장음표시 사용
291쪽
vrRDIN. DAVALI PISCARII LIB. I. ac alendum exercitum valde opportuna. Sequenti anno ad prima veris signa Liuianus, qui exercitum inuicto ad omnex calamitates Ueneto se natu, repararat, in Foroiulienses cum expeditis copiis est profectus: MCelariani qui supra Iulias Alpes & Carnorum montes incolunt , duce Christoplioro Francapane. prouinciam incursionibus euastabant. Oppiis da pleraque ceperant, a barbaro prorsus more caedibus ac incendiis bestum gerebant. Erat cum ala equitum in Porto nono oppido Ricianus Germanus . hunc Livianus praemisso, qui ad portam excurreret, Malaritella Bal eono Pauli filio , facile elicit, cum eo Malalesta congreditur vulneratum equo deturbat & capit, caeteri profligantur. Superuenit Livianus, admotisque repente ad murum tormetis, oppidum atque arcem
biduo redigit in potestatem Inde minima quiete militibus concessa Tialiauentu in tras rellas ad Osophium Hieronymi Sauorgnani oppidum,
quod a Fraca pane magnis viribus oppugnabatur, summa celeritate contendit . Funditur Francapanis acceptoque Vulnere tormentis ct copiis
magna ex parte amisi is, ad luperiores alpes profugit. Quibus rebus f liciter gestis Liuianus prouinciam per se Venetis fidam ., sponte sese de
dentibus populis. recuperauit. Dum haec gereret, Anti mola cuni treceniatis equitibus, qui Patauuio & Uicentino agro praelidio fore , ne quid incommodi in tergo reciperetur. ab ipso fuerat relictus, i tam eam regionem ab Hispanorum incursioni Sus egregie tuebatur: tria oppida maxime complexus Cittadella in icilicet, Basilanum atque Maro sticam: ea ratione ut nihil diuitis turmis & commutatis itineribus circumequi
tando, regionem interdiu percurreret, noctu autem in uno c tribus opapido moraretur, hac diligentia & repentinis excursionibus Hispanos deterrebat, quo pauciore numero minoreque fiducia in proximis vi cis praedarentur. In hanc curam Pitcarius oculis atque animo semper in tentus per idoneos homines magnis praemiis inductos, itinera consueutudinemque eius & momenta omnia diligenter explorabat ut dignam
egregio facto occasionem posset adipisci, qua detrimentum ad Porto nonum S ad Osophi uiri nuper acceptum glorianti nimium de ea re Lia uiano exaequata clade redderetur. Nec vigilanti Fortuna defuit: nam quum Pilcarius circuente in de more agrum Antiniolam Citta dellae pedi noctaturum ella didicisset, eum noctu aggredi constituit. Nec mora conlilio ad Cardonium delato atque id ipso comprobante, ex statiuis castris delectas cohortes educit, & confecto per noctem itinere, inopinan tibus hostibus Citta delia in peruenit, subsequente Cardonio ut rem geretibus praelidio foret. Habebat secum Piscarius equites circiter trecetos, qui hisdem equis receptos totidem sciopellarios pedites secum adduxe rant. In hos Anti mola vir acer & intrepidus repente erumpit ; praelium
committitur utrinque magna vi. magnoque tumultu. Pugnate ante alios
Piscario equus interficitur; ipse delitit in pedes, arreptaque pedestri lan Cea, adiuuaatibus maxime iclopetiariis, hostes intra portam compelli
292쪽
p AVLI IOVII DE VITA Tormenta interim& reliquus peditatus superueniunt; his murus portataque concutitur; nihil tamen animo se demittit Antiniola, sortiter pe riculoso in loco repugnat. Ingredientes Hispanos semel atque iterum egregie repellit; ex his interficitur Ferdinandus cogo nomento Niger. eximiae virtutis centurio. At Piscarius ubi nihil eo in loco profici videt, edicit, ut vehementi pugna & magno concursu, ubi perfractus tormentis murus aditum ostendebat, hostes destineant; caeterum ad diuersam oppidi partem comportatis scalis nouum praelium accendit; milites sum ma alacritate scalas conscendunt; ipse in murum ingenti ausu post primusigni serum evadit. Erat introrsus tanta moenium altitudo quanta sere exterioribus scalis ascendebatur. Cunctantibus cuctis & Piscario dum sub euntes prae se urget ultro in genu gladii cuspide vulnerato. Romerius sin
