장음표시 사용
771쪽
acthsator semper caussa caderet. - Ergo animi cori.
seientiae hominis in omnibus ossiciis alium quempiam quam hominem generatim) hoc est, quam se ipsuin
iudieem actionum suarum cogitare cogetur, nisi secum ipsa debeat pugnare. Hic alius persona vera suerit.
xub solum ideatis, quam sibi ipsa ratio creat. ' Eiusmodi personam idealem indicem eonssem
viae animi potestate indutum scrutatorem animorum asse, necesse est; namque forum in intutino hominis eonstitutum est- sed simul etiam universos obligantem, hoc est, eam persenam, vel ut eam sogitandam, cuius respectu omnia omnino ossicia etiam ut praecepta illius consideranda sint; quoniam conscientia animi iudex
internus est actionum omnium liberarum. - Cum igitur eiusmodi naturam moralem necesse sit,
omni potestate sin caelo terraque gaudere, quandoquidem alias non posset quod tamen ad iudicis munus ecessario pertinet legibus suis efficientiam iis conissentaneam impertire, talis vero natura moralis omnium
3 Dnplex personalitas, in qua homo, in eonseiantia sese
accusans et iudieans, se ipsum cogitare debet: hoe G plex ipse ego, partim coram carceribus fori, quod tamen, illi ipsi ereditum eli, cogi tremebundam couliliare, partim vero munere iudicis per auctoritatem ingenitam iptam de ungi, opus habθt illuliratione, ne ratio cuin se ipsa in pugnam ineidat. -- Ego, accusator, sed idem eti/m aceu . fatus numero idem Miso sum, sed, ut subiectum legislationis moralis, a libertaus conceptu prqficiscentis, ubi homo legi obnoxius eli subieel usque, quem sibi ipse lare homo noumenon, ut alias est, quam homo phaenomenoaxatione ornatus spmio diuarsus sed modo respectu.practi eo, considerandus - nulla enim doctrina r lationis caussalis est intelligibillum ad sensibilia et nape diuer. suas ex speela saevitatum est hominis superiorum et in tam oeum), quibus inlignitur superior est accusator, quem contra aeculato patronus caussae concessus as . Actis compositis iudex internus, ut persva no oscu- --s, sedatentiam de selieitata vel miseria, ut consequentiis saeclmoralibus pronuntiat; in qua quidem ratione huius potentiam t gubernatoris mundi ratione nostra haud lon. gius possumus prosequi, sed tantum absolutum illud μώ..
772쪽
r66 DOCTR ELEMENT. ETHICAE. P.L.
rerum potestatem tenens deus dicatur: eon selentia animi, ut principium subiectivum rationis de actionibus suis coram deo reddendae, cogitanda erit a quineonceptus posterior etsi tantum obscure in eonsciemtia illa sui ipsius morali semper continebitur.
sed haec non ita dicuntur, quasi homo. per id eam ad quam ab animi conscientia necessario ducitur. iuro gaudere, sed multo minus per illam obligatum esse ad eiusmodi naturam suprernam eatra se rearae sumendam; neque enim ea illi obtemve per rationem theoreticam, sed solum Jubiective ratione practica se ipsam obligant ad illi conuenienter agendum, datur atque proponitur; et homo ope huius, sed ad analogiam legislatoris
omnium naturarum cosmicarum rationalium. solum
instituitur religiositatem squae etiam religio dicitur sibi cogitatione in Armare ut rationem coram natum tincta a nobis ipsis diuersa, sed tamen intime nobis praesente ratione niuraliter legislatoriab eiusque u luntatem regulis iustitiae sebiicere. Conceptus religionis in genere hic homini tantum principium est ossietorum suorum omnium ut praeceptorum diuinarum diiudicandorum.
χ) In caussa conscientiam tangente homo conscientiam praemonentem cogitat antequam con siliumeeperit; in quo summa dubitatis serupulostas , si de eoneeptu oscii cratione morali aliqua agitur, in caussis, de quibus conscientia sola iudicat in casibus
conscientiaeὰ non putidae minutiarum sectationi mi-erologiae) nec transgressionem veram pro peecatillo accipit, et sex principio: minima non curat praetor)consiliario conscientia arbitratu pronuntianti committere potest. Unde cuipiam conscientiam latam tribuere idem est, atque eum conscientia omni vacare.
α Facto deerero eonstitutoque in eooseientia primo aeeusator prodit, sed simul cum eo patronus eouissas; in quo quidem lis haud amice per compos.
