Pauli Iouii Nouocomensis ... Illustrium virorum vitae. Accessit ad posteriorem hanc editionem rerum memorabilium index

321쪽

32 PAVLI IOVII DE VITAsorum,&interpositas hastarum strues, diu conflictati terga vertunt Eodem quoq. tempore Les ms circunducto equitatu in tergo hoste. adormir, superatis duabus fossis castra irrumpit. Ambrosius Landrianus

tom Leua ,& Terminet reguli,tentoria, vasaque argentea lixis & calonibus cedunt. Fit longe maximus tumultus totis castris, pauor non modo milites, sed ipsos etiam occupat Duces, recipit tamen celeriter se ipse in

ex rei repentinae metu Prosper,& equites in os Adurnio & Cossa h - ςV renteque ante alios Antonio Leua,tur

malim Gallis opponit,iam in ponte Lescutus singulari virtute nusmahnpquo si esset potitus,haud dubie ad latissimaCaesarianorum stragem edendam Gallicus equitatus irrupisset, quum Ssertiani equites a nillitari vin raeivinit exceperunt, adcurrit etiam propere subsidio 1clopellarioru Italica cohors,itemque Insubres, qui loco tutissimo trans emissarium minora tormenta cantariis ligneis imposita in transuersos liostes emittebant aderat eas assiduus cohortator Franciscus Ssortia varisi S atrox erat praesum uti in loco, non modo fossis, ct praealtis rivis sed tabernaculorum funibus S multis longuriis ad alligandos equos praefixiS,undique praepedito. Pugnabatur tamen acerrime in ponte, ibi imipse Le scutus , phaleris, ct plumea crista insignis, magna vi perrumpere

us A. Pontiremius Ducum promptissimi, itemque Federicus nisilus, qui in militarem viam penetrarat, sed obstabat Gallorum euultum virtuti loci iniquitas. Nam neque densatis turmis perrumpere neque set tueri poterant, quum nullum pedestre subsidiunt adduxissent. Itaque Galli qui in ponte pugnabant,pluribus utrinque in profluentem foediriminum,& equorum strage praecipitatis deturbamur confoditi,fi i lc

to equus, ct mox quum alio: sumpsitiet. gladio in os: ea a stilam coniecto vulneratur. Cadit ABa ecalaurea Bhiod L

PGulo crus pila traiicitur, vexillaGallica rapiuntur,sclop tarii qui ultra stim eranton latus hostium versi, frequentibus stlopetiis mad ira eataphractis,& eorum praesertim equis ini erunt detrimentum. Iti iii de lita prmum Helvetiorum acie,d peditatu victoria conclamatur, I lxticsmus Elamor per manus defertur ad postremos,Gallis illico animus escidit, Caesarianis augetur,explicat se pugna Le scutus,& singulari constantia,quanquam multis amissis equitibus se recipit ad Lotrechium frate qui conspccta Helvetiorum caede,&suga,constanter in acie sub stheia' At Piscarius ubi stratis primis ordinibus perturbatas, ct in fugam versas legiones hostium vidit, quantis maxime valuit precibus, ct obtest ticin

rendo, fit rum terga caederent, de gente Germanico nomini uticissit ma vindictam sumerent, & demque absque ullo periculo si,mma viistoria potirentur, id quum ab eis qui malenta contumacia dicto audientes esse

Pisiti

322쪽

FERDIN. DAVALI PIs CARII LIB. II.

esse nolebant.& triplex stipendiu incondito Demitu flagitabant nequam

impetraret, ut exemplo accenderentur, Hispanorum tres cohortes emist, eae quod essus a praecurrerent,nec Germani sequerentur,ami ta Guinea Centurione prope fiant circumuenta , cum ab Helvetiis qui tormenta retrahebant, tum a Ioanne Medice, qui ex transuerso illatus cum peditum atque equitum valida manu, abeuntium Helvetiorum terga prote. gebat . Caesariani tamen equites Prospero imperante,& Piscario vi maturarent,vultu iracundo,flagitante,vestigiis institerunt, atque ita Medice

