장음표시 사용
961쪽
VITA S. PROSPERI AQUITANICI, EPISCO
PI REGI ENSIS, AUT HORE IOHANNEuio Flaminio Molensi.
E ATVS Prosper Ri ensis Episcopus, vir quidem misi
tiplici doctrina& sanctitate in lignis, cx c
qua urbe qui huc ve parentibus ortus merit,non satis compertum hisem
Illud satis constat Aquitanum fuisse: qui clam adhuc in patria esset, mira iecit futurς sanctitatis iundamenta futurus aliquando in Ecclesia Dei praefulgens longe late, lucer. na. Clim autem sacrae scripturae ais tuus ac diligens te. ctor esset, ac frequenter Euangelistarum libros inmani bi haberet,diuinitiis ei oblatus est locus ille, ubi Christusquedam admonet diccns: Si vis persectus csse, vade, vende αι mnia quae habes,&da pauperibus,dcveni,sequereme. I turdi uini consili j non surd aut segnis auditor, ad eam se ratus persectionem vocari, Res sua, cCepit continuo, ut fidelis Domini sui dispensator bonorum quae possidebat,inter pastraupctibus peres Christi suas facultates distribuere: ut rerum terrenarum sarcina leuatus, expedi u si tus ac liber Cliristum se vocantem sequeretur, ac illi soli vacaret: seruis etiam & anci lis libertate donatis,Romam se contulit, ut celebrem in toto orbe principum Apostolorum adem viseret Romanam tunc Ecclesiam sanctissimus ac facundissimus ponti sex Leo primus administrabat: ad quem mox tanti viri aduentus fama cit perlata: ci ius videdi miro desiderio tactu non prius destitit, quam illum in suum hospitium at traxit.Quanta vero charitate illum susceperit.& quanto sit affectus gaudio, ubi feta te esse nactum hospitem vidit,dici nunqua posset nec alit cr quidem gauisus cli,quam ex aduentu Pauli Petrum esse laetarum legimus. Capa. Videbat enim inter caetera, quae suam laetitiam cumulabant,magnum sibi tempore maxime opportuno adiutorem a Deo missum, inualescente quotidie magis diuer. --co sis in locis, praecipueque in Chalcedonens vibe,Nestoriana & Eutychiana hascii s φ Φηφῖ λ' tantum in Christo naturam asserebat Ἀd quam euertendam beatum ri sperum cum multis aliis Romanae Ecclesiae praesulibus misit, qui secundum sanctio nem catholicae fidei, promulgatam in Synodo Nicena, sanciam Trinitatem asseret. Ptam. runt,& in Christo Deo vero, ante Luciferum ex patre genito, & homine simul in i ne seculorum de immaculata Virgine nato.duas esse naturas, certissim is approbatio. nibus asserentes, antedictas haereses sustulerunt, atque earum authores Eutychen d Nestorium 'iuxta chirographum, tunc ad Martianum Imperatorem missum vii nimiter damnarunt. Clim autem,victus eiusdem Pontificis precibus aliquandiu Lbidem commoratus cisci,& missis ad diuersas ecclesias epistolis,multas haeres cos.
I 'et triuisset. Ponti sex superne admonitus, Regiensi ecclesiae valde reluctantem,quod le' tanto imparem oneri diceret praesecit. Caelesti autem beatus Prosper victus imperio, ad ecclesiam sibi creditam iter ingressius est. Ad quam dum tenderet, iam Epito
pusillius senio consectus, & graui morbo correptus,diem suum obierat . ingenii isi tur moerore ob amissum antistitem opti naum ciuitas affecta est. Tunc facς dos qiu. dam, vitae admodum probatae&omnibus Venerabilis caelitiis admonitus, omnem ibiam tristitiam depulit, asserens nouum aduentare antis litem, 1 Deo elcctum, d ab ius Vicario ad regendam R egiensem ecclesiam ab v rbe Roma m istu in , & mox adiu. turum. Quibus auditis, populus& Clerus omnem moerorem deposivit, & inito cum
desiderio illius aduentum praestolabantur. Quotidie autem magis vulgata de san late noui praesiuiis fama crescebat. Vbi vero factus est urbi vicinior, in occursum liblius tota ciuitas effu6 est,& cum incredibili gaudio sanctum antistitem suum l tisa clamationibus suscepit.In episcopali deinde cathedra collocatus, ut iam populo suo& commissis sibi gregi lucerna super cadelabro esse incipcret, huiusmodi Orationem habuit: Video, fratres charissunt, quantum meis imbecillibus humeris onus impositum sc
2-Neque enim maior,quam animarum ura demandari cuiquam potest. Quo qui s demoniis eo certe grauius est,quo qui regendi sunt, maiora& paucis concessa ex mo ant. Iudichs enim eiu oci&concitatis sui opinionibus, respodere dissici limum
962쪽
DE s. PROSPERO A ITA NICO, EPISCOP. Vo
est Videre videor, i ii lexpectetis.& quid de me vobis polliceamini. Quare dandam mihi enixe operam intelligo, ne quid a me praetermittatu r, quod ad verum animata pallorem pertineat. crum quia scio, luanto fiat leuior sarcina, quam plurium colla sustentant naecum hoc, filii onus diuidite,&sanctum onus partimini. Quod eriti a cile. si vestrae salutis ii mandatorum Dei memores,mutuam charitatem amplexabi .mini,de qua, velut de uberrimo fonte, mirifice virtutes emanabsit, scilicet, humilitas, proximi dilectio pax certa & animorum concordia quibus quidem bonis si non carcbitis, sicut carere vos minimE decet, nusquam a vobis Christus erit & prospere vobis Oinnia cedere videbitis. Hoc erit quod modo dixi, quodq; in primis opto,naccuonus diuidere faciliora enim sic mihi&leuiora fient omnia. Nihil enim tam durum M lisului ac tam laboriosum regeti iiii, quam in peruersa hominu in incidere ingenia: quae quo longilis a recti semita abierint, hoc dissicilius a facinoribus oc .improbitate sua retra- dum mole
huntur Subditorum virtutes ac vitia aut suavem, aut suram faciunt regentis admini. mi,unum.
strationem. Vos quidem dilectissi ini, populus Dei &oues pascuae illius estis. Qitare si
tales eritis quales vos maxime suturos spero&opto cessura vobis oc mihi feliciter o nania, praesente Deo,minime dubito.Vt autem tales esse possitis, Deum vobis in rebus omnibus proponite, illum inprimis colit illum ut aequillimum diciorum ac factoruomnium nostroru iudicem rcueremini, iustum retributorem si recta sequamini: di sitictum iudicem si mandatorum illius contemptores inueniemini. Haec sunt,quae in huius nostrς curae pastoralis primordiis vobis dicenda putauimus, quibus& necuta l. rent incursu contineamus,d segniores,siqui sunt ad eandem nactam laquam sata ditis calcaribus excitemus.
