Pauli Iouii Nouocomensis ... Illustrium virorum vitae. Accessit ad posteriorem hanc editionem rerum memorabilium index

251쪽

asor A V L I I O v I I DE Vi TApoli gubernacula moderante, Rex Ferdinandus cum Ludovico Galbae Rege pacem secit, foedusque percussit: multis hercle de causis, quas

hoc loco commemorare non est necesse, quum in Historiis nostris accuratissime referantur. Affinitas quoque superinducta est, ut concordia qu e ex tantis odiis aegre sperari potuit, validiore vinculo firmaretur. Ferdinandus enim quanquam esset in flexu aetatis, Germanam ex soro re Ludovici Regis genitam uxorem duxit. Paternum ei genuS praeclarum erat in Aquitania ex domo antiquissima Fusorum Comitum:quos Foisseios Galli corrupta voce appellant. Huius Germanae Reginae tra ter erat Gasto, qui auunculi indolem praeserens aliquanto post maximis rebus breui curriculo gestis, ad Rhauennam memorabili acie vi ctor interiit. In ea conficienda pace Ludovicus Regno cedens id impetrauit, ut Proceribus Gallicum nomen secutis, quae ante bellum possedissent, urbes & oppida redderentur. In his erant Besen manus & Saler- nitanus Reguli, Traianusque Caracciolus& Honoratus Caietanus: dcii ante alios, qui carcere educti & libertatem S patrimonia & honores cum caeteris recuperarunt. Verum post celebratas Regales nuptias non

defuere praepotentes ulterioris Hispaniae Reguli, qui Philippum Maximiliani Caesaris filium Belgis imperantem ad capellandum Regnum in

Hispaniam euocarent, existimantes sub florentissimo iuuene Rege alia quanto liberius atque licentius ipsorum potentia fruituros, quam subaustero& parum liberali, ut aiebant, sene Catelano , Citerioris enim Hispaniae Tarraconenses Reges tanquam opibus tenues ct precario fere in liberis ciuitatibus regnantes, ulteriores Hispani, quorum erant amplissima Regna , aut oderant , aut contemnebant. Nec diu Philippus amicorum suorum studia votaque frustratus, ut sua Regna ex arbitrio administranda susciperet in Cantabriam Oceano deuectus, peruenit in portum qui vocatur ad Columnas; serta iis quod ibi quoque alterae Herculis columnae, scuti Gadibus positae fuerint, quum eo extremo litore terrae Hispaniae finis, Oceani suctibus terminetur. Ferdinandus vegenerum exciperet ad Columnas est profectus: quo fere omnes Reguli conuenerant. Ab his Philippus summos honores, suaque spe augustiores tulit, ita ut ineundi administrandique Regni, inusitata cupiditate deflagraret, nec omnino iniquum aut parum honestum arbitraretur, si ex-ctulo socero Rege, ea Regna perciperet, quae ab omni nobilitate ultro desertentur, dc ad se optimo iure maternae haereditatiS pertinerent. Itaque uno ante alios Ioanne Manuele qui diu in Belgis legationem oblue rat. Philippi ingenium deprauante. roseo deducta est, ut Gener in conspectum nequaquam familiariter socero se daret: amboque ex equis

ad paruum spatium prodeuntes hic Gallico, ille Hispanico sermone. dc

paucis admodum verbis, nec mutuo quidem intellectis , sese salutarent, colloquio propere ab ipso Manuele dirempto: ne Rex iuuenis re rum imperitus, callidisii mi senis artibus caperetur. Nec moras quod