audacter in eos vexilla conuertente, equestri praelio duabus amplius ho ris decertatum. Nam & Galli, & Ueneti leuis armaturae equites, ad Mediceum vexillum undique confluebant. Caeterum ab initio praelii stratis Helvetiis Venetae copiae ser me omnes, Theodoro Triuultio Duce nectentato quide certamine se receperunt. In primo congressu, aut postea ex vulneribus circiter tria milia Helvetiorum periere, S in his quatuordecim noti Duces,in queis secundum Albertum Petram Arnoldus Under ualdius strabo, auctoritate & virtute animi plurimum eminebat. e Gallis vero desiderati sint Miolantius & Ghiscia, duoque nobilissimi iuuenes Monfortius atque Tornonius. Ex Caesarianis autem Petrus Colitanus regulus ex gente Cardonia Pascarii auuculus, qui quum galeae buccula subduceret, scorpionis sagitta per oculum traiectus interiit,ita ut fatali Cardoniae familiae potius , in qua tot Duces Mars immitis abstulerat, quam

sua peculiari torte extinctus esse videretur,quando VnuS tantu toto exeris

citu, scorpio iit repertus, quo ignobilis eques eam sagittam in incertum ad illius egregii viri necem emiserit. At Piscarius quanquam omnium voce, & gratulatione, cum lingularis industriae,tum eximiae virtutis parta laude Duebatur,vix ullam tamen animo & vultu laetitiam praeferebat: nam Dendens, ct gemens incomparabilis gloriae victoriam,foeda Germanorum contumacia & consternatione sibi e manibus creptam fuisse querebatur. Postero autem die, quum sess, atque perterritis instandum esse centeret. Gallicae copiae omnes dissoluuntur, Helvetii amissis Ducibus domum continuo per Bergo matem agrum contendunt, ad Tritium Abdua traiicitur, Veneti in Brixianorum fines recedunt, Le scutus, & Ioannes Medices Cremonam, Bozolus cum reliquo equitatu Laudem Pope iam proficiscuntur. Lotrechius, Palicia. & Bastardus trans Alpes in Galliam abeunt, ut corana de statu rerum & de infelicitate eius praelii Franciscum regem doceant. Quibus rebus cognitis Caesariani Mediolanum reuertuntur. Interea Franciscus S fortia pecuniam sedulo conquirit

adiuuantibus praeclare ciuibus, militi stipendia persoluit, plures donatiui nomine vestibus laneis.& sericis liberaliter exornat, atque ita exercitus omnibus rebus instructus,septima die,postquam ad Bicocam tertio Calendas Maias e st pugnatum, ad oppugnandam Laudem sub signis educitur. Antecedebat Piscarius more suo cum Hispanis, ct expedito equitatu. Prosper cum Germanis,& graui armatura, maioribusque tormentis

323쪽

3rs PAVLI IOVII DE VITA sequebatur. quum praecurrerent equites, & in portis tumultuarium praelium cierent. Baro Castellarius cohortis praesectus, vir Gallico ingenio.

Hispanorum audaciam minime serens se, quin erumperet, continere nopotuit,eum etiam nonnulli equites sequuntur, illico miscetur pugna, si peruenit Ioannes Dorbinus cum selopetiariis. Galli cedunt, ipse Barota fortiter repugnans, quam temere fuerat egressus, vulneratur,& capitur: ita Hispani compulsis intra portam Gallis, suburbanis tectis potiuntur. Fit magnus tumultus ad Dortam, quum quisque metu incitatus, per semiadapertas fores ingredi conaretur. Advolat eo Pistarius Baronem vultanus obligantem, bono animo elis iubet quum ridendo percunctaretur, an magnis munitionibus atq. praesidiis moenia firmassent, ab eo cum do Iore vulnerum, tum eruptionis infelicitate vehementer perturbato, didicit, nihil intus edisciplina fuisse praeparatum. Tum vero nihil cunctandum ratus,vndiq. copias admouet, tumultuosissimo pugnae genere, propugnacula, murumque subeunt, selopellarii moenium coronam delen soribus nudant,scalae appontitur,nonnullis intra portam per rimas interfectis portulae fores revulsis vectibus impelluntur, irrumpunt cohortes,

