장음표시 사용
881쪽
excipia orti, & Gregorius Thuro ne sis auctor est, veteres Ficos,quae capta bello fuerant,serte diuisisse, neque Regem ipsum aliud habuisse de spolijs quam quod sors ipsi addixisset.Quom
do vero Romani in praeda pro ratione meritorum aut stipendiorum diuidenda, se gesserint, praeclare explicat Polibius, sed omnium hac de re statutis longe praecellit Davidicu illud, quod habetur in historia Regum aequa pars erit descendentis adnaetium O remanentis ad arrinasin il ter diuident, Ofactum es hoc ex die illa, O deinceps consiturum, ct a sentium, O quas lex in Israel que in diem han , quamuis eiusdem distributionis varia olim exempla edita fuerat Deuterono j capite vigesimo,& Nin merorum trigesimo,ac Iosue vigesimo secundo, in quibus omnibus praeda, vel uniuerso exercituidistribuitur, vel etiam reliquae multitudini, &Leuitis, quibus quinquagesima pars attributa fuerat magno cum militum, & totius multitudinis, quae ipsun sequebatur commodo et si igitur unicum hoc emolumentum quod caeteris ex disciplinae neglectu sublatis, militibus reliquum est, Dux in priuatum suum commodum conuertar, eo iure utens quod sibi licere Fabricius apud Halica nasleum aserit ex his qua bello erant capta licebat mihi quantum veliem excipere,quo tandem incentivo poterunt ad virtutem,& ad aliquid fortiter audendum incitari aut quomodo 1 sociorum, &amicorum bonis abstinebunt, qui his se defraudari vident, quae si non absque in comm do, saltem nullius cuiusquam iniuria possunt accipere. Et sane cuFerrando Consaluo magni aeticis nomeu praeclarae, quas ad istud tuendum attulit virtutex secerint, nulla tamen inter tot alias eque ac liberalitate qua madiime militum animi capiuntur, extitit ini 'gnis, nemo enim eo aut ex cisitius,aut opportunius,aut denique largius, & effusius unquam erga suos non modo, sed & hostes ipsos liberalitatis,& magni sidentiaesplendorem exercula,cuius rersi vellem exempla referre omnia, qua: 1 Iovio literis consignata suerunt, longior omnino essem quam in re passim obuia conueniat,aut quam turde causa necesse sit, Ludovic e comes, qui Guicciardinum nunquam e manibus deponis, nisi ut ae Iovio, quem aetatis nostr Liuium appellare soles,nimiu non desuescas quam obrem unum tantum , aut alterum in specimen reliquorum prostram, ut ex illis liquido constare possit,quanta sit sortitudini caissi
882쪽
liberalitate,& beneficentia assinitas,quandoquidem is adeo pro suse liberalis extitit, qui etiam publico famae consensu ducum omnium nostrae tempestatis sortissimus habitus in huic itaque ex Cephalaenia in Siciliam redeunti, cum Pisaurius Veneti S
natus nomine, in praemiumque nauatae operae dono dedisset v sa multa auro,argentoque caelata, coccineos item laneos pannos & sericos purpureos, &plures ex his auro intertextos quos vero Thracios decem, & auri, argentique signati circiter decem millia aureorum nummum. haec ferme omnia exercitui in uniuersum,&sigillatim militum, amicorumque fortissimis diuisit, quum eximia animi magnitudine lauream de capta Cephalaenia labore partam, omnibus illis muneribus anteferret. Idem etiam recepto,& quaesito Ferdinando Regi militum suorum insigni fortitudine diuturnisque laboribus Regno Neapolitano, tanta in recensendis eorum meritis memoria, tantoque in disipensandix muneribus iudicio usus est, ut cum ducibus urbes, & oppida iure fiduciario possidenda dedisset; equitum vero praesectis, &ce turionibus, domos, vistas, fundos, arciumque praeiecturas diuisisset ; & milites communi donatiuo, ac reliquos spectatae virtutis
nomine insignes, annuis praemijs fuisset prosequutus, inuidi ipsi
fateri cogerentur, neminem ab eo nisi larga manu donatum a tuisse. Sed quid illustrius, & aeterna commendatione dignius cogitari posset, quam illud quod expugnata arce nova Neapolitanae ciuitatis, raro' & antea quidem inaudito liberalitatis exemplo praestitit, quando ea a victore milite, usque adeo insolenterdi repta,ut nec annonae quidem parceretur, ipse ad gregarios quos dam conuersus, qui diris maledicendo de importuna sua sorte