gularis audaciae vexilliser, quin se praecipiti saltu in oppidum dimitteret, minime dubitauit ; Eum crura ex tam ingenti saltu sibi confringentem, Mancius est subsecutus; caeteri demissis lanceis eer eas delapsi, in oppidum sese coniecerunt: Tum vero perterritis sustique hostibus Antiniola
sauciato & capto, oppidum multis equis, multaque rerum omnium opima praeda repletum )iripitur. Tanta re prospere atque celeriter confecta Piscarius eximiam absoluti iudicii & vehemetiae militaris laudem est consecutus. Quibus duobus maxime naturae subsidiis perfect i ducis au thoritas egregie sustinetur. Nec multo post exercitus in Patauinum agrum sese essu dit, populando atq.vastando voluptarias praesertim pos.sessiones, quas superiore bello intactas reliquissent. Ea agrorum vastitas
Liuianum, Gradiscam oppugnare cogitantem ab incepto reuocauit. Is coacto exercitu ad Brentellas prope Patauium opportuno loco posuit castra; Caesariani vero inter se diuisis copiis in oppida commeatu plena concessere. Piscarius cum peditatu Lendenariae constitit, Ita compos tus & communitus, ut etiam in proximo Bastiam praesidio imposito teneret. Equitatus Hispanicus ferme omnis a Garcia Manrico Rodigium est deductus; Cardonius autem & Prosper itemque Germani omnes Veronam abierant, ut cum Caesarianis legatis de bello consultarent. Interea Liuianus quo nemo tum ducum vigilantior& promptior habebatur,noctes diesque summa cura intentus in omnes gerendi belli occasiones, equitatum Hispanicum adoriri constituit; crebro enim fiebat certior Hispanos magna cum securitate atque licentia cum Rodiginis agere, ac nihil minus timere quam hostium aduentum quos toties sine vulnere profligassent. Itaque intempesta nocte silentio castris egressus, M latestam cum expeditis equitibus praemittite imperat ut quos in itinere vel in agris viderit, propere comprehendat, ne nuncius quisquam de
ipsius aduentu ad hostes perueniat, Erat tum forte ea dies Rodigii mereatu celebris: ob id felici ausu Malalesta adapertis & neglectis portis i rumpit;cum inermibus & setatum districtis gladiis, o sagis ad laeuas intortis defendentibus, praelium committitur. Succedunt mox cataphracti
293쪽
FERDIN. DAVALI PIs CARIr LIB. r. 19sct expeditae cohortes, quorum stiperuentu Hispani omnes cum Garcia duce comprehenduntur. Tantare feliciter confecta Liuianus ra. tus eadem celeritate Piscarium ad Lendenariam opprimi posse, si rei gestae famam praecurreret, in eum equites conuertit. Verum Piscarius qui nunquam ullas vigilias & stationes , quieto vel remoto hoste supersuasi existimare erat solitus,&tum maxime I Liviano callido & vehementi duce cauendum esse praedicabat, hostes facile sustinuit& auertit, prae . mita cum cohorte & duobus curulibus tormentis Ioanne Mancio, qui media militari in via explicatis signis &displosis tormentis in antecum fores Venetos parati instructique exercitus speciem praebuerat. Ita Luuianus frustra petito Piscario una contentus victoria in castra se recepit. Id facinus non minus consilio quam euentu felix Liuiano nomen digniatatemque restituit, & e ercitum equis supra mille eximus praedaque omnis generis& armis repleuit. At Piscarius , ne peditatum omni equia tum praesidio penitus exutum diutius in his locis ad insidias opportunis contineret, quadrato agmine Ueronam celeriter est profectus. Sub id