252쪽

M AC NI CONI ALVI CORDUB. LIB. III. 2SI vix credi par est Proceres Regulique serὰ omnes, Ferdiriandum nullo pudore deseruerunt, quisque enim in spes suas pronus & expeditus commodo seruiendum, S orientem Solem potius quam occidentem, adorandum esse dictitabat. Unus omnium Federicus Toletanus Albae Regulus in vetere suo studio constantissime permansit, nec ullis omnino pollicitationibus permoveri, adducique potuit, quin summa fide pr.ecellentique obsequio excolendum libi Regem susciperet. At Ferdinandus uti profunda prudentia hominem decuit, eius turbulentae tempestatis procellam artificio dissimulationis vitandam ratus, graui Oppo tunoque consilio excedere Hispania& Neapolim nauigare constituit: ne scilicet alienati generi dicta factaque oculis ac auribus exciperet: quae statim ubi matellatis nomen offendis lent, tanquam demisse tolerata iacontumeliam verterentur, postquam ab ipso tot oceres noui Regis studia secuti aut odio, aut vanitate iudicii desecillent. Igitur Federaco Albano viro summae grauitatis atque prudentiae, quod paulo ante integerrimae fidei praeclarum specimen dedisset, in tutela Regni constituto, ductaque secum Regina, cum viginti triremibus e Barchinone soluit. Aderat ei nauigationis comes . honoris causi adicitus antiquae nobilitatis Bernardus Roscius Deniae Regulus. Sed illustres honestique citerio.

ris Hispaniae equites regium comitatum exornabant. Paucis autem dieiabus quum Gallici, Ligullicique maris littora legendo, Delphini portum tenuisset, certum de Philippi generi morte nunciu accepit. Id quan-ram intimos senius non obscuro aut leui gaudio persundere polle vi-eretur, nihil tamen indignum ea necessitudine quae filiae dolorem, totque nepotum orbitatem respiceret, ingrauissimo Rege expressit, a que ita abiectis ornamentis, sed nequaquam pullata Praetoria Neapolim initio hiemis est peruentum. Arserat paulo ante circiter idus Septembres luridus cometes, in ea caeli plaga quae vertitur ad Corum ventum ita ut Belgis imminere diceretur. Philippum enim nondum expleto vi gesimoquinto aetatis anno, Belgico more epulantem, importunisq. exerincitationibus deditum, diuerso sub coelo atrox inuasit morbus, & eripuit, quum praeter reliquam sobolem septennem serὰ filium reliqui siet

nomine Carolum, quem hodie imperatorem virtute animi & felicitate rerum gestarum Augusti cognomine dignissimum veneramur. At Consaluus ubi Regem Miseni promontorium superasse, aduentareque nunciatum est, obuiam bireme prosectus, in Regiam triremem prorepsit, tanta quidem ex animi conscientia frontis hilaritate, ut eum nihil unquam de optima Regis erga se voluntate dubitasse appareret: nonnulli enim cx invidorum numero paulo ante dixerant, eum nequaquam esse commissurum, ut conscensa Regia trireme incertae Regis fidei se crederet, quum ille simulator & dissimulator eximius decreta animi ad occasionem depromenda egregie tegere didicisset. Nec ullum ei maius omaino periculum quam in trireme imminere dicerent, quum terra tan

