장음표시 사용
231쪽
Duces, qui umquam fuerant, in eo scilic8t qudd, ctim semper fere ab inimicis fuisset victus, in omnibus conflictibus, quos dare coactus fuerat, inferiores tulisset, erectus tamen staret post tot infortunia aptus partibus1uis instaurandis, & eam piae se gerendo speciem , mae esset par eXcitandae inquietudini in iis, qui ipsum prostraverant. Imo possem addere , nulla tamen injuria P. Malbranchium adficiens, ipsum jam sentire damna illa, quae intulit haec ultima di visito : etenim, ante illud infortunium, & chm adhuc esset a micus D. A erat ille, ut ubique fero
batur , sublimis ,ngenii, & infinitar perspi- .caciae: nunc vero homo est, qui non nisi con-lasiones & contradictiones profert, quem Capere, nec sequi datur absque periculo erroris; aded verum est, amicitiam D. A.... h die etiamnum esse, si cui ab omni tempore fuit, magnum fontem meritorum iis, qui illam possident: ae privatos, non magis quhin Societates, hac praerogativa carentes, num
quam ob id, famam si spectes, melilis secum
Interea dum hac ratione cum D. Cartesio colloquor, ex improviso nescio quam senis mutationem , quae in me fiebat, quaeque hahebat aliquid simile illi, quod experimur in nonnullis quibusdam subitis stuporibus, ubria omnia rotari , & colorem mutare videntur. Numquam credidissem, in animam a corpore separatam suo potuisse tale accidens cadere D. Cartesius qui id advertebat, gnarusque erat quid rei esset, per momentum me liquit, &Aristotelis Legatos adiit. cryid inter eos
232쪽
actum non cognovi, nisi eX sene meo, qui mihi narravit. postquam ad Mundum revertebamur. Dicebat mihi, D. Cartesium nolle cum iis ad rem venire: tantummodo fidem iis
fecisse, nihil se moliri ad turbandam quietem Aristotelis in ipsius imperio; verum axillima re se dissicile esse , ut illis posset inter se
Convenire: atque adeb ex usu esse, ut quinque liber permaneret in sua sententia, ut an id, nullum laborem impendens aliis in eam pertrahendis : interea, ne iter ipsorum plani inutile foret pollicebatur ipsis id se effecturum, ut Cartesiani de Aristotele loquerentur majori Cum reverentiae& existimatione , ea sub conditione, ut Aristoteles Peripateticis pra eiperet , ne tanta cum violentia in Cartesianismum irruerent.
Ut redeam ad spirituale meum deliqqium ,
ejus caussam pariter non scivi antς meum re ditum : en illam. Oportet ut supponamus, quamdiu , nostra mens conjuncta est corpori nostro, magnam partem idearum suarum &suorum judiciorum dependere a dispositione nostri cerebri. Diversitas istius dispositionis consistit , iuxta Peripateticos, in disterentia
specierum, phantasmatum , vel imaginum o jectorum, quae occluis reperiuntur in cavitatibus cerebri, vel impreme substantia ipsius. Novi Philosophi magis ex veritate adseverant,
istas imagines nihil aliud esse . nisi vestigia impressa cerebro a solito animalium spirituum eursu , qui affatim per ea se diffundunt ad instar fluviolorum , atque ibi quendam quasi alisveum conficiunt, in quein vulgb fluunt. Quacumque demum ratione isthaec diversa dii positio
233쪽
sitio diversas producat ideas, & diverta mentis judicia Mysterium e m est captum superans certum eli, id fieri, & diverses ideas diverse supponere vestigia. Adeo ut si dis
caretur cerebrum aliquod Peripateticum, &smul etiam aliud Cartesianum cerebrum , adessentque satis bona microscopia , ut possemus detegere ista vestigia, quae infinitε ten ra sunt, prodigio similis conspiceretur disserentia inter bina illa cerebras Nori dubitabam hac de veritate, verlim hactenus credideram , illam dependentiam animae non diutilis durare,
