장음표시 사용
31쪽
ex quo mortuus est. Dolerem equidem, rem pondet ille, haec mihi excidisse coram alio, verum de industria protuli , ut tibi salivam moverem ad distendum ex me illa, quae Pau- Culi norunt , quae primo intuitu mira libri videbuntur , quorumque cognitio tantillo temporis spatio ad optatum te finem percita-ctura est. Itaque attentas mihi aures Prae-
Cartesius, pergit meus senex, haud secus ac prisci illi Philosophi, sectar alicujus antesignani, non omnia suae Philosophiae *yste ria exposuit. Qu'dam eorum sibi servavit ,
nec nili cum fassi iliarissimis communicavit , equorum esse numero mihi tum gratulabar. Particulaba quaecumque inventa, quae ipsi suppetebant, quaeque exilii mavit conducere vel in Ethicis , vel in promovenda nonnihil naturalium rerum cognitione , publicae luci non
invidit. Verum prudentiae fuit quaedam sup- rimere, quibus quis praepollerδ posset uti.
mmortalitas animae locum habuit inter ea, circa quae ita se debere gerere sibi persuasit. Procul omni dubio maximi in Philosophia momenti est. Qui illam probaverit methodo clara, facili, intelligibili quaeque mentis adsensum evincat, nullo relicto scrupulo, narille praecipuum Libertini sint , ac Athei sini it. fundamentum everterit. At liu id perfecit Hr U. Cartessius demonstrans distinctionem corporis , S animae humanae , ex sola idea clara& distincta quam habemus duarum istarumentis specierum. Ista demonstratio optimam S utilis Iimam admirandarum Meditationum ejus partem constituit. Ac summopere mirabatur
32쪽
hatur tanto illam oppugnari ardore, praepri- Object.1 mis a D. Gassendo , contra quem, rogata RUP, in tamen venia, forti bilis ipsi met nimium et- V iam movebatur, ac nimi im invehebatur hoc super negotio. Hocque ansam dedit tum temporis nonnullis notandi , & sic satis ex veritate, ut inter nos dicam, scilicet Cartesium non ita joci patientem esse. Satis tamen se continebat in illo certaminis ardore, ne succumberet lubidini, quae ipsum non semel agitabat propugnandi demonstrationem suam experientia, metuens, ne periCulosis urgeretur illa consequentiis. Atque hoc est illud, quod te docere institui, mysterium. Moris ipsi erat, ut notum est , id agere ut confirmaret eXPerientia veritates, quas solo mentis suae lumine detexerat. Sperabat quippe, cum demonstrasset evidenter aded diis stinctionem corporis & animae, ed perventurum se, ut in arcanum eorum unionis penetraret , ac dein inveniret artem illa separan di reuniendique pro lubitu. Ouaestiones quas
ipsi proponebat hac de re illintris ejus discipula Princeps Palatina Elisabetha , & dissi- 'cultas, quae occurrebat exhibendi solutiones comprehensu faciles , tandem animum ejus induxerunt ad isti rei incumbendum. Erat clim me hujus participem consilii faceret, cum nonnullis aliis ex suis amicis. Chimaera no- his videbatur. Atque me memini per iozum ipsi dicere , quod putarem unicum tantum id eviciendi modum proponi posse, ut nem Pe inveniretur notissimum illud Mercurii Cainduceum , cujus auxilio dicitur Deus ille jussu Iovis olim usus ad separandum a corpori
33쪽
hus animas , easque jungendum denuo post
Certum annorum numerum novis corpori
bus, juxta principia Metempsychoseos Pythagoricaei Haec tamen non obstitere , quin Cartesius id meditaretur , felicem adventum non admodum sibi pollicitus: sed & existimans non esse planδ desperandum. Hinc ille exacti is,