253쪽

2 2 PAVLI IOVII DE UITAti, stipato satellitibus nillil omnino quod vim asserre pollet, foret timen dum. Rex itaque ligneo ponte ad molem constructo exornatoque solenni caerimonia a Neapolitanis susceptus, multa in adulationem parata , uti noui Regis aduentus appetebat, singulari modestia renuit. celebrauitque Generi exequias atratus, ut mox ad legatos Principum Regnique proceres Regio cultu prodiret, ct iuxta eum Consaluus in honore semper& conspicuo quidem loco spectaretur. Eo enim praecipuo teste monstratoreque virtutis & fidei, quisque vel infimi ordinis miles &ciuis produci ad Regem agnoscique magnopere cupiebat, quando ipse nemini deesset: nihil enim ei erat iocundius quam ossi clo benigne praesito quamplurimorum voluntates promereri, idque eo splendidius&ad gratiam parandam cumulatius fiebat, quod saepissime non rogatus, quos conspexisset pudore cunctabundos, vel aegre quicquam sperantes. vltro nominatim appellaret, commendatosque mirifice ad osculandam Regis dextram producere consuesset, usqueadeo ut accepti demum beneficii gratia, unum Consaluum respiceret, quo auspice mora omnis in Rege nequaquam expedite munifico citissime tolleretur. Rex enim ab aequitate atque iusticia famam quaerebat, Ille vero anhelabat ad gloriam ingenti virtute partam , quae diu stare, manareque ad posteros non facile pollit, nisi praealtis grati & liberalis animi radicibus niteretur. Quamobrem Rex aequo animo secum reputans,Quale quantumque Regnum Consilui virtute captum atque defensum sibi obuenisset, facile tolerabat, ut non frustra quicquam Consaluus peteret: quanquam Regni recenti bello attriti facultates, tot cocessis immunitatibus S praemiis enervari & pene conuelli prouideret. Nolebat enim existimari omnium ingratissimus, nam ea quae admisisset Consaluus, aut de assectatione Regni cogitasset, in arcano erant: quum eius merita ex tot victo riis toto orbi notissima, in ipsa hominum fama spectarentur. Eluserat &per eos dies Quaestorum S invidorum diligentiam, sbi admodum gravem. & Regio nomini parum decoram: nam quum ad Quaestorumn ensam tanquam ad tribunal vocaretur, ut sumptuum bellicorum & vectigalium rationes in aduersariis codicibus aerarii ct fisci annotatas agnosceret, quoniam expensi acceptique summa inter se comparatae. magno excessu dispares, supputationi minime congruissent: tam seuere quam lepide responderat, se priuatas tabulas publicis fideliores continuo prolaturum : quibus multo plus impendisse,quam accepisse pra clare ostenderet: testareturque se id totum quod ex iusta ratione superesset, tanquam iure debitum ab aerario Regio, vel si pertinaci lite opus foret omnino repetiturum. Protulit autem sequenti die libellum grauis simo titulo, ita ut Quaestoribus silentium, pudorem Regi, cunctis vero qui non essent impudentes multum risum exprimeret. Ante Omnia Deo, maximo, Diuis Deabusque omnibus ad parandam victoriam propitiandis, erogata scilicet io egentes, cucullatos, piosque sacerdotes, ct sacratas

254쪽

MAGNI CONSALVI CORDUB. LIB. III. 2SI cratas virgines, qui perpetuis supplicationibus vacarent, aureorum

nummiim ducenta milia supra septingentos & triginta sex, & Regales

argenteos nouem, expensa ad Indicis caput apposuit. Secundo autem

loco subiecit, sexcenta milia, supra quadringentos & nonaginta quatuor secreta manu speculatoribus data, quorum beneficio exploratis hostium consiliis , multas victorias , ct denique liberam tanti Regni possiessionem esset consecutus. Intellexit argutiam Ferdinandus, infamique negocio silentium imposuit. Quis enim occulta manu expensae pecuniae numerum, requisitis nominibus, nisi maxime ingratus, ct plane sordidus, a tanto imperatore postulasseti Praeterita squidem omnia Con- saluo condonare, & quae ille dedisset tanquam optimo collata iudicio, rata habere statuerat, atque item obliuisci totius suspicionis de affect to Regno. quae a delatoribus iniecta videretur, ut eum benigne admodum, sed callide magnis inuitatum pollicitationibus secum in Hispaniam abduceret: constitutoque nouo Praeside, toto noui Regni fructu

atque integra possessione potiretur, postquam Philippi generi dissentientis aemulatione liberatus, ad eadem totius Hispaniae Regna, maluare sibi redeundum esse iudicaret. Itaque constitutis rebus, ct Andegauensium partium regulis, qui consectae pacis beneficio carcere educti fuerant, restitutis oppidis quae bello amisisset: ac his omnibus in gratiam receptis . Ribacursioque praeside constituto,quintum post mensem ex quo Neapolim Venerat cum Regina classem conscendit, Consaluum ea spe inductum secum aduehens, ut quum in Hispaniam peruenissent, Compostellani ordinis equitum Magister crearetur. Is est honos primus a Rege cum summa potentia coniunctus, utriusque enim Hispaniae nobilitas fere omnis, honestata equestri dignitate, dilataque peramplis perpetuisque redditibus, viri Magistro paret. Signantur autem equites bello paceque purpurea cruce, quae ante pectus militaris spathae capulum exprimit. Id insigne religioso ritu suspicitur, in honoreque est : nec nisi praeclaro merito , Magistro aut Rege impetratur. scilicet ut militiabus pro Christi nomine aduersus Mauros operam nauantibus, sacrati redditus praemia persoluant. Caeterum Magistri nomen authoritatemque ab aliquot annis Ferdinandus & Isabella Hispaniae Reges indulge te Romano Pontifice sustulerunt: quod tanti ordinis Magistri, Regio