Haec felicia suere sanctae administrationis illius initia, quibus quale se populo suo e ponti licem praestiturus ei let,& qualis commisso sibi gregi pallor suturus sic facita de
clarauit. Sed bc longe omni u opinionem superauit &expectatione illa, a pectoribus hominum statim insederat quotidie maior apparuit. Nihil stadiolius querebat,nihil osse umprocur. abat attentius, quam quomodo populum suum Deo maxime placentem ei fi honi pia cerct. Idcirco crebris illum declamationibus quibus nihil facundius aut efficacius di ci holerat ad rectam vivendi normam incitabat,& in via Domini continebat: a tan et ii gratia & lepore admirabili ob innatam illi facundiam condiebatur,& sanctς scri
plurς testimonii; resertae erant,& mirifice proderant: maiorem tamen vim dc auth ritatem illis probatissimi eius mores re vitae sanctitas adserebat. Nihil enim dicebat, Domi ope quod opere ipse non impleret, siciens palum utilem esse doctrin1, i docetis vitam ar hi M' Suciet. Erat illius pectus charitate ardes mitisse sentia omni b. affabilis teperata in d linquet seueritas ut magis illos corripietis charitas moueret u verboria asperitas. dici era. auantaeilli curae egeni eis liqua pietate pupillos prosequeretur& vi. Car. dua, Non sexus, non ordo no aetas erat in ciuitate, cuius tand omni u pater cura non sim pau- xcret: ac propterea frequenter populia in ecclesia vocabat, ac salutari biis documetis P instruebat oc quod audiebat ut opere coplerent diligeter procurabat. Oculosinoes, decoria salute solicitus intentos nabebat, supergre suu incessanter inuigilas nequa de sanctae gremio Ecclesiae antiqui hostis fraude ovis exiret. Idcirco mirus erat inda pator, ut a vita qui mores multitudinis sibi comissae essent,no ignoraret.Seniores e clesiae sitae iacerdotes.imitatus Apostolia ut patres rei u reter admonebat, iuniores in i . Tam , fruebat ut fratres anus ut matres, puellas ut sorores aut filias incredibili studio in via Domini dirigebat, rectu&verum agens animarum Episcopii. Ipse aut cauens cum A postolo, ne, cum alis, praedicaret reprobus eniceretur, exemplo magis i verbo pro st, desse suis, ac illorum animos confirmare studebat. Propterea vigiliis. orationibus, te
iuniis ac multiplici maceratione carnem domabat dc parere spiritui cogebat. Magno etiam charitatis impulsu finitimarum urbiu Episcopos tanti collegas crebro per epistolas hortabatur ne dignitatis suae ne impositi sibi oneris obliuiscerentur. aequi dem omnia tantam illi apud oes non solium suos sed etiam alienosgratiam dc amore
conciliarunt, ut non aliter ac omnium parentem, illum diligerent ac venerarentur. Talis actatus praesul duos oc viginti annos II egiensem rexit ecclesiam, hoc est, ab an no aduentus Christi quadringetesimo quadragesimoquarto, usq; ad annum quadrim gentesimum sexagesimumsextum. Floruit maxime sub Leonc primo Pontifice Ma Nimo,cui, sicut ostendimus charissimus extitit. i vero tempus aduenit, in quo tot virtutum ac meritorum suorum propositam sibi mercedem reciperet in aegritudine
incidit quae vitae finis illi fluit. Igitur suos ad se conuocans filios,veluti iam praesagie tes, quid mox futurum erat,ec ingenti metu perculsos ac stentes sic allocutus est: video se
963쪽
otatio A., Vioco,ailcatissimi, quantus pectora vestram ror occupauerit, quia meae vitae K- ad suos subnem aduentasse cernitis nec miror: scio enim. tuam molestumst amantibus disiun-
finxi gi cium praelartim sic ab adspectibus inuicem separantur ut visuri eos amplius no sint quorum praesentia maxime delectentur. Vehemens istud desiderium vera charit gignit sed moderate illud ferendum est ubi credunt qui remanent multo utilius cisii cedentibus proficisci quam hic diutius esse. Nie mihi quidem contingit, qui cum postolo cupio di sibi ut A esse cumChristo Ea est meta, ad quam iamdiu eropero,cta quam semper omnia mea contuli vota. Quare si ea vobis discessurus tum, It m ultomagis in posterum sim vobiscum futurus Neq; velim discessiim hunc a vobis meum
arbitremini sed ad longe meliorem statum accessiam, ubi multo melior vobis sim se tu rus si in dilectione ad quam vos semper hortatus sum permaseritis, si mutuae ch ritatis oc mandatorum Dei eritis memores.Si enim putatis me potuisse vobis hucu que prodesse, qualem me initurum erga vos deinceps credere debetis. 'bi inexhaubonorum omnium thesaurum attigero gitur abstergite iam lachrymas.& nendi tanem facite, gaudendum magis hac in re vobis,quam dolendum existimate. Haec cuni dixi illat.& non solum sacerdotibus ac Levitis, sed quam plurimis etiam depopulo,qui frequentes aduenerat, benedixisset oculos&manus inca luna sustuli Tunc mire facies illius extilla rata est atque resplenduit,&stupentibus qui ad cranthum. mnibus, S psalmis dc hymnis egredientem animam comitantibus, selicem praesenti ut creditum cst Deo ac sanctis eius Angelis spiritum tradidit. Quantum vero sui derium reliquerit,totius ciuitatis moeror ac luctus testatus est. Ubique suspiria, v qiic gemitu, audiebantur nec ullus crattachrymis modus. Non enim aliter quam si domesticus unicuique luctus esset, dolebant&lamentabantur. Ductae sunt deinde siciani apparatu, ac totius populi, omnium aetatum, ac omnium ordinum concursit,
exequiae: sepultu5que est extra urbem in templo, quod in lionorem beati Apollina ris ipse consecrauerat Obiit aut septimo Calendas Iulii, hoc est, quinto ac vigesimo Iunii die qui beati Iohannis Baptistae natiuitatem subsequitur anno ab aduenili Chriadi arula adsti quadringentesimo ac sexagesimosexto, Hilario Pontifice Maximo Ecclesia regeri ' Leone vero Roman uim tenente Imperium . Qua in vero gratus Iaco extiterit, c. quem locum in Angelicis choris adeptus sit mira ad illius sepulcrum probigia consi nubsubsecuta declarauerunt: ad quod nullus, quacunq; detineretur aegritudine, ita stri confugit Claudi gressiim impetrarunt caeci visum et paralyticis confirmata sunt membra, ab obscisis corporibus daemones fugati. Nemo verbis satis digne consequi post et quanto splendore diuinum ponti licem suum Deus populis omnibus ac in Ec clesia sua veluti caeleste quoddam iubar sulgere voluerit: ut se tanto selicem praesule ac patrono Regientis ciuitas merito dicere pollit. Sed non tantus ad illius sepulcrum honor ac vcncratio temporis longinquitate consenuit: sed ad hoc usque tempus perdurat ac viget, nec ullius ad id pie accedentis diuina gratia iidem ae spem ece irritam sinit.
