Pauli Iouii Nouocomensis ... Illustrium virorum vitae. Accessit ad posteriorem hanc editionem rerum memorabilium index

181쪽

ii cataphracti paulo minus quadringenti, & more Gallico leuis armaturae bis totidem, quadratoque agmine transgressi amnem in hostes serui tur. Id conspicati equites Hispani, concitatis equis alacriter procurrerunt. & quum armis viribusque impares, cataphractorum confertam Mciem loco pellere nequirent, clamore edito flectere equos S ad suos per gurum Hispanico pugnae genere redire coeperunt. Ea res & peditibus Aragoniis animum fregit, quum suos ab hoste pulsos refugere putarent S Gallos ad incumbendum incitauit. Ita Obegninus ii dextra & Persi-uus a lama ex subsidiis cum ala sua in pedestrem aciem accerrime inuecti. eam totam pene priusquam Helvetii a fronte hastas inclinarent, perturbarunt , ct compluribus eorum stratis penitus dissiparunt. Ferdman. dus frustra suos,ut in pugnam redirent cohortatus, cum familiaribus cataphractis strenue in hostes incurrit, in aduersoque insignis Galli pecto re lanceam perfregit. Sed quum hostium multitudine obrueretur, in is gam se coniecit. Fugientem cristis auratisque armis conspicuum, multi sunt persecuti, sed nemine eius cursum aequante lapsu equi in arctas concise viae angustias praecipitatur. Nec multum inde Galli aberant, quum desuper equo resupinato, stapedi ac lunatis ephippii cornibus im-I,licito, summoque in vitae periculo laboranti Ioannes Andreae Altauilisae frater, eius scilicet qui postea militiae clarissimus multa decora nobi li familiae suae intulit, auxilio superuenit, & memorabili charitate equum obtulit, quo ipse pernicissimo ad salutem utebatur. In eum Perdinanadus. vii erat de fultoriae artis peritia mire agilis. quanquam grauibus cono tectus armis ellet, insiliense manibus Gallorum euolauit. Ipse autem

Altauilla in pedes destitutus, paulo post ab hostibus interfectus est. Obe-gninus magna parte peditum caesa, non longe ab eo loco consedit amici a occasione consciendi belli. ita ut victoria uti nesciuisis ab omnibus diceretur. lubd nec tot illustres viros, in quibus etiam erat Ludovicus Aragoruus Cardinalis fuisset persecutus, nec ad Semenariam victorem exercitum protinus adduxisset. Quo spatio & illi cum Rege variis itineribus incolumes ad classem peruenerunt, & Consaluus qua acerrime depugnans non uno in loco restituta acie haud dubie multos seruarat, oppidum ingressus impedimenta & pretiosorem omnem apparatum asportauit. Rhegiumque nequicquam postea persequentibus Gallis se recepit. Eo praelio re infeliciter gesta secus atque aliis accidit, Consaluus eximiae prudentiae laudem tulit , quod suis alienisque viribus recte a stumatis nihil temere audendum esse iudicasset. Apparuit namque Hispanos equites cum Gallis cataphractis, Hispano'. & Siculos pedites cum

Helvetiis vel genere armorum, vel ordinum constantia nequaquam esse comparandos. At Ferdinandus tanto accepto incommodo, quamquam a summa spe ad extremam rerum desperationem puncto temporis erat redactus, nihil tamen sese animo demittere, eosdem prope ac si vicisset spiritus gerere, queri tantum se sua opinione deceptum, ac ni-

182쪽

igo p AvLI Io v II DE VITAhil de Fortuna dubitare, qu aeiana pluribus ostentis maturum in Regnum patriamque reditum despondisset. Inerat eius animo fiducia quaedam fato potius quam ullis humanis innixa rationibus, ita ut cuncta quae amicorum animis obuersabantur pericula despiceret, ac si non modo ciues s bifauturos, sed& Deos quoque ipsos terra marique praesenti numine adfuturos arbitraretur. Nec spes eum, quanquam temere concepta, rem extremae difficultatis atque dementiae aggredi ausium fefellit; superato namque freto ct collectis Messanae circiter septuaginta nauibus . in queis aliquanto pauciores qukm nautae milites erant. secundisii mis usus ventis Neapolam pervectus est , pcnc priusquam certior fama de praelio ad Semenariam facto in urbem perueniret . Excepere eum