tempus Rencius Ceres qui Cremae eruptione facta noctu Sylvii Sabelli castra illatis facibus incenderat, Bergomum pullis inde Hispanis occva pauit. Quibus de causis Cardonius& Prosper ad Bergomum cum parate copiarum conuolarunt, ut ibi Rencium moenia munientem. imperanatem pecunias, & sacro campano aere conflato tormenta parantem, opinprimerent. Erat iam Rencius ad extremas necessitates compullus . ada
ctisque tormentis & murus erat perfractus, ct munitiones adeo disiectae. ut parum abesset quin urbs omnino caperetur. Sed Prosiper, qui nequa quam urbium excidiis & militum caede gaudebat , atque ita gerendum bellum iudicabat.ut demum sublatis hostibus laetissima pace frueretur, Bergo matibus Rencioque pepercit, ipsoque cum praesidio Cremam dii milio Bergo mates pecunia mulctauit. Porro Livianus de Cardonii &Prosperi prosectione certior factus. Veronam versus ct sinistro rius ad Alieni acum Athesis pontem castra promouerat, sic ut Piscario in una Mintentus occasionem opprimedi peditatus imminere videretur. Uerum Piscarius Alarcone cum equitibus sibi adiuncto S cohortibus omnibus Verona eductis ad Montem Silicem est profectus; eo consilio ut Liuiaanum ultra Athesim infesto exercitu arma circumferentem Patauio & veteribus castris excluderet. Interim Liuianus quum multorum literij Rencium amisse Bergo mo pulsum fuisse & subinde Cardonium, Proasperumque Colunt nam per Mantuanorum fines aduentare didicillit: inis stitutam belli rationem incredibili consilio commutauit , eluso plane Piscario qui fluminibus inclusum opprimere , aut omnino tormentis e xuere se posse crediderat. Impositis siquidem in naues tormentis & magna parte militum per continentes ac inusitatas paludes ad caput aggeris secundo Athesi in Hadriaticum euasit; Euadenti tamen ea inopinata nauigatione, haud mediocre detrimentum facile potuit inserri. si Corberia
294쪽
adis p AvLI IOVII DE VITA ' et Hispanus equitum praesectus, uti Piscarius subtili admodum eo niectur,
adductus praeceperat, locum in ripa amnis maxime opportunum celeri, ter occupasset. Nec multo post, ut negligentiae vel ignauiae delictum , si non atroci insigni tame ad exemplum poena puniretur. Corberiam ignominia notauit, atque et turmam equitum ademit. Dum haec in Uenetia geruntur Ludovicus Rex Gallorum rebus cum Henrico Britanniae Rege compostis , atque eius sorore in matrimonium ducta, dum nouis
nuptiis iam senex intemperanter indulget, febricula consumptus exstinguitur, statimque Franciscus eius gener florentis aetatis ac ingentis spiratus iuuenis imperium cepit. Is gloriae bellique auidus cohortante Tri- uultio atque iter insolitum ad Coctias alpes commonstrante, in Italiam transgressus incredibili celeritate, & Helvetios iuga & transitus Alpium frustra obseruantes decepit, ct Prosperum Columnam cum toto ferme equitatu oppressit. Uenerant auxilio Sfortianis Helvetiae legiones ob disciplinam atque insitam feritatem insuperabiles, si animorum consensus accessissentPlerique etenim vel suopte ingenio inducti vel Regia corrupti pecunia, ita Gallis fauebant, ut pagorum trium duces aperte recusarent, se contra Regem praelio dimicaturos . Quibus de causis fiebat, ut Cardonius atque Piscarius qui in Placentinum agrum uniuersas copias adduxerant, Padum transire vererentur. Quid enim erat stultius, ut Piscarius aperte