. AUGUSTINI
QUAM EX LIBRI s Co NpΕSSIONUM EIUSDEM beatis lepi talpi, colluit ristissimus antistes
T misisti manum tuam ex alto Domine Deus, & de hac
profunda caligine erroris Manichaeorum eruisti animam meam,cum pro me ploraret ad te matcr mea fidelis tua; amplius quam fient matres corporea funera. Videbo enim illa mortem meam ex fide & spiritu, quem ex te si bebat,& exaudisti eam Domine. Exaudisti eam, nec de spexisti lachrymas eius, cum profluentes rigarent terram sub oculis eius, in omni loco orationis eius, ct exaudisti eam. Nam unde illud somnium, quo eam cons blatus es, ut vivere me secum crederet, di habere secum eandem mensam in domo, quod nolle coeperat, auersans dς de telian, blasphemias erroris mei 3Vidit enim stantem se in quadam regii nea,& adu . nientem ad se iuuenem splendidum, hilarem atque arridentem sibi, ci .la esset inc . rcns&moerore consecta. Qui cum causas quaesisset ab ea moestitiae sius quotidianarumque lachrymarum, docendi, ut assolet, non discendi gratia, atque illa respondi se per tionem meam se plangere: iuississe illum, quo secura esset, atque admonuisse, attenderet dc videret, ubi estet illa ibi esse &me. Quod illa ubi attendit, idit me iux- v aE . ei ta se in eadem regula stantem. Vnde hoc, nisi quia erant aures tuae ad cor eius 3 O tutioi proui. bone omnipotens, qui sic curas unumquenque nostrum, tanquam solum cures: αd x Dri sic omnes tanquam singulos. Vnde illud etiam, quod cum i i narrasset ipsum vi sum,& ego ad id trahere conarer,ut illa se potius non desperaret futuram csse, quoacram: continuo sine aliqua haesitatione, Non, inquit. non enim mihi dictum est, Vbi ille ibi & tu: sed, Vbi tu, ibi & ille. Consteor tibi Domine recordationem meam, quatilin recolo,quod saepe non tacui, amplius me isto per matrem vigilantem responso tuo, quod tam vicina interpretationis falsitate turbata non est,& tam cito vidit, quod ridendum fuit, quod ego certe,antequam dixisse on videram, etiam tum commotum auisse. qtam ipsis sbinnio, quo Deminae piae gaudium tanto post ivturun ad s. Auriim consolationem tunc praesentis sollicitudinis, tanto ante praedicinin est. Nam nouemn i liubia scrine anni sequuti sunt, quibus ego in illo limo profundi ac tenebris falsitatis,mo cum tapE surgere conarer, & graui iis alliderer, volutatus sum : cum tamen illa vi dua casta,pia & sobria, quales amas, iam quidem spe alacrior, sed fletu & gemitu non segnior, non desineret horis omnibus orationum sit una de me plangere ad te: dc ii trabant in conspectum tuum preces eius,& me tamen dimittebas adhuc volui & ii uolui in illa caligine. . Et dedisti alterum responsum interim,quod recolo. Nam & multa praetereo, pr pter quod propero ad ea, quae me magis urgent confiteri tibi, & multa non mamini. Dedisti ergo alterum per sacerdotem tuum, quendam episcopum, nutritum in Ecclesia.& exercitatum in libris tuis. insin cum illa scemina rogasset, ut digia
retur mecum colloqui,& refellere errores meos,& dedocerc me mala, ac docere bo
na, faciebat enim hoc, si quos sorte idoneos inuenisset in noluit ille, prudenter sane.