quam umquam factum fuerat antε , corpus humanum considerare, indeque occasionem nancisci detegendi plurima perpulchra in Anatomicis. Prima conclusio, quam deducebat ex sua, quam habebat, animae idea velut entis perfectδ indivisibilis erat, illam non esse per totum eκtensam corpus , ut vulgo docebatur. Monstrabat falsitatem primariae rationis, qu freti hactenus sese hoc in praejudicio homines confirmaverant. Scilicet quocumque cor- Poris loco pungamur, animam nostram dolorem sentire. Ergo, dicebant Philosophi, per totum diffusa corpus est. Imbecillitatem hujus ratiocinii probavit experientia duplici, quae manifestb evincit, nos posse dolorem: sentire, ac impressiones objectorum , iis in locis, ubi anima nostra non est. Prima est eorum , quibus amputatum brachium, quique saepe sentiunt dolores eo in loco , ubi digiti exsisterent, nisi brachium foret resectum, li-cEt digiti ipsorum non amplilis adsint , nec proinde anima. Altera est caeci illius, quem ita crebro exempli ergo adfert, cui ob defectum oculorum haculo suo utitur aci distinguendas.. figuras Sc qualitates plurimorum objectorum. Qui ope baculi dignoscit sentiatne aquam, M.terram , vel . herbas :. au tabulatum sit po- . litum t
34쪽
litum vel asperum , &c. Etenim certum est illum ope baculi haec omnia sentire , licὁt anima baculo ipsius non insit. Ostendit itaque , cum impresso objectorum in nostrum Corpus nequeat consistere nisi in agitatione fibrarum & nervorum ab omnibus partibus per id dispersorum , haud necesse este, ut a- Dima sit extenta juxta ductum istarum fibrarum & nervorum. Sussicere vero, ad perci-Pienda objecta , illa agitatio ut possit communicari cum aliquo loco praecipuo , ubi sedes sit animae: pari ratione , ac motus pro- duchus ab occursu corporis duri , mollisve, laevis aut asperi . communicatur cum manu tbaculi auxilio. Veluti baculum extensum a manu ad corpus quod tangit , menti inser- 'vit ad percipiendas corporis istjus qua- Iitates ; ita & nervos eXtensos eXempli gratia ad manum usque posse ipsi opitulari in
percipiendis qualitatibus corporum a ma- ' 'nu tactorum. Tandem dolorem , quem in digito sentit, ubi igni illum nimis propε admovet, non magis supponere illam per se praesentem esse illi corporis ipsius loco, quam incommodum digiti, de quo perpetuo conque rebatur puella quaedam , cur abscissum bra chiam ipsa nil sentiente, spha celatum enim; quippe illa isthoc non adficiebatur incommo- D csse'. do, nisi quoniam humores, aliave alia causis fa, agitabant brachii ejus nervos, antea qui
extendebantur ad extremam usque manum, atque pari agitabant ratione, ac requireretur
ad ipsi suppeditandum sensum doloris in digito , antequam brachiam foret amputa
35쪽
Hoc primo fundamento posito , deductaque inde consequentia tanti momenti, tam que vero simili, ex principio adeo abstracto. animae scilicet indivisibilitate, in proclivi fuit probare illam sedem suam non alibi , quam in cerebro posse habere. In eo omnes desinunt nervi, vel potitis inde omnes originem
habent. Eo in loco philosophi, si pauculos
excipias. ac inter alios Helmontium , cui animae sedem ventriculum statuere qua nescio ratione in mentem venit eo, inquam, loco, Philosophi vulgo docent reperiri, quem adpellant sensum communem , h. e. unicum illum locum, ubi anima possit percipere omnes illas varias impressiones, quas ob ecta eAterna in sensus perficiunt. Versim cum cerebrum sic sat 1s extensum sit, ctim praeter sub stantiam illam mollem S albicantem, quam cerebrum proprie vocamus, membranis gaudeat, glandulis, ventriculis vel invitatibus, haud pronum erat praecia definire locum , in quo anima locata reperitur Cartesius attentὁ perpendit varias Philosophorum & Medicorum ea de re sententias ; & post refutatam solide maximam illarum opinionum partem, innixarum dMMXat admodum infirmis principiis, evidenter conclusit, ad sedem animae tres requiri conditiones. Prima est , ut illa pars sit unica, ut actio ejusdem objecti, quod . simul adficit bina ejusdem sensus organa, unicam tant lim faciat in anima impressionem, nec duos eX. Er. pro uno ostendat homines. Secunda, ut sit admodum propinqua origini spirituum animalium , ut illorum ope facilitis nostra membra moveat. Tandem tertia,
