장음표시 사용
801쪽
DOCTR. ELEMENT, ETHICAE P. II. 795
DE VITIIS OFFICIUM OBIERVANITIAS ERGA ALIOS HOMINZR LAEDENTIDUR. Haec vitia sunt: A. Superbia, B. obtrectatio, et
Superbia. . qa. Superbia est gemis ambitionis, quo ab aliis hominibus, ut se ipsos nobiscum collatos dθspica fui bibeant, postulamus ideoque in vitio versatur cum obserua a tia, quam quisque homo iure tuo pullularo potest,
Ea differt ab animo elato, ut ambitione, hoc est, cura de dignitate humanitatis sua respectit aliorum nihil quodquam concedendi quae propterea verbo iAge nuce solet notari); namque superbia ab aliis obseruantiam postulat, quam illis tum recusat. - Uerum hic ipse animus elatus in vitium incidit atque offensam, si etiam ab aliis postulet, ut de grauitate sua occupentur.
superbiam, quae quasi in studio ambitios de conquirendis pedi stequis versatur, et quos consonatim tranandi sese potest item liabere putat, ir: irysarn esse, et cum obseruantia hominibus generati in debita pugnare, eam Distam esse, hoc est, vanam in utendis instini mentis ad quidpiam, quod certo quodam respectu neutiquam eum valorem, habet, quo ut sinis l. t, est o tur, quin adeo insanam, scilicet in utendis eiusmodi instrumentis, quibus, necesse est, ipsum finis illius contrarium enasci, namque superbo quisque eo magis obseruAntiam suam recusat, quo vehementius eam expetit; haec omnia per se manifesta sunt. Minus tamen
animaduersum suerit, superbum semper reapse animo
802쪽
abiecto et humili esse. Neque enim ab aliis postularet, ut se ipsos cum sese collatos despicatui haberent, nisi
in se persentisceret, se, rebus secundis mutatis, non durum iudicaturum lare , etiam abiicere ab omnique aliorum obseruantia se abdicare.
Obtrectatio. g. 43. obtrectatio, in qua non calumniam contumeliam famam falsam, in ius vocandum, sed solum propens nem proximam, nullum finem singularem spectantem intelligo, quidpiam obseruantiae erga alios pernici sum diuulgandi, obseruantiae aliis hominibus debitae generatim contraria est; quia quodque scandalum oblatum hanc obseruantiam, in qua tamen incitamentum ad bonum morale nititur, debilitat, et, quantum fieri potest, fidem eorum minuit. Studiosa eorum propalatio, quae honori alterius detrahunt, quae etiam haud pertinent ad iurisdicti nem publicam, etiamsi vera sint, cernitur in obse
Vantia erga humanitatem in genere minuenda, Ut denique ad ipsum genus nostrum naeuus humanitatis spargatur, et mi ianthropia seu contemtio obtineat, aut
tactus moralis frequentiori illius adspectu obtundatur, ad eamque adsuefias. Ergo in officio virtutis est, pro Voluptate maligna ex aperiendis aliorum peccatis, quo nobis aliorum de nobis bonis, saltem non peioribus, quam omnes homines reliqui, iudicium seruemus, ve lum humanitatis, non solum temperandis sententiis nostris de aliorum peccatis, vehum etiam reticendis obducere; siquidem exemplis obseruantiae, ab aliis nobis propositis, etiam conatus excitari potest eam pariter merendi. Atque idcirco insania inores aliorum
explorandi ἀλλοτριορmon οπία) etiam per se ipsa
iam curiositas noscendorum hominum iniuria videtur,
cui quisque iure tamquam violationi obseruantiae sibi debitae sese opponere potest.
803쪽
DO R. ELEMENT. ETHICAE P. II. 797
Infanta petulans reprehendendi propensioque alios risui exponendi, insania irridendi, ut peccatis aliorum
proxime oblecteris, malitia est, atque a loco, familiaritatis inter amicos, ea modo per speciem Vt peccata, re autem vera ut laudes animi, nonnumquam etiam
quasi in desuetudinem abierint, ridendi, quod tum nulla irriso est prorsus diuersa videtur. Vera peccata autem, vel, quasi vera sint, siti, quibus propositum est, hominem obseruantia merita priuari, risui exponere, propensioque ad istud, insania irridendi aereba spiritus causticus aliquid laetitiae in sese habet diabolicae, atque ob eam ipsam caussam violatio est durior officii obseruantiae erga homines alios. Ab hac tamen dissere iocosa, quamquam illudens insultationum aduersarii iniuriarum cum contemtione retorsio, qua irrisor omninoue aduersarius de aliorum damno laetus sed infirmus in pariter irridetur, et iusta obseruantiae, quam ab illo postulare potest, defensio. Sin vero res haud ingenio faceto subiecta sit, sed ita
comparata, ut ratio ex ea necessario oblectamentum morale capiat, tum, etiamsi maxime aduersarius cauillatus suerit, sed se ipsum quoque ridendum in eo praebuerit , et dignitati rei et obseruantiae erga humanitatem conuenientius est, insultationi vel nullam omnino defensionem opponere, vel cum dignitate grauitateque.