773쪽
tionem amicabilemὶ componi, sed ex rigore iuris di. 'rimi debet; tum sequitur
a) Sententia conscientiae valida de homine vel absoluendo vel condemnando, quae finem facit; in quo notandum est, illam numquam praemium, ut lucrum eius, quod antea non illius erat, deeernere posse, sed tantum laetitiam continere, quod pericu Ioeuaserit, ne poenae obnoxius videretur, ideoque bea litatem, in solamine conscientiae, non po tiuam ga diuino, sed tantum negatiuam tranquillatiouem, anxietate Mategrena) esse, quae virtuti, ut pugnae con tra contagiones principii mali in homine, possit attribui.
De praecepto tisiciorum omnium erga se imum primo. g. 14. Hoe se se habet: nos perscrutare, percontare te ipsum, non secundum persectionem physicam utilitatem vel inertiam ad varios tibi placentes vesetiam praeceptos fines , sed secundum moralem, re speini officii tui --- animum rectus sit pravusne, fons actionum tuarum purusne si an impurus, ev quod, vel ut originario ad hominis subsantiam pertimens, vel, ut derivatum adquisitum contracturnite illi ipsi imputari debeat, κd satumque moralem Pertineat.
Cognitio sui ipsus moralis, quod profunda animi
discilius percontanda penetrare cupit, omnis sapienetiae humanae initium est. Ham enim, quae in.eon venientia voluntatis naturae cuiusdam eum scopo vero satur, in homine inprimis indiget remotione impc dimentorum internorum voluntlitis prauau in eo .altis radicibus infixae , at tum explication. luitiorum
774쪽
originariorum numquam. Perdendorum voluntatis in eo bonae, non nisi descensus sui ipsius cognitionis ad inferos viam munit ad translationem in deos,
s. I 5. Haee cognitio sui ipsius moralis primo despicietitiam sui ipsius ut hominis uniuersi generis sui fina. ticam omnino eiiciet; siquidem ea secum ipsa pugnat. - Sane non nisi praestantissimis recti in ncibis initiis, quibus homo dignus reuerentia redritur, fieri potest, ut hominem, qui contra illa agit, se ipsum,
non vero humanitatem in se) contemnendum iudicer. Tum vero ea quoque aestimationi sui ipsus ex amore sui profectae resistit. qua fit, ut sola desideria, ut misi me grauissima et ardentissima, cum tamen sactis vacua sint maneantque, pro argumentis recti animi habeantur spreces quoque tantum in desidorio versanti ir coram animorum scrutatore intus declarato Aequitas animi in nobismet ipsis diiudicandis, compa. ratis cum lege et sinceritate in confidendo valore morali interna vel vilitate in ossiciis sunt erga se ipsum, quae ex primo illo cognitionis sui ipsius interno proxime consequuntur. sEcTIO EPISODICA. .
De amphiboba conceptuum reflexionis moralium: in eo, quod o tum hominit erga se Usum ast, pro os
si seeundum solam rationem iudicemus, videbimus, hominis nullum praeterea ossicium esse, quam solum erga hominem se ipsum vel alium ; siquidem ossicium erga ullum subiectum quodpiam cernitur in coactione murali per huiusce voluntatem. Subiectum gens obligans proinde primo esse persona debet,
775쪽
Inde haec persona, necesse est, ut tamquam res exin perientiae subiei ha data sit; quoniam homo finem voluntati eorum propositum agendo spectare debet, quod non potest nisi in adsectione duarum naturarum exinstantium ad se inuicem fieri s neque enim merumens rationis seri non caussa potest ullius cuiuspiam Euenti seeundum fines . Atqui, per uniuersam experientiam nostram, nullam naturam aliam nouimus, quae particeps obligationis: ac tuae vel passive foret, quam solum hominem. Ergo nullum alias hominis officium erga ullam quamdam naturam habere potest, quam solum erga hominem, et, si tamen tale sibi os Delum esse putauerit, vitio istud fiet amphiboliae eoniscvtuum risexionis officiumque eius erga alias naturas putatilium solum in officio cernitur erga se ipsum; ad quem quidem errorem eo abripitur, quod officium suuiin respectu aliarum naturarum cum Officio erga hasce
Sed hoo osseium putatilium ad res persona valvas, aut, personales quidem sed prorsus adspectui inaecessas sensibus externis haud proponendas) referri potest. Illae superiores extrahumanae) sela naturae materia, vel pars naturae ad propagationem organis ornata, sed sensu vacua. aut sensu arbitrioquo praedita mhtalla, plantae, animalia) este possunt i hae posteriores Ou-.Wahumanae ut naturae spirituosae genii, deus) queunt cogitari. - An inter naturas utriusquct generis et homines relatio officii, et quaenam locum habeat3 nunc quidem quaeritur. f. 17. Respectu putiri in natura rerum quamquam vita vaeui spipitus destructionis officio hominis erga se ipsunt aduersaturi quoniam illum sensum in homine debilitat aut exstinguit, qui per se solum quidem non iam moralis est, sed tamen illum sensualitatis tenorem, aluo moralitas admodum iuuatur, certe Praeparat, ni-
776쪽
mirum ut quidpiam, etiam nulla utilitatis ratione habita ametur velut crystallisationes pulcrae, mira pulcritudo regni vegetabilis .