36쪽
CARTESII. PARS I. 13 ut sit mobilis , quo anima immediati illam
movens possit determinare Spiritus animales ad influendum in hos potisis, quam illos musculos. Atque has conditiones reperire non est, nisi in exigua quadam glandula , quae Pinealis adpellatur , vel Conarium , locata in medio omnium concavitatum cerebri, sub- fulta & circumdata arteriis Choro, deum constituentibus plexum. Illum vero plexum esse originem spirituum possumus adserere , a corde per arterias carotides adscendentium , & in ista glandula formam spiritus animalis adeptorum, dum sese extricant ex aliis particulis sanguinis crassoribus & inde currere occipientium ad varios omnes illos nostri corporis musculos , partim dependenter , Pa tim independenter ab anima nostra, eum admodum quem naturae instituit Auctor , res
pectu habito ad finem, quem sibi in creatione hominis proposuit. Huc usque ratio Cartesium perduXerat: ae fortean hic substitisset , nisi fortuna , vel potilis Dei bonitas , qui tape laude dignam illam probat curiositatem eorum , qui operam dant considerandis stupendis operibus divinis, ipsi supra vulgarem modo revelasset id quod quaerebat arcanum. Fuitque hoc procul omni dubio ex maximi mirandis illis mentis j j Philosophantis desideriis, quibus celebris Au .f.-ιει.
ctor nomen imponit naturalium precum, quae nunquam non exaudiuntur, ubi eas c mitatur prudens & exactus nostrae rationis sus. . .
Quod si adfirmo, addit ille, Cartesium crebrae obnoxium fuisse exstasi , fidemne mihi
37쪽
habiturus es quidni, dico ρ hoc creditu ne quaquam dissicile de homine speculationibus
adeo dedito, nec res exemplo caret. Quis non inaudivit de iis exstasibus , quibus CeIebris ille Archimedes nonnunquam abripiebatur Ob intentam operam, quam navabat Mathematicis meditationibus, quarum fuit, quae 'necis ipsi exstiterit causa. Captis ab exercitu Romano Syracusis, ubi degebat, interea dum figuras delineat in museo suo tanta cum
mentis contentione, eXpugnatae urbis tumultus ipsum ad se revocare non potuit: Zcan-tδ confossus vulneribus ab iis qui domum ejus violarant militibus, quam illos adesse cognovisset. Ad haec , cernes , ait , alto pectore 'ducens suspiria , ex iis quae dehinc narraturus sum, exstases Cartesio non minus funestas fuisse , licδt alterius forent commatis, &causam longi diversam agnoscerent. Etenim ubi Εgmundae commoramur, exiguo HOllandiae oppido, in quo lubentissim ε degebat , summo manε Hypocaustum ingreditur , quod
sibi exstrui curaverat ad normam illius, in quo philosophiae operam dare apud Germa- . nos inceperat. Atque ibi pro more medita-tioni incumbit. Bihorio elapso & ego me illuc confero: reperio innixum mensae, prono capite, manu subfulto laeva , quae tenebat pyxidem Tabacariam, deXtra naso pro Tima , quasi Nicotianae pulverem sumeret. Saeterlim immobilem, ac apertis oculis. Ab antrante strepitus excitatus nee minim sim loco moverat. Quapropter patienter ipsum per
mediam sere contemplatus sum horam istho
38쪽
in statu, illo inscio. Interea aliquid fit, quod
cum stupore miror. In corona lignei int gumenti Hypocausti aderat phiala aqua Reginae Hungariae repleta: percellor, cum illam video inde, nemine attingente, descendentem , & per aera tendentem versus Carte- sum. Suber , quo obturata fuerat , per se ablatum, phialaque sese adplicans naso ipsius, aliquantum temporis ibi mansit suspensa. Fateor me tum temporis suspicatum ne magicum quodpiam subesset negotiis nostri Philosophi, aliquisque spiritus familiaris, non absimilis illi Soeratico ι ipsi inspiraret cuncta illa pulchra , quae quotidie ex ipso audieba mus. Vertim postea liquido mihi adparuit hujus nihil omnino adesse; ac te etiam qua so, ut suspendas judicium tuum. Post tantillum temporis spatium expergefactus, veluti de improviso ac manu mensam percutiens, tandem iam nunc , inquit , reneo. Postha emomentulo adhuc meditari visus. Inde e vestigio surgens hilaris admodum e sere sua, me non viso, gemino tripudio medium feriit Cubiculum , perpetuo repetens e teneo, re-neo. Risu ego emori ad conspectum hujus misis, cui non adsueverat Cartesius , ingenio utpote serio & melancholico. Ille me audito & viso simul, prim h rubore subfundi, hine