qqantum sensi postest. Respondit enim, me adhuc esse indocilem, eo quod innatus essem
126쪽
sem, sicut indicauerat ei. Sed sine,inquit,illum ibi,&tantii in roga pro eo Dominum: ipse legendo reperiet, quis ille sit error,& quanta impietas. Simul etiam narrauit, se
quoque paruulum a seducta matre sua datum fuisse Manichaeis, & omnes pene non I gisse tantum, verumetiam scriptitasse libros eorum, sibique apparuisse, nullo contra disputante &conuincente, quam esset illa secta sugienda: itaque m e. inae cum ille
ineliatque illa nollet acquiescere, sed instaret, magis deprecando, dc ubertim flendo, ut me videret,&mecssin dissereret, ille iam substomachans taedio: Vade, inquit, ani ita uiuas: fie nim non potest, ut filius istarum lachrymarum pereat. Qi md illa ita se accepisse inter colloquia sua mecum saepe recordabatur,ac sii de caelo senuisset. si ., ' 'Egisti etiam mecum Domine, et mihi persuaderetur Romam pergere, & potius ibi lib. V. docere, quod docebam Carthagine. Et hoc unde mihi persuasum sit, non praeteribo 'iςis p. confiteri tibi: quoniam & in his altissimi tui recessus, & praesentissima in nos miseri 'i' cordia tua cogitanda & praedicanda est. Non ideo Romam pergere volui, quod maiores quaestus maiorque mihi dignitas ab amicis, qui hoc suadebant, promittebatur: mu & ista ducebant animum tunc meum: sed illa erat tunc causa maxima Mala,qubd audiebam quietius ibi studere adolescentes,& ordinatiore disciplinae coerctione sedari ne in eius scholam,quo magistro non utuntur, passim& protente i man nec eos admitti omni tib nisi ille permiserit. Contra apud Carthaginem foeda estre intemperatu licentia scholasticorum : Irrumpunt impudenter, & prope fili iosas te perturbant ordinem,quem quisque discipulis ad proficiendum instituerit. Mub sevoliminta iniuriosa faciunt mira hebetudine,& punienda legibus, nisi consuetudo patrona sit, mhoc miseriores eos ostendens, quo iam quasi liceat, ficiunt, quod per tuam aeternam S 'ni' et legem nunquam licebit :& impune se facere arbitrantur, cum ipsa faciendi caecitate puniantur,& incomparabiliter patiantur peiora, quam faciunt. ino quos mores, cumhuderem, meos esse nolui, eos, cum docere, cogebar perpeti alienos: &ideb placebat
ire, ubi talia non fieri omnes,qui nouerant, indicabant. Verum autem in spes mea dc portio mea in terra viventium, ad mutandum terrarum locum pro salute animae meae,
α Carthagini stimulos,quibus inde avellere admouebas,&Romae illecebras, quibus attrahere proponebas mihi per homines,qui diligebant vitam mortuam, hinc insana Vita modi ficientes,inde vana pollicentes: & ad corrigendos gressus meos utebaris occulte illorum & mea peruersitate. Nam & qui perturbabant ocium meum foeda rabie caeci aeserant :& qui inuitabant ad aliud, terram sapiebant. Ego autem, qui detestabat hic duorum. veram miseriam, illic falsam selicitatem appetebam. Sed quare hinc abirem, & illuc irem, tu sciebas Dei lec indicabas mihi, nec matri, quae me profectum atrociter planxi de usque ad mare sequuta est: sed seselli eam violenter me tenentem, ut aut reuocaret, aut mecum pergeret: & finxi me amicum nolle deserere, donec vento facto nauigaret. Et mentitus sum matri, & illi matri, &euasi . Quia&hoc tu