ciues incredibili studio multisque demum rebus prospere gestis Gallos urbe arcibusque expulit, uti dita sus in historiis perscripsimus. Dum vero ea b Rege gererentur; Consaluus qui tota ea aestate e Rhegio extremi Brutiorum anguli oppida aduersus Gallos Obegni numque recenti victoria elatum strenue defenderat , euocatus a Rege in castra ad Atellam in Hirpinos venit. In id oppidum Galli duces multis acceptis detrimentis compulsi obsessique ab Aragoniis aegra spe supremi consili sui

euentum expectabant. Nam Ferdinandus superiore aestate ad Semenariam praelio superatus, nihilo socius ac si victor eualisset inuictos spiritus gerens conscensa classe cum reliquiis sus exercitus felici austi Leapolim ad nauigarat, urbe que receptus Gallos in arce circumuallatos ad deditionem fame compulerat, quanquam Persuus ab Obegnino obses-ss auxilio missus, fusis in itinere Aragoniis, ad Ebulum Picentinor n, feminata victoria ferox, in conspectum arcis deuenisset. Datis en in ob.

idibus ex lege induciarum nihil sese commouere obsessi in arce poterant, nec Persuus Ecciae suburbani montis munitiones a Prospero Columna venienti obiectas, perrumpere ausus fuerat, Itaque irrito conatu per Paustipi montis cryptam agmen auertit, & retro unde venerat, in Lucaniam reuersus est. Ab eo foedo rerum exitu Gilbertus Borbonius cognomento Monpenserius, ad quem militaris imperii summa aut horitas pertinebat, Neapolitana arce cum reliquis copiis en allus, bellum priore vehementius adiuuante Salernitano Regulo m Apulia reparauit,

accessit et Uirginius Ursinus cum Paulo Uitellio, Pauloque Ursino &Liviano tria milia utriusque armaturae equitum adducens. Hic indignatus quod duo Columnii 3uces Prosper atque Fabritius contrariae factionis apud Ferdinandum in honore essent, oppidaque sua in Mars soccupassent, Gallicas partes sequebatur . ex agroque Romano profectus in

Apuliam ad Monpenserium Persuumque peruenerat. Ita comunctis tribus clarissimis ducibus , ct magno coacto exercitu cum Aragoniis utrinque spes alternante Fortuna magnis conatibus certabatur. Nam ct rex ipse recentibus foederatorum Venetorum q. praesertim auxiliis confirmatus , egregie vim hostium sustinebat, adpentu ante alios Francisci

183쪽

Gonetagae Mantuani, qui Tarrensi praelio pugnacissimi ducis laudem consecutus post receptam Nouariam & Gallos Italia eiectos, Veneti

exercitus imperator euaserat. Cum eo fuere mirificae Graecorum alat

quae per patentes Apuliae campos aduersus cataphractos Gallorum prouolando atque eludendo aequiore conditione certare videbantur. Fuere sepius in conspectu aciebus instructis Galli atque Aragonii, nu quam

tamen uniuerso praelio certatum est, quod adeo ere Gallorum erat ut eos exploratae victoriae occasionem ad Frengelum oppidum amisisse

omnibus appareret, idque malignitate Persiui , quod Monpenturium atque Virginium imminentis calamitatis ignominiaeque consortes quam victoriae socios habere maluisset. Is pervicaci superboque ingenio apud Helvetios egerat ut non prius pugnam inire decerneret, quam ipsis debita stipendia soluerentur. Ita exuti vetere existimatione Galli duces, instante vestigiis Rege ,&Graecis terga caedentibus in Atellam compulsi sunt. Igitur Rex in spem potiund .e victoriae adductus. statuebat totis viribus obsidere atque oppugnare laostes. qui temere sese in id oppidum coniecissent, unde elabi sine insigni detrimento non pol sent.