praedicabat, quam incertas infidae ct semi corruptae gentis sequi voluntatest copiasque omnes & Regnum denique Neapolitanum, si aliquod ab hoste tam propinquo vulnus eo praecipiti consilio acciperetur, in summum discrimen adduceret Erat quoque Placentiae Laurentius Medices cum Pontificio Florentinoque exercitu. impellentibus quibusdam ex numero amicorum & Florentinis maxime legatis, in partes Gallicas proclinatus, Quanquam Gorius Placentiae Praesectus, fide & usu rerum insignis, honestiora ct decora praeclare suaderet. Eo modo dum cunctantur, & Pado ponte constrato, qui nam primi transire amnem deberent, ignobili & foeda contentione decertarent, secus ac ipse Leo Pontifex iubebat, pulcherrimae occasoni defuerunt; Siquidem Helvetii concitate turbam militum Sedunense Cardinale quana quam ab Hispanis & Pontificiis desererentur, Mediolano repente eductis signis, castra Regia ad quintum lapidem Laudensi via sunt adorti;
tantaque irarum & virium mole concursum est , ut continuato per noctem & sequentem diem valde cruento ac ancipiti praelio dimicarint. Ad extremum Helvetii vecordi impetu & Barbara temeritate in aduer si tormenta peruadentes 1 circumfuso undique numerosissimo equitatu, caesi fusique sunt. In eo tumultu admodum repentino Rex ipse manu promptus & armis insignis, quum in mediam hostium phalangem equum adegisset, parem summo periculo laudem, omnium consensu
promeruit. Livianus quoque trans Abduam amnem raptato exercitu
Veneto, Gallis haud serum auxilium tulit. Helvetiis ingenti praelio su-:i i ii peratis,
295쪽
TERDIN. DAVALI PISCARII LIB. I. 29 7 peratis, ct continuo Comensi via domum redeuntibus, omnes Galliae Cisalpinae ciuitates Francisco deditionem secerunt. Leo autem Pontifex ea pactione pacem redemit, ut Parmam atque Placentiam relinque rei, quiae urbes Iulius Pontificio imperio adiecisset. Quibus de rebus Cardonius atque Piscarius retro conuersis signis ad tutandum Neapolitanum Regnum cum vniuersis copiis in Campaniam & Apuliam concesserunt. Conuenere demum Bononiae Leo Pontifex ct Rex Franciscus, qui inter se occulta foedera pepigere. Nec multis inde diebus Fem. dinandus Hispaniae Rex moritur relicto haerede tot Regnorum Carolo ex filia nepote, qui postea suffragiis Germaniae procerum imperator est appellatus. Is admodum adolescens Caroli Ceurii Belgae nutricii consilia secutus cum Gallo pacem necessariam potius quam honestam ad Noviodunum, legatorum conuentu habito confecit, in quam ct ipse Maximilianus Caesar auus facile consenserat , quum Brixiam & Ueronam urbes, a Gallis & Uenetis oppugnatas, accepta pecunia eductisque praesidiis Venetis reliquisset. Ex eo foedere Neapoli manavit in vulgus fama Carolum uti multis circumuentum difficultatibus S praelertim adeunde Hispanie neces,itate compulsum , postulante Gallo Rege concessisse. ut Regni proceribus qui Andegavensium partium Hilsent, α iure belli oppidorum pollissiones amisilient, liceret nouos dominos in iudicium vocare, suscitatis antiquis litibus, quibus Ferdinandus Rex Hilpaniae aequissimo salutarique decreto finem imposuisset : Cauerat enim summi iudicii Rex, ut rata esset liberalitas Aragoniorum Regum. qui fidelibus & de se bene meritis praemia ob nauatam strenuae operam gratissimo animo tribuissent. Ea fama Andegavensin m Regulorum an mos in spem erexerat, amissa quondam aduerso bello oppida beneficio noui foederis iure & legibus recuperandi, quam nemo diffideret, delitis euentu, agendo & largiendo si ciuili iure disceptaretur. Ex aduerso Aragonii proceres quorum