nomini potentia atque opibus aequarentur : ob idque formidabiles eua silent, uti superioribus annis Atuaro Lunae accidit Iet , qui immodicae potentiae suae superbiaeque reus Maiestatis factus, capite poenas dederat. atque ita euenit, ut quum tantus honos nemine suffecto penitus vacaret, summae dignitatis prouentus omnis, & libera creandorum equitum facultas Regis arbitrio seruaretur: sicuti S reliqua duo eiusdem opulentiae magisteria: Colatranae scilicet, & Alchantarae ordinum, usurpatione persimili paulo ante concesserant. Erat igitur is honos sponte prae sertim oblatus Omnium qui concedi possent amplissimus: Sicut eum

255쪽

MAGNI CONs LVI CORDVR. LIB. II LLudovico virum graui proceri corporis gestu, excelsoque ore, antia qui Herois decus praeferentena, ut iure optimo postquam tanta statu rae atque animi dignitate praestaret, Magni cognomento, quod ex re bus gestis retulisset, vere dignum esse fateretur. Caeterum eo collo quio constat ambos Reges multum de Uenetorum cupiditate inter se conquestos, statuisse ea armis repetere, quae sibi adempta, aut ne quaquam sponte concessa viderentur: nec deerat Iulii Pontificis Leargatus Antonius Pallavicinus Ligur, qui in id consitum per se inflam

malis Regibus opportunas faces admoueret. Iulius enim aequo animo ferre non poterat Ariminum Fauentiamque urbes Pontificiae ditio in is per interregnum a Venetis occupatas, quum Gallus Cremonam, Bergo mum, & Cremam, Brixiamque Mediolanens imperio detractas, Hispanus porro Apulorum & Salentinorum urbes, Veneto p lrere vehementer indignaretur. Diremptum autem est colloquium cisciter Calendas Iulias. abeunteque ad Alpes Ludovico, ut in Gallianis rediret, Ferdinandus secundissima nauigatione Barchinonem perue nit. Tum vero utriusque Hisnaniae Reguli certatim ad mare desce dere, Regem modicis itineribus progredientem excipere. ei mat rum & felicem reditum gratulari , notareque eius oculos irati aut Piacati animi indices. At ille praealta dissimulatione offensionum omnium

se penitus oblitum ostendere , singulos hilariter complecti I certisti

mamque apud omnes clementis animi speciem praeferre: idque tanta arte, ut multos se ad poenam reseruari arbitrantes , suspicione& me tu liberaret, eoque certius atque sincerius , quod occurrenti Antonio

Cueuae illustri genere orto, disi aulae mores respiceres, viro prorsus eleganti, facete in eum iocatus dixerat, Et tu quoque Antoni ad Coia Iumnas me dereliquisti Is enim ante alios ad Philippum adulatione praepropera se contulerat. ad quod ille ad promerendam veniam repente disertus, Ita est inquit, Rex domine, nec inficior. Quis enim iuuetanem xxiiii. natum annos firmissima membrorum compage & roseo

vividi oris colore florentem , triduo moriturum credidisset E Tum vero iocunde arridens tanquam responso libero delectatuς Rex subdita dit, non te salsum utique, si non aequo leuiorem ciuem intempestiui

consilii euentus sesellisset, si clementem legitimumque Regem diu via uere, & feliciter regnare posse putaui isses. Ea verba perurbane prolata

exceptaque a circumfusis cum voluptate , ct mox recitata aliis, apud omnes pudorem & metum facile ditsoluerunt. Rex enim in utraque Fortuna semper grauis, temperatoque ingemo flectere & moderari suorum animos allaetus, lenissime cunctis pepercit: Sicut Ioannem Manuelem quem maxime atrocem inimicum fuerat expertus, Manrico Hagereo Regulo condonaret. Caeterum ferme omnes a Regestatim ad Consaluum salutandum serebantur. Is aliquanto post Regem molesta febricula retardante Ualentiam appulerat:exceptusque fuerat ab uniuersa ciuis