Se fio Ilo n. Animaduertes, titulo antecedente non tam virtutes commendari, quam potius vitia illis contraria reis prehendi; id quod vero iam in conceptu obseruantiae inest, uti ad eam erga alios homines praestandam obstricti sumus, quae tantummodo est in ossicio negativo.-
804쪽
Neque enim obstrictus teneor ad alios statum ut homines consideratos colendos, hoc est, ad obseruantumi lis viis Iseimn tribuundam. Omnis reuerentia, ad quam natui a obligatus stina, est vetaei ontia legis in genere, et ad hane non vero alios homines generatim reuerendum, aut in eo quidpiam illos praestare, ossicium hominis erga alios uniuersite eis et absolutum, quod, ut obseruantia illis originarie dubita, a quouis postulari potest. Reuerentia aliis praestanda pro varietate qu3litatis homirium, vel relationum fortuitarum , nimirum annorum, sexus, originis, roboris vel imbecillitatis,uci adeo oldinis ac dignitatis, partim in institutis arbitrariis positarum, raria, in elementis ethices meta- pcinmis non debet fuse proponi nec secundum et alias deteribi, cum hic tantum do puris illius rationis principiis agatur.
DE OFFICIIs HOMINUM ERGA HOMINEsETHICIS RESPECTU STATUS ILLORUM.
g. 45. Haee o Feia virtutis in ethica pura non quidem ansam dare possunt peculiari cuiusdam capitis in eiussu stemate; quippe quac non continent principia hominum qua talium erga se inuicem obligandorum, negproinde proprie possunt partem Corastituere elementorum ethices metaps, ficorum, udrum tantiam modo in regulis-versuritur liri iacti': i virtutis secundtim sorinyle ad eas iv in perioritia nimios Quoad materiale trans- li pro di iei litatu subiectorum constitutis. o a ducatis si eη quoquo , quemadmodum omnes diuitiones empiricae, nullam certam plesiamque secundum classes
805쪽
deseriptionem concedunt. Interim, quemadmodum a metaphysica naturae.transitus ad physicam, ex pecu liaribus regulis, postulatur: sic etiana a metaphysica morum iure idem postulatur: nimirum ut, principiis rationis puris ad casus experientiae transferendis, illa quasi jehemasibus subiiciantur ad usumque moraliter Practicum parata pio ponantur. - Quae igitur ratio erga homines, velut in puritate status moiali eorum, vel prauitate; quad in statu exculto et perpolito, aut
rudi atque inculto; quae doctis indoaisue, illisque in utenda s cientia sua ut humanis perpolitis) aut in suo
genere morosis paedagogis pragmaticisque, aut magis animam gustumque spectantibus; quae, pro varietate ordinum annorum, lexus, valetudinis, opulenti e, vel paupertatis, et sic porro, competant: ea nons, ni tam varia obhgationis ethicae genera namque no: nisi tuta est, nimirum virtutis in genereὶ 1ed modo genera vos sorismata .; quae proinde non velut sectiones ethicae membraque systematis deseribendi ipiod ex Uticipatione ex conceptu rationis proficisci oportet proponi possunt sed tantum adnecti. -- Sed hie usus ipse ad plenam illius exhibitionem pertinet.
CONCL USIO DOCTRINAE ELEM EN TARIS.
CONIUNCTIONE ARCTISSIMA AMORIS CUM REUERENTIA IN AMICITIA.