fortunas ea res penitus euertebat, comstematis ad arma animis, eius iniuriae indignitatem vix serebant. midenim videri poterat iniquius , quὶ meos qui toties pro imperio Arag niorum c5tra Gallos in dubia rerum Fortuna dimicassent, nouis & periculosis litibus inuoluissetin eorum praesertim gratiam & insigne comm dum , qui veteri studio ac aperta voluntate, se Gallico nomini haud o scure fauere profiterentur. Eo modo perturbatis & suspens s decreuere utrinque proceres, ut unus pro Ciuitate legatus ad Carolum mitter tur. Nec dubium erat quin ipse Piscarius propter eximiam ingenii grauitatem atque solertiam, & dicendi facultatem , ante alios omnes maxime esset idoneus. Sed Andegauenses usque adeo eius vim atque secum diam metuebant, ut quemlibet alium mittere 'ubm illum mallent, nec improbare tamen auderent. Verum Piscario collegam dandum esse censebant, rati illum qui adeo ingentes & elatos spiritus serret, adiuncti collegae indignitate commotum, extemplo repudiaturum id munus;
296쪽
PAVLI I o v I I DE VITA atque Ita alios vel remissioris ingenii vel propensioris animi testatos e Gle creaturos. Quum magna altercatione in publico concilio orationi hus habitis, utriusque factionis Proceres vehementissime contendi Lient, Uilcarius tanta vi grauitateque locutus est . ut Fabritius ' Prolper Columnae, qui antea pro Aragoniis dixerant, militari subagrestique eloquentia haese prorsus ostenderet, & contra Andreas Matthaeus Aquaui-uius ratanus Caracciolus Andegavensium principes, aetate prouecti prudentiaque & literis insignes eius iuuenis flagranti oratione obrue rentur; quum unum tantum legatum mittendum esse vividis ac illustrihus argumentis efficacissime demonstrasset. Itaque consense totius com Clonis perulcit, ut Guando unus esset mittendus. ipse ante alios mittere tur. Vix enun credibile erat eum qui in militaribus negociis adolesce Nam contriuisset, tantum eloquentia pro secisse, ut vel ossenserum animos quo vellet feliciter promoueret quas non in morum studiis sed in Rhetorum praeceptis omnem aetatis operam consumpsisse videretur. Igitur suscepta legatione ad Carolum in Belgarum fines ad Oceanum
suaserit Ferdinandi Regis decreta nequaquam antiquari posse, nisi Omne fario ingrati impiaque animi scelere, & foeda totius Regni conturba Llone Ea re feliciteri mpetrata, quum ex legatione in Italiam rediret Carolus ob res quas sortiter gesserat, ei imperium totius peditatus, qubd, amplisisimis codicillis confirmauit. ellair,uersus, ciuitatem uniuersam in unum militari simul& ciuilii gloria florentem ita conuertit, ut populari studio, &Procerum eum obnixe colentium ambitione, Cardonio Proresti, existimatione atque potentia aequaretur. Nec multo post iubente Carolo ad boram expugnandam copias duxit, quae tum erat Francisci Mariae Roueret Urbinatum Principis in Fel triam familiam adoptati. Is quoniam
in Umbriae finibus accepisset, & Soranos Neapolitano attributos Reis salis vectigalia subire vetuisset, 1 Ferdinania oo Rege hostis iuerat iudicatus. Sorani extemplo deditionem fecere sed arx Ioci natura & turrium munitione inexpugnabilis studiunt eius magnopere tardabat; suadebatque Antonellus Traniensis tormetorum
raim 'mob:dendam potiusquὶm oppugnandam, quoniam sum-
dissicultatis . & extremae prope dementiae foret, si in praealtum &arci parem oppositum montem, tormenta perducere conaretur; quum mons arduus undique praeruptos aditus vel minorum etiam tormento rum curribus praeberet. Haec dicenti Piscarius respondit, arcem omni v esse diceretur; ommota.