256쪽

tate singulari cum plausu: quum omnis aetatis sexusque ordines spectan di studio ad mare sese estudissent. Seraphinus autem Centellia olivae

Comes Ualentinorum equitum Princeps, eius hospes, tanto ornatu, tantaque omnis lauticiae magnificentia suscepisset, ut Rex ipse neque ap- inratius neque luculentius excipi potuerit: mitterenturque ad classem tot insignes equi, mulaeque phaleratae, ut nemo fere ex tanta militum turba, pedibus urbem intraret. Paucis diebus ad quietem datis , quibus se ex nausea, totoque nauigationis incommodo comitatus omnis sese reficere atque exornare posset, ad urbem Burgos quo Rexpcruenerat contendit: tanta quidem frequentia , ut nequaquam Vnutia iter omnibus pateret. innumerabilis enim multitudo exercitui pene parem

.ectantibus speciem praebebat e tot scilicet veteranis ab Italia depor

tatis, totque clientibus ac amicis qui ossicii causa undique ad contingendam victricem dextram confluebant. Ita ut neque hospitia tecta-ue, neque commeatus vel ante prouisus, tot agminibus tussicerent. Mirabantur autem Incolae noui splendidique cultus, coccinea saga, sericas interiores vestes, capitum porro integumenta aureo emblemate & variis cristis exornata, fortiumque Centurionum ceruices aureis torquibus honestatas. Praeterea mire proceros & acres equos graui-hus frenis & protectis ferro ephippiis Italorum S Gallorum more in

structos. Quibus de rebus fiebat, ut quorundam oculos livore occupatos offenderet. mereretur autem multum plausum & veram laudem a popularibus, qui eum non Magni modo, sed Maximi cognomento dignum carmine edito decantabant. Propterea Gironem Oromum Regulum ad ea omnia stupentem uti erat vir acuto &hac in re diuino iudicio praeditus, dixisse ferunt sibi Consaluum ingenti onerariae

naui persimilem videri, quae praealto mari indigeat ut aequora sulcet aliter necesse sit, ut humilibus invadis haereat. quasi diceret, tanti mo-Ii ferendae Hispaniam Ferdinando regnante minime suffecturam. Nee multo post usu euenit, ut Consaluus non modo haereret in cursu, sed saeuissimis inuidiae fluctibus allisus scopulis pene mergeretur. Aduentanti Burgos Rex ipse honoris causa obuiam egressus , quum antecedentes milites vario luculentoque habitu excultos miraretur , ipsequeConsaluus omnium postremus, ad appetendam Regis dextram ex na dico interuallo sequens accederet , his Rex inquit longam militum

seriem digito ostendensὶ ut video Consalue, quod debebas optima fide persoluisti, quum toties bello te praeeuntem secutisnt: nunc demum parta pace commutato utique ordine, ut te antecedant aequissimo iure concedis. Perurbane quidem nec obscure eum laudans,

quod ante suorum aciem Dux intrepidus prima pugnae pericula saepissime subiisset. At Consaluus aliquot dies frequentandae aulae& priuatis ossiciis impartitus, quum a Rege, ut Compostellanus equitum m Cister crearetur, frustra per multos dies expectasset, idque tanquam D . . ex fide