Descri corporis illius translatione.
V Erlim quia, scuti ostendimus, extra urbis muros erat sepultus, dc saeuientillari
Barbaroriam bellis quibus vexata diu sucrat lialia, frequentati ex more sepul. crum non poterat ne tanti prasulis veneratio paulatim obsolesceret, diuina prout dentia, quae in sanctis suis clarcscere non desinit, miro quodam modo cauere voluit. Praeerat ecclesiae Regiensi vitae ac morum sanctitate venerabilis Episcopus, nomine
'' Ο Thomas:qui dignus beati Prosis eri succei r ita gregem sibi commisium regebat, ut Chii'. ' verbo & exemplo cunctis recte vivendi norma ei siet. Hic vigiliis, orationibus, ieiu
Et pio ei nij eleemosynis Eccaeteris,quae Episcopale fastigium deccnt assidue erat intentus. Isup x , dum ex more oraret in templo, subitus illum sopor inuasit: quiescenti beatus Pros per apparuit augusta specie, candida indutus stola, dc venerabili callitie conspicuus: qui ei mandauit ut parvam ecclesiam,quam diximus, in qua corpus suum partim de center quiescebat, amplificarch& in ea locum extrueret, ubi sua deinceps os la decen tius seruarentur addens,ne dii ferret mandatum exequi. Diuino monitu expergesa
ctus Episcopus facerdotes statim suos & populum ad se vocavit,&quid tibi manda tum soret aperuit: dc ne diuini praecepti parum diligens executor videli pollet, opus continuo est aggressus. Extructa igitur aede,ac praeparato magnifice loco in quem crae trai crrentur reliqui conuocatis religiosorum omnium collegi s de popul
964쪽
DE s. PROSPERO AQUITANICO, EPISCOP. 'rue
qui frequens co fluxit. scpiit cruria vetus, in quo usque ad Luit prandio Longobardo. 2' ditiini regis Christianissimi tempora quieuerant apertum est de quo tanta diuini odo- sepulchioris fragrantia ei fusa est ut nulla et aromata vel opobalsami rivuli, si per aedem sue β. xx inspui. rent,comparari possent. Ita eductae sacrae reliquiae cum ingenti omnium plausu atq; laeti tia, manantibus ubertim prae nimio gaudio per ora cunctorum lachrymis, nouo sepulcro magno cum honore,cum psalmis&hymnis illatae fiunt. imira quam plurima antedictis non dissimilia, meritis sancti consessoris sui Deus cum omnium stu- . . pore operatus est. Nam ibi opem illius implorantes surdi,statim audire, muti loqui, caeci videre claudi ambulare. paralytici confirmari coeperunt, &alii, quacunq; labo. laia, esui te. rarent aegritudine, sanari. Quid memorem sugatos ab obsessis corporibus inamsidos liqui . spiritus,& alia, quae nimis longum esset,si omnia recensere vellem,omni admiratio
ne ac stupore miracula dignat i
ccitato rum operum aula viri, quemlutius author histori ebi ubi tis,omisimus Po,im enim habetur apud diuersos.
VITA s. AD ALBERTI CONFESSORIS, ET LEVI TAE. DISCIPULI S. VVILLIBRORDI EPISCOPI, EDI.ta Caenobili, Melocensibus circa amium alutis DCCC C fedst, si, abiim mutatus est per F Dur.Surium.
EGI MVS in Ecclesasticis Historiis beatum laberium, Iunii
caelestia illatum desiderio patriam parentes, Omnemque ' frequentia cognatae nobilitatis reliquisse, atq; studio pere - - grinationis&ardore vitae remotioris in Hyberniam se Chi isto tu cessisse.Vbi cu in praeclaro virtutum prosectu & haud ob scura vitae sanctimonia in multorum admirationcm ve 'nisset, Deo id agente, multos sui sectatores cssecit: certa timq; ad eum tam Angli quam scoli confluebant, ultro ise in eius disciplinam tradere cupientes. In ijs crat etiam S.Adalbertus,qui tanquam apis generosior, arctioris viis Ad lbonui instituta non segniter est complexus. Actiones enim suas 'i' ad exempla pij praxeptoris consormabat,&ceu mundum fuisse filia an imal quicquid boni auditioe accepisset animorum inabat,& opere exercebat: nec Iulio rum de s , lascietia sibi inaniter a 3plaudebat nec animis tumescebat.med eam perpetuo opus con ferre magis magisque con n itebatur. Atq; ita per angustam mandatorum Dei bini i.MM viam ingrediens breui adeptus cst caelestium virtutum latitudinem. ii, Porro vir Domini Emertus quotidiana sanctitatis capiens incrementa pro paruo 'ρ ducebat suae unius fit uti constitere: sed pro insita animo eius singulari benignitate, summopere appetebat prodesse pluri inis, inprimis autem sanctae praedicationis ita dio ad Christianae religionis complexu adducere homines ethnicis mi erroribus ini plicatos. Audiens igitur Germaniae populos infidelitatis nexibus prae caeteris tenacius irretitos quippe qui ob serocitatem suam Diuini verbi praeconibus hactenus pene inacccssi maneret plane instituit ad eos commigrare, periculum facturus,num quos ex illis Christi cooperante gratia,ex siliis perditionis posset adoptionis & conciliationis filios ei licere. Cumq; in hanc cogitationem dc curam totus incumberet, diuino ora culo necam ad effectum pcrduceret, retardatus est.Itaq; vir sanctus, cum neq; vellet, ne ii posset diuinae ordinationi reluctari,alios quosdam delegit quos suo loco mitterer &ianctitatis meritis&cruditionisecticacia tantae rei idoneos. Et primo quidem nil sit Vulterium, integerrimae conuersationis prest yterum: qui diu multumq; cum obstinata barbarς gentis duritia colluctatus cum videret non posse eam 1 sua perfidia '' reuocari insccto negocio est reuersus. Atqui vir prudentissimus non ignorans de Dei misericordia nunq iam desperandum alios subrogauit qui illud praedicationis osticia uita explerent, vult librordum Apostolicae gratiae prest, yterum, eumque, de quo dixi uuillibrotamus clarissimum Christi conseilbrem Adalbertum: adiunctis iis decem alijs, eodem iM P ς-- fidei calore seruentibus: ex quibusaionnulli post multiplices suscepti laboris agones, martyrii palmam adepti sunt, alij in pontifices promoti, cum practare illo munere
perfuncti essent, in pace quieuerunt.