quaerebantur, quod nihil sibi de pretiosa ea praeda obtigisset,
itote, inquit, ut ex mea liberalitat ortunam vesta vereris, erdomum meam diripite: hac enim accepta licentia ad eam statim conuolarunt, tanta intermixtae plebis rapacitate, nudatis omni ornamento parietibus, ne vinum quidem in cella vinaria relictusuerit; ab hac igitur liberalitate, & munificentia , cum sibi communis militum parentis nomen comparasset,quid mirum si quoties nouos delectus habebat,milites ad eum ex omnibus partibus statim confluebant, tanta plerunque alacritate & confidentia, ut tanquam Cadmo & Pompbo, terra ipsa homines arniatos, exHhh a apem
883쪽
i bio aperto sinu suppeditare ipsi videretur; merito igitur Ammianu
Iulianum Imperatorem celebrat, quod diuisὼ perpensi meritis, ct laboribus prEda,ipse ut erat paruo contentus mutum puerum oblatum sibi suscepit gesticularium,multa quae callebat nutibus venustissiamis explicantem , ct tribus aureis nummis paras victoris prs umiucundiam existimabat, ct gratum. Et M. Antonius Muretus qui diuino fuit ad eloquentia ingenio praeditus, idem de Sanctio Nauarroru Rege lato cum ornatu narrauit, in oratione ad Pium I . Pontificem Maximum,nomine Antoni Borboni; Regis Naua raedicta, ut lectorem suum aeque rapiat in admirationem sermonis, ac facinoris, quod adeo scite, elegantei que in illo exprimitur . Sed pareo lubens de his omnibus dicere, quo rem paucis absoluam ex Onos andri coluilio, qui imperatori quem praecloras documentis informandum susceperat, istud obseruandum suadet, ut victoriam quandam adeptus, non aliquos tantum remuneretur, sed fructum eius omni labore partum, toti exercitui communem este permittat ; patiaturque, quo liberalitatem hanc commodius exerceat, direptionem aliquando fieri, si aut vallum, aut impedimenta imo & urbem expugnando subegerit, quoniam his praemiorum incitamentis, longε paratiores evadunt militum animi ad dissicilia quaeque, & ardua superan-ς 7 33 ρ - dat nisi forte exisimemus, inquit idem, canes venatico eris auguine bestiaque captae visceribus esse inescandos militibus vero M. Ilium debellatorum, praedas ac panes concxdi non oportere. Atque ea
de causa ipse Onosander alibi, in Imperatore desiderat ut sit --mm id est non laboriosus modo, sed inito etiam laboribus perseverans, &-quoniam haec duo ad militum amorem
conciliandum maxime conducunt , unde memorat etiam Socrates in epistolis, quas nuper omnium comm es fieri curauit doctissimus Allatius, duo haec potissima inter alia militiae opus esse, tolerantiam , Opecuniarum conteritum , hoc namque iamiliaribus cari , tilia hostis terribilessumus Q ως- τοὐπι δῆτα -ορτερία ri, e δ -- ίω M, se nil ιλD,dis.. eb, Ora in φοβεροὶ δεαντ-utς γνομιθα. ditiones tum . CVeterum quia praeda aut a fusis hostibus , aut a dedentibus - se, lure duo victoria consequuntur redire in militem solet , scienis. Dia d um est,quod ad posteriores spectat, quod ritus deditionis apud
884쪽
antiquos, & subiectionis postulandae mos, talis semper extitit,
ut victi, aut cum conditione in hostium potestatem venirent, aut se illis absque ulla conditione tractandos permitterent,quod Galli communi cum Italis vocabulo dicut render a discretione. Et quidem prioris deditionis conditiones, vel honestae erant quales Persarum, quando ipsis Bersaboram arcem Iuliano tradentibus, conuentum utrimque fuit, ut quot quot intus erant Persae, singuli per medium exercitum Romavum tuto transirent, certa pecunia de veste accepia; vel seueriores, & tantum non propudiosae, ut hae quas victricibus armis insultans Annibal Saguntinis proposuit si a Romanorum societate deficere vellent, aurum scilicet argentumque omne publicum, Opriuatum ad se deferrent, ct inermes cum binis vesimentis Sagunto exirent sua ac coniugum, O liberorum corpora uari vellent inuiolata. Ex arbitrio vero, &libidine Pontius cum Romanis egit, quos ad Furculas Caudinas interceptos, una cum consulibus sub iugum misit ;Idemque secit Papyrius Consul, cum nuntiari Luceriam iussit arma, iumenta, multitudinem omnem intra moenia relinquerent, militem se cum singulis vestimentis sub iuga missurum. Nostris vero temporibus, & si varijs de causis deditiones non uno modo fieri consueuerint ,& quemadmodura olim militaris
