장음표시 사용
221쪽
eorum syna gestat. Unia et aestateri s
tium est, quod eos jam a centum retro annis
Et adhuc diu eos occupabit, respondit D. Cartesius, Oh rationem eandem quae fecit, quo ita, ut dixi, me gererem , boc est, quia Praedeterminatio & Scientia media facta sunt dogmata ordinis & 4ocietatis. Hanc dignitatem volui conciliare Philosophiae meae, ut illam aeternam redderem : sed denique, quidquid sit., ubi Mundum liqui, res reliqui e in satu, qui mihi omnem spem faciebat: massina mihi erat pars Constregationis Patrum O-r torii. Est illud Corpus in Gallia conspicuae dignitatis, ubi studiis opera datur, εc ubi plures sibi famam adqui liverunt sua eruditione, librisque suis: aemulatio quae viget luter eos & Jesultas, illaesa tamen existimatione &reverentia, quas invicem sibi eΣhibent, omnino effecit, ut in ista Congregatione mihi au-4cultarent. Istine Patres me abdicarunt ρMemoriam mihi subjicis , e vestigio respondeo Cartesio, nonnullorum particulari uini in hae materia , quae ignorare neutiquam Θebes: nescio, an tibi sit cur bene vel male sis contentus de R R. PP. istis, ipse judicabis. Decem vel undecim anni sunt, ex quo acciderunt nomnullae turbae in Universitate Andegavensi occasione nonnullarum Thesium defensarum apud P P. Oratorii, in quibus multum erat novae Philosophiae, partim juxta tua principia, partim juxta ideas particulares Professorum. Univei sitas conspectis his novitatibus con-ῖci, brita noluit Theses approbare. Scripsit ea de re ad Auiam, S ad P. Generalem. Aula reperta fuit favere Universitati; quod - coegit
222쪽
eoegit P. Genaeolem in Congregatione, ut st rueret , prilcis opinionibus adhaererent, nec amplius ulla ratione novam Philos phiam docerent. Verum , en tibi quod te consoletur. Statim post adparuit epistola quaedam , conscopia admodum Latinε ad R. P. Senalium Generalem Oratorii, cui titulus , Epistola eorum, quaσquot in oratoriana Congrega tions Cartesianam cominam amant. In qua epistola , poliquam exposuissent rationes, ob luas ipsum precarentur ne ingeniά cogeret inla re , adjungunt haec verba ; ut noris, quam ut8 Gartesiana haec labes cs labes s) rra setur. Plus quam ducent/ numero sumus , quos
psis sa infecit.' Ex eo conjicere erat, quam potens esses in illa congregatione. Hoc tamen interea non obfuit,
quin anno MCDLXXVIII. congregatio generalis Oratorii decretum faceret, quo profitetur , nullas se partes amplecti; verdm semperfuisse, & velle ut maneret liberum ipsis omnem bonam & sanam doctrinam retinere; nec interdicere nisi ne illae doceantur, quae ab Ecclesia proscriptae sunt, vel suspectae esse possent dogmatum Jan senii & Baii circa Theologiam , & opinionum Carteiii circa Philosophiain O ignavos & vecordest exclamat Cartesius plane indignatus. Clementer,mi Domine, ' respondeo ego. Qubd si tu esses praesul alicujus Corporis, cujus essentialia commoda cogereris conservare, longε diversa ratione sentires ab ea, qua nunc tamquam auctor Sectae. Nec Prudentia , nec conscientia umquam adegerunt ullum hominem, ut se martyrem
aliuujus Philosophi faceret. Non est eodem, L 4 modo
223쪽
modo cum Philosophicis comparatum , aecum iis quae sunt Religionis. Possumus non reprobare opiniones Philosophi alicujus in se
consideratas, & interea isthoc in rerum statu versari, ut prudentia cogat earum cursumsistere.