modo undique circumpolitis castris perpetua veluti corona cingerentur. Sed ad eam rem efficiendam augendus nouis copiis exercitu, erat, ut seperatis castris ad diuersos viarum exitus opponi ex tuto hostibus posset, quibus ex valido genere veterum militum non contemnendae vires erant, quibusque duces diuersarum gentium strenui praeesse cente-bantur. Haec erat causa cur Consaluus c Brutiis accersendus videretur. eo namque coniuncto in quo tanta vis industriae militaris vigeret, bellum mature atque feliciter confici potia iudicabant. Missus est ad Con- saluum Bernaudus Brutius vir togatus consilii & fidei nomine , aut horitateque apud Regem pollens. Is mandata detulit , docuitque occasi . nem summae laudis summique prouentus ad victoriam a generoso sortique duce non esse praetermittendam. Hiemarat tum apud Neocastrum.' I ad famam receptae Neapolis Rhegio egrellus variis expeditionibus Brutiorum urbes pulsis Gallis in potestatem redegerat , & in his Scyl

ceum, Crotonem, Sibarim ad Ionium mare spectantes, ipsamque Semenariam, pro qua infeliciter ἁ Rege fuerat dimicatum , Terramque nouana, ct pleraque alia castella opulenta, idque tanto successu, ut in ora magnae Graeciae, S secundum litora Tyrrheni maris certatim Aragonii Regis vexilla figerentur. Obegninus enim qui dimidiato exercitu infirmus in prouincia renianserat, munitis locis se tenebat, quod Per- . suus Neapolim ire pergens, ut in arce obsessis opem serret, robora Galalicarum copiarum. Helvetias cohortes & veteranum equitatum secum abduxistet, quorum postea insgni virtute nobilem ad Ebulum victoriam suerat consecutus. His de rebus Concaluus consili anceps sedulo expendebat an ex re esset. Sad summam totius belli conduceret, in

ea Populorum anclinatione Obegnauum persequi , ulcisci obiter inse-

184쪽

igr PAVLI IOvII DE VITA stos Andegavensum partium Proceres, eorum spoliis ditare milites; an

omnino laonestius foret atque praeclarius petenti opem Regi non cunctanter obtemperare, atque interellis victoriae & crescenti virtuti iba rebus amplioribus gerendis viam aperire. I lxc quum in excelsi viri deliberatione sententia vicisset, copiis instructis procedit in Consensi. num agrum suburbanosque vicos invadit & diripit adortusque Consentiam urbem , quae in Brutiis summam obtinet claritatem, stultra Gallis ab arce repugnantibus manu capit. Inde prosectus eos omnes Populos qui Cratis amnis in Ionium sinuoso cursu decurrentis vallem inco lunt, in fidem recipit atque item Castrumfrancum quod ex antiquae urbis Pandosae Alexandri Epirotae morte nobilis ruina creuisse ea coniectura creditur, qvbd illac Flumen Acheros praeterlabitur, hodie Campanianus ab indigenis appellatus. Promotis deinde castris ad Castrum uillarum ins gne oppidum ab Aragoniae factionis exploratoribus didi

cit, ad Muranum magnam Andegauentium agrestium multitudinem occupatis nemorosis saltibus insidere, ut transituros Hispanos, quod unicum&angustum iter ellet, ex insidiis adorirentur. Itaque speculatus sylvarum situm miro ordine inexpectatus insidiantes tripartith inia uadit, inclusosque velut indagine, nec militum vim aut clamorem serentes, magna ex parte caedit, eo successu , ut ipse nunquam se opimius venatum asseueraret. Sequenti die trepidi Muranenses deditionem secerunt. Ab ea agrestium strage patefactis itineribus ad Laynum oppidum Lao flumini impositum, quod Lucanos a Brutiis diste

minat, contendit. Ibi Sanseuerinae familiae Reguli Λndegavensis nominis partes secuti cum aliquot Gallorum turmis, S cohortibus clientium suorum castra habebant, aliquanto negligentius quam militaris disciplina postularet, quod de Consalui aduentu nihil admodum suspectarent. Itaque Consaluus noctu incautos & prope sopitos aggrcssus,oppidum sine ullo prope suorum vulnere cepit, tanta felicitate, ut interfecto Americo S an severino Principe qui ad tumultum semiermis adcurrerat. supra viginti nobiles eius familiae cum Oppidanis Gallisque omnibus caperet, θ Hispanos suos multa praeda ditaret. Nec multo post eodem impetu Brutios agrestes qui confragosi itineris vallibus inled