ct urbs undique capitur. Attonsus Uastius inter primos murum conscendit,tum vero Hispani in forum conglobati pervadunt, undique Galli capiuntur. Bonaualles,& BoZolus,qui cum mille amplius equitibus,eadem hora per aduersam portam aduenerat,inermes, ct discincti ultra Abdua

profugiunt. Eos Castalius in primis,& Epirotae equites Duce Constantino et lusi ponte ligneo persequutur. Sed Duces ad ignobili habitu faciale neglecti, quum ornatiores tantum equites caperentur. Cremam incolumes foeda fuga perueniunt. Captae sunt quatuor alae equitum cum vexit Iis, paucis admodum interfectis, Sed magna equorum, S armorum praeda Hispanis cessit, multi quoque Laudensium,qui Gallico nomini impensius fauebat pecunia sunt mulctati. Eo incommodo recepto,reliquae spes omnes Gallis sunt accisae, nam aetate nostra nunquam simul ex Gallica gente tot equites ullo in bello captos fuisse constat. At Prosper qui gra-Di agmine sensim appropinquabat,ut pote, qui urbem nisi magnis operibus, admotisque tormentis,expugnari minime posse iudicabat, ubi moenia manu capta,& tot equites oppressos,incredibili celeritate virtuteque

Piscarii didicit,animo haud mediocriter est commotus usqueadeo aperte, ut publicam laetitiam caeco,& ignobili quodam litiuore perfunderet, quasi iam Piscarius qui tricesimum annum vix attigisset, ipsius veterani Ducis gloriae maximis operibus aequaretur.

324쪽

APTA Laude Pompeia Piscarius ad PiSleonem est prosectus,id erat oppidum Cremonensi via in Abduae ripa positum, nouo praesidio, S antiqua munitione firmissimum ; eb quum venisset inspecto situ , S tentatis praesidii viribus reperiebat

non facile pol se capi, nisi magno aduecto tormentorum apparatu, neque item obsideri nisi longi Dsimo labore, quoniam praesectus trium mensium cibariis arcem abunde repleuisset. Relinquesatur, ut quantis maxime posset artibus, & machinationibus hostes terreret, ct vineas agendo, &statuendis maioribus tormentis subiecta loco repurgando, egregie simularet, se id oppidum vi capturum ac protinus eueri urum,nisi priusquam ingentia tormenta conveherentur deditionem fecissent. Igitur ad eam consilii speciem,ut undique terrorem incuteret, circuibat oppidum ; aditus omnes succedentibus expeditis sci opertariis pertentabat, iubebatq. eos, ut ex protectis locis diligenter obseruarent, si qui inter murorum pinnas versarentur, atque eos destinatis ictibus ferirent. Sed dum ipse medius inter Bustium S Mercadum Centuriones, ponticulum transiret, sua que prudentiae, & agilitati confisus, ut qui pericula incerti euentus, ingenti animo semper contempsisset, pari hostium diligentia pendest interfectus. Tres enim scio petiarii defensorum longe peritissimi,

ab occulto muri loco intenti obseruabant, an aliqui ex Hispanis apparerent in quos certis ictibus tormenta minora comicerent; atque ita acci

dit,ut quum Bustius & Mercadus extemplo grauiter icti cecidissent; iam

tertius in Piscarium sedulo collimans, ignem immitteret, quum repente Ticinensis centurio cognomento Fraterculus iniecta manu accessim funiculum auertit, alta voce inclamans Dii prohibeant, ut hodie Ducum

fortissimus,atque idem militum parens, & qui nos vel hostes alit, nostra saeuitia concidat; quin potius eum seruemus,ut supersit qui bella ex bellis serat, ne nobis qui stipendia sequimur segni in pace fame sit pereundum: Erat enim adeo propinquus arci, ut ab toto corporis habitu, S a rutila praesertim barba facile nosceretur. Nec multo post hic ipse Centurio

quum certam muri partem nequaquam a Praefecto, uti oporteret munitam esse quereretur,territusque imminentis periculi de nunciatione colloquium postularet, Castalius arcem ingressus,tantum minarum Piscarii nomine simulanter effudit, ut praesectus magnopere conterritus deditionis tabellas Oblignarit. Ita oppidum, quod neque vi,neque obsidione nisi ad modii diuturna capi posse videbatur, verbis ac una tantum oppugnantis aut horitate, hosti celeriter est ereptu. Nemo enim Piscario omnis generis hominib.vel alliciendis sermonu benignitate, vel praesenti atrociu