h- ὼqή' 3Iης)ς ς ἰ ndo ea essent militiae cum de coratum plena laudis , quae inusitata & maxime aspera vel peritissimis haberen
297쪽
FzRDIN. DAVALI PISCARII LIB. I. rysthaberentur. Nec mora paratis rebus omnibus & trocleis in monte constitutis , tormenta ductariis alligata funibus, Ergatarum beneficio in opportunum locum stupentibus cunctis evexit; quo inopinato malo temriti defensores haud multis tormentorum ictibus expectatis, quum sese tueri posse desperarent, quod alimenta etiam defecissent, impetrata salute deditionem secerunt. Inde Neapolim reuersus in morbum incidit, longe grauissimum, quum pacis ocia minime pateretur; vir cor poris ac animi viribus exardens, & quieti semper infestus; Uenationi etenim & falconum aucupiis magno apparatu & incredibili patientia deditum, nec grauia saepe & palustria loca vitantem, sebricula ita lenatis inuasit accelsibus, ut corpus per se gracile, & a naturali ignea vi facile exustum, corrupto iam oris habitu & tabefactis membris vix ambiguam spem salutis retineret. Sed conuersa demum tota victus & meia dicinae ratione, repudiatisque remediis calidis, saluberrima epoti lactis di lactucae refrigeratione sanatus est.
V B id fere tempus quo Piscarius confirmandis
viribus operam dabat. Leo Pontifex Caesari coniunctus, aduersus Franciscum Galliae Regem, bellum suscepit. Angebant enim Pontificem ingentis spiritus virum Parma ct Placentia ignobili pactione turpiter amissae, quas urbes Iulius Pontifex Sacrosancto imperio immortali cum laudet nuper adiecisset. Sed ea quoque infamia laborantem, Galliae Cisalpinae Regii praefecti S ante alios Lotrechius & Tarbelatius antistes vehementer exagitabant, quum superbe ac impotenter comtempta dignitate Pontificis lacerdotia ad profani imherii libidinem reuocarent. Galli eo tempore consternatis ad arma Hispaniae populis aduersus Caroli Ceurii Belgae nomen, caeterosque Regios praelides ex o casione transgressi Pyreneos saltus Henricum Regem Nauarrae pulsis
Hispanis, in paternum agrum reduxerant, & ad Hiberum amnem arma promouerant. In Eburionibus quoque, Gallo res nouas moliente,& contra excitis ad arma Germanis & Belgis, bellum exarserat. Erat propterea Carolus Caesar adolescens grauissimis rerum difficultatibus circumuentus , conuentumque habebat Germaniae procerum apud
Vormatiam urbem ad Rheni ripam; in quo quum egregia pietate Lutherum insanae haeresis Principem Christiano iudicio damnauisset, a Leo
298쪽
oo P Α I IO VII DE I VITA ne promeruit, ut inito foedere bellum in Italia Gallis inferretur. Itaque
his conditionibus bellum est susceptum, ut coniunctis copiis Gallos Ita- Iia pellerente Mediolanense imperium Francisco S fortiae redderetur; Parma Placentiaque uti antea suerant, Pontificiae ditionis essent; Duces bello delecti Prosper atque Piscarius, ea ratione diuiso imperio, ut hic peditibus, ille cunctis equestribus copiis praeessent; Federicus autem Gonzaga Mantuanus Princeps Pontificii exercitus esset imperator. His initis consiliis neque tamen plane evulgatis in Gallia Cisalpina insidiae Callis tenduntur. ab iis qui iniurias acceperant. Nob id Ssortianistrebus plurimum studebant: Nam Lotrechius & Lesculus Regis gratiariotentes, Triuultios& Pallavicinos qui Gallico nomini anticissim per extitissent, ingrato hostilique animo persequebantur, ut eorum oppidis potirentur. Hieronymus quoque Adurnus, praecipuus apud Leonem propter singularem ingenii praestantiana, eius belli concitator, cum triremibus Neapolitanis Genuae in conspectum se dedit. sed patefactis insidiis , ct nusquam contra Gallos Fortuna coeptis asipirante, coactis demum undique copiis ad oppugnandam Parmam est feruentum. Erat in urbe Lesculus Lot rechii frater vir impiger cum trius equitum alis , eoque Federi cum Bozolum cum cohortibus euocarat hominem strenuum militariumque operum & munition m defendendis urbibus maxime peritum . Igitur ad Parmam pluribus minutis equestribus praeliis ad portas factis, dum auxilia Germanorum aduenirent, ct a Bononia tormenta conveherentur, Piscarius a Placentina porta vineas erexit, & magna vi turrem portae impositam & murum ad dextram quatere coepit. Iam haud mediocri ruina edita murus ad ingressum erat patefactus, quum Itali Hispanique certatim , nequaquam