rant, adortus, circumuentos caecidit: Ita ut ad aduentantis famam, rea

fugientibus undique prae metu hostibus expeditum late iter pateret. Appropinquantem Regiis castris compositisque more militiae peditum atque equitum agminibus ordines explicantem, Rex ipse Mantuanusque S Borgia Pontificis legatus obuiam progressi, sumnio cum honores gularique laetitia susceperunt. Consaluus conspecto procul Atella oppido, situm collium in theatri speciem inferiorem planitiem cingentium oculis contemplatus, idoneo in loco castra fecit. auiduique nauandae Regi operae, praesidium Gallorum adoriri constituit, ut quid va Ieret auderetque Hispanus miles, edito statim insgni facinore , inspectanti

185쪽

MAGNI CONSALVI CORDVB. LIB. I. I83ctantibus gentium prope omnium ducibus ostenderet. Erat id praesidium in statione extra oppidum ad frumentarias molas , ad quas exiguus amnis e proximis delabens iugis excurrensque in Aufidum & m tendi tritici, & aquandi, magnam obselsis asserebat opportunitatem. Itaque Hispanorum cohortes scutatas aduersus Uasconum sagittarios, ct post eas hastatos decurrere inuadereque hostes iubet, simul equitatum in duas partes diuidit, eo quidem ordine, ut altera in qua aliquot erant cataphracti sese inter oppidum & molas insinuaret, erumpentibusque Gallis ad serendam opem opponeretur; altera porro prouo lans& late sese extendens ex omni parte hostes circumueniret. Itaquet

utrinque concurritur , attollitur clamor , cruentum certamen editur,

Helvetii vix consi stunt, Ualcones necdum iteratis sagittis in fugam vertuntur, Hispani leuis armaturae circumfusi, dissipatos S in oppidum refugientes trucidant. A diuersa parte ii quos diximus cataphracti erumpentia Gallorum auxilia constantissime su stinent, quo temporis puncto Consaluus euersis ligneis machinis molas perfringit continuoque suos reuocat, priusquam Galli duces maiora praesidia ad serendam o- pena expedirent. Tanta re eo ipso die quo venerat strenue patrata, Co ialuus praeclaram promptitudinis atque prudentia: singularis apud omnes laudem tulit, simul N Hispanis, quorum virtus adhuc erat incognita, bellici vigoris eximium decus peperit. Sed & triduo post Ripae candidae oppidum Venusinae viae impositum admisti Italis Hispani forti ter expugnarunt. At Galli aduentu Consalui fractis animis de rerum exitu desperantes, & aquatione prohibiti, ob quam saepius infelici contentione pro flumine dimicarant, & duo etiam Pauli, Vrs nus& Uitellius , eruptione facta Venusiam euadere conati, in itinere sus, ct retro in oppidum compulsi fuerant, de deditione agere coeperunt, Persuus. que demum cum Rege collocutus, ita transegit, ut Galli omnes in Galliam sine iniuria transportarentur, Regno excedentes, tormeta & equos Regio stigmate notatos relinquerent. Sed gentem vini R pomorum mnis generis, per eos praesertim aestatis seruores auidissimam, hi'. ali no sub caeso intemperanter vescentem, magna ex parte ad Stabias atque Puteolos pestilens autumnus absumpsit. Periere inter alios , ipse imperator Gilbertus Monpenserius S Lenon curtius cognomento Baylinus Vitrius, Helvetiorumque & Germanorum duces quatuor. Uirginius Ursinus contra fidem custodiae traditus, post aliquot menses in carcere Neapoli interiit. Sed & eadem autumni intemperie Rex ipse Ferdinandus correptus febre ad Uesevum, ne degustata quidem victoriae laetitiae vita discessit, Federico patruo Regni haereditatem relinquens. Hic Conlatuum arctissime complexus orauit, ut in Bruti os conficiendo bello expeditionem susciperet; nec Consaluus impositum sbi munus i nouo Rege detrectauit, regressusque in Brutios , adauctus nouis copiis,tria Andegauesum partium oppida in potestatem redegit, versurus q