dimisisti mihi misericorditer, seruans me ab aquis maris, plenum execrandis sordibus usque ad aquam gratiae tuae, qua me abluto, siccarentur numina maternorum oculorum, quibus pro me quoli1. tibi rigabat terram sub vultu suo: & tamen recusanti sine mer e,vix persitati, ut in loco, qui proximus nostrae naui erat memoria beati Cypriani, maneret ea nocte. Sed in ea nocte clanculo ego prosechas sum: illa autem remansit orando At stendo. Et quid a te petebat Deus meus tantis lachσmis, nisi ut nauigare me non sineres 3 Sed tu alte consulens,& exaudiens cardinem desideri j eius, non curasti quod tunc petebat,ut in me faceres, quod semper etebat. Flauit ventus, &impleuit vela nostra,& liciis subtraxit adspectibus nostris. In quo manἡ illa insaniebat do lore,& querelis ac gemitu implebat aures tuas, contemnentes ista: cum & mς cupidi- i'. his latibus meis raperes ad fini edas ipsis cupiditates,& illius carnale desiderium iusto do- die E dolis lorum flagello vapularet. Amabat enim secum praesentiam meam more matrum, sed multis multo amplius, &nesciebat, quid tu illi gaudiorum facturus esses de absentia mea. Nesciebat: ideo sebat & eiulabat, atque illis cruciatibus arguebatur rea restiquiarum Euae, cum gemitu quaerens,quod cum gemitu pepererat. Et tamen post acculationem fallaciarum dc crudelitatis me , conuersa rursus ad deprecandum te pro me,
abi jt ad solita,& ego Romam. Et ecce excipior ibi flagello aegritudinis corporalis, & ibam iam ad inferos, portans
omnia mala,quae commiseram & in te,dc in me,& in alios, multa & grauia super origiunalis pecccati Vinculum, quo omnes in Adam morimur. Non enim quicquam eorum LGr. u.
127쪽
mihi donaueras in Christo, nec soluerat ille in carne sua inimicitias, quas tecum contraxeram peccatis meis. modo enim eas sblueret in cruce phantasmatis, quod de illo credideram 3 Quam ergo falsa mihi videbatur mors carnis eius, tam vcra cratanimae meae: & quam vera erat mors carnis eius, tam falsa vita animae meae, quae id stis, E s. non credebat. Et ingrauescentibus febribus, iam ibam & peribam. Quo enim irem, Aunusti hu, si tunc abirem hinc, nisi in ignem atque tormenta digna meis in veritate ordi, Irr ς' nis tui 3 Et illa hoc nesciebat,& tamen pro me orabat absens. Tu autem ubique pia ἐς -- sens ubi erat exaudiebas eam,& ubi eram miserebaris mei, i recuperarem salutem corporis mei,adhuc insanus corde sacrilego. Neque enim desiderabam in illo tanto periculo baptismum tuum,& melior cram puer, quando illum de materna pietate sagitaui, sicut iam recordatus atque consessus sum: sed iam in dedecus meum creue ram &consilia medicinae tuae demens irridebam, qui me non si uisti talem bis mori. Quo vulnere si seriretur cor matris, nunquam sanaretur. Non enim satis cloquor, quid erga me habebat animi, & quanto maiore solicitudine parturiebat me spiritu, quina carne pepererat Non itaque rideo, quomodo sanaretur, si mea talis illa mors transverberasset viscera dilectionis cius. Et ubi essent tantae preces, & tam crebraepsis. .. sine intermissione 3 Nusquam, nisii ad te. An vero tu Deus misericordiarum sperneres