lex, obtinuerat, Ut postquam moenia quati ariete coeperant,
oppidiani amplius vitam saluam pacisci non possent, ex quo CS-sar Aduaticis denuntiat, Θ magis consuetudine Da quam eorum merito riuitatem conseruaturum, flpri quam aries murum at
rigisset, se dedissent ; & Cicero monet eos, qui armis possis ad
Imperatorum fidem confugiunt , quamuis murum aries percusserit, recipiendos esse: ita etiam apud nos, ex armorum iure, idem mos
usurpetur in locis infimis, postquam tormenta curulia displosa fuerunt ; in munitioribus autem si factus in moenia impetus suerit, haec inquam licet ex stricto iure ita se habeant,communis tamen bellorum usus sic inualuit, ut urbe aliqua, siue ante aut post tormentorum displosione se dedente, victor honestis conditionibus hanc in fidem suam acci piat,salua etiam Magistratuum authoritate, & his conuentis pactisque stabilitis, ut plurimum ac bona fide obseruatis. Praeteritarum iniuriarum obliuio inducatur: ciues bonis ac dignitati restituantur, licentia etiam sin-
Liuius lib. I. deca13. x debet. gal. i. officior.
885쪽
gulis data,aut continendi se in antiquis sedibus , aut in alias quo-.cunquibuerit cum tota familia migrandi, victoris ius sit praesidicquantumcunque libuerit, dide qua magis illi visum fuerit natione, in urbe relinquere, quod ille suis sumptibus alere tene
tur arcem nouam extruere non nisi de ciuium consensu possit,
aut dii utam instaurare; propugnacula durante obsidione ab incolis erecta, statim post deditionem victori solo aequanda pedimittantur ; ducibus tandem praesidiarijs, ac militibus praeterquam si exules, aut rebelles fuerint , exire cum armis, signis, explicatis, tympanis reboantibus, funiculis accensis, caeteroque bellorum apparatu, & impedimentis omnibus liberum sit. Quamquam si ciues plane cxcedere oppido cogantur, quod non
admodum frequenter accidit, istis conditionibus sequentes ad-ijci solent, oppidum citra fraud cni integrum victori tradatur relictis in eo tormentis, puluere sulphureo, globis, funiculis, itemque armis & vexillis ac reliqua militari suppellectile: equiticum armis & equis; pediti cum ense, pugione, ac impedimen iis , nobilibus S plebi cum auro argentoque ac domestico apparatu, ccmmodatis etiam carris aut nauigi)s, ct cmni iniuria,
a virginibus, ct sequiori sexu prohibita, abire liceat. Haec igitur pacta conuentaque si modo bona fide observentur, tantum abest quod culpari debeant, ut etiam mirii videri possit,quomodo stu hominu natura quae peior in dies euadit, seu victoria ipsa, quae per se insolens est, rapax, improba, eo se placabilitatis, ac modestiae in summa rerum omnium licentia reduxerit, Vt dum sua hostibus iura seruat, aequa ferme inter victos victoresque
Sed facile est unicuique secunda aura nauiganti clauum regere, Sexerente secum fortuna ingenio, quid in prosperis rebus consulendum sit videre: verum in clade quae non minus famae ducum aduersa, quam eorum fortunis omnibus funesta solet, rarus est quem e statu mentis calamitas ipsa non deijciat, Varior etiam qui tam praeclare sibi constet, ut illata damna nouis statim conatibus abstergenda impigre suscipiat, Quare cum duo maxime in causa esse existimem, cur tanta conste natio duces inuoluat, cum primum cladem aliquanx cceperint opinionem scilicet quam de eorum virtute et industria vulgus
886쪽