quam in corpore suo esset, S, semel ubi ab ipso sejuncta foret, nullum amplilis illis inter se commercium intercedere : vertim Con-
trarium experiebar & mei comites mihi adse-Verarunt, quamdiu corpus senis & liberis fruitur organis , ouantumvis ab eo remotissimast anima easciem illam impressiones recipere, ac si corpori suo praesens adesset, & nisitabacum Cartesii resolvisset mihi nervos sensui inservientes , fore ut vidissem etiam Ch messem in Mundo D. Cartesii, quaecumque Re
rerentur ante oculos corporis mei, Percepissem Omnes sonos, qui aures meas feriissent ;atque ita de reliquis. Hoc essectum , quantumvis mirandum, an mabus Philosophis molestiam non creat:s enim Peripateticae sunt, ereplicant illud ope sympathiae, quae reperitur inter corpus &. animam
ejusdem individui: & si Cartesianae sunt, exponunt auxilio generalium legum unionis corporis & animae, quae facit, ut Deus occasone certorum mortulam, qui fiunt in corpore, Producat irranima certas cogitationes vel
234쪽
Perceptiones, & dicunt, unam ex iis legibus esse, quamdiu organa corporis munus suum obire possunt, animam, ubicumque demum siet, recipere impressiones objectorum ea agia tantium , cum non magε dissicile siet Deo istam impressionem in anima essicere , ubi illa a corpore remota est, quam ubi ipsi praesens adest. clim locorum propinquitas nihil ad rem faciat et quandoquidem ex ipsorum
mente mqtus organorum non est vera caussa ,
quae listas sensationes producit, sed tantummodo causa occasionalis, hoc est quae Deo Occassionem suppeditat illas in anima prod
Igitur senex meus mihi inter redeundum consessus fuit . qua ratione conscio in Mersenno me ludificatus esset. Antequam disce iasissemus, in mandatis dederant AEthiopulo, qui
corpori meo custos erat adpositus, ut ea hora , qua praevidebant satis, nos fore ut ad Mundum Cartesii adpulisse inus, curam haberet determinandi cursum spirituum animalium in meo cerebro, eo modo, ne amplisis vestigia pei currerent, in quibus adsueverant in mente mea producere ideas Peripateticas, verlim operam claret, ut fluerent ea ratione quae requireretur, quamque edoctus fuerat, ad
generandas ibi ideas Cartesianas. Quod adeo dextrε exsequebatur , ut sive ex vi symp thiae, sive virtute legum generalium unionis corporis & animae, meas ideas e vestigio immutatas Omnes perceperim , atque ego, qui m
mento ante nihil videram in immenso illo, finquo versebar, spatio, inceperim ibi cernere materiam , & persuaderi, spatium, extensionem s
235쪽
sonem, S materiam unam eandemque rem
esse. Post haec, simulac D. Cartesius nobis praecipiebat ut cogitaremus , hos aut illos motus in materia peragi, eos ibi longδ videbam Clarias, quam perspicacissimis Cartesiani vident particulas materiar striatas, ad modum cochlearum exiguarum e fibrmatas , Conatu illo, quem adhibuerunt ut inter globulos secundi Elementi transirent, componere eXiguum quendam Vorticem circa magnetem
aliquem, & producere omnes mirandas illas relationes, quas iste lapis habet ad polos Terrae, & ad Ferrum. Manifestum est, revolutionem generalem idearum istiusmodi non posse fieri in ment , iquirrproducat plus quam vulgarem permotionem in ejus substantia, aeque ac magna humorum revolutio numquam accidit in corpo re , quin temperamentum eX inde alteretur.