Verum duo sunt, quae jam tibi indicavi. quae etiam in hisce debent essicere, ut nihili facias exiguas istas Philosophiae tuae adversitates. Primum est, qudd pars esus optima incipiat auctoritatem nancisci in scholis jur tissimorum Peripateticorum, qui se non opinponunt amplὰs veritati, quam ipsis cogno-icendam exhibuisti, sed qui duntaxat Aristotelis res curare conantur, ne dicatur, ullum umquam Philosophum exstitisse Arist tele perspicaciorem. Nosti quid acciderit praeterito seculo in Gallia. Sapientissimi istius
Regni non poterant non adprobare maXimam partem egregiarum regularum quae in Concilio Tridentino erant consectae. Rationes tamen nonnullae impedimento erant, ne reciperetur istud Concilium in iis, quae spectabantcisciplinam . . Quid factum igitur. ρ Status Ble- senses Statuta fecerunt plani similia mavimae parti istorum Decretorum Concilii. Atque adeo non recipiendo Concilium re vera 'Concilium sequebantur. Peripatetici nostri aliquo modo imitati sunt istos sapientes politicos. Apud eos crimini vertitur, Cartesianus si qui sit: vertim honori ducitur, siquis reisto utatur iis, quae optima sunt apud Cartesium. Ettit comparationem instituam sortunae doctrinae tuae cum fortuna alterius cujusdam, quae nostris temporibus magnum in mundo rum O-
224쪽
rem concitavit, antequam propositiones Ian- senti Romae fuissent damnatae , Sectatores ipsius magno honori praeceptoris sui illas vertebant. Erat doctrina ipsius mera, quam CN magno Sancto Augustino hauserat: vel lim viX- dum censuram subierant , atque haeretitae erant denuntiat , chm continub disparuere in libro Jansenti. Non amplisis poterat quispiam salva conscientiae credere , illas ibi reperiri , & non obstantibus Bullis
Paparum, Sc Statutis Episcoporum , mortale peccatum erat subscribere condemnationi
propositionum & Articulorum , sine disti ctione facti & juris. Planε contrarium evenit in re; de qua loqUor, Simulac Cartesiani mentionem occipiebant facere materiae cujusdam subtilis, Horrorem vacui deridiculo habere, loqui de virtute aEris Elastica, & gravitate columnarum ejuS, de modo , quo peragebatur impressio objectorum in sensus, statim iis opponebatur Aristoteles, veluti doctrinam docens planἡ huic
Postea, postquam examinassent rationes; quibus tuae propositiones iὴ hisce inniterentur , noluerunt dicere, te rectε sentire : ve-rlim plurimi elegerunt dicere , Aristotelem magnam horum omnium partem ante te docuiste. Dehinc reperta est in ejus Libris materia quaedam aetherea, Sensationes fieri agitatione organorum , demonstratio Gravitatis Aeris , ac pulchriores veritates AEquilibri Liquorum. Ita clim Iansenistae relinquerent, vel smularent se relinquere jus, & in facto se munirent, Peripatetici contra adgrediuntue. I s . .
225쪽
possessionem juris per factum ipsum : laoc est
Peripatetici nunc apud Aristotelem reperiunt, id quod juxta ipsos ante triginta annos apud ipsum non reperiebatur: planε eontraria ratione ac Ian senistae , qui non amplius apud Jan senium repetiunt propositiones, quas olim ipsi met in eo monstrabant, antequam damna tae fuissent. Aded ut, modb vel tantillum Velis remittere, ait te obsecro, quti fidem meam liberem super laisce datam Voetio vel ri amico tuo Hollando, visuri simus Carte- sum evadentem Peripateticum. N Aristoteriem Cartesianum. Tandem alterum illud , quod te gaudio adficere debet, & quod contra inimicorum tu rum Omnes machinationes spem tibi subjic re potest immortalitatis Cartesianismi, est,
qudit semper satis magna libertas detur scri hercli pro vel contra; & hodie solidissimus Mdexterrimus novae Philosophiae propugnator si celebris suispiam Oratorii pater, cujus l1bri magna fruuntur existimatione. Statim me' nomen ipsi rogar, & quis iste esset. Vocatur , respondeo, Pater Mal branchius. Homo est perspicaciae supra vulgaris, meditationum profundarum, qui gaudet rara dote suas Mnimadversiones in ordinem redigendi, easque
explicat modo quodam summi ad curato &vivido, . in semper probabilem speciem no vii addere rebus vel maximε insolitis & abstractis summe , qui ad culmen pervenit artis praeparandi mentem Lectoris, quo in suam
descendat sententiam. Brevi est ille maximus seductor Cartesianus Omnium, quos D