sinistram concipit,ac timorem qui 'sias urbes, aut conscederatos principes inuadere solet, adeo plerumque vehementem, ut quasi de summa rerum conclamatum esset,animum &ipsi despondeant, facileque victoribus se dedant, nullius rei magis quam de propria salute soliciti, his profecto duobus incommodis, non melius iturum me obuiam existimo, quam si rationibus & exemplis ostendam, nullum ex clade dedecus in ducem redundare, modo omnia prius experiri & tentare volaerit, quam a practio discedere, nullumque in eo errorem commiserit, qui labem ignauiae secum habeat adiunctam. Tum etiam acceptas clades omni arte & ingenio tegendas esse, aut saltea
ita minuendas, ut socij non prius de illa certiores fiant, quam reparat, nouo militum delectit iactura, ipsos in fide continere possit. Quemadmodum ergo dux ille inter timidos ac ignavos reponendus est , qui non tam virtute hostis quam sua ignauia vincitur, ita dubium non est, si quis commisto certamine hostem viriliter superat, quin ille ita strenuis & spectatae virtutis, ducibus habendus sit. Quare reliquum est modo videre ad que illorum propius hic accedit, qui etiamsi cunctae praestiterit quae 1 forti Imperatore desiderari in praelio possitnt, maiori tamen
hostium aut robore aurarmorum peritia, aut fortuna aliaue de causa succubuerit. Et sane quanquam is qui superatur essugere non possit quandam in vulgus infamiam , certum tamen habeo eius si quantum in se fuit conatus est, ne robore, vel indust ria ab aduersarijs vinceretur, nihil ultra interesse, quo tandem exitu, casus de victoria decernat, et enim cum ex duobus qui pari virium aut animorum contentione inter se decertant, necesse sit unum tantummodo superiorem euadere, quid alteri precor reliquum erit, nisi ut in tantis rerum angustijs fuga aut deditione, sibi suisque prudenter consulat, Vel vlaro mortem oppetat,&res antea afflictas,extremo furoris conatu pessundet, quod ultimum cum non modo indignum sit homine Christiano, sed abhorrat etiam ab humanitate a sortitudine dissentiat,nec plane cum prudentia quae iubet in extremis malis non desperare, conueniat, quae tandem iniquitas esset, homini quem propria virtus ad laudem extulit insolentis sertunae culpam imputare, aut e Tum merita popularis aurae metiri arbitrio, quorum consilii
887쪽
Mars potentior, & vices ut antea diximus alternans, tam Dequenter illudit, ut etiam c-λιος Homero appelletur, ab ε4ω quam belli sortunam esse putant. Et sanε extollant quantumuis Romanorum Itistoriae Aemilium Paulum quod in Cannensi pugna cum se posset fuga subtrahere, pro patria pugnans pulcherrimam mortem oppetere maluerit quam suorum ignominiae superesse: nunquam tamen ego committam quin longe pluris Varronem Consulem alterum faciam, qui se ex praelio in tutum recepit, unde obuiam ei frequenter itum est ab omniabus ordinibus S gratiae actae, quod pugnam sua morte funestiorem non fecisset, nec item ac collega de patriae salute desperas set. Eodemque modo, etiam si Annibal susus ad Zamam a Sciapione suerit,& suga salutem sibi quaesiverit, patrocinium tamen inuenit trium grauissimorum scriptorum, Liuij, Plutarchi,& Polybij qui tot laudibus illum ornarunt,ab ossicio ducis optimi visi vicisset nihil serine ad illas addere potuissent. Sic enim prismus , Annibal cum paucis equitibus inter tumulium elapsus Adru mentum perfugit, omnia ct in praelio O ante aciem priusquam excederet pugna expertus,ct confessione etiam Scipionis, omniumquoperitorum militia, illam laudem adeptus gulari arte aciem eo die infruxisse: & ab Liuio nulla in re dissentit Plutarchus, ita ut qui unius verba legerit,de alterius quoque sermone, coniecturam facere nullo negotio possit , sed Polybius tam exquisito causam Annibalis tutatus est,ut verba eius sigillatim reserre, operae pre-hium existimem Annibal cum equitibus paucis se recipiens continuis itineribus Adrumentum tandem eua t, omnia in praelio expertus qua a bono Imperasore, ct magno rerum usu praedito poterant praestari, atque non his contentus postea addit, quod eum si quam omniafecisset,quae ad υiniasdumpoteran erises e rustrata virum ante eum diem inuictum, venia ipse danda. Nam interdum virorum fortium inceptisfortuna ipsa O casis re uot, interdum vero aduenit quod prouerbio dici olet, ut Occurratforti qui mage fortis erat.