257쪽

ex fide & syngrapha promissum instantius flagitaret, senescente sen-sm gratia a Rege pro amplissimo munere grauissimum odium retulit. Is enim verba dare, re inanes morae causas nectere solitus ita se ab ea liberalitate auersum ostendebat ut Consaluus apud amicorum praecipuos, contumeliae dolorem aegritudinemque animi generose detegeret: & se deceptum traductumque vehementissime quereretur: apud unum praecipue Bernardinum Uelascum is erat totius Hispaniae equitum Magister qui eo quod Regi assideat, Comestabilis hodie vocatur, in urbeque Burgos aut laoritate atque opibus potens, & Consaluo ex hisdem factionis studiis iureque hospitii amicissimus, tanta ob id libertate inter se consilia communicabant, & mutua fide intimi 1-que sens bus iungebantur, usque adeo ut Consaluus fide accepta dataque Heluiram filiam Uelasco desponderet, is enim uxorem paulo ante amiserat quae erat filia Regis ex damnato coitu suscepta, refrixeratque obiter generi amor erga socerum , qudd Uelascus clientis & familiaris sui capitali supplicio damnati vitam li Rege socero impetrare nequiuisset. Eam autem connubii sponsonem aegerrime Rex tulit, Heluiram enim nepoti suo qui erat Caesareae Augustae Antistitis filius uxorem destinabat, ut Consalui opes substantiaque omnis haereditate certissima in Regiam domum conferrentur. Ob id quoque Regina Germana subaustero oculo Uelascum compellans , dixerat, an

tu qui non es insulsius & degener non dedecori fore existimas , si tibi cum filia Consilui nuptias omnino faciendas putes, quum Regis filiam in matrimonio dudum habueris 3 Ad id vero Uelascus quum se praesarum in ea re exemplum quod sequeretur habere responclisset, ut eius suscepti consilii minime dispuderet, non obscure Reginae animum pupugit, quae nequaquam Regis filia, magni tamen Regis coniugium me ruisse videretur. Ex eo mordaci sermone Regem cum Resina usque adeo offensum serunt, ut Consaluus qui dignitatis & praecellentiae causa prodeuntem in publicum Reginam subiecta ad lacertum dextra subleuare, equitantemque lateri adhaerens comprehensis mulae habenis, deducere erat solitus, praeoccupante Federico Toletano Albano Regulo ab eo officio & munere penitus arceretur: & Uelascus Regiae assinitatis gratiam praegrauante odio proculdubio totam amitteret: Nec multo post uti erat turbido liberioreque ingenio, a nimiisque opibus suspectus&inuisus, properante Fato moreretur. Paulo etiam ante secus ac

volebat Ferdinandus Francisci Xymenis Archiepiscopi Toletani patrocinium susceperant. Is opinione religionis ex sumili cucullato pannosoque, ut pote qui ligneis socculis calciatus nodoso time cingeretur, ad opulentissimum totius Hispaniae sacerdotium Isabellae Reginae studio peruenerat: Ita ut tantas opes ex arbitrio ad Christianae pietatis di

258쪽

asa PAVLI Io v II DE VITA id sacerdotium cum eius filio Caesi reae Augustae antistite permutaret.

Quam rem tanquam impotenter a Rege tentatam ac infamem . Uel aD cus&Consaluus deprecante iniuriam Xymene, vehementer improbarant, quod ea permutatio summae iniquitatis liabellae Reginae iudicium syncerae innixum pietati ossensura videretur. Ipseque Xymenes robusto constantique ingenio diceret, si paululum urgeretur, i se statim abdicata mitra cum lituo pastorali ad veterem cucullam esIe rediturum. Eo enim Regis consilia tendebant, ut filio senimae diuitiae pararentur: ipseque ubi necesse foret in bellicos sumptus sacris prouentibus uteretur, sicuti de tribus sacrati ordinis Calatranae. Alcant araeque & Compo stellae equitum Magisteriis Regiae personae contributis effecisset. Itaque Rex negocium cum magna inuidia inchoatum statim omisit, aliquanto iratior factus Uelasco S Consaluo, qui rem impe diissent, quam Xymeni, qui pro sua dignitate ac amplitudine contendisset. Sub id quoque tempus Fortuna, quae ubi obortae inuidiae

ianuam pandit, impendentis mali causas accumulat, grauiore offensione Consaluum perculit. Petrus enim Alson si fratris filius d Cor duba Burgos venerat, Vt ium primum ab Italia redeuntem patruum inuiseret. Hic quum eum animo aegro reperisset, quoniam ab Rege promissi honoris fides minime praestaretur , uti erat ingenio libero S ad perserendam contumeliam insolenti, indignatus ingratum Regem Cordubam se recepit, ubi perpetua quadam authoritate ab auo patreque tradita Princeps ciuitatis Vel inuito Rege colebatur. Erat Petrus ab eo insigni Cordubensum studio, ab eaque illustri potentia Regi grauis& inuisus, usqueadeo, ut eum Cordubae regnare nollet, mitteretque ad senatum Cordubensem , Lucerum inquisitorem,

id est ossicialis nomen, qui praelata virga, lictoris Regii & fascium

supremae potestatis ac imperii nomen refert. Hunc qui violet , Maiestatis reus efficitur. Hic senatui de nunciabat non placere Regi , ut