in cachinnum haud secus ac ego prorumpere. Cumque ipsum urgerem , ut mihi caussam gaudii aperiret : non tam cito scies , inquit, ut Poenas dies, quia immodestitis , quam Philosophos decet, me gerentem es conspicatus. Simul , in quo versabamur , cubiculum re
linquit, aliud petens conclave, quod ingre
39쪽
sus obturavit. Elapis tamen biduo mysterrisui me fecit participem. Extra urbem obambulabamus, & de variis varil disserebamus , clim ille. igitur, lichtad Mercurii caduceum non refugerim, arcanum reperi non tantlim unionis corporis S animae, Verlim etiam ea separandi, ubi volupe fuerit. Iam experimentum feci. Atque hic fiuctus fuit meditationis , in qua me nudius tertius deprehendisti ; cumque tibi viderer subito expergisci , ab ulteriori , quam quis cogitet, redux eram itinere. Haec ille tam serib, tantέque confidentia mihi dicere , ut vera loqui videretur. Nihil est quod tibi impedimento sit , addebat, quin persuadearis de veritate illorum , quae tibi narrare instituo , & eκperimentum capias. Omnium , quae reperire est, longὰ pulcherrimum hoc arcanum. Paucorum omnino fidei mandare constitui. Verum ille Zelus, quo me hactenus prosequi visus es , non sinit ut te quidquam celem. Pergebat porro locum respondendi ad illam humanitatem non dans, & omnem progressum neutiquam vulgaris istius casus mihi
Aiebat, se, postquam se adplicasset perpendendae summa cum attentione quaestioni ab Principe Elisabetha sibi propositae circa unionem corporis & animae, & animo revolvisset reflexiones quas variis temporibus ea in re fecerat, fervente illa supra vulgarem lmeditatione, sese subito eo in statu reperisse, quem nunc, dum mecum loquitur, pra entem sibi sistere, non nisi confusa quadam ratione Poterat : quemque non satis distincti
40쪽
percipiebat . nisi ubi actu in eo versabatur. Quidquid fuerit , fuisse animi deliquio non
ita absimile; quandoquidem omnium aberat sensuum usus, visus, aud=tus , omnis planε sensus impressionis objectorum eXternorum
nisi summopere foret vehemens & tum iste
status desinenat: versim in eo ab animi deliquio satis differre, quod anima tum se ipsam uentiret, & perciperet cessationem functionum suarum organicarum, quod inanimi deliquio non accidit. Quod ipsa tum magno numero sit instructa illarum cognitionum im- materialium , vel mei ε spiritualium , de quibus nobiscum aliquando locutus fuerat , vertim quod illas haberet modo quodam persectiori, & vivido magis, quam ubi ipsius attentio turbatur imaginationis phantasmatis, perpetuo ipsam interpellantibus. Tunc temporis plures unico momento detegi veritates, quam spatio decem annorum juxta metho dum vulgarem ; illamque veritatis cognitionem menti suppeditare gaudium adeo purum S integrum , ut nil verius , eo quou dixit Aristoteles , post similem fortean experientiam , persectam hominis in hac vita felicitatem , li aliqua est, certἡ consistere in contemplatione Dei, rerumque naturalium.
At fatebatur, se perfectum illud gaudium non sensi se prilis, quam planε persuasus fuerat de illa re, quae mentem ejus tum occupabat. Idque momento fiebat. Nec tanthmCognitione, versim& sensu gaudebat quodammodo veritatis plurimarum rerum , de quibus hactenus cogitaverat , ac evidentiae idearum