quod tunc Annibali tantigisse aliquis merito dixeris. Non ergo si Petiliani & Saguntini publico & communi rogo semetipsos
cre marunt ne a societate Romanorum deficerent,yropterea isemen iis laudibus assiciuntur apoliticis, quas vel fugiens Anni
888쪽
bal ab ijsdem consecutus est,maxime quia illi veniam a Senatu
acceperant,quando ipsis propter recentem cladem Canensem succurri non poterat, faciendi omnia quae sibi e re S salute suasere viderentur hi vero Cartaginensium gratiam amplecti potuissent,& pacem accipere,quam ne recusarent sic ad illos orantem Alorchum Liuius repraesentat poliquam nec a Romanis vo bis vlla spes,nec vestra iam aut arma, aut moenia fatis defendunt pacem assero ad vos magis necessariam quam aquam uius ita aliqua spes es lateam quemadmodum ut victor fert Annibal, sic vos in victi audiatis 'innon id quod amittitur in damno cum omnia viactoris Ant, sed quicquid relinquitur pro munere habituri oris. Quid enim habet in se ultimus hic desperatorum hominum conatus , quod temeritati non sit potius quam prudentiae tribuendum ξ credebant ne Romanos maius commodum ex praeclari simaru urbium,et tot hominum qui in illis erant incedio, quam eX eorundem conseruatione percepturos, at desipientibus tantum & insanis istud in mentem venire poterat. Quid igitur impetus illos egit S inconsulta ratio, ut fidem quam ne R mani quidem ab ipsis petebant, certa sua iacturia seruare voluerint , hoc autem consilium quam parum, sapientissimis ducibus conueniat,quorum ossicium est posse non solum vincendi, sed etiam cededi tempora perspicere,quemadmodum ex Tacito patet,cuius mens estiones etfrenuos contra fortunam in Iere spei, timidos, ct ignavos ad desperatione remidine properare, nec aliud etia Virgilius significare voluit, cum suos Heroas Turnum,& A neam pro ratione discriminum quibus se aliter explicare non poterant, fuga sibi consulentes repraesentat, sic enim ille de Turno Ergo amens diuersa fuga petit agmina ornus Et nunc huc, inde buc incertos implicat orbes. Aeneae vero Anchisem tribuit velut perpetuum suasorem ut suga se ab excidio Troiano proripiat, Vos o quibus integer cui Sanguis ait, solidaequeoo stans robore vires Vos agitate gam. imo vero consilio suo usum, S sugientem, hortatur de Mouo vegressum maturare Velit, . . i. . Iam
889쪽
Iamque propinquabam portis omnemque videbar Euasisse viam, subito cum creber ad aures Visus adesse pedum nitus, genitor que per umbram Prospiciens, Nate, exclamat Juge, nate propinquanto verum maxime in rc in faciunt eiusdem Aeneae rationes quibus Dareti aduersus Entellum pugnanti suadere conatur ut ab iniquo certaminis genere desistat Infelix quae tanta animum dementia cepit pNon vires alias conuersaqueNumina sentis cede deo,
nimirnm sapientius illos iacere iudicauit qui satis obluctantibus cedunt, aut virium iniquitate pressi, tempestIue de fuga cogitant, quam quibus tritum illud inter milites. verbum perpetuo in ore vincendum esse aut moriendum ; et si enim illud viro forti, & priuato militi apprime conuenire videatur, quem nec mortis timor nec pericujum aliud deterrere debet , quominus intrepide periculum quotie&opus est subeat, non tamen satis validum duci incitamentum esse potest , ut viribus exhaustis ac repugnandi facultate ut cunque s dblata , mortem vI-tro accersat, seque ac