186쪽

arma in obegninum, qui discessu ipsius in nudatas praesidiis urbes ser

batur. Sed obegninus de infelicitate Attellanae obsidionis edoctus. cognitoque Concalui reditu, quem maxime sibi metuendum intelligebat, Atellani foederis beneficio uti, quam irrito conatu bis iam damnata satis arma resumere maluit, atque ita deductis praesidiis vacuam prouinciam reliquit. Nec multo post Concaluus a Federico Rege ad perdomandos olivetanos accitus est. Ii enim in finibus Aquinatium dc Marsorum, mira pertinacia in fide Gallica permanebant, armaque ipsis inserentem Rodoricum Daualum Monterisum , Alson si Piscarii germanum fratrem, eximiae spei duceni ad Insulam Uicum interfecerant. Uerum audito Consilui nomine, qubdin eius humanitate authoritateque apud Regem veniam sibi repositam existimabant, neque vero vim tanti ducis expectandam censerent, ad Aragoniam fidem facta deditione redierunt. Ita receptis pacatisque Olivetanis quum Neapolim ad Regem rediret, sequereturque eum deditorum frequens legatio, ut eius commendatione apud iratum Regem pertinaciae veniam impetrarent, magnis interim precibus ab Alexandro Pontifice Romam vocatur. Eo enim tempore Menaldus Guerra Cantaber pirata immanis, ex arce portuque Ostiens Tyberinas subuectiones ita intercipiebat, ut Populus Romanus multarum rerum vinique praesertim inopia premeretur, quod negociatores Siculi, Brutiique & aduenae Hispani ac Ligures crudelitatem Barbari timentes alio cursum dirigerent; nam ut quodque nauigium quis Ostiam adegisset, nisi nautae se te diripiendos capiendosque continuo demissis velis sublatisque remis ad ripam arci subiectam consisterent, coniectis ex propinquo tormentis demergebatur. Nec adeo multum abfuerat quin Pontificias triremes incaute ad amnis fauces prouectas interciperet,aut certe demergeret. Neque ea truculenti praedonis feritas ulla conditione proposita leniri aut alia vi subigi poterat, nisi in insanum arroganterque pertinacem, S diras imprecationesque sacrosancti Pontificis impie contemnentem iustum bellum inferretur. Nemo autem qui mature atque feliciter perd mare immane monstrum, atque urbem extremae inediae periculo liberare posset, Consaluo efficacior di promptior futurus videbatur. Obtemperauit Pontifici Consaluus cohortante praesertim Federico Rege, continuoque cum suis peculiaribus copiis Romam contendit ; paucos-re post dies loco idoneo ad Ostiam castrametatus est, postqua Menalus per superbiam atque obstinationem, neque a maleficiis temperabat, nec de integro motas pacis conditiones vllas admittebat. Triduoq.tantum in apparatu consumpto, speculatus omnes aditus incredibili iudicio Centurionibus conuocatis praedixit locum per que esset irrupturus; prolatis enim ab una parte tormentis,ut quatiendo murum hostes ei periculo intentos distineret, ab altera scalas parari iussit, quibus auerso necopinante hoste moenia superaret. Subiere ab utroq. loco Hispani alacri