Virtutes s. cor contritum & humiliatum viduae castae ac sobriae,frequentantis eleemosynas, obsoatque seruientis sanctis tuis, nullum diem praetermittentis oblationem ad alliatilichiis rare tuum, bis in die, mane & vespere, ad ecclesiiam tuam sine ulla intermissione e antiquitus. ni iis, non ad vanas fabulas & aniles loquacitates,sed ut te audiret in tuis sermoniabus & tu illam in suis orationibus Huius ne tu lachrymas, quibus non a te aurum Margentum petebat nec aliquod mutabile aut volubile bonum, sed salutem animae filii sui, tu cuius munere talis erat, contemneres, & repelleres ab auxilio tuo 3 Nequaquam Domine: immo vero aderas & faciebas ordine, tuo praedestinaueras esse iaciendum. Absit, ut tu falleres eam in illis visionibus & responsis tuis, quae iam conamemora ui,& quς non memoraui, que illa sidcli pectore tenebat, dc semper Orans, tanquam chirographa tua ingerebat tibi. Dignaris enim, quoniam in seculum misericordia tua, eis, quibus omnia debita dimittis etiam promissionibus tuis debitor fieri. Recreaili me ab illa aegritudine & saluum fecisti filium ancillae tu tunc interim corpore, ut citer, cui sa-rx libro ι Certiorem dares. c., i spes mea a iuuentute mea, Vbi mihi eras,&qub recesseras 3 An vero non tu secerasor i. Dae.& discreveras mea quadrupedibus & volatilibus caeli 3 Sapientiorem me seceras Mambulabam per tenebras & lubricum, &quaerebana te foris a me, & non inueniebam Deum cordis inch& veneram in pro indum maris,dc dissidebam & desiperabam de inuentione veri. Iam venerat ad me mater pietate sortis, terra marique me sequens, & in periculis omnibus de te secura. Nam & per marina discrimina ipsos nautas consolab tur, a quibus rudes abysmi viatores,cum perturbantur,cosolari solent, pollicens eis ire visi, x. uentionem cum salute: quia hoc ci tu per visum pollicitus cras. Et inuenit me pericli Monicae. tantem quidem grauiter desperatione indagandae vcritatis. Sed tamen ei cum indicissem, non me quidem iam esse Manichaeum, sed neque catholicum Christianum, non quasi inopinatum aliquid audierit,exiliuit laetitia, cum iam secura fieret ex ea parte mitiseriae meae, in qua me tanquam mortuum,sed resuscitandum tibi, flebat, & seretro co-Lψς γ gitationis ei serebat,ut diceres filio viduae: Iuuenis, tibi dico, surge: & reuiuisceret &inciperet loqui,& redderes illum matri suae. Nulla ergo turbulenta exultatione ex tauit cor eius, cima audiisset ex anta parte iam factum,quod tibi quotidiE plangebat viseret, veritatem me nondum adeptum,sed falsitati iam ereptum: immo vero quia ce ta erat,& quod restabat te daturum, qui totu promiseras placidissime & pectore pleno fidutiae respondit mihi, credere se in Christum qu bd prius quain de hac vita emigraret, me visi ira esset fidele catholicum: & hoc quidem mihi, tibi aut e fons misericordiarum preces &lachrymas densores, ut accelerares adiutorium tuis, & illuminares tenebras meas,& studiosi is ad ecclesiam currerem & in Ambrosij ora suspenderer ad sontem ibita, . clientis aquae in vitam aeternam. Diligebat autem illum virum sicut angelum Dei. s. Montea quod per illum cognouerat me interim ad illam ancipitem fluctuationem iam esse
perductum, perquam trasiturum me ab aegritudine ad canitatem, intercurrente acri ι . re periculo quasi per accessionem, quam criticam medici vocant, certa praesium ebat.