Respectu partis rerum creataram Vivae, quamquam ratione destitutae, officium abstinentiae a bestii. violenter itemque crudeliter tractandis officio homi nis erga se ipsum longe vehementius contrarium est,
siquidem eo sensus ex cruciatibus illarum in homine obtunditur, eoque initia physica moralitatis, in relatione ad alios homines saluberrima debilitatur et pedetentim exstinguitur; quamquam penes hominem est, eas celeriter sine cruciatu occidere, easque ad
laborem, si modo non Vltra vires cogantur, adigere; cum e contrario experimenta physica dolorosa, in s Iam gratiam contemplationis abominanda videantur.
Ipse gratus animus pro ministerio diu praestito vetuli equi canisve quasi in domesticis sint) indirecte in hominis officio est, nimirum respectu harum bestiarum, sed directe spectatum semper non nisi officium est hominis erga se ipsum.
f. 18. Ratione eorum, quae prorsus terminos superant experientiae nostrae, sed tamen quoad possibilitatem in ideis nostris inueniuntur, velut ideae de deo pariter etiam nobis osseium est, quod sitiam religionis vocatur, quippe iscognitionis officiorum nostrorum omnium instar praeceptorum diuinorum. Id quod autem non in conscientia officii erga deum versatur. Etenim, cum haec idea tota ex propria ratione nostra proficiscatur, a nobisque ipsis, sue respectu theoretico, ad formam finalem in uniuersitate rerum explicandam, siue etiam, ut nobis elateri sit actionum nostrarum, tonsituatur, in eo non naturam datam habemus. ema quam nobis obligatio incumberet: tum enim eius exsistentia primo deberet per experientiam probata
patefacta esse; verum in officio est hominis erga se
777쪽
ipsum, ut hane ideam rationi necessario obuiam ad te. gem moralem in nobis, ubi summa secunditate morali est, transferat. Hoc igitur sensu oractiso9 se se habere illud potest i religio in officio hominis est erga
FICIIs HOMINIs ERGA SE IPSUM AEEspECTU FINIS EI PROPOSITI PERFECTIS.
De ossicio erga se Usum in perfectione physe a
euoluendo atque augendo, hoc est, resspectu prag
s. I9. Cultura virium physicarum et spiritus et animi eteorporis , ut instrumentum variorum finium postibiislium, in officio hominis est erga se ipsum. - Homo sibi ipsi ut naturae rationique hoc debet, ut, initia naturae facultatesque quibus ratio aliquando uti pose sit, non patiatur otiosa esse, quasiquo rubigine absumi, sed. etiamsi cum modo naturali facultatis suae pro necessitntibus physicis esse contentus queat, tamen hoc ipsum illi Hitio prinei piis indicare debet, quia, ut natura particeps finium cres sibi proponendio est, usum virium suarum non solunt instinctui naturae, sed libertati. qua illum modum definit, serre acceptum debet. Itaque non est respectus tommodi, quod cultura facult
tis suae ad fines varios largiri potest; hoc eni- sor
778쪽
7 a DOCTR. ELEMENT. ETHICAE P. L
ias e sex principiis Rus sauidis) ruditati necessitatis natu irae salutariter eueniret; verum praeceptum est rationis moraliter practicae ossiciumque hominis erga is ipsum, ut saeuitates sugs in iisque unam magis quam alteram pro diuersitate finium suorum colat, respuctu tu pragmatico homo sit fini exsistentiae suae consen
Vires spiritus illae sunt, quae non possunt nisi
per rationem exseri. Quas quidem Deultatem errandi habent, quatenus eorum usus haud ex experientia hauritur, sed ex anticipatione ex principiis derivatur. Cuius inodi sunt mathesis, logica et metaph) sim naturae, quae duae posteriores etiam ad philosophiam, nimirum theoreticam reseruntur, quae eum quidem non, uti verbum sonat, doctrinam sapientiae, sed tantum scientiam denotat, sed tamen superiori ad finem eius conducere potes L
Vires animae illae sunt, quae praesto sunt intelligentiae regulaeque, qua ad impetrandos fines, qui sibi jacent, utitur, atque eatenus ad filum experientiae ducuntur. Cuiusmodi memoria est, phantasia, et quae sunt generis eiusdem, in quibus eruditio, gustusque sexornatioque et interna et externa et id genus alia constitui possunt, quae ad fines varios instrunmenta ministrant.