ters

187쪽

ter, sed ad constrati muri ruinas aliquanto cunctatius, uti erat praeceptum: admotis autem scalis ad destinatam partem tanta celeritate co ronam moenium ceperunt, ut paucis defensoribus deiectis, & multo clamore edito, maiorem Gallorum manum quae perfracti muri hiatum tuebatur, auerteret, Nundique caesis captisque Gallis Ostia cum arce caperetur. Menaldus perditis rebus consula animi serocia vitam tantum petens, sese cum ignominia vinciendum tradidit, ut mox ludibrio cunctis futurus in triumphum duceretur. Ingressus est triduo post viribem Consaluus Ostiens porta, ouanti similis, inter acclamationes vr banae multitudinis; tanto beneficio accepto plane pares, eaque ouatio iusti triumphi gloria nobilior existi inata est, quod haec ipsa victoria ineffabili Populi Romani commodo parta. apud omnes ciuium inquili,norumque ordines maximas gratulationes insignemque laetitiam & plausum iucundissimum excitaret. Uchebatur in equo strigolo vinctus Me. naidus, cana barba ad horrorem prolixa, incultaque, ct trucibus ocu lis metuendus, fractos quidem, sed non plane domitos spiritus tristio, re amaroque intuitu passim ostendens, quum per mediam urbem gratissimi spectaculi pompa inter tympana ct tubarum cantus sequentibus cohortium alarumque vexillis in Vaticanum duceretur. Ponti sex au tem in amplissimo ornatissimoque conclaui sub umbella in solio sedens venientem Consaluum, assursente senatu , & genua ad sacratos pedes flectentem, oblato oris osculo excepit, accurataque oratione lauda uit, gratias agens quod Urbem inuecta rerum omnium copia maximis incommodis liberasset. Ad ea breui ct grauiteri modesto sermone re, spondens Concaluus, nihil demuni petiit quam ut de more Christianal clementiae, supplici S ad pedes proiecto veniamque petenti Menaldo parceretur, Ostientesque acerbit simis detrimentis afflicti, sublatis ve,ctigalibus, decem annorum immunitate fruerentur. Quae omnia Ponditi sex sane benigne Consilui precibus tribuit , Menaldulque in Galliam abire permillas est.Nec multo post Consaluus eximiis muneribus a Pontifice, Romanoque Populo honestatus, Neapolim ad Federi cum re, diit. sed ex itinere quum Latina via Romanis finibus excessisset, G lielmae arcis oppidum inter Uenaseum & Fregellas, qubd Gallicum no, men pertinaciter coleret, neque clade Gallorum permoveretur, aufthoritate sua in potestatem redegit: tantam enim & virtutis & es ementiae opinionem praeserebat, ut plura suadendo deterrendoque, quum vi& armis dimicando conficeret, ut iam nemo rebellantium esset, qui incertam spem aequae conditionis se dedere, quam ad non dubium ineui tabilis excidii euentum inuicti ducis vim experiri mallet . Quum vero Neapolim esset reuersus lato cum honore laetitiaque Rege obuiam pro' deunte,& Neapolitanis vias exornantibus , arcem intrauit, ut vere di gnus MAGNI cognomine ab omnibus censeretur. Nec multis post di bus a Rege duabus urbibus leptemq. oppidis virtutis nomine donatui,

188쪽

in Siciliam nauigauit, quod ibi conquerentibus Siculis multa X Ibanne

Nuccia praesecto, auare peruerseque administrari, nec ex fide comm doque Regis frumentariae negociationis vectigalia locari, exigique cognouerit, eius aduentus sane toti Siciliae expectatissimus sit. Nec multo post quum Siculis omnibus conuentu Panhormi edixisset, paucis die bus authoritate S moderatione ingenti, S praeclara iudiciorum aequitate, Nuccia seuere admonito ut benignius imperare condisceret, cuncta composuit. Rebus Siculis ex Ferdinandi sententia constitutis . a Federico Rege iterum in Italiam euocatus, ad eum ultra Sylarim amnem, qua Dianum nobile oppidum oppugnaret, in castra venit. Dianenses enim

Antonelli Salernitani Reguli ci Sanseuerinae domus clientes, Andegauensibus partibus fauebant , uni prope omnium nihil fracta spe, quod

Gallicas classes ad renovandum bellum ad ea littora venturas rebantur. Itaque confisi loci munitione ingentique copia parati antea commeatus, magnae sbi gloriae futurum putabant, si caeteris victori Regi manus dantibus, soli prope omnium in fide permansissent. Conatus est Consiluus per colloquia Dianenses Regi conciliare, sed apud pervicaces animos insanientis multitudinis omnia frustra fuerunt, quum summae humanitatis conditiones se etiam vade patronoque offerret. Ita res ad vim bellumque conuersa est, Consiluique monitu a duabus partibus tormenta muralia subiecta sunt,vineisque oppugnantes protegentibus, oppugnatio in aliquot dios protensa est. Quae laborum diuturnitas magis ac magis spe praedae atque vindictae milites accendebat, quum contrὶ obsessi caedis atque supplicii metu , quamquam fessis corporibus in suprema