Itaque Gim ad memorias sanctorum, sicut in Aphrica solebat, pultes & panem demersi attulisset, atque ab ostiario prohiberetur, ubi hoc episcopii vetuisse cognouit,tam
128쪽
pi E atque obedienter amplexa est, ut ipse mirarer, qubd tam facilὶ accusatrix potius cosuetudinis suς,quam disceptatrix illius prohibitionis effecta siti. Non enim obsidebat
spiritum eius vinolentia, eamin stimulabat in odium veri amor vini, sicut plerosq; m res &foeminas, qui ad canticum sobrietatis,sicut ad potionem aquatam madidi, nai seant. Sed illa cum attulisset canistrum cum solennibus epulis praegustandis atque largiendis, plus etiam quam unum pocillum pro suo palato satis sobrio temperatum, unde dignationem sumeret,non ponebat. Et si multae essent, quae illo modo videbantur honorandae,memoriae defianctorum,idemipsum unum,quod ubique poneret, ci cui erebat, tuo iam non solum aquatissimo, sed etiam tepidissimo cum sitis praesentibus peribrbitiones exiguas partiretur: quia pietatem ibi quaerebat,non voluptatem. Itaque ubi comperita praeclaro praedicatore atque antistite pietatis praeceptum esse, S, Ambrosii ista non fieri, nec ab eis, qui sobrie facerent, ne ulla occasio se ingurgitandi daretur
ebriosis, & quia illa quasi parentalia superstitioni gentilium essent simillima, abstinuit se libentissime, & pro canistro pleno terrenis fructibus, plenum purgatioribus votis
pectus ad memorias martyrum afferre didicerat, ut dc quod posset, daret egentibus,& si communicatio Dominici corporis illic celebraretur, cuius pati ionis imitationc ceimmolati sunt martyres. Sed tamen videtur mihi Domine Deus incus,& ita est in conspectu tuo de hac re cor meum non facile fortasse de hac amputanda consuetudine matrem meam fuisse cessuram, si ab alio prohiberetur, quem non sicut Ambrosum diligebat, quem propter salutem meam maxime diligebat: eam vero ille propter eius religiosissimam conuersationem, qua in bonis operibus tam seruens spiritustequentabat ecclesiam,ita ut saepe erumperet,cum me videret in eius praedicatione, gratulans mihi.qubd talem matrem haberem, nesciens qualem illa me filium, qui dubitabam de illis omnibus,&inueniri posse viam vitae minime putabam. Atque interea mater ingrcssa est,quaesivitque ii nobis,quid promouissemus. nam & ij ba. de ei quaestio nota erat. Cuius & ingressum & rogationem cum scribi nostro more iussis Q i-ς ς usem: Quindagitis 3 inquit: nunquidnam in illis, quos legitis, libris, etiam foeminas inquam audiui in hoc genus disputationis inductas r Cui ego: Non valde curo, inquam, superborum imperitorumq; iudicia, qui similiter in legendos libros, atque in salutandos homines irruunt. Non enim cogitant, quales ipsi, sed qualibus induti vestibus sint, quanta pompa rerum sertunaeque praesulgeant. Isti enim in literis non multum attendunt,aut unde sit quaestio, aut qub peruenire disserentes moliantur, quidve ab eis explicatum atque consectum sit. In quibus tamen quia nonnulli reperiuntur, quorum animi contemnendi non fiant adspcrsi sunt enim quibusdam condimentis humanitatis,dcficit E per aureas depictasque ianuas ad sacrosancta philosophiae penetralia perducuntur; satis cis secerunt & maiores nostri,quorum libros tibi, nobis legentibus, notos esse video. Et his temporibus, ut omittam caeteros, uoc ingenio & eloquentia & ipsis insignibus muneribus fbrtunae,& quod ante omnia est, mente praestantis limus Theodorus, quem bene ipsa nosti, ut & nunc, & apud posteros nullum genus hominum deliteris nostrorum temporum iure conqueratur. Mei autem libri,si quorum sorte manus tetigerint, lectoque meo nomine non dixerint,iste quis iste t codicemque proiecerint, sed vel curios,vel nimium studiosi contempta