325쪽

verborum fulgure perterrendis efficacior atq.vehementior fuit. Pisleone amisso, Lescutus, qui Cremonae erat,quanquam singulari dolore erat assectus,nihilominus opera assidue dabat, ut moenia muniretur;pecunia quoque vel summa acerbitate a ciuibus exigebat, ut copias aleret, & sese quam diutissime tueretur. Caeterum Piscarius tam laeto rerum successu ad summa victoriam utendum ratus, Cremonae moenibus copias admouit. Venit & eo Prosper cum reliquis copiis,& magnus rerum omnium

apparatus Francisco S sortia subministrante in castra Mediolano conue hitur. Erumpebat saepe Ioannes Medices , itemque equites Galli & expeditae cohortes, mutuisque acceptis & illatis detrimentis quotidie ce tabatur. Iam proserri tormenta coeperant quum Lescutus suadentibus Gallis de dedenda urbe cogitauit. Erat enim omnibus rebus impar, &aduerso rerum successu potius quam animo fractus, postquam li Fortuna deserebatur, nullum honestiore amictis rebus exitum videbat, quam ut tot viros fortes,qui secum toties egregie pugnassent, non iniqua condicione conseruaret. Haec dum agit, missisque ad Prosperum atque Piscarium nunciis se daturum obsides impetratis induciis pollicetur; eius rei haud vanus rumor ad Ioannem Medicem desertur. Is ut erat ingenio ferox, ct plerunque violentus, eam contumeliam vix serens, qu bd non esset in eius rei consilium admissus, adeo ira protinus exarsit, ut palam serocibus verbis se contemni quereretur, iuraretq. sumpturum sibi consilium,ut iniuriam vindicaret,& stipendia debita militibus suis soluerentur: merebant enim iam tertium mensem sine pecunia cohortes 2 equites; hoc enim Lescutus una tantu propinqua spe eius pecuniae, quae e Gallia mitteretur,& peramplis item pollicitationi b. sustentabat. Itaque milites ubi Ducem iratum vident.& clam a Gallis agi de compositione, & se deseri audiunt,quum meritis stipendiis fraudari magnopere timerent, uti consternatis mos est, stipendia turbidis clamoribus editis efflagitant. Signa convellunt,& tormenta quae in hostes erant conuersa a moenibus reducunt,tanquam invasuri Gallos uti hostes,direpturique urbem,aut portam quam praesidio tenerent hostib. prodituri. Tumultu exorto prodit in publicum Lescutus, nec dubitat quin ad seditiosos milites contendat, confisus ingenio Medicis,quem uti facile irasci solitum .ita cito placabile nouerat,eum comiter appellando,& apprehensa dextra deprecando, lenissimis orabat verbis,ut milites sedaret, sibique ignoscere velletis quid ipso ignaro cum hostib. tractasset,quado nihil adhuc rebus integris esset confectu. Debere eum qui eo sanguine,eaque familia esset genitus, quae nihil dedecoris admittere consuesset; ante omnia beneuolentissimi Regis causam spectare, cuius liberalitate, non modo stipendia sed priuata strenui cuiusque militis merita cumulate persolui possent, si vel modici temporis expectatione patienter uterentur. Ad ea Medices se quidem iure iratum esse respondit; sed in honorem Regis eam iniuriam facile remitteret, modo militibus stipendia soluerentur. Rem enim esse summae

iniqui

326쪽

FERDIN. DAVALI PISCARII LIB. III. 3r9

iniquitatis occultis pactionibus bellum finire, ut extemplo dimissi milites debitis stipendiis fraudentur; sibi in animo este, quoad uita supersit,