pertinacia aegre animos sustinerent, propugnatores acerrimi redderentur. Sed eum oppugnationis exitum Coni alui humanitas Dianensibus dedit, ut vi perdomiti captique, ac sii premos cruciatus merito expectantes,eo deprecante misericordiam ab irato Rege impetrarent. Postquam vero Federicus Neapolim est reuersus , Consaluo redditae sunt literae. quibus eum rex Ferdinandus, ut de rebus gestisquὶm exactissime doceretur, in Hispaniam reuocabat. Igitur cum delecta parte copiarum,

atque his maxime Praefectis equitum N Centurionibus, qui digna la de praemioque facinora tot bellis ediderant, conscensa classe in Hispaniam enauigauit. Incredibile dictu est, quanto cum honore eum Rex Ilabellaque Regina susceperint, confitente Rege aliquanto plus gloriae Hispanico nomini suisse partum, consanguineis S gentilibus suis in auitum Regnum restitutis, quam ipse nuper capta Illiberi & Mauris Gra- natae Regno pulsis peperisset. Eam vero commendationem & laudem non adulatione, sed ex animi iudicio prosectam re ipsa praeci re testificatus est, magnis in eum beneficiis opima & plane Regia liberalitate collatis. Sed quum ne se quidem opibus S patrimonii Fo tuna maioribus Hispaniae Regulis aequaretur , quod Alfonso fratri natu maiori tota paternae ditionis haereditas Hispanica lege obueni L

189쪽

MAGNITCONI ALVI CORDVB. LIB. I. Grset,vno certe spectatae virtutis praeconio sere omnes anteibat. Necdum exacto biennio quum requiem a tantis laboribus atque ocium in terra patria quaesiise videretur, Fortuna illa eadem quae antea nequaquam ininstabilis, sed fida virtutis comes extulerat, nouam belli materiam nouos' que triumphos non inerti utique sed generose semper ad parandum do cus erecto protinus ostendit. Per id enim concesse quietis tempus tunmultuantes Mauri Granatini qui Baudelem regem bello victum amisi que Baethicae Regno Hispania decedentem sequi noluerant, & in fidem certis legibus recepti suerant consternati ad arma speciem noui graui

smique belli praebuerunt. quod sese ad Christiana sacravi adigi minime paterentur; iamque ab his repente rebellantibus Regiae stirpis iuuenem ex proxima Mauritania in spem Regni accersiri apparebat, qui

maximis Barbarorum auctus auxiliis continuo traiecturus esse videreritur. Ad eum tumultum excitus rex Ferdinandus quantas pro salute dignitateque Hispaniae copias efficere possent omnibus Regulis imper uit, breuique erectis omnibus & impigre rem nauantibus copiae peditum ac equitum pene innumerabiles conuenerunt. His autem militari

cum imperio Consaluum praefecit graui hercle iudicio, ne summae dignitatis atque potentiae Regulos si ex eorum ordine quis praeserreturi caeteris veluti despectis offenderet, quum nemo existimatione sibi aequalem esserri vellet, libenterque extra aemulationem inferiori optibus pareret, qui virtutis opinione peritiaque rei militaris & locorum utique noticia. in queis egregiae sortitudinis monumenta reliquisset, confessione omnium sngulos anteiret. Per hunc modum accepto imp irio quum exercitum per turmas cohortesque diligenter insipiceret, &milites tirones li veteranis segregandos dimittendosque domum arbintraretur, Alson fratri alam traducenti, ut cito agmen cogeret & pe trans rei imperauit, adeo graui seueraque voce, ut statris oblitus &duae tantum personae memor esse videretur , eumque maximae potentiae Reguli exactissime parentes, magnopere laudarent , ct Mauri unum eum inter duces maxime timendum arbitrarentur. Nec multo post Mauri transmarinorum auxiliorum spe decepti, territique tantis expeditis productisque hostium copiis animos desponderunt, quum Consabuus tot iam colloquiis cum duobus eorum Regibus notus & semper pacis benignus arbiter aequissimam pacem ollentaret, ita ut sine languine summae difficultatis negocium adiuuante procuranteque Mendocto Tenditio Granatinae arcis praesecto, ignoscenteque Rege Ferdinando tota Baethica pacaretur. Tulit autem Consaluus sumanitatis ciuilisque industriae laudem castrens gloriae parem, quod una tantum eloquentia fretus, tantam rem sne sanguine decoram atque utilem Regio nomini perfecisset. Eo quoque tempore Ludovicus Galliae rex qui Carolo repentina morte sublato successerat, itemque Ponti sex Alexader & Ueneti Florentinique aduersus Ludovicum S fortiam Federicumque Regem