accepto pugnae signo.singulari audacia in sei Iam se demittunt θ per ruinas arduo di iniquo loco in summum connituntur. Sed dum prospiciunt, ut in urbem desiliant ab instructis interiore munitione Gallorum cohortibus emissisque in eos undique minoribus tormentis, in fossam detruduntur, S multis interfectis Guicciardino imprimis Etrusco centurioni , pila caput abripitur. At Piscarius qui aliqua factu aspera vltro aggredienda esse militi, nec ea tamen a Duce palam imperanda uti eximie cautus & sortis, existimabat, nutiles ad signa reuocauit adhibitisque demum captiuis & Parmensibus per quos diligentius munitionum moeniumque naturam cognosceret, Omnem apparatum in alium locum traduxit, ut expugnato ad inferiorem muri angulum propugnaculo. quod erat extrinsecus cum tormentariis fenestellis ad eradenda moenium latera satis exporrectum, certus aditus minore militum periculo praeberetur. Ad hunc modum multis ictibus pertuso & pene disrupto propugnaculo , Le scutus & Boetolus, desperata loci defensione, salutare consilium sibi detumunt, inagnoque silentio remotis tormentis , trans amnem, copias omnes reducunt, ut minore circuitu frequentioreque mi-
299쪽
PARDIN. DAVALI PISCARII L.IB. II. 2 ilite, ulteriorem tantum urbis partem , concisis & obstructis pontibus tuerentur. Siquidem Parma amnis ita mediam distinguiturbem, ut la to & praealtis muris utrinque munito alueo decurrat. Nec mora Parmenses qui citeriorem urbis partem incolebant,animaduerso Gallorum discessu. id de muro Pontificiis N Caesarianis exculti lacinia significant, porrectisque manibus primos scandentes subleuant, aliique alio in loco introducuntur , quod ubi totis castris est evulgatum extemplo integrae sub lignis cohortes agminatim irrumpunt; incredibilique praedae auiditate discurrentes sacra profanaque diripiunt. tanta conturbatione totius exercitus , ut neque Piscarius increpando caedendoque , nec ipse Prosper& Mantuanus per praecones ad signa reuocando, opportunam indigna calamitate, oppressis ciuibus opem ferre potuerint. Constat eo momento Lescutum & Bozolum, pulcherrimam occasionem amisisse
delendi hostis, si patefactis pontibus occupatos & dispersos, conglob
iis cohortibus S turmis inuasissent. At Piscarius cohibitis quantum minis authoritateque fieri potuit militum rapinis, convehi tormenta iubet, ea contra hostes dirigit, qui tota fluminis ripa, in summo muro dispositi, amnis alueum egregie defendebant, quanquam multi caderent, &oppositis ligneis doliis terra cespiteque repletis, in genua depressi, contra incidentes pilas aegerrime tegerentur. ante alios Montacutus alae Le-
scuti vexillifer interiit. Sed Scoti maxime equites vel Lucatio Duce pila discerpto, dimissis equis , in munitionibus intrepide persistebant. Dum Galli duces vix milites retinent, quin ab iniquo loco diffugiant,&sese cum equitatu, extremis demum rebus, proripere per aduersam portam decernunt, Lot recluus ut fratri opem ferret, cum Helvetiis mercede conductis, S Venetis auxiliaribus, uniuersoque Gallico equitatu, Pado ad Cremonam ponte constrato, ad Tarrum peruenit. Alsonsusque item Ferrariae princeps opportune equitatum suum in Mutinen .sum fines ita introduxit, ut invasurus urbem& commeatus interclusurus esse nunciaretur, trepido ad haec praesertim Iacobo Guicci ardino
Mutinae praefecto: qui de tuo periculo impense solicitus ea cumcta augendo ad Franciscum fratrem Potificis legatum in castra perscribebat Quibus rebus cognitis , Duces tacito iudicio potius quam libero ore recedendum a semicapta urbe censebantia Quoniam nec satis pilarum citormentarii pulueris ad defringendas hostium munitiones superesiset , nec tam propinquo hoste Lotrechio, Duce peracuto atque Impi gro, dubio eventu opera hostium adoriri, e disciplina videretur. Sed contra quid turpius esse poterat dc ad conuellendas uniuersa: victoriae spes omnes, foedius & erumnosius e quIm dimidia urbe pullos hostes,
extremoque demum timore consternatos e manibus emisiste 3 dum in consilio disceptarent, & Mantuanus uti noui decoris auidus non modo persistendum,uerum cum expedito exercitu aduersus Lotrechium con, tendendum esse diceret ut una acie de uniuersa victoria'certaretur: car.