965쪽
Ilergo Christianae religionis propagatores, sacrae, fidei propugnatores tam les upatris,quam sita voluntate&deliberatione ad Euangelii praedicandi opus inhiani , superatis pelagi periculis caelesti illis gratia adspirant c,optatum portum gratulabun dia trigEre.Tum vero in terram egressi, strenuissimum Francorum principem rip num adierunt a quo cum multa reuerentia suscepti & per omne tempus, quo apud illum mansEre. humanissime&oificiosissmetraliati sunt. Porro ubi cognouit ad-xvu;m uentus illorum causam & pium animi propositum, misit illos in Frisiam quam nuptii . cs .i: ministerio gentem illam Christo lucrifacerent, ipsus principis pra.
si diis fultos,&aut libritate munitos. Cum ii egregii illi rationabilium novalium L duac tores iactis seminibus, e suo labore viderent frugum incrementa extitere, communi. cato inter se consilio.cum bona venia Principis Pipini sanctum Vitillibrordum init tunt Romam a Praesule Apostolico in Episcopum promouendum. Ille vero ea dipnitate ornatus ad coeptum redit opus, sedemque Episcopi apud Traiectum casini in obtinet: cuius quae fuerit vita, qui eius in pradicando Dei verbo sudores dc laborcs quibus claruerit miraculis,si quis nosse velit potest ex libro gestorum eius luculentet scripto, perdiscere. Nos pauca haec intestimonium virtutum sanctissimi patris nothi Adalberti commemorare voluimus, ut qui ijs omnibus ei liciendis comes&adiutor intermetit indefatigabilis.iam porro, Deo fauente ad ea nos conferemus, quae pecu liariter ad illum attinent. Adlibestu, itaq; in beato Adalberto tanta fuit comitas morum ut mirabili vitae suauitate oram forma opti nes ad sui imitationem alliceret. Quicquid sermone faciendum ostendcbat. prius AER' 'facti; declarabat maximo se detrimento affectum existimans, si non verba dc initi
tutiones suas re ipsa&exemplis optimis confirmaret. In primis autem verae humilia ratis studiosius suit asserens eius industria&cautione caetera omnia conservari. Super uacaneum sit, hoc loco eius eximiam velle charitatem commemorare, cum ca illi causa tueri patriam,propinquos&dulces patriae fines, cunctaq; natalis soli conam .da relinquendi. Ne simus autem prolixiores quam par sit. hoc compendio retuli illa sua ciat ira eum singulis initiatum virtutibus, ut nunquam ab illis quatuor primarii quas cardinales vocant, deflexerit, eam: viro sanctissimo spiritalis militia perpenaatq; indefessam fuisse contentionem, donec ipsam hostiae suae caudam Domino lim
Matiiuio. molarer conueniente riui sententiae Saluatoris. Qui perseuerauerit usq; in linem .hica , saluus erit. Eiusmodi ergo eximius heros munitus Sc instructas apparatu , quoquo uersum proficiscens lucrandis animabus operam nauabat. cyp Viplurim sim tamen eo in loco haerebat. quem Eginunda vocant ad cuius reces ab importuna hominum frequentia veluti receptum quendam habere visius eii: Amundam inter complures, quos fama virtutum eius inuitarat, Emo quidam ad eum venit, aiioeni eide. breui rempore in eius se familiaritate insinuans accurate illi adhaesit. adeo ut vir pri
non raro eius hospitio Vteretur,feliciq; compensatione eius meteret carnalia cuis L' ritalia seminabat: ut inter ipsos conflata charitas&beneuolentia esset confirmatatior eius filium e facro sonte suscepit,dcvr par erat, etiam pleraq; secrcta sua ciuini Io vel maxime communicauit.Itaq; die quodam inter coenandum cum se mutuis es more colloquijs oblectarent vir sanctus illi amico suo aperuit velle se patriam parca tesque reuisere.vr posset etiam illis aliquid gratiae spiritalis impertiri. At Emonum moleste serens tanti amici absentiam cum lachrymis curiose ex eo sciscitabatur quod rem pus rediturus esset.Tum vir Deo plenus,eius piae solicitudinis misertus, si gmentum pomi.quod fortε manu tenebat in ignem proijciens. Clim huius, inqai pomi grana in virgulta excreuerint, me, Deo ben E propitio, tibi restitutum videt a. s. Adalber. Deinde susceptam prosectionem prosequens emenso mari, in patriam venit, diti ue i optatam sui praesentiam natiuae regioni exhibuit: illicq; aliquandiu moratus, vel ba&exemplis non paucos ad sui imitationem illexit. Semper enim Vei gratia virum sanctum,quocunque se conferret,&praeuenit ac subsecuta est. Ita ergo lucrandis inoanimabus totus incumbens praesentis laboris asperitatem flaturae mercedis contem platione leniebat. Interea Eggo ille quem diximus sponsionis viri Dei aestimator auidissimus, eici reditum mire sitiebat. Vt autem miraculum, beati viri declarandis meritis diuinit destinatum augustius existeret, accidit ut hospitiolum, in quo grana pomi igni, , mit tente S. Adalberto, exceperat,voracibus flammis in fauillas redigeretur. Ecquis veto ex eiusmodi ambusto loco germen ullum unquam emersurum, nedum bene frui se
ras plantas ex carbonum riuquijs prodituras sperares Sed Deo, cui omnino idem cavelle
966쪽
velle quod poste,nihil ad ericiendum dissicile est. Denique ubi opportunum aduen- Insigne mi tauit tempus, ex codem loco prodijt germen odoris Domini, & grana in ignem iacta redi uiuos protul Ere flores nec tamen fructus adserendo, tantam sui admirationem excitarunt,quantum attulit gaudij reditus optatus beatissimi patris Adalberti: qui,
ut promiserat, in Frisiam reuersus, tanto maiori omnium studio & beneuolentia ac. cipitur, quanto eius sanctitas euidentiori miraculorum attestatione, de propheticae ' sionis certiori exhibitione quoquoversum sese celebrius diffudit. Attamen vir sanctus omni virtutum exercitatione instructus,&omni ex parte circunspectus, α aduersiis tentatoris versutias cautus &peruigil, in via propositi sui non tam in id e rat intentus, quantum iam consecisset itineris, sed quantum adhuc certaminis su peresset: sit coe quotidie aliquid ad superiora pietatis studia ad ijcere nitebatur, ac ia iam primum nouus tyro spiritalis militiae& sanctae conuersionis semitam ingre
Igitur de virtute in virtutem proficiscens, quod feliciter coeperat, selicius con Cap. r. summauit & immarcessibilem sui agonis percepturus coronam, praesentis seculi ob scuram lachrymarum vallem cum paradiso deliciarum permutauit Christo .cui fideliter seruiera septimo Calendas Iulij sanctissimam reddit animam, laetissime iam concinens in Christi praesentia Sicut audiuimus,lta & vidimus. Vbi sane nos & credi.