militu suorum causam tueri,neq.eos laceros,egentes, vulneribus debilitatos decipi a quoquam & proiici, velle pati, quando in eo verum decus, veramq. laudem reponeret, si sorti sis imos milites suum secutos nome ab iniuria desendisset. Enimuero se Gallorii morem agnoscere suti satis esset evulgatum) qui Italos vel sortes & fideles in summa felicitate despiciant.& in dubiis belli rebus,quum forti eoru opera studioq. egeant, humaniter & liberaliter observent; quum vero Fortuna ultimos calamitatis casus attulerit,uti trepidi & sibi ipsis tantum consulentes, turpissima quada obliuione destituant. Haec quum tumido ore altius proferret, interuentu multoria ducum, arridenteque Lescuto colloquium dirimitur; ad leniendas vero cohortes Lescutus quantum potuit a quaestore pecuniarum sumpsit, itemq. aliquot argentea vaci ab amicis mutuo accepta in

partem stipendii Mediceis cohortibus diuisit: atque ita pacatis militibus facile Medices ad officium est reuersus . Sed Lescutus secum ipse reputans quo in periculo versaretur, dc cohortes seditiose semel agitatas , ite rum similia comminari, flagitioseq. deficere posse conspiceret, perquam mature de dedenda urbe cum hoste transegit: quando desperatis auxiliis

in summa rei nummariae difficultate constitutus, neque nouas parare copias, neque veteres alere, facile posset. Ita datis obsidibus conditionum tabulas obsignat,quoad e Gallia literis Regiis comprobentur. Nec multo post cuncta rata habuit Rex Franciscus Cremonaq. dedita est. Lescutum cum tot Gallorum agmine in Galliam transeuntem, Prosper atq. Piscarius summa comitate liberalitateq. Ticini susceperunt; ubi per conuiuia & saltationii ludos apud nobiliores matronas aliquot diebus substitit. atque inde in Galliam ad Regem est profectus: Vnus omnium GalloruCausentius Uasco, Leuci oppidi ad Larium lacum praefectus,quu ex condicionibus id reddere iuberetur, Lescuto no paruit; haud digna tame visa est causa Caesarianis eo tum victrices copias conuertendi, quando iam duces post tot partas de hoste victorias maius atque praeclarius bellum aduersus Ligures vehementibus consiliis atq.animis agitarent.Cremona in potestatem redacta,extemplo copiis omnibus Padum traductis, bellum aduersus Ligures susceptum. Nam Octavianus Fregotius ex pro sesso Gallicti nomen tuebatur.Is ab initio belli hostis suerat indicatus,quoniam superioribus annis inopinata desectione Franciscum Regem in Italiam euocasset,quo iniquo vel ingrato consilio sibi q. imprimis S patriae exitiali, inexpiabile odium Caesaris & Leonis maxime pontificis sbi cocitarat. Piscarius quoque qui pultis Adurniis Octavianum in patriam

reduxerat, & principem constituerat in ciuitate, Hieronymo A durnio vehementissime fauebat,is tum in castris aderat, hortabaturque Caesarianos duces,ut mature Genua contenderent,ut oppressis vel eiectis Fregosis nemo demu qui Gallicis partib. studeret, in Italia relinqueretur. Erat

327쪽

FERDIN. DAUALI PIs CARII LIB. I i. si persistendum. Proinde Gallicum iugum excuterent, quod semel fortiter atque foeliciter ex cuisum, Fregosi cum summa accepti beneficii obliuione in miseras ciuium ceruices iniquissime reposuissent. Si Fregosi, uti antea Adurnii praeclara animi moderatione cessissent principatu urbe q.cederent,& cum Caesare foedus percuterent, ipsos suis usuros legib.

in libertat eq. futuros. Quod ii paucorum libidini vel amplitudini seruire vellent, nec ullo periculo periturae patriae permoverentur, se daturum operam ut Genuenses insanae pervicaciae poena teret. Similibus quoque

literis Plieronymus Adurnius priuatim, S qui ipsius factionis ciues erat in eastris, amicos S propinquos admonebant, ne labantem Gallicarum

partium fortunam, caeca animorum obstinatione sustentare ac erigere conarentur, ut demum impares viribus, pro aliena salute conciderent.