. Tandem cultura virium tomoris insti ea propria) cura est eorum, quibus materia hominis continetur, fine qua fines hominis haud impetrarentor; proinde studiosa animatio animalis in homine perpetua in Officio hominis est erga se ipsum.
Quam harum persectionum pli earum potisnum, atque in qua proportione, cum se inuicem comparatarum, ut sibi pro fine constituat in ossicio hominis erga se ipsum sit, deliberationi illorum propriae re i spectu certi cuiusdam vitae generis eligendi, virium
779쪽
que eius ad illud necessariarum explorationi relinqui. tur velut virum opificium quoddam sequatur, an mer- turam, an doctrinam Nam, ne de necessi te dicam se ipsum seruandi tuendique. quae per se n lumpotest officium constituere, in osscio est hominis erga se ipsum membrum mundi vi utile sit, quoniam boo et ad valorem humanitatis in sua ipsus persona pςr tinet, quam ideo non debet dedignari. Ossicium autem hominis erga se ipsum rationa persectionis phlyca tantummodo officium latum est atque imperfectum: siquidem legem normis quidem actionum continet, sed ratione ipsaruin actionum, quoad genus earum gradumque nihil quidquam deii 'ia it, verum libero arbitrio longitudinem concedat. . '
Dι officio erga se ipsem in perfectione morali augenda,
hoe est, respectu solum morali. . H lQuod primo, subiective, in puritate morasti m nitur: cum scilicet, etiam millis adiunctis finἱbus absensualitato depromtis, lex per se sola in elatoribus est, allionesque non solum ossicio conuonienter, verum etiam ex officio fiunta - Quo in loco praeceptum hoc est: Mellote sanini. ' Deinde, obio: iue, respectu finis moralis uniuersi, qui persectionem, hoc est, uniuersum ossicium absolytionem quo attinet finis moralis respectu sui ipsus, sic praecipitur: siestote per scili, ad quem scopum vero adspirare in homine non est nisi ab una persectione ad alteram semper progredi, is si qua virtus est, si qua laus, illi studete.
Atque hoc ossicium erga se ipsum quoad qualitatem strictum est et persectum, quamquam quoad mag-
780쪽
nitudinem et gradum latum atque imperfectum, idque propter frogititatem humanae naturae. Ea quippe perfectio, ad quam tonari, non vero quam adsequi hac in vita) in osseio e Ricuius proinde obseruatio non potest nisi in progressu continuo consistere, respectu rei subiectae ideae, quam exsequen dam nobis proponere debemus , in ossicio stricto quidem ac perfecto cernitur, sed rario, is subiecti in ossicio erga se ipsum lato atque impersecto. Voragines animi humani prosauditate immensa sunt. Ecquis satis sese noscit, elatere ad iaciendum
officio sensu percepto,. virum is intus ex cogitatione legis proficiscatur, an non multa incitamenta animalia alia in communionem agendi veniant, quae commodum
vel detrimenti depulsionem spectent, aliaque OCCasione fortasse etiam vitio inseruire possint. - Ac ratione persectionis ut finis moralis. in idea quidem ob tecti non nisi una virtus ut robur morale nomaorum , re autem vera copia illarum naturae dissimilis, in quibus fieri nequiret, vine ulla quaedam ratio inhonesta squamquam propter illas nomen vitii haud solet gerere inueniretur, si eam velis anquirere.
Summa virtutum autem, quarum plenum numerum mancumue cognitio sui ipsius nobis non concedit satis inspicere, nullum officium aliud potest, quam impersedium illud, ut persectus sis, constituere.
Ergo omnia officia erga se ipsum respectu finia humanitati propositi in propria persona nostra tantummodo ossicia sunt impersecta.