Petrus in urbe Corduba diutius esset. Sed iret ad paterna oppida, sicuti reliqui Cordubeae gentis Reguli, & multo quidem ipsorum commodo facere consueuissent. Ea res ab amicis senatoribus ad Petrum defertur: continuoque superbum eius ingenium vehementer exagitat. nec mora, praecipiti ira concitus Lucerum a satellitibus suis comprehendi iubet: impositumque equo, & vinctum Mondelliam ducendum equitibus suis tradit. Id erat oppidum ab auo Petro validis moenibus

cinctum,auctumque arce munitis Sima, quae marmoreiS ornamentis erat

insignis, ac omnium inter Bethicas longe pulcherrima. Tantum vero admissum facinus Ferdinandus grauissime ferens, quod suae dignitatis intererat, armis vindicandum statuit, postquam Petrus non obscurae rebellionis nomine damnatus, lege publica censeretur. Sed parantem arma Regem Consaluus & Velaicus deprecando, ea conditione exorarunt, ut iuuenem feruidiore ingenio in id scelus prolapsum

suppli

259쪽

MAGNI CONSALUI CORDVB. LIB. III. 'as

supplicem se ad pedes perducturos pollicerentur. Nec ni ulto post Pe

trus patrui atque Uelasci authoritate perductus ad Regiam venit. Sed

eum Rex veniam petentem non admisit, ita ut eum relegaret extra aulam ad decem miliaria, neque ei Asellit longius abesse . quam ut ilianere unius diei, acciri reuertique posset. Addidit quoque grauiore decreto, ut Mondellia landitus euerteretur: ut aequata solo, apud turbulentos Proceres Regiae leueritatis testis foret. Nec Consaluus vel maximis precibus impetrare potuit , quin patern. x virtutis monumentum tantis sumptibus aedificatum , quod esset ipsius natale solum , &totius Bethicae maxime decorum & celebre , deleretur. Quanquam Galliae Regis legatos molliendo Regi deprecatores adhibui siet, qui aequum esse censebant, Vt qui centum urses infinitaque oppida pro

Rege cepisset, is mutuo munere, paternum oppidum impetraret. Sed Rex obstinate mansit in decreto, ea tamen moderatione. ut pro MO .dellia totius Bethicae concursu intra paucos dies funditus euersa, Loxam urbem Consaluo possidendam dono dareti, scilicet ut iniuriaei atrocitas co munere leniretur. Ea urbs a Granata decem milibus pas-sbum distat, peramoena in valle posita, quae praealtis montibus includitur. Addidit quoque Rex tanto muneri benignioris animi spem. quod Loxa ad haeredes esset peruentura, si Consaluus Compo stellanae syngraphae renunciaret. Uerum ad id generoso dicterio respondit, se adeo insultum videri nolle, ut de iure Regiae promissionis temere decederet, quum iustissimae querelae titulum praeserre: quam iniqua compensatione accepta creditum distiteri mallet, eminebat siqui deii, in sermone eius responsisque praesertim grauitas excellens, urbana 1 cunditate condita , quum improuisus S peracutus lepor in eludendo perstringendoque eruditi salis acrimoniam referret. Sed Hispanicae elocutionis argutias ex amphibologia facile nascentes, Latinae linguae simplicitas non assequitur. Quo fit ut multa maxime festiua Scommata omittere cogamur , quae quum in experrectis salsissimae gentis ingeniis ritum ac admirationem excitare post in t . translata de mum tanquam exuta dignitate , uti languida vel obtusa Latinis auribus non arrident. Haec tamen minime praetermittenda videntur . veillud Garciae Paredio sortissimo equiti , quum ad Lyrim Gallis per

pontem transire conantibus pilae undique hostilium tormentorum cum strage equorum & hominum peruolarent, ct Consaluust imper territo animo hortabundus indiscrimine versaretur, accurrenti, se