posse Octavianum uti optimum ciuem deceret, praesenti periculo sese ac patriam eripere, ut alio demum tempore melioreque fortuna commutatis rebus redeundo incolumi patria potiretur. Uerum fatali quodam morbo, adeo potentium aures, erant obstructae, ut qui in consilio vigebant S diram patriae calamitate haud vanis coniecturas ominabaniatur, libere sententias dicere non auderent. mittuntur nihilominus in ip ciem legati, ipsius tamen Fregosii familiares,ut interposita pacis mentione, apparatum expugnandae urbis aliqua ex parte retardarent. Sed Piscarius cognitis eorum consitus adeo antentus di omnis periculi oblitus collocandis tormentis idoneum locum quaerebat, ut se bis in vallem demi teret.quae pro fossa muro iungebatur. & telis tormentisque hostium erat subiecta. Ab hac valle quum per accliuem di praeruptum locum euadendo .scuto gladioque contentus eniteretur; ita in cum muri defensores a

censis subito minoribus tormentis grandinis modo pilarum procellam essu derunt, ut Centuriones duos ex paucissimis quos secum adduxerat, lethaliter vulnerarent. Eo modo cum summa animi ac vultus tecuritate se te recipientem, praefecta cohortiti & centuriones circumsistere atq. suppliciter orare coeperui, Vt quae militu munia potius quam Ducum essent, militi relinquere vellet, nec se coniicere in id discrimen quod non modo ipsius sed totius exercitus salutem respiceret, quando ipso pereunte, constaret, & praesentes atque praeteritas victorias omnino perituraS, ad quos subblando risu conuerius, quasi eorum ignauiam notaret qui timore id munus deiugillant, An uos inquit,in urbem crastina die peruadetis f nisi quae usui else possunt, meis oculis exploro,agite igitur fortiter, ct nostris humeris in hunc collem maiora tormenta comportemus, postquam inacceissa rupes in acclivi, boum vel equorum iuga non admittit. Tum vero tanta alacritate milites ipso adnitente cohortanteque tormenta sustualerunt.ut in aduersum montem momento temporis euolalle viderentum,

ea in loco edito, qui Faba Graeca dicitur, ab occidente, sitnt constituta,

cantra portulam,Petrae minutae cognomine nuncupatam, quae ab angulo

propugnaculi ex muro prominenti S in proximos hortos perducit. Dum

328쪽

PAVLI Io v II DE VITA haec parantur, Gallicae triremes in portum ab alto, Nauarru intulerunt, cum exiguo tamen praesidio . cuius aduentu, Recasentius Caesarianae classis praefectus tam cautus quam imbellis, qui tormetarias pilas sulfureumque puluerem a Delphini portu comportare debuerat, in eo portu timore occupatus, sese conclusit. Quae res magnum attulisset incommodum .nisi Piscarius ea omnia sarcinariis iumentis per asperos & concisis callibus undique praeruptos montes, summa celeritate, contra omnes

naturae iniquitates comportanda praecepisset, Egregio studio ct singulari diligentia & tum & alias semper usus Othoboni Flisci viri saerati & Sinibaldi fratris, qui Fregosiorum hostes erant & magnis opibus impigre

Caesarianos adiuvabant. Quum omnia ad expugnandam urbem abunde essent praeparata, Octavianus legatos emisit, ne in tanto rerum omniudiscrimine li pacis conditionibus abhorrere,& ciuium salute omnino negligere videretur: caeterum uti ferunt per occultam syngrapham Paulum Bulgarum elegatis alterum monuerat. vi egregia simulatione rem traheret, nec pacis tabulis, a collega Thoma Cataneo, si forte cum hoste de condicionibus conuenirent, subscribi pateretur, ut ea mora ac interpellatione, munitiones introrsus adaugeri atque erigi possent, quas Nauarrus animaduerso periculo, propere perficiendas esse curauerat.