g. 6. Amicitia sconsideretur persecta omnibusque numeris at soluta) cernitur in coniunitione duorum hominum
806쪽
per parem amorem mutuum ac reuerentiam. - Faeila
intelligitur, eam in ideali quodam versari veniendi in
communionem salutis unius cuiusque horum per vo Iuntatem bonam moralem coniunctorum, et, etiamsi
haud uniuersam vitae felicitatem efficiat, ideali illa in utriusque mentem recipiendo dignitatem eontinere selicitatis perfruendae, proinde amicitiam in homini. bus in ossicio illorum esse: - sed amieitiam solam ideam sed tamen practice necessariam) esse, ad usum quidem eam transferendam inaccessam, sed tamen eo coneris tamquam ad quiddam maximum mentis erga se inuicem bonae in officio e sis, haud sere vulgari, sed honorifico, ab ratione praecepto, facile perspecta est. Etenim qui fieri potest, ut homo, respectu alterius, aequalitatem unius ex partibus eiusdem ossicii ad eam rem necessariis velut beniuolentiae mutuae cum eadem mente in altero aperiat, multo magis autem, quae ratio sit, sensus ex uno officio ad sensu i alterius exempli gratia beniuolentiae ad sensum obseruantiae
in eadem persona, et Rn non, una in amore ardentior,
eo ipso quidpiam de reuerentia alterius perdat, ita ut utriusque et amor et reuerentia subiective disseulter possint ad proportionem aequilibrii reuocari; quod tamen ad amicitiam opus videtur 3 - Ille enim ut attractio potest, haec ut repulsio considerari, et si principium superioris adpropinquationem iubet, alterius postulat, ut ab se inuicem rite abhorreant, quae circumscriptio familiaritatis, enuntiata per regulam et ne etiam homines amicissimos se inuicem familiariter utantur, normam continet; quaa non solum superiori erga in seriorem, verum etiam vice versa praecipit. Namque superior inopinato ambitionem suam sentit osse di, reuerentia inque inferioris sere ad temporis punctum suspensam cupit, non vero sublatam, quae Uero, cum semel laesa est, intus aeternum amissa est; etiamsi signifieatio eius externa rursum instauretur.
Amicitiam puram sue persectam, quae corestem inter et Pyladem, Theseum et Pyrithoum Iocum ha-
807쪽
bere possit, scriptores sabularum Romanensium crepare solent; sed Aristotcles, o amici, ait, nullus Amicus inuenituri Quaedam monenda videntur, quibus attentio possit ad difficultates illius conuerti. ti, Quod si moraliter rem consideres, sane in oscio
erit, ut amicus. amico peccata aperiat; eo enim saluti
eius consulitur, id quod proinde in olscio amoris est.
Verum alter ipse in eo desectum reuerentiae animad Veriit, quam ex illo exspectasset, et qui dein, sese iam tisauram reuerentiaq secisse, aut, cum ab altero semper obseruetur ac clanculum iudἰcetur, perpetuo me.
igi debet, ne illius iacturam suciat; uti hoc ipsum, quod obseruari debeat et reprehendi, sibi iam perost insa videbitur. . . Amicus in rae incerta, quam desideratus est eiqlicet si amieus sit actuosus, suis tibi sumtibus opitulans)l Sed tamen magnum onus est . ad aliorum sese
a nam adstrictam alienaque necessitate oneratum sentire. - Ergo amicitia non potost in coni unctions. versari mutuum commodum spectat ite , sed haec ne eesse est, ut moralis pura sit, nec adiutorium, quod cuique ex ambobus ab altero in re incerta exspectaxo udrto licet, non ut finis et ratio ad e m determinans, -- quippe reuerentiam alterius perderet - intelligi. debet, sed tantum ut significatio externa beniuolentias. internae ex animi sententia prosectas, neque tamen
tentamini, quippe quod semper anceps est, subiicienda; propterea quod quisque sortiter alterum hoc onemae lauandum illudque in se recipiendum. quin prorsus illum celandum cupit, sed tamen praeterea sempersperare potest, fore, ut certo possit in rebus aduersia alterius opem exspectare. Quod si autem alter ab altero benescium accipiti tum sane sortasse potest aequalitatem amoris, non vero reuerentiae exspectarot nam
manifesto se gradu conspicit inferiorem constitutum. uti scilicet obligatus sit, nec vero mutuo obligari ponsi - Amicitia , . praeter dulcedinem sensus possessio. His mutuae usque eo progredientis ut unus quasi es
808쪽
duobus fiat, simul tamen quaedam teneritas, adeo, ut, s ctam in tactibus posuerisi nec huic communioni e ditionique communi principia stibieceris regulares, quibus, ne in lamiliaritatem nimiam abeat, caueatas, amorque mutuus postulanda reuerentia circumseribi tur, ne momentum quidem temporis tuta est . quin interrumpatur; quod in hominibus incultis solet a cidere, quamuis quidem idcirco fixud sere semper disicia tantur plebs enim sustibus se mutuo caedero siniet et deinceps in gratiam redire); se inuicem mittere nequeant; nec tamen etiam inuicem concordia i v. quia rixatio ipsa iis necessaria est, ad dulcedinem eon. eordiae in reconciliando sentiendam - Nec veruvllo modo amor in amicitia potest adfectu nnimi eom. tineri; quippe qui in eligendo caecus est et in momtinuando evaporat quasi et sensim evanescit.