300쪽
PERDIN. DAVALI PISCARII LIB. II. 3o que pedites seditio valde atrox & cruenta , a leui contumeliae initio repente exorta, uniuersum exercitum iri summae cladis discrimen adduxit; nam quum iusto prope praelio certaretur,& iniquiore Italorum sorte, qui iam in tabernaculis arma posuerant,& in strutiis Hispanorum cohortibus occurrebant; in proximo productis copiis Lotrechius conled rat, ita vicinus, ut pene castrorum fremitus audiretur. Quum Iulius legatus in sacra purpura praetenta cruce deprecabundu S adcurreret, sumismum vitae periculum a)iit, solenneque votum Deiparae virgini nunc pauit, si ea seditio non multa cum caede sedaretur. Assuit voto numen, nam ira militum extemplo repressa est, ipsus maxime Piscarii authoritate, qui sese inter ancipitia tela, medium furentibus Hispanis opposuit; quum undique pilarum procella cum strage multorum ei iunderetur, licivi nunquam praesentiore animo maioreve periculo vel in maximis praeliis , quibus postea interfuit, se miscuisse testaretur . Periere tamen cim citer ducenti, ct in his Stephanus Facinius Romanus ct Antonius Ma tellius nobilis Florentinus, atque inde secundum Ollii ripam promota castra ad Rebeccum, qui est vicus in aduersa amnis ripa positu S. contra Ponteui cum Venetae ditionis castellum. Videri volebant Veneti eo bello se medios gerere. Alexanderque Donatus Castelli atque alae equitum praefectus fidem dederat, nihil Uenetos iii ipsorum ditione Caesarianis & Pontificiis est e nocituros . Erant castra tutissimo loco posita, si Venetus in fide data persisteret: quod si hostilia moliretur, nullus ad instruendam aciem locus patebat, qui non Castelli to mentis obiectus, ct undique expositus, vel imperitorum iudicio videretur . Hac re forte perspecta dum hostilium castrorum situm, &idoneum pugnae locum explorarent Franciscus Maria Felirius Urbinas& M. Antonius Columna ad Lot rectatum adcurrunt ; quanto indiscrimine hostes versentur, demonstrant: polis eos facile deleri, si ipse
a fronte promoto exercitu , uti praelio certaturus appropinquaret, &hostes in tergo tormentis e Ponteuici arce peterentur; Fore etenim ut pedestres,&equestres praesertim copias priusquameae coire in ordines S conserere manus possent, foedissime sterni profligarique summa cum voluptate conspicerent. Tantae rei patrandae certa spe concepta extemplo mittitur a Lotrechio Sardonus Gallus ipsus familiaris, ut locum inspiceret, & si ita videretur, aliquot tormenta traduceret. Adventu Sardoni cuncta iactu facilia offeruntur. Nec moradum ille in tanta occasone inani gaudio praeoccupatus effuse hostibus excidium minaturi, Venetus praefectus datae fidei penitus obliuiscitur, & cumsta Gallorum arbitrio permittit, utpote qui nihil. de Caesarianorum clade dubitaret; id unum rogat ut non Venetis. sed Gallicis tantum tormentis, & copiis res geratur, ut excusationi locus aliquis relinquatur. At Sardonus morae impatiens & Gallica alacritate praeproperus, quum rem paratam , & eXploratam contegere,