Haec omnia eodem pertinere Piscarius intelligebat, ut simulatione pacis interposita, in muro ad defensionem maiora praesdia pararentur, praedicabatque se male opinari de ingenio Octaviani, qui tanquam Philosophi e praeceptis imbutus,vir egregie moderatus existimari vellet nec

tamen insana libidine ullam omnino curam remitteret, ut dominatum quo nihil in tota rerum fortuna esset dulcius, cum alieno periculo tuereretur. propterea Piscarius abiecta omni spe compositionis vi agendum ac omnino maturandum esse iudicabat,ut illius pervicac sam aliena prorsus ab eo discrimine, quod immineret,& veterem ingrati perfidiosique

animi noxam comprobante fortuna, vindicaret. Uerum Hieron umiprecibus ab instituta oppugnatione tardabatur. ille enim de patriae salute sollicitus, alias atque alias moras supplex cum lachrymis impetrabat, ut eo temporis spacio exirent legati, ct nouae condiciones de pace referrentur. Sed Piscarius quum legatos semper inanibus verbis illudentes non ad se sed ad Prosperum contendisse, veluti ad aequissimum & maximum ducem audiret, iusto contumeliae dolore exacerbatus, extemplo praelii signum proposuit,quanquam fama esset legatos E Portu ad Piscariana castra circumvehi cupiuisse, sed mari tum maxime commoto ac procelloso nauigationem tentare nequiuisse. atque ita ad Prosperii nihil ab ea parte oppugnantem esse profectos. Igitur Corberiae viro peracuto tormentorum cura demandata, caeteris vero praefectis atque centurionibus opportuno in loco constitutis,ipse e monte digressus, ad eam quam dixi mus Portulam contendit,eamque pice taedaciue oblitam propriis manibus ex aperto periculosoque loco coniectis iacibus succendi siversabatur angu

329쪽

ppRDIN. DAvALI PII CARII LIB. III. angustissimo in calle, inter moenia hortorumcl. macerias, ita ut ex tranc uerso e superioribus propugnaculis , ct in tergo, frequentibus selopei torum pilis, summo cum discrimine peteretur, multique circa eum viri fortes conciderent, & ab ea parte qua tormentis quati murus coeperat, conscendentium cohortium latera, minore colubrina serirentur, cuius uno ictu Hieronymus Segoula, & Marra Salernitanus clari centuriones misere discerpti periissent. Qua rerum iniquitate plerique permoti, Duce Ioanne Dorbino , qui inter praefectos summam apud omnes aut horitatem obtinebat,ad Piscarium adcurrerunt, suppliciter deprecando ne diutius eo in loco moraretur: sed sese sensim subduceret, imperandoq. potius quam praeliando,& suum ex tutiore loco, impleret munus, ct milites unguli cohortibus osticia praescribendo, ad siubeundum hortaretur. Tum vero ille oculis igneis atque minacibus conuersus, aut hic inquit egregie cadendum est,aut omnino per hanc portulam ad victoriam irrumpendum: quando in receptu, dedecoris ac ignominia pleno, nulla salus ostenditur. Ad id Ioannem Dor binum ferunt, qui Hispanorum ducum longe fortissimus omnibus in praeliis extitisset,recessisse paululu, ct trans maceriam se se tuto in loco a tormentis protexisse , neque priusqu1m urbe undique capta prodiisse. Iam fores adeo vehementem flammam conceperant, ut militaribus securibus S gladiis concrematae tabulae ad magnum hiatum facile foderentur. erat is locus ut diximus, perangustus, ita,ut multis cadentibus ipsa cadauera calcarentur. nam in tergo ab his propugnaculis, quae in superiore moenium parte, in acclives erecta colles, defensoribus erat plena, & introrsus per portulam quam duae praetoriae cohortes defendebat, Hispani Italique milites densati in unum tortae vestibulum,insigne detrimen tu accipiebant, quum Piscarius,Cor-eriam monuit, ut tormenta librari,S cum signum ipse dedisset, emitti supra moenia iuberet ut Genuensium ordines in ipso praelii committendi momento turbarentur, aliudque item tormentum,ex obliquo intro

sus in portulam dirigeret . ac simul in inferiore propugnaculo, quod est haud multo spatio supra sancti Thomae portam , defensores duobus falconibus crebro peterentur, ne ea colubrina nisi cum exitio, uti possent, qua duos, uti diximus,centuriones, ante alios occidissent. Erant enim tormenta in praealto loco adeo librate collocata, ut moenium altitudinem superarent. Perfregerat etiam murum Corberia maioribus tormentis,