mus&optamus eum nostrarum miseriarum memorem tanto utique nostris releuadi, inco modis esticaciorem quam diuinae pietati coniunctior est. Corpus autem Maiati viri a fidelibus eius temporis, qui cius curabant exequias, diligentissim E conditumae humanissime terrae mandatum beatae resurrection is tempus praestolatur.Conditacit supra illud ecclesia, quantum quidem earum rerum adhuc rudes poterant,eiusque memoria ab illis celebrabatur.Sed eam ecclesiam Nort manni, crebro facta irruptio ne, saepe euerterunt, vastatis atrociter locis omnibus illi adiacentibus. Vt autem diuina prouidentia, cuius meriti esset vir sanctus, qui illic corpore qui Cap. t. cscebat,ostenderet id effecit , ut nunquam illi loco dccsset, qui cultum debitum per solueret.Nec mirum tamen humanis illum excubiis honorari, qui quotidianis illic miraculis coruscaret quae quidem tam multa sint, ut si ca singulatim describere veli mus non modo dissicilem sed etiam impossibilem & cui pares esse nequeamus, Iabo rem suscepturi simus. Quamobrem neccilla est eum nos imitari,qui amoena prata peta lustrans,dum, quos deccrpat flores,animi dubius est, eatenus suo desiderio modera tur,ut tot carpat, qui susticiunt ad delectationem,non qui suo pondere premant ab euntem.Ita & nos ea debemus uti mediocritate, ut recitatio compendiaria & studio sis.& fastidiosis vicissim satisfaciat. Caetenim ut fidem dicendis adstruamus, non val de nobis laborandam credimus, clam prosccto absurdum sit inde apud fideles ali quem ambiguitatis scrupulum existere,und authore Deo,certum est, incredulos pristino valefecisse errori.
Mulier quadam Eseuuar nomine S. Adalberti seruitiose deuouit, certo sibi per. Op s. suadens, inopiam & an stias viduitatis su eius patrocinijs releuatum iri. Cumque multis annis deuotis institisset obsequijs piratae in ea loca irrumpentes, omnem cir 'μ' cunquaque regionem hostiliter deuastarunt: direptisque rebus & facultatibus, ho mines captiuos abduxerunt. Mansi autem sola haec vidua, in tanta vastitate quidla geret, quo se verteret, modis omnibus ignorans : quippe quae prorsus nihil haberet alimoniae, nee ubi vel unde eam compararet, ulla ei copia suppeditaret. Tandem hoc unum ei reliquum fuit,vide consueta sancti Adalberti benignitate confideret. Nec sanctus despexit de ipso bene sperantem,sed opporiunum illi remedium&opem tu
lit: quotidianum ci victum ab Oceani litoribus subministrans, atque hoc ipso satis declarans, quam verum sit, Deum timentibus nihil deesse. Non potuit pia vidua communem sentire calamitatem, quae specialius sancti Adalberti patrocinium sibi
Postea vero presbyter quidam, Amalathus nomine, ossicii sui religiosus cultor an
gelico est oraculo admonitus, ut instaurandae sancti Adalberti ecclesiae, sine ulla dua tione operam daret. Ne qua autem posset illi inhaerere ambiguitas,eadem visio etiam aliis tribus viris laicis illis quidem,sed bene religiosis, oblata est. Qui cum ei quid vidissent indicatsent, & ille omnia videret cum sua visione consentire, multo ad ag grediendum opus factus est alacrior. Itaque accitis undique operariis, in opus illud feruenter incubuit. Vbi autem artifices materiam comportatam inspexere, trabem unam caeteris multo breuiorem viderunt: eaque re non mediocriter amicti, in alte
967쪽
Haud xui. rum diem distuli reconsultationem. Mane vident praesenti Dei benescio trabem irinuitatam etiam caeteris longiorem, multaque assecti laetitia, tanto accuratius coepto iussi stant labori, quanto certilis cognouere etiam diuinis siem iraculis confirmati. Erat autem ecclesia illa, sanctissimo Adalberto consecrata, ad litus maris sita, atque ea causa piraticae infestationi exposita. Sed quam admirabiliter saepius eam potestumiseratione ab ea vexatione defenderit, non est silentio tegendum. Crebro enim Barbari in illana incurrere volentes,& propemodum attingentes portum, nube se interponente videre illam non potucrunt,atque ita frustrati conatu suo, inanes abi Ere. Quae res in causa fuit, ut non modo a Christianis,sed etiam ab ethnicis frequenta visitaretur, illis suam animi deuotionem crebris oblationibus haud obscure de Q. rantibus. Neque id immerito, quandoquidem nullus co frustra accessit, nec queri quam sui laboris mcnituit.