190쪽

P A v L I IOVII DE UITA diro toti Italiae scedere coniuraranti iis conditionibus vi Ludovico RG gi Mediolanum, Venetis Cremona cederet, Caesari vero Borgiae Pontificis filio qui Candiano fratre immaniter interfecto sacri se pilei h nore abdicarat, in Galliaque Cariotam Alabretam Cantabriae Regis Gliam uxorem duxerat, auxilia praeberentur quibus Flaminiae, Aemiliae. re & Umbriae urbes trucidata aut eiecta omni antiquorum Principumirpe inuaderet, regnum vero Neapolitanum Reges ipsi Ferdinandus di Ludovicus inter se partirentur: tanta autem calliditate Ferdinandi nomen in-dere suppressum est, ut Federicus a nemine in ipso summi periculi metu, maiorem opem qu m 2 Ferdinando consanguineo, vetereque suo defensore certius expectaret. Hac atroci Principum conis spiratione Ssortia circumuentus,quum a Maximiliano Caesare per se pecunia semper indigente, & tum ab Helvetiis Rhetisque arma inferentibus lacessito frustra opem expectaret, ad Baiaretem Turcarum imp

ratorem legatos misit,qui docerent in unum id consilium ea coniuratione parari arma, ut postquam ex sententia confectae in Italia res essenti communia arma terra marique in Graeciam trans serrentur. Intellexit occasionem atque periculi momentum Barbarus, extemploque mare

Ionium magnis classibus compleuit, Schenderbassamque Illyrici praesectum qui omni belli clade Venetos fines popularetur ad intimum vLque sinum Euganei littoris cum expedito equitatu, ita ut Venetae urbis turres conspiceret, penetrare iussit. Sed adeo grauiter Gallica arma ab Alpibus in Ssortiam incubuerunt, prementibus etiam a tergo Venetis.

ut misere desertus ab omnibus N plane proditus 1 suis , amisso Medio- Iano in Germaniam effugere sit coactus, idque paucis ante diebus quam Turcae obiecta praealta flumina Liquentiam , Nati senem& Tiliauentum Anaxumque tranantes acerbissima calamitate , nihil tale timentibus agricolis illata, in Tarui sinum agrum peruenirent. Aliud quoque Venetus detrimentum cum summo dedecore ad Protum inter Spora-des insulas ad Peloponnesi oram accepit, quod Gri manus classe validior cum Othomanica classe congresturus , aliquot triremes nauesque ingentes duas incendio absumptas, explorataeque demum victoriae o

casionem turpiter amisisset. Sed non toto vertente anno quum Ludovicus Ssortia Helvetiis auxiliis & Burgundionum equitatu instructus, Mediolanum pullis Gallis recepisset oppugnata etiam captaque Nouaria, is demum belli exitus suit, ut ab Helvetiis summa perfidia Gallorum duci Tramulio proderetur, Ascanium quoque fiat rem eius cardinalem, Veneti in Placentinum agrum fugientem ceperunt, Gallisque deposcentibus tradiderunt. Baiaetetes vero per Isthmum cum ingentibus copiis Peloponnesum ingressus Methonem expugnauit. Iuncum quod N storis pylus olim fuit. &Crisseum ultra Acritem hodie Galli caput appellatum,Coronemq. in potestatem redegit, quum paulo ante ct Naupactum in Aetolio sinu ct Dyrrhachium in Epiro Venetis ademisset. His

secun