vilitate liminis intrare perrexerint: me tecum philosbphantem non moleste serent,nec quenquam istorum,quorum meis It cris sermo miscetur, λrtasse contemnent. Sunt enim non solum liberi, quod cuiuis disciplinae liberali nedum philosiphiae satis est: sed summo apud suos loco nati. D in limorum autem hominum literae etiam sutores philosophatos, & multo viliora Surore M. fortunarum genera continent. Qui tamen tanta ingeni j rirtutisque luce fulserunt,ut bona sita cum qualibet huiuscemodi nobilitate nullo modo vellent, etiam si possent, ulla conditione mutare. Nec deerit, mihi crede,tale hominum genus, cui plus placeat hoc ipsam, quia mecum philosopharis,quam si quid hic aliud aut iucunditatis,aut gra- i, Lia. uitatis inuenerit. Nam&-minae sunt apud veteres philosophatae,&philosophia tua mihi plurimum placet. Nam ne quid mater ignores, hoc Graecum verbum, quod philosophia nominatur, Latine amor sapientiae dicitur. Vnde etiam diuinae scripturae, psi OGMMquas vehementer amplecteris,non omninb philosophos, sed philosophos huius mun- qainam indi euitandos atque irridendos esse praecipiunt. Esse autem alium mundum ab istis oculis remoti illimum,quem paucorum sanorum intellectus intuetur, satis Christus ipse si- cbibs ..gnifica qui non dicit, Regnum meum non est de mundo: sed, Regnum meum non est Ioaau is..de hoc mundo. Nam quisquis omnem philosophiam fugiendam putat, nihil nos vult H 3 aliud,
129쪽
aliud,quam non amare sapientiam. Contemnerem te igitur in his literis meis, si sapiemtiam non amares: non autem contemnerem,sicam mediocriter amares: multo m nus,si tantum, quantum . ego, amares sapientiam. Nunc cum eam multo plus, quam
meipsum,diligas,& nouerim quantum me diligas, mimque in ea tantum proscccris, ut iam nec cuiusuis in comodi fortuiti nec ipsius mortis,quod bis doctissimis dissiciliamum est,horrore detenearis, quam summam philosophiae arcem omnes esse conmtentur, egone me non libenter tibi etiam discipulum dabo Hic illa cum blande aereligiosE nunquam me tantum mentitum esse dixisset, dc viderem tam multa nos verba ita disse,ut neque scribenda non est ent,& iam libri modus esset, neque rabulla reliqua: forent, placuit quaestionem diffcrri: simul ut meo stomacho parcerem. Nam eum plus, quam vellem commouerant ea, quae mihi euomenda in illos adolescentes nece cario visa sunt. Sed cum abire coepissemus, Memento, inquit Licentius, quam multa, dc quam necessaria nobis abs te accipienda, per occultissimum illum diuinum queo dinem,etiam te nesciente subministrentur. Video, inquam, & ingratus Deo non sum, vosque ipsos,qui aduertitis,ob idipsum praesumo fore meliores. Hoc fuit tantiun illo die negocium meum. Non longe coeperat Mediolanensis ecclesia genus hoc consolationis & exhorta tionis celebrare,magno studio fiatrum concinentium vocibus dc cordibus.Nimiruna annus erat, aut non multo amplius,cum Iustina Valentiniani regis pueri mater, hol nem tuum Ambrosium persequeretur hinesis suae causa, qua fuerat seducta ab Arri nis. Excubabat pia plebs in ecclesia, mori parata cum episcoposito, seruo tuo. Ibi mater mea, ancilla tua,solicitudinis & vigiliarum primas partes tenens, orationibus viii bat. Nos adhuc frigidi 1 calore spiritus tui excitabamur tamen ciuitate attonita atque turbata. Tunc hymni dc psalmi ut canerentur secundum morem Orientalium partium, ne populus moeroris taedio contabesceret, institutum est, dc ex illo in hodiernum retentum, multis iam ac pene omnibus gregibus tuis,& per caetera orbis imitantibus. Tunc memorato antistiti tuo per visum aperuisti,quo loco laterent martyrum corpo- ra Protas ij dc Geruasij,quae per tot annos incorrupta in thesauro secreti tui recondid