G Dandam proliscitatem a qu e sequuntur, redegimur
Cap. ii. Rusticus quidam oblatum ad sancti viri sepulcrum caseum, per temeritatem libra. tus est. Euna voraturus, in densas spicasse abdidit. Et ecce percussus ametia, pro castoi se i, proprios rodit digitos. Vbi id herus eius comperit, confestim iubet eum duci ad sa tissimas beati viri reliquias.Curatur illic,& ipsi ecclesiae mancipat tr. cur Solet mare procellosum secum arenas trahere, & eas in litus eiicere: quaestante Vento plerunque ita coaceruantur,ut altissimos montes aequare videantur. Uusim, di moles quandoque proxime ad beati Adalbcrti oratorium constitit. Forte autem eo appulit Roricus Barbarorum rex, iussitque ut ministri sui illam arenam i sacra Ede Ocyus amouerent. Accingebantur illi in proximam lucem ad iusta regis capessiemda: scd ccce mane conspiciunt arenam omnem meritis S. Adalberti ad lapidis iactum
p. a. . Apparuit idem Christi consessor sanctimoniali cuidam insomnis. dicebat utra illit iussitque ut sacra ipsius ossa, quae instar aliorum profunda humo conditae. ran sub omnium conspectum elevarentur, ut iidelium deuotio cilicacius incitare. tur,dc eius meritorum intercessio studiosius impetraretur. Et ne ambigua esset ea a paritio, tertio repetita est.I taque fanctimonialis illa Theodorico primo Comiti diciti. '' jus loci domino,quid vidi stet&audiuit se indicat. Comes porro, ut semper prona πfuit & osticiosus ad ea quae religionis sunt, non distulit in opus conserre,quae eranti uictimoniali demandata. Eleuata istitur sunt beati viri ossa,& ecce sub sarcophago repertus est fons init Epspicuus,qui nodieque multis adfert corporum saltatem. Aperto autem loculo pallai
quo sacrum erat corpus obii olutum, penitus incorruptum inueritum est. Porro is quem diximus, Comes Theodoricus in loco quem Halicia vocant, ex auteria siue ex lignis construxit oratorium: coniti tutoque die, in quem fideles post tadesse, eo sacrum secit thesaurum adduci nec facile certus possit eorum nuda erusia iri,qui interim,dum sacrae reliquiae deportarentur,sanitatis beneficium impetrariinc
Sed quid sibi vult quod consessor Christi canctissimus,qui iam beatus in caelis. nullius
indiget qui ctiam cum esset in humanis,humana omnia fastidiuir, sua vult ossa eleutiri,& meliori loco reponi Z Certe non ob aliud hoc ille voluit nisi ut ij.qui ea cernere animis compungerentur, atque ita facilius diuinitus adiuuari mercrcntur: tum etiam, ut magis magisque pii homines ad appetenda caelestia inflaminarentur. In co autem construendo oratorio cunctis strenue laborantibus, Sigisti diis quidam sociorum diligentiam imitari nolens omni membrorum officio destitutus, toto cotipore contractus est. At salubri poenitentia correctus mox revaluit. Brumali tempore, omnibus frigore rigescentibus, Comes Theodoticus, de quo iam diximus, traha vehebatur pera cum mire protundum , sed congelatum. Haautem periculos eiusmodi in aquis frigore concretis ambulatio, cum iam medium screatigisset lacum dirupta non satis solida glacies, praesens exitium Comiti minit batur qui cunctis fugientibus, solus ill ic relictus est. At ille cernens omni se huma na ope destitutum, ad crebro compertum beati Adalberti patro inium consu t
Q β mi Mox quod dictu mirum est. ubi incredibilis pene est laci prosunditas, non nisi ad citu' gulum usque mergi potuit, citum ipse, tum ea omnia quae curru vehebantur, perita
968쪽
Non sunt autem obliuioni tradenda, quae temporibusTheodorici iunioris qui Op.it. suit eius,quem diximus Comitis filius nosipsi vidimus declarata miracula .ls enim paternae deuotionis feruenti imimus aulator in honorem S. Adalberti coles liris Chri sti, basilicam lapideam non sine multa diis cultate construxit: quippe cium tellus hac arenosa&lapidum & calcis admodum inops sit. Ipsit in quoque beati viri corpus sar cophago impositum elegantis fabricae structura ornauit,& ne quid apud Deum de futurae beatitudinis praemio illi deesset .monasticae vitae cultores illic Deo vacare voluit, de sitis prouentibus tantum illis conserens, quantum ad victum quotidianum suffice ret. Pater quidem illius sanctimoniales illic colloca rat: sed imminente eis saepius Fri sonum feritate ad propositi sui obseritantiam facultas eis minime suppeditabat. Porro Theodoricus Comes iunior, filium genuit Egbertum, quem istudio religio p nis in Clerum voluit adscribi. Is vero Emertus iam adultus.cum Subdiaconus estet,1 die Palmarum usque ad serias S. Adalberti huius, quae incidunt in septimum Caledas Iulii acri febre laborauit. Cum autem festum illum diem cum caeteris celebrare con stituisset, fidutia meritorum sanctissimi consessoris fretus. ita prorsus eo morbo ab solutus est,ut nunquam illo correptus videretur multaque hilaritate perfusus ad Mis i 4; . afarum solennia sui ministeri j deuotionem adhibuit Hic est Egbertus ille,qui postea in uis opus. Treuirensem promotus Archiepiscopum, tum vivacissimo religionis ardore, tum e gregiae moderationis libramine eam gubernavit ecclesiam. Idem vero Comes Theodoricus tiliam habuit inprimis charam, Erlindam nona L p ne,quae diu luscasuit. Ea quoq; sancti Adalberti experta est virtutem. Qui vero illam vir sanctus negligeret tot ab eius patre modis honoratus3 Recepit ergo oculum inco lumena plius gaudens illo restituto,quam si nunquam eius usu caruisset. Presbyter quidam ex Anglorum gente,Vuolmarus nomine, ad viginti annos car siti crat. Multa ille sanctorum loca adijt, ipsa quoque Apostolorum limina Romae visitauit.At qua uis diuina benignitas per merita Apostolica multis saepe modis se de clarauit, at tamen huius viri sanitas S. Adalberto seruata est. Itaq; Roma reuertens, ubi celebrem eius tamam comperit, Egmondam venit ex fonte illo, quem sub facine corporis locello repertum diximus tertio oculos abluit,& vidit clarissim E. Hac quoque tempestate permulti variis affecti morbis, integram beati viri meritis Cap. M sanitatem recepere. In primis autem daemoniaci cilicacissimam eius in se virtute ex periuntur. Nec mirum cedere illi da mones iam cum Christo regnanti, cuius adhuc in carne militantis. ineluctabile certamen crebro experti sunt. Comes Ruosekinus haud procul a monasterio beati Adalberti morabatur. Is fili pas. um situm in eo monasterio Clitillo seruiturum deuouerat. At ubi postea eius voti in curiosus praeuaricator effect est puervsqueadeo coepit aduersa laborare valetudine, ut eius vita plane desiperaretur. Sed postquam ad altare sancti viri regulariter oblatus cst,salus ei restituta est. Unde satis licuit animaduerti,paternam perfidiam eius amisset causam fuisse. Mulier quaedam infantem peperit qui ad viginti dies a maternis uberibus nullum cap. ..