Amicitia moralis ut distingua ut ab aesthetim
eernitur in fiducia plena duorum hominum in sor eis sententiis sensisque animi mutuo aperiendis, quatienos cum reuerentia erga se inuicem mutua potest
Homo natura est societati destinata quamquam tamen etiam a coetu aliena , in statuque soci si exco, lendo maxime in sese necestitatem persentiscit, aliisse aperiendi vel nulla re in eo spectata ; sed e conistrario quoque per metum abusus, qui fieri ab aliis possit, cogitatorum aperiendorum, coarctares Et m nitus cogitur, magnam partem iudiciorum suorum praesertim de hominibus aliis) in se ipse concludere. Lubenter cuperet cum ullo quodam sermonem instituere, quid de hominibus, quibus utitur, quid do regimin religione et quae sunt generis eiusdem, sbi videator;
nec vero licet conari: partim alter qui cautus sente tiam suam reticet, uti eo illius detrimento posset, Paracina, respectit propriorum peccatorum aperiendorum, alter sua celaret, atque ita de reuerentia eius Perderet, si aperto animo illi ea enarraret.
809쪽
m Quod si igitur in aliquem incidit prudentem, in quo ratione periculi illius nihil illi quidquam verendum sit, sed cui plena se siducia queat aperire. Cuius praeterea summa sententiarum consensio est, sensa animi aperire potesti; non prorsus Phu est cum eogitatis suis, velut in carcere, fruiturque libertate, qua caret in multitudine. ubi se in se ipso includere cogitur. Sua cuique homini secreta sunt, quae haud licet aliis temere aperiri; partim ob humilem mentem aliorum in iis ad eius perniciem abutendis, partim propter inertiam imprudentiamque in iis, quae diuulgari posisunt, quae non, et diiudicandis et discernendis, quae virtutes in uno homine raro sinul inueniuntur rara avis in terris, et nigro simillima cygno ; praesertim cum amicitia arctissima postulet, ut hie prudens amicus et familiaris simul obstrictus sit, ad idem secretum sibi creditum cum alio quodam itidem pro certo habito, iniussu illius superioris haud communicandum.' Haec umieitia solum moralis) non in ideati cernitur, isd cygnus niger reapse passtim persecta exstat;
in avero. fini hus aliorum hominum, quamuis per RmOthim, sese onerans pragmatico nec puritate esse potest, nec illa, quam postulauimus, persectione, ad nor in adcurate determinantem necessaria, atque in ideativsersatur voti, ultorum in conceptu rationis terminorum nescio, sed tamen in experientia usque admodum
Sed amicus hominum in gener hoc est, generis voluersi) is est, qui in communionem venit aestheti-crern salutis hominum omnium, quam numquam sine dolore grauissimo turbabit. Uerum tamen vocabulum amici hominum angustioris significationis est, quam solum hominum amantis φλανΘράπου . Namque in illo etiam cogitatio curaque aequalitatis hominum. proinde idea de nobis eo ipso obligandis, dum alios benefaciendo obligamus, continetur; quas ut Iratres sub patre uniuersis prospiciente. qui felicitatem cupit omnium. - Nam adfectio patroni, ut benefactolis.
810쪽
ad clientem, ut ad gradi sensum animi obstrictum: remnitur quidem in ratione amoris mutui, non vero imbestiao: si quidem reuerentia amborum erga se iiiviemi mutua non est aequalis. Ossicium, instar amlei homi nibus bene cupicndi scondescendentia neces Pria), cura que illius hanc utilitatem parit, ut medeatur super,
biae, qua felices solent corripi, qui sacultatem habent benefaciendi.
S. 48. Est in ossicio, tum erga te ipsum, tum erga alid quoque, ut persectionum moralium exerceas commer cium ossicium commercii, sociabilitas ; nec separest' vel soliιarium facias separatistam agas); ut centrum quidem immobile tibi principiorum constituasi vςr hunc circum tu circum rit tum orbem tamen etiam ut eum speties, quo pars absoluitur orbis uniuersi complectentis, spiritus cosmopolitici; haud quidem a salutem cosmicam ut finem promouend m, sed modo ad mutuam, qua in directe eo ducimur, iucunditatem
in eo, Concordiam amoremque mutuum ae reueren
tiam humanitatem aestheticam, et decorum) excoles dam, atque ita Gratias virtuti adiungendas; quod ei More ipsum in ossicio virtutis est. Haec quidem tantum in Og ritas sunt extrem Vol παρεργοις, quae speciem praebent puleram virtuti similein, quae etiam non fallit, quandoquidem qui 'que nouit, pro quo sit accipienda. Uersantur quidem in nummis minutis, quibus tamen sensus virtutis iv Vatur, ipso Conκtu, quo ea spDcies veritati, quoad ei fieri pol sit, proxime accedκt, in facilitali', et u μιαβιο