Itaque summε obstupui ad prodigiosam istiusmodi mutationem , cujus causam diri nare non poteram ; nec deni illam adscribendo arcano cuidam Philosophi e Cailesii, qui statim ad me venit, & apertilis mihi nunc dixit, quam me initio receperat: Ergone, non vis ut incipiamus operam clare nostro Mundo Aptum te jam & dignum comperio hac oble- lctatione fruendo. Domine mi, ipsit respondeo, nescio ubi sim , nee quid de me cogitare debeam : verum nihi, est, quod me magis dispositum eddat, ut credam te posse evadere creatorem Mundi alicujus, ac illa potentia , qua in spiritus agis. Imo, mi Domine, in consentio, spatium, extentio, & materia una tantian eademque res est. Clar ε video,
236쪽
in isthoc spatio esse, ex quo novus quidam condatur Mundus: ac si successus tibi respondeat in magno isto & mirando opere, ab hoc
momento corpus meum valere jubeo, ut tecum maneam usque ad finem Mundi, cum nihil mihi videatur praeserendum illi vitae, quae agitur in consortio animae maxima praeditae perspicacia, ἐχ potentillima, quae umquam e Dei manibus prodierit. Hoc non e re est, resert D. Cattesius; Supremi En ijs exspectare decet mandata ut te plan E separes a corpore tuo: verum etiam ue- cessarium id est, ut ea satisfactione, quam e OptaS , perfruare. Minori quam duarum horarum 1 patio Mundum tibi condo, ubi Sol aliquis erit, Tellus, Planetae, Cometae, &quidquid in vestro videtis mirandum maximE :ac quia ille Mundus, quem conditum eo, habitationi non inserviet, verum tantummodo erit specimen alterius cujusdam multo majoris &perfectioris, quem dato otio condere cogito, taciti ejus motus interpolabo, ut brevi temporis spatio diversas illas ostendam tibi mutationes, quae in partibus magni Mundi non accidunt, nisi annorum serin. Iam nunc Incipiamus, ait, verum exactδcura ut me sequaris in Principiis , quae adingredior ponere, & in omnibus animadversionibus , quas tibi faciendas exhibiturus sum ;praeprimis ne me interpelles. Post exigua illa verba D. Cartesius se adcinΣit prosequendo suo scopo. Utile judicavit, ut expositione, vel potius suppositione praecipuorum suorum Principiorum nos praepararet ad illud exsequendum berculeum opus. Primo
237쪽
Primb velim cogitetis, nobis dicit, omne vastum hoc spatium materia constare: illud enim spatium extensum est, & nihil exten. sum esse nequit. Igitur hoc spatium est substantia extet ista, hoc est materia. Quicumque de hac veritate dubitare valet, aptus est qui dubitet , an mons non possit dari absque valle. Secundb reputate, duas leges in natura esse inviolabilas. Harum prima eli, unumquodque corpus, semel in aliquo statu positum , in eodem semper manese, nec umquam mutari nisi a caustis externis; si quiescat, aetemnlim quieturum esse, simoVeatur, aeternum
motum iri , si quadratae sit figurae, semper quadratam servaturum figuram suam. Linea .A G.el tangens quam defcriberet lapis, si et und elaberetur inpuncto
238쪽
Secundo. corpus eX se ipsis numquam pem gere moveri nisi secundum lineam rectam , li-cEt ab ea deflectere tape cogat aliorum gorma orum occursus; atque exinde sequitur principium aliquod indubitatum confirmatum inia snito experimentorum numero; scilicet, cor
pus , quod in gyrum agitur, perpetud tendere
ut recedat a centro lui motus, ac si fortε se liberat a corpore' , vel corporibus aliis, quae ipsum fecerant in circulum circumagi, numquam non elabi per Taneyntem circuli, quem in motu suo describebat. Haec Principia foecundi fontes longε plurimarum insignium veritatum, quae veram constituunt Philosophiam, & unicae regulae, quas
volo , & quas debeo sequi in producendo
Mundo, Quem coram te condere adgredior.