Omnino laesistere voluit. Erat res plena praesentis periculi cui humana ratione me
deri nemo posset. Itaque parentes osterunt illum ad altarc S. Adalberti, & puer mox ad ubera inhiat Qua in re dum paruulo subtrahitur naturalis nutrimenti appetentia, ct sancti consessoris in curandis morbis patescit excelles virtus,&cidem infanti sub limioris instituti professio conciliatur. Oratorium beati viri custodum incuria bis flamma vorax absumpsit :&cum nihil cap et imis reliquum fecisset ex iis,quae in oratorio illo habebantur solum pallium quo erat η' ης Dicrum Lancti Consei ris corpus obuolutum, nihil ab igne detrimenti acc it. In regione transmarina quidam suit homo opulentissimus, idque hisce nostris cap.i temporibus. Idem autem ipse cum esset rapacissimus, nepotum suorum agros sibi voluit usurpare. Multis modis per amicos dc cognatos illis hominem a sententia de ducere molientibus, ille contemptis omnibus, suos colonos iussit iis agris colendis
operam dare. At contra iuuenes feroces ira inflammati propter rei indignitatem, palam testabantur,se quiduis malle perpeti,quam paternae haereditatis facere iactura. Existunt igitur utrinque lites militares manus utrique parti adulantur,tandemq; im mani exemplo ad bellum parricidale venitur. Succumbit iuuenum patruus, caesus ab illis. Eius autem c dispostea ducti poenitentia iuuenes, sine mora Episcopum,cuius rant dioecesis adeunt cum lachrymis suum crimen fatentur: Orant,ut ferro, quo pG truum suum trucidassent, ipsos constringi iubeat donec diuino iudicio absolueretur.
969쪽
Non recusat Episcopume, impunEabeunte tanto facinore pernis gehenns incendiis illi addicerentur. Alter igitur ex gladii capulo sibi lorum conficiens brachium illosi uiam vinxit: alter ipso gladi j serro perinde ut fascia pectorali se strinxiti pariterii: ais.
ni permulta Sanctorum loca, ut eorum suffragiis admis rum criminum veniam obtinerent quorum votis no ignorabant Dominum citissime annuere. Interim ve
- --:' Ni uellense monasterium, ubi multis claret miraculis virgo Gertrudis cuni rieulta que illimustis fusis lachrymis aliquantisper inpreces incumberent, eius sanctissimae virginis meritis alter corum vinculis suis absolutus est cunctis no mediocri laetitia a feta: alter vero dum enixius diuinam implorat ope. id res post caelitus accipit ut pro pere se conseratadccclesiam beati Levitae Adalberti Coepit igitur de loco ipsi ignoto percontari ex aliis, ni tui interim cuiquam indicans.quid illic facturus esse.Tandem nosine multo labore optatum atting t locum,& aliquanditi illic haerens, nihilque dubi tans fore ut diuinitiis ipsi promis a vinculorum di sibi utione potiretur,cum aliquae uti semper consueuerar sub diuino ossicio staret coram imagine Saluatoris, repente, ferreum illud ligamen diruptum est. Haec de vita dc virtutibus celeberrimi Consetaris Christi Adalberti, Medes ea sis coenobi j fratres conscripsere, iubente supradicto eximio Praesule M ito, ei a monasterii domino, rerum ad diuinum cultum facientium studiosissimo procura.
uiser es bonaside conlisipta. sea contraximus ob , tan- dam prolixitatem.
Nomii Emporibus Florentii Crassi, qui fuit octauus Comes Hollandiae, cuius multa G2 u.i Deum pietas, erga sanctum Adalbertum deuotio,& eius monasterium bene.
viai 'U uolentia exti tit, id,quod iamcommemoraturi sumus, gestum est. Paludem cis clamaris inundatio,cuius etiamnum vestigia magna supersunt. Ea plerunque hycmς increscens.adeo Egmondensi monasterio selebat imminere , ut aegre ab eius ambii arceri posset. Quadam autem hyeme plus solito inundans,pago vicino, quem Casin
ken vocant,non mediocrem agrorum Sc aedium vastationem minabatur. Incolae au
tem eius pagi per id tempus & generis nobilitate, de rerum copia praepollebant; qi res illis insolentiae contentionis& multorum malorum somitem suggerebant. illi ergo concitatis animis de armata manu Eginundam veniunt, aggerem undis obi ctum perfringere volentes id quod sine magno monasterij damno fieri non poterat Hac autem ratione undas tumescentes illi a suo pago auertere moliebantur. Vbi ita ad Abbatis Stephani, admodum venerandi senis peruenEre quod viribus no pol in consilio egregie praestitit Misit enim ad illos. scrinium aureum in quo erant faciai liquiae,& una Adalardum qui ei in Abbatis functione successit, ut tum sanctorum icuerentia, tum Adalardi qui sanguine coniunctus erat illis qui iiiij praecipui sicure, ς cibus permoti ab ea temeritate absisterent. At illi mente obstinata quod animo cor Resiouit s. ς erant,re ipsa perfecerunt,perrupto vi aggere monasteri j. Tum vero Adalardo Adaiboli scrinium illud cum sancti patris Adalberti commemoratione aquis imposuit: ας
v xv ny ce aere tempestate concitato grando&nixe caelo ruunt, aquae in seipsas conuuit.