ras,unde opportunE promeres ad coercendam rabiem scemineam, sed regiam. Cium enim propalata oceffossa digno cum honore transferrentur ad Ambrosianam Basiliac m,non ilum quos inam mundi vexabant spiritus, consessis eisdem daemonibus sui bantur:verum etiam quidam plii res annos caecus ciuis,ciuitatique notis limus, cum p puli tumultuantis laetitiae causam quaesisset atque audisset,exiliuit, eoque se ut duceret, suum ducem togauit. Quo perductus, impetrauit admitti, ut sit dario tangeret feretrum preciosae in conspou tuo mortis sanctorum tuorum. Quod ubi fecit atque admouit oculis, consestim aperti sunt. Inde fama discurrens, inde laudes tuae feruentes lucentes,inde illius inimicae animus etsi ad credendi sanitatem non applicitus, a peti quendi tamen furore compressus cst. Gratias tibi Deus meus. Unde &qub eduxi surecordationem meam,ut haec etiam confiterer tibi, quae magna oblitus praeterieram Et tamen tunc, cum ita fragraret odor unguentorum tuorum, non currebamus post te: &ideo plus flebam inter cantica hymnorum tuorum, olim suspirans tibi, dc tamdem respirans,quantum patet aura in domo tanea. Qui habitare facts unanimes in domo, consociasti nobis & Euodium iuuenem ex nostro municipio. Qiu cum agens in rebus, militaret, prior nobis ad te conuersiis estoc baptizatus,& relicta militia seculari, accinctiis est in tua. Simul eramus,simul habitabamus placito sancto: quaerebamus, quisnam locus nos utilius haberet seruientes imbi pariter remeabamus in Aphricam. Et cum apud Ostia Tiberina essemus, mater dem functa est. Multa praetereo,quia multum sestino. Accipe consessiones meas&gratiarum a tiones, Deus meus, de rebus innumerabilibus etiam in silentio. Sed non prae teribo, quicquid mihi anima parturit de illa famula tua, quae me parturivit: oc carne, ut in hanc temporalem,& corde, ut in aeternam lucem nascerer. Non eius sed tua dicam dona in ea: neque enim seipsam fecerat, aut educauerat seipsam. Tu creasti eam, nec pater nec mater sciebat, qualis ex eis fieret illa. Et erudiuit eam in timore tuo rito
Christi tui, regimen unici filij tui in domo fideli bono membro Ecclesiae tuae. Nec inimiam erga suam disciplinam diligentiam matris pr dicabat,quantam famulae cuiusdam decrepit quae patrem cius infantem portauerat, sicut dorib grandiuscularum puellarum paruuli portari solent. Cuius rei gratia,& propter senectam ac mores optimos in domo Christiana satis a dominis honorabatur. Vnde etia curam dominicarii starum
130쪽
eommissuri sibi diligenter gerebat, & erat in eis coercendis, cum opsis esset, sancta soueritate vehemens, atque in docendis sbbria prudentia. Nam eas, praeter illas horas, quibus ad mensam parentum moderatissime alebantur, etiamsi exardesceret siti, nec aquam bibere sinebat, praecauens consuetudinem malam, & addens verbum sanum: .uModo aquam bibitis, quia in potestate vinum non habetis: cum aute ad maritos ve- a: velut neritis, iactae dominae apothecarum & cellariorum, aqua sordebit, sed mos potandi praeualebit. Hac ratione praecipiendi, & authoritate imperandi frenabat auiditatem tenerioris aetatis,dcipsam puellarum sitim formabat ad honestum modum, ut iam nec liberet, quod non deceret. Et subrepserat tamen, sicut mihi famula tua narrabat, su repserat ei vinolentia. Nam cum de more, tanquam puella sibila,iuberetur a paren tibus de cuppa inum depromere, submissis poculo, qua desuper patet, priusquam in lagunculam standeret incrum, primoribus labris irbebat exiguum, quia no pol rat amplius, sensu recusantc.Non enim vita temulenta cupidine faciebat hoc, sed quibusdam superfluentibus aetatis excelsibus, qui ludicris motibus ebulliunt, & in pu rilibus animis maiorum pondere