Iiciteque monenti , ut d periculoso loco se subduceret: Non ne tu inquit) vir improbus & ineptus hodie mecum es Paredi e quum

in omni vitae dii crimine nullus unquam te metus occupet . ut ego pauorem admittam importunE sia adere contendis. Quum oppi

dum Montilia sui diximus iussu Regis dirueretur, frustra deprecantibus Gallorum legatis, ut ei oppido parceret, qu bd esset Magni

260쪽

rues P AvLI IOVII DT VITA Consalui natale solum, qui ad ducentas Urbes.&septingenta oppida

Hispaniae Regnis adiecisset, nunciareturque i homines ad opus coactos ex agrestibus incolis supra centum in subruti ct repente procidentis muri ruina oppressos, milerabiliter interiisse: Hinc praeclare liquet Con- saluus inquit, quam fortiter viva ct incolumis Montilia sese detentura fuerit, quando damnata planeque mortua, tot editis contra se molientium funeribus suum decus pertinacissime tuetur. Eo die quo Galli in Formiano littore longa variaque pugna victi intra portam Caietae compulsi sunt , quum Cerbellio E citeriore Hispania nobilis eques ad nauandam operam serius qu im oporteret se expedisset,confectoque iam praelio, partaque victoria armatus in nauicula concitatis remis ad victores

socios appropinquaret, & multis e littore spectantibus quisnam esset qui

thoracatus aduentaret Didacus Mendoctus sciscitaretur, repente ad

eum Consaluus, respondens inquit: An adeo tibi hebes est oculus ut Sanctum Hermum non agnoscas Sancti enim Hermi sydus Christiani

nautae vocant, quod ex turbulenta tempestate tranquillitatem pronunciat quum in antennis apparet, non secus ac antiqui de Castoris & POL lucis ignibus crediderunt. Agnouere astantes lepidissime dictum, quum tarditatem Cerbellioni salsus imperator exprobraret, qui confecto pra Ilo & pacatis rebus armatus aduentat ut, tanto omnibus exorto risu ut Cerbellionem e nauicula descendentem sancti Hermi nomine salutarent. Idque ei postea cognomentum inter milites aeternum fuit, Quuna Galli Caieta debita Regno excederent, di a Consaluo multis terrestri itinere abeuntibus equi darentur, Obegninus eorum imperator alacriore renidens, Consilues inquit te oblecto ut validos nobis & robustos equos dari cures: ut abeuntibus & cito redituris nobis sufficiant, quasi serenouaturum bellum non obscure promitteret. Agnouit Con- saluus uafre dictum: statimque respondit, reditote ut lubet, nam haec eadem quae vobis lubens praesto vestes, equos, diplomata, quum reuertemini ex clementia liberalitateque mea facile impetrabitis: ape te denunciam eos si redirent eandem omnino belli Fortunam subituros. Bernardinus Uelascus qui fuit equitum Magister, vir apprime nobilis N elegans, puellam ex Reginae aula vehementer adamasiat: S m

re Hispanico studiosissime percolebat. In ea Uelascus quum venustatem impense laudaret, nihil ad absolutae formae dignitatem deesse praedicabat, praeter plenioris succi habitum: erat enim gracilitate virginali. Haecvti fit in aula amanter ad bonae spei significationem virili colore argumentum amatori Uelasco dederat, quo is in cultu familiae uteretur. Prodeunti itaque Velasco, & pueros seruosque li pedibus viridi colore indutos ostentanti: Consaluus occurrit: laudataq.eius cultus nouitate, Rectissime sapis linquit Uelasce, cum hoc enim viridi proculdubio pinguescet. Iocatus scilicet in strigosam eius amicam, translato dicterat salia pastione mularum. nam Hispani recentis graminis & herbae medicae farragi