'I ' 'turinec audent ad loca humiliora se effundere. Eius miraculi nouitates racti αfacti Castri henses, domu m abiere. Alio tempore, clim iam Adalardus Abbatis illic ossicio fungeretur eadem palo praesens periculum monasterio intentabat. Itaque Abbas maius incommodum pirunori depellere volens, aggerem inter sui iuris limites interrumpit,vi aquas inunda tes a monasterio auerteret. I d vero indignE serentes Castri henses, mox armati adum lant vim Abbati & siciis eius illaturi. Abbas iugam init cum suis: sed illi equis ini dentes,facile cos appraehendunt,& extremos quosque vel iniurijsa iunt, vel cassi Erant in iis siex germani fratres, opibus oc viribus caeteris praestantiores, homine caedes&rapinas auidi, diuina humanaque promiscua habentes. Tres ex illis, ii Arnoldus, Vulbrandus oc Eligerus, cum duobus consobrinis Stero dc Gamrapis in sancti Adalberti, cuius sacras reliquias in scrinio Abbas secum serebar, iniuriam
Procaciores, scrinium illud armis suis pulsant, sed non impune, Deo sancti sui isti
970쪽
llam egregi E vindicante. Nam Arnoldiis caeteris crudelior,eodem in loco,non mul. Morientato posta fratre iuniore in capite dc pectore caesiis gladio tremens toto corpore dc in sit .riam versius, animam exhalavit.Qui autem eum percussit, cum ipse quoque sanctum i , t
Adalbertum laesisset, amentia quinam affectus, ex diuite, nobili es potente, ad tantam tum vivi miseriam deuolutus est, ut aliquot annis publice ostiatim mendicarit,& tandem a ver ' mibus consumptus, florente aetate decesserit. Porro Vulbrandus fio fh ense peremit: Sierus intra sex menses miserabili morte periit.& Garbrandus, quo nemo erat in pago illo robustior & agilior ,adeo mcmbris omnibus contractus est, ut nunquam sine duobus scipionibus ad axillas applicatis in gredi posset:& ut nobis retulere illi,qui eum & incolumem & debilem nouerunt,ad id tandem calamitatis redactus est, ut perosus fratribus & cognatis amicisque omni hus in quodam vilissimo tugurio solus habitarit,miseram illic vitam vivens, nihil ct ita ex rebus haereditarijs percipiens, omnium ope destitutus, ita ut tandem inedia coim sectus sit. Denique ali j eius facinoris authores, partim morte, partim amentia, partim aliis magnis molestiis affecti poenas dederunt: nec deinde unquam ausi sudie pagi ii lius habitatores cristas crigere,omnipotente Deo tum aquarum inundationibus tum arenarum molibus eos vastanae,ita ut nunc humiliter sancti Adalberii patrocinia implorent contra quem stolide intumuerant. Frisiones vicini nostri, quemadmodlim nobis retulit vir quidam eximia pietate, ad sistennitatem sancti Adalberti perpetua quadam consuetudine cum oblationibus frequentes venire solebant. Inter eos venit quandoque citam mulier uno oculo orbata:quaecum sedulis precibus in beati viri ecclesia vacaret, lumen amistum recepit. Curatus est etiam quidam presbyter caecus. Testantur vero homines fide dignissimi, Lusta videt tot se saepenumero miracula consipexisse,praesertim in serijs sancti Adalberti, ut ceris i eorum numerus iniri non posset. Nostra quoque memoria non raro vidimus, homi nibus cum multa fide & deuotione ad eius diem festum confluentibus, diuersis ino his & incommodis affectos atquectiam daemoniacos templum gemitibus oc clamoribus implere,permultosq; ex iis incolumes abire. Petronilla, uxor quondam Florenti j Crassi Comitis Hollandiae marito desinacto cum tres haberet filios tenerae aetatis, Comitatum strenue administrabat. Cum
sint autem sceminae molles possintq; facile in fraudem impelli,niale persuas a Petronilla a quibusdam potentibus fami laribus suis, ab Egmundanis fratribus petiit Asse
linum Capellanum suum in monachum recipi, ut illo mox Abbate creato, ipsa de monasterii rebus liberius usurparet.Factus est ille monachus,&licet simplici esset in- enio planeque rudis monastici instituti etiam Abbas, sed solo nomine, effectus est. um verbres monaster ij alijsibi vendicare coeperunt,eratque videre miseria, nobis penuriam patientibus, alios nostri oppressione gloriari. Fuctetum etiam, qui con sulerent Petronillae,auaritia eos potius quam religione, stimulante, ut vetus eccle si tanquam angustati. partim decora,destrueretur. Itaque tres laici eius ecclesiet prς. lati constituti sunt, lupi verius quam pastores, i pertus albus, Eligerus&Stephanus. Qui eam nacti opportunitatem,stib consulendi pr textu, clam de peculio nostro prς- das agebant, domumque Dei paulatim expilantes, hominesque ecclesiae in suam diationem redigentes, domos suas pecunijsimpleuerunt. Vidisses tum corum proles, cognatos&assin inire matrimonia, dotes sibi parare ex facultatibus nostris, &ita breui magnas opes ecclesiae nostrae ad magna tenuitatem redigi .Sed non semper dor
mitat ille qui dicit: Qui tangit vos tangit pii pillam oculi mei. in facerent ergo illi, via. a .
quae minime deceret ita diuinitiis mulctati sunt, ut omnes anno uno inopinata & im- na in usui matura morte perierint,suo exemplo docentes verissimEdixisse Apostolum, Qui de pMo
sititit templum Dei disperdet illum Dominus.Deinde non solum ecclesiae& mona ς' 'M fieri j eiusque ossicinarum omnium nainae instauratae sunt, sed etiam collapsi mores, i. i.,& statrum atque religionis magnus desectus, Domino fauente, in melius reformata sunt. Quaedam etiam alia miracula his subiunguntur, quae,ne simus prolixi, praetermi simus unum tamen minimE praetereundum arbitrati, quod ibi de quodam Fribderico pio dc rei igioso monacho est annotatum: qui anno C hristi millesimo, cen resimo quadragen molertio, cum nouum templum ramundanum dedicaretur ab Harmereo Traiectensi Episcopo Praesente Theodorico nono Hollandiae Comite dc Sophia uxore eius,dc populi maxima multitudine, sacrael reliquiae sanctorum ab eodem Episcopo in altari diu coderentur:in perquirendis, inspiciendis, tractavi diuide