uti Praacipuum ejus opuρ titulum habet, In - quis
226쪽
quisitio Veritatis; ac in eo praesertim agnoscitur pro eo, quem modb tibi depinxi. Interea non possum te celare accidens quodpiam, quod valet imminuere gaudium, quod oportet ut ex his novis percipias. Scilicet illustris ille novae Philosophiae sectator, jam ab aliquo tempore lites aluit cum D. A., cujus semper amicus fuerat; atque id speciem exhibet civilis belli. Cum vigore hinc S illinc impetum faciunt. S arcent; suo quisque dimicat
more. Volumina qu ingentarum S sexcentarum paginarum e manibuS D. A. . . momento minlis exeunt. Alter minlis est foecundus, sed curatior : imitatur istos Duces, qui non adhibent nisi selectas copias , nulla ratione habita numeri. quique semper pressἡ proce-dunt, & bono ordine; qui sinunt hostem procurrere , quamdiu ipsi lubuerit, verum qui non desunt data occasione ipsius aciem perrumpendo. Varii Umε, de caussis hujus belli disierunt. D. A. adgresser est. Politica perspicaciores , qui, ut novisti, numquam non in iniusmodi occasionibus ingenio suo existi mationem conciliant , ajunt esse industriam artem veteris Doctoris, qui & plures istiusmodi alias scit. Ab aliquot annis duo prO-- dierunt adversus ipsum libri. Primus vocatus Genius D. A., cujus .Auctor Minister Protestantium est Gallus in Hollandiam refugus.
Μalus prosecto iste liber est, & veneno & ma
lignitate plenus : versim D. A. . . . molestist Inam creat molestiam. Propria ipsius adhi- het arma, non tanthm contra ipsum, verlim M
227쪽
dit, plurima argumenta quae validissima existi mat ille & maximε proficua Regioni Catholi cae, nullius momenti esis, nihil nisi speci sum quiddam continere, nec inservire nisi caligine obducendis oculis simplicium, atque ebrum qui non penitus res perpenderunt. Alter liber, ante hunc impressus, verum
qui non in publicum prodiit nisi post aliquod interjectum temporis spatium, scriptus fuit a
Iesu ita quodam contra quandam Uersionem Gallicam novi Testamenti, quae vulgo vocatur Novum Testamentum Montense , Con- Cinnabam a DD , quorumque se Des A. . patronum & propugnatorem gessit.
Liber istius Iesultae solidε, eruditi, & eleganter est conscriptus. Impugnatur admodum ad rem D. A. . . circa varios articulos, &pallim in istis locis additur, provocari ipsum ut respondeat super hac vel illa quaestione. Duo illi libri tamen sine responso manserunt, . nec ausit quispiam dicere eb responsum non fuisse, quia contem tui sunt habiti, nec opera digni. Imb Religionis interest, ut responaeatur ad primum sicut & alius quispiam ab D. A. . - . jam fecit & honoris existimationisque
D. A scrupulos ut eximat, quos factorum, evidentia , & rationum vis, quas reperire est in seeundo, . in hominum mentibus ciearunt. Ecce igitur . quomodo ratiocinentur politici Reipublicae Litterariata Longa experientia constat, D. A. . numquam admod4m patientem fuisse circa libros vershm se scriptos. Unde ergo illa insolita Batientiai, quam adsectat respectu duorum,iιlorum' Unde oritur, qudd, cum sede
228쪽
redi defendere contra inimicos, qui se osserunt ipsi met ad eum invadendum, quique tam ruditer ipsum excipiunt, novos sibi suscitet adversarios, & data Opera turbas excitet, redimicare velit cum amicis&propinquis suis, dum interea regio ipsius manet exposita rapinis, & beneplacito hostium 8 En, ajunt illi rei sardinem. . Gemiui isti libri negotium facessunt D. A. . . . Prioν ipsa argumenta proponit ad hominem super variis quaestionibus, ad uas responsum invenire nequit. Alter coniscriptus est tanta cum circumspectione & ex actitudine, ut neminimum quidem se periculo exponat, & omnes occludat aditus, quihus delabi suus posset adversarius. Prudentiae non foret se committere tam.arduis pamtibus. Obtegenda tamen & velanda sunt vitia ' ac deinde, quamdiu vivet D. A., statuit in mundo rumorem excitare, & scribere, di disputare quovis pretio. Eum in finem su doli diverticula quaerit. De nihilo contumeliam dicit Ρ. Malbranchio, illum minis adgre-. diens se impugnaturum tractatum quendam, quem fecit. de Natura & Gratia, quemque ausus fuerat contra ejus sententiam imprimi
curare. Ingens opus consarcinat contra duo vel
tria capita Inquisitionis veritatis. Respondetur ad illum librum: dein D. A. respondet denuo.