premi solent. Itaque ad illud modicum quotidiana uui E.. modica addendo, quoniam qui modica spernit, paulatim decidit, in eam consuetu-suetudo eiudinem lapsa erat, ut propE iam plenos mero caliculos inhianter hauriret. Vbi tunc sa--ingo anus, dc vehemens illa prohibitio 3Nuquid valebat aliquid aduersus latente morbum, nisi tua medicina, Domine, vigilaret super nos 3 Absente patre dc matre, dc nu- mi uri II tritoribus, tu praesens, qui creasti, qui vocas, qui etiam per praepositos homines boni Mi aliquid agis ad animarum salutem, quid tunc egisti, Domine Deus meus 3 Unde cura-stit Unde cinastiὶ Nonne protulisti durum & acutum ex altera anima conuicium, tanquam medicinale ferrum, ex occultis prouisionibus tuis, &vno ictu putredinem ibiam praecidisti Z Ancilla enim, cum qua uolebat accedere ad cuppam, litigans cum domina minore, ut fit, sista cum sola, obiecit hoc crimen amarissima insultatione, vocas meri bibulam. Quo illa stimulo percussa, respexit foeditatem si iam, consestimque damnauit atque exuit. Sicut amici adulantes peruertunt,sic inimici litigantes plerunque corrigunt. Nec tu, quod per eos agis, sed quod ipsi voluerunt, retribuis eis. Illa enim irata,exagitare appetiuit minorem dominam, non sanare, & ideo clacul b. aut quia ita eas inuenerat locus de tempus litis, aut ne λαξ & ipsa periclitaretur, quod tam sero prodidisset. At tu Domine rector caelestium & terrenorum, ad ustis tuos contorques promnaa torrentis, fluxum seculorum ordinans turbulentum, etiam de alterius animae insania sanasti alteram, ne quisquam, cum hoc aduertit, potentiae suae tribuat, si
verbo eius alius corrigatur, quem vult corrigi.
Educata itaq; pudice ac sobrie, potiusque a te subdita parentibus, quis 1 parentibus tibi, ubi plenis annis nubilis facta est, tradita viro seruiuit veluti domino, & sat- ,
egit eum lucrari tibi, loquens te illi moribus ibis, quibus eam pulchram faciebas, & ut in matri reuerenter amabilem atque mirabilem viro. Ita aut e tolerauit cubilis iniurias, ut nul-n I Q i Iam de ha cre cum marito haberet unquam sit multatem. Expectabat enim misericotis diam tuam super cum, ut in te credens castificaretur. Erat vero ille praeterea, sicut beneuolentia praecipuus, ita ira feruidus. Sed nouerat haec non resistere irato viro, non tantum facto, sed ne verbo quidem. Iam vero refracto & quieto, clim opportunum videret, rationem facti sui reddebat, si forte ille inconsideratius commotus fuerat. Denique cum matronae multae, quarum viri mansuetiores erant, plagarum vestigia, etiam dehonestata facie gererent, inter amica colloquia illae arguebant maritorum vitam, haec earum linguam, veluti per iocum grauiter admonens, ex quo illas tabimias, quae matrimoniales vocantur, recitari audit lent, tanquam instrumenta, quibus iancillae iactie essent, deputare debuissent: proinde memores conditionis, superbire aduersta dominos no oportere. Cumque mirarentur illae, scientes quam serocem coniugem sustineret, nunquam fuisse auditum, aut aliquo indicio claruisse, qu bd PMintius ceciderit inorem, aut qubd a se inuicEm vel unum diem domestica lite dissenserint, & causam similiariter quaererent, docebat illa institutum suum, quod supra memoraui. Quae obseruabant, expertae gratulabantur: quae non obseruabant, sumiectae vexabantur. Socrum etiam suam prim b susurris malarum ancillarum aduer sus se iritatam, sic vicit obsequijs, perseverans tolerantia & mansuetudine, ut tibia vltro filio suo medias linguas famularum proderet, quibus inter se dc nurum pax domestica turbabatur, expeteretque vindictam. Itaque posteaqu1mille di matrio
temperans, α curans familiae disciplinam, concordiae suorum consulens, proditas