reliquosmilites,quos moliori sertunae se uare deberet, in extremum discrimen coni ciat, quod est hominis plane furentis vel stupidi Quanto enimillud sanioris metis est, cum res ad incitas redactae sunt,.Antigonu Regem imitari, qui cum acie victus excederet, se quidem non fugere iactabat caeterum opportunam sedem ab tergo vestigare, unde ho-ssena propelleret, praesertim cum multi postquam infeliciter aliquoties pugnarint, non solum recenti virtute priscam ignominiam deleverint, sed etiam optime de Republica, aut de patria merendo,summam gloriam sint consecuti; quod sicut antea priscorum ducum exemplis ostendi; consequens est nunc ut idem quoque recentibus confirmem; Acin primis Daualus Pia Icarius mihi occurrit, qui cum prima militiae stipendiain pugna ad Rauennam commissa meruisset, in qua ille leuioris armaturae equitatui praeerat, ab hoc inauspicato principio summorum postea ducum gloriam aequauit & Petra Nauarra postquam de
Cani j deditione cum Gallis pepigisset in castra aduentanti,. Consaluus obuiam egressus gratias egit, laudauit que palam ,
890쪽
quod se se & sortissimos milites Cantabrosequorupi opera maximis in rebus uti posset, opportuna usus prudentia conseruasset qua in re exemplo forsan usus fuit, quod Virgilius de Aenea refert, his versibus
Sergesum Remeas omisso munere donat Sertiatam ob nauem latus foci quae reductis. Nicolao vero Piccmino peracri concitatoque bellatori, & aspera quaeque tentari auso, et si fortuna toties illuserit, Vt nemo sua
tempestate prosperis pariter, & aduersis clarior extiterit, nullus tamen adeo fuit iniquus, ut quoties hosti consertiέ proelijs succumberet, nequa quam imperitia, aut ignauia, sed malignitate fortunae extortam, cie manibus victoriam fuisse, non praedicaret Sed quis Bartholomeo Liuiano vigilantia, & acri pugnacique natura dux superiori aetate praestantior extitit Θ quis None Moneada maiori solertia, & diligentis strenuique militis fama bellum
gessit Θ quis Andraea Gritto per dubios rerum euentus fortior co- stantiorque fuit, omnes tamen nullo ferme benignioris fortunae affatu,sed unis tantum inuictae virtutis auspicijs, illibatae gloriae decus apud omnes adepti sunt, cum alioqui nusquam aut raro victores sed serme s emper victi,sola fuga aut deditione rebus suis consulendum duxerint. Imo vero cum Moedi Athenas in. uaderent,nonne Themistocles nauibus suis Rempublicam seruauit cum Absalon Dauidem patrem persequeretur, nonne
hic sestinans egredi ciuitate , seipsum atque una populum salua uit idemque cum sui milites infeliciter aduersus filios Ammon pugnassent, Ioab supremo copiarum suarum priaefecto rescripsit
non te frangat isa res, varius enim euentus es belli, nunc hune nunc illum consumit gladius , conforta bellatores tuos aduersus urbem ut de Bruas ct exhortare eos. quo consilio potest ne ullum praestantius excogitari Z nequaquam certe, nec aliud meo indicio cepisset Iulius Caesar cum ad Mundam,tumetiam contra Nervios pugnans, si postquam omnia praestiterat quo labantem belli fomtunam diuino animi ardore restitueret, sui nihilominus pedem ex acie retulissent; quid enim aliud facere tunc potui siet, quam eadem ratione purgare se a fuga qua Cn. Fulvius suam excusabat, dum ingenue fateretur, secum omnes fugerent, reliquorum turba ablatum ex acie suisse; Equidem tantum abest