Post prolata haec paucula verba summε adficiebar, clim viderem D. Cartesium ad preces se componere, ac humillimum Deo obse- quium exhibere pro omnibus elucidationibus. quibus scatere mens ejus se comperiebat. Supremum Ens, ait, testis tu mihi es, neminem hominem majori cum veneratione &humilitate agnovisse summum imperium, quod 'penes te est in omnes creaturas. Quamdiu in-tiir homines vixi, data opera id egi, ut eos convincerem de dependentia integra. quam habent a te : plurimis persuasi de illa tanti momenti veritate: te esse solum illud Εns, quod producere aliquid in Mundo valeat: esse superbiam poena dignam inter homines, qudderedant, posse se vel minimum motum producere in materia, imb illum ipsum . quem mens ipsorum sibi imaginatur imprimere corpori,
239쪽
pori, quod animat esse unici effectum tuae omnipotentiae . quae , ut se accommodet legibus, quas sibi ipsi tua imposuit voluntas, movet membra istius corporis ea cum exactitudine& promtitudine, occasione desideriorum &voluntatum animae, ut sibi persuadeat, esse
semet ipsam , quae illud movet , licet mmul largiatur, se nescire modum, quem d het adhibere illi movendo. Vivae lunt eluincidationes , quibus me illustrasti, quae me liberarunt abirio conmuni errore, & viam flemethodum commonurarunt, quam deberem sequi in studiis, & contemplatione mirandorum tuorum operum. Quod si nunc adgredior operam dare immensae isti materiae, quam infinita bonitas tua videtur integram mihi reliqirisse: atque s libertatem mihi sumsi pro mittendi discipulis meis productionem Mundi similis illi, quem tu condidisti, totum id fit
dependenter a tua potentia , caejus selius rationem habui. Imo, Domine, nil ad hoc opus ad seram, praeter desideria meae voluit, tatis, quae per bonitatem tuam velis sequi im- Primendo motum, quem illa desiderabit im-' primi materiae, & isti motui conciliando determinationes, quae requiruntur ad eum, quem Peto, finem : clim ratio & experientia me docuerunt: iuxta unam ex regulis generaliobus , secunddm quas tu agis extra te ipsum , o mnem merum spiritum, qualis ego sum, jus h here multd majoris motus, quam necesse est, ad movendam Mundi cujusdam materiam. Nanifestam igitur redde, Domine, tuam Potentiam in gratiam creaturae spiritualis, quae Coram te tam submisse suam agnoscit imbecilli-
240쪽
tatem,& nobis praeterea hanc occasionem suppedita tuam depraedicandi gloriam. Hisce peractis precibns,D.Cartesius spatium quoddam delinea vit rotundum quingentorum fere milliarium diametro ut specimen sui Mundi in brevem contractum figuram exhiberet.& hoc modo nos adlocutus est. Nunc vobis tantummodo exhibebo Vorticem Solarem vestri Mundi, cum iis quae continet, hoc est,
Sole, Terrii, Planetis, Elementis, dispositione praecipuarum Mundi partium, &diversis relationibus, quibus inter se gaudent. Qubdsi intra paucos annos honore me adflattis ad me visendum veniendi, reperietis totum magnum Mundum consectum. Primo adgrediar in partes tantlim non aequales dividere omnem illam materiam inclusam isti, quod delineavi, vi spatio. Omnes ista
partes erunt perexiguae : vertim in sequentibus adhuc minores evadent. Non erunt omnes
figura rotunda praeditae, quandoquidem , si omnes istius figulae essent, necessarid inter illas daretur vacuum : jam vero vacuum est im- 'possibile: erunt itaque omnis generis figurarum & maximam partem angularium Secnndd, clim unio partium materiae non
consistat nisi in eo, qu bd omnes juxta se invicem quiescant, illa divisio, quam facere ininstituo , eo momento tanthm fiet, quo eas moturus sum diversa ratione, & protrusurus versiis diversa latera.
Terti δὲ cum fluiditas materiae nihil aliud sit praeter motum eXiguillimarum ejus partium diversiae odὲ agitatarum , simulac it