Ingeminat P. Malbranchius. De novo eum petit D. A. Tunc rogatur quare D. A. non
respondeat D. Jurio , nec Jesultae. Heus, qua ratione vis , Munt, ipsum illi respondere; nonne satis ipsi negotii a Patre Malbra chso , cujus exigua volumina magnis libris onerat, quemque vult impedire , ne introduis
229쪽
eat in Ecclesiam impietatem Omnium maximam , scilicet doctrinam de Deo quodam corporeo , absque qua intelligi nequit, quid velit sua extensione intelligibili, quam in Deo ast esse. Interea ab alia parte res urget. Vertim quid fieri vis, vulgo adjungitur Non quis ubique simul potest esse. Dum Polomae Rex cum omnibus viribus Regni sui Viennam
hostium manibus ereptum tendebat, an non
cogebamur pati Caminici praesidium Podoliam percurrens, & Tartaros servos in Uerania sibi facientes Si illa conjectura vera non sit, ait D. Camtesius, saltem vero satis similis est, nec mala admodum politici isti sunt homines. Verlim praeterea, quodnam subjectum disputationis .inter duos illos celebres Auctores ρ Prokcthenim rationem habeo eorum quae illos spectant. Agitur, respondeo, de natura idearum , S de modo quo cognoscimus objecta, quae extra nos sunT. D. A. contendit nostras ideas non esse nisi modalitates nostrae mentis;& P. Malbranchius vult. istam opinionem is rendam non esse, Sadseverat, nos non cognoscere objecta nisi in Deo, qui, clim ubique sit, intimi nostrae menti unitus est, Ecqui, juxta leges generales unionis corporis & animae , nobiscum communicat ideam, quam in se ipso habet, objecti, cujus eodem tempore nobis impressionem sentire facit: Uterque conatur in nonnullis occasionibus te in suas partes pertrahere, vel potisis ostendere , nihil se contrarium adserre tuis cogitatis superideis: verlim crediderim te non ea ratione hanc. materiam enucleaste, ut utervis em
230쪽
rore in hisce auctoritatis tuae valeat auxilio
Vera sunt quae mihi narras, responflet Car-tefius. Uerum tandem qui Pana e duobus illis primas fert Respondeo, me non ejus temeritatis esse, ut de litibus, S de victoriis duorum istorum Heroiam decidam id solum posse me dicere, bona plani fide nios hic se gerere : licEt D. A. proposuisset impugnaretractatum de Natura & Gratia P. Malbra chii, e re duxisse ut inciperet a resutatione eo rum . quae ille scripserat circa ideas in opere suo de Inquisitione Veritatis, ut qui illum ' cum haberet, ut ipsius adhibeam cogitati nes & terminos , pro externo ambitu illius loci, quem subvertere cogitabat. Materia iam esset valde abstracta, valde metaphysica, ct supra captum vulgarium hominum: &systema V. Mal branchii in hac re requireret insignem attentionem , ut intelligeretur. D. A. . . . videri subdolδ hanc adhibuisse methodum adgrediendi, ut adversarium suum cum iemolumento impugnaret; verym P. Malbranchium non relicto suo evteriori ambitu, ubi
se bene defendebat, ipsum adlexisse in ipsum corpus loci: hoc est, ipsum implicasse materiae de Gratia, quae terra est admodlim adversa, & loeus valde lubricus D. A. . ., &ubi alter ipsum proximε urgebat. Non audere tamen me P. Malbranchio fidem successus facere ab illa parte, ob insignem scilicet experientiam D. A. . . in istiusmodi bello, in quo meretur sanε elogium, quod sibi ipsim reddebat Archithalassiis Chatillonius; scilicet, . habere se, quo distingueretur inter maximos