lato Quidem aditu, infra portulam ad teli iactum. his omnibus rebus incredibili consilio,& singulari celeritato constitutis, Piscarius undiq. ad irrupendum milites clara voce concitauit. Quum promptissimus quisque non plane perfractis foribus, angusto ct disiicili ingressu in urbem peruadere conaretur, Genuenses in eum locum decurrunt, conglobati vehementissime resistunt. Recuperus Aretinus,& Surillia Hispanus inusit tae virtutis signiferi, dum decora contentione , quis nam primus signum inferret, enitendo decertarent, traiecti tormentariis glandibus interia

330쪽

PERDIN. DAVALI PISCARM LIB. III. trocidit: sed eo periculo quod natare nesciret ita eripitur, ut multa ore austa marina aqua, pedibus suspensus, ut humorem euomeret, diu in trireme pependerit. Petrus vero Nauarrus dum scapham in portu quaereret ab Hispanis capitur deductusque ad Piscarium propter veterem toties spectatae virtutis gloriam, lingulari humanitate nequaquam ut hostis excipitur. Eodem tempore a Bis amnis porta Prosper,& Franciscus S rtia introducti, Germanorum cohortes intulerant,omniaque plena erant tam inarum eiulatu,& horribili strepitu militum effringentium fores, &domos opulentas, truculento impetu immani q. auaritia diripientium:&erant qui omissa praeda in oblatas taminas,seua libidine grassaretur Sed Piscamus in equum sublatus is minarti pudorem atroci, sed praeclare admodum facto, peregregie defendit, quum enim vir Genuentis aspectu nobilis ab ipso transeunte tanquam a milite insigni, auxilium postularet, quod uxori 1 duobus Hispanis inter lachrymas, vis inferretur,extemplo ad eum solus ingressus alterum passis crinibus matronam attractantem gladio transfixit,alteri vero per scalas euadere conanti, immani ictu tempora discidit. His interfectis & in publicii e senestra praecipitatis S praecone circum emisso, nemo demum ullam ingenuam violauit. Opportune quoque eius adcursu orante obstanteque Hieronymo Adurmo Crater ille ex ingenti ac admirabili smaragdo,qui in sacrario templi maximi custoditur .depulsis inde militibus est conseruatus. Sed biduo opulenticsma ciuitas auaritiae militum cessit, eo minore tamen incommodo,quod Adurnius antea cum ab ipso maxime Piscario, & Prospero, tum a singulis quoque centurionibus impetrarat, ut nemo ciuis captiui sortem subiret. Nec se pretio redimere cogeretur, ct templa, totiusque orbis negociatorum mercimonia,quae in publicis vectigalium essent officinis , inuiolata seruaretur ciues itaque in uniuersum domorum suarum suppellectilem a militibus uti quisque limen occuparat, certa pecunia redemerunt excruciati tamen nonnulli barbara crudelitate aliquotque patritii senes

ab Hispanis interfecti,& in his Andreas Cicereius, Thomas Pallavicinus, ct Antonius Grimaldus; brachium quoque selopelli glande traiectu est Augustino Iustiniano Antistiti Nebiensi variae doctrinae laude clari L

simo inde edictum est, ut nemo in alienam domum per vim irrumperet, qui dicto audiens non fuisset laqueo puniretur, atque ita his, qui auidius praedae haeserant supplicio protinus assectis, praedantiu feritas est repressa sed singularem afflictae ac plane ruenti urbi opem attulit, ne landitus euerteretur, haud ex toto inanis fama de aduentu Gallorum, qui transisse Alpes et iam prope adesse nunciabantur, quem rumorem Hieronymus excitarat, ut miseris ciuibus celerrime parceretur, & eum Piscarius, ct Prosper & Franciscus Sfortia simulato metu vehementer augebant. His artibus quarto die exercitus cum pretiosiore tantum praeda cohortante

cogenteque Piscario urbe est eductus: quod prope difficilius fuit, siquis

licetiam ac auaritiam in victoria militarem aestimare velit, quam urbem