장음표시 사용
31쪽
aestimationem iam culpandus non erit iudex, im potius ille qui petit aliud pro alio, unde causa cadere debuit huie autem. de actionib. Rart. ait hic ex nescio qua necessitate aliud pro alio petitum sed Iulianua non idem respondit quoniam cautus creditor vinum ipsum per iudicem Lin foro petierat, non vini aestimationem. Quod autem subiicit Iulianus aest, matione vini initam fateor prorsus sed ad hoc ut ultra ipsum
vinu sciretur quantum oporteret dari pecuniae a debitore pro eo quod creditoris interfuit, non aute pro toto vino Tametsi fateor ereditorem audacter petere vini aestimatione allegata pernimia Mora debitoris quodq ipse aliunde vinic arauerit nauibus tempore sedati maris imponendii. l. sed tu alia. Edee 3stit. pecvn. l. si in lege . . colonus .ff. locat. Ergo licet Mora non inspiciatur quoad aestimatione, facit tamen ut rei petitio degeneret. l .in actionibus . si is de indit. iurand quem essectum non minimum frustrationis notandum assinon eo. Dispiciamus an si vini creuerit aestimatio alite contest in usque ad sententiam debitor de incremento huiusmodi, neatur: quod Bart.existimat, in quantitate maxime quae perire non potest. sed & citerius tempus adhuc respicit ante litis eo- testationem puta orae,Vt ab hac Vsque ad sententiam perpetuo in odium cunctatoris augeatur aestimatio. l. pe si de con-
dict. tritior.& ita sibi videtur composui is iura dissidentia in inspectione temporum: ut scilicet tempus litis contestatae e sideretur. ita demum nisi Mora praecessierit quod si ora vlla
fuerit etiam tempore contractus via.datio . . si per vendit T. de act.empl. Vbi Accursius praeluxit in ea opinione, tunc se pat augmentum aestimationis usque ad sententiam , ut ora cuique noceat sua. l. in condemnatione. . unicuique T. de, gul. iur. nec litis contestatio quae nulli ageti nocet. l. non solet. geo J.debet proden reo .contra quem instituitur, ne ex praecedente Mora teneatur. Sed haec parum admodum urgent a que cum Iurisconsultorum verbis aperte dissident. Nam ut fateamur oram suam nocere cuique, non tamen sequitur
semper nocerαquoties ultra negligentiam lex expetit, ut iis contestetur contra morantem, quasi Morigeminetur,
32쪽
tit. haeredit. l. pe. F. rer amotar. Inde emcitur ut qui vim commisit a principio usque ad sententiam inclusam . ad id quod expoliati deiectique interfuit obligetur in totii, secus in aliis
interdictis. l. . .ex die .st de vi armat. in aliis etenim retro nohabetur ratio fructuu priusquam edita fuerint ergo nec eius quod interest. l .in interdictis. s. de interdict. quae ratio vehementer oppugnat Rariolum interessi trahentem a Mora commissia ad lententiam sine ullo delectes, nee videntem solam sententiam quand6que attendi, non tantum ubi iuratur in libiem v d. l. 3. . in hac sed alibi. l .vbi. .I.de edend. l.pe de con- dict.triticar.Denique ducendo interesse omnemque causama Morae tempore confunderet bonae fidei contractus stricti
iuris quoa non recipitur in d. in hae nec in i id fideicommissi .vers in iis F.de,sur. 1 Ergo quod feliciter succedat .vi tot cassibus &laqueis implicitam iuuentutem , ut melius licebit expediam putem in contractibus bonae fidei, quos a contractibus stricti iuris hie separo inspici alterutrum temporum puta orae vel sentententiae.d. l.datio. s. si per venditore.de act. empl. etiam si Mota a lege sola seu irregulariter inducatur ut ibi a tempore e tractus quo vini venditor pretium accepit,& vinum non co-
festim tradidit: ne iniquum sit ipsum pretio: vino frui ut inemptore l. Iulianus . . ex vendito. Teod.d. l. in fidei commissi
vers in iis de usur. sed obest.d. l. 3. . in hac commod. Vbi in actione commolati .ut in caeteris bonae fidei iudieiis in litem iuratur.& tempus rei iudicandae inspicitur tantummodo non etiam Morae, quo pluris fuerit nec ausim exponere tempus
33쪽
rei itidie idae id est, orae, ut Accursius in d. I per ve litorem
uti Iason ptitat accipi in l. fructus .ff.de rei vendi c.Sed esto.fateamur hoc . non tamen diluet contrarium 4 in longe aliud sit inspici tempus sententiat, vel orae, viro pluris vinum fuerit in L . si per venditorem aliud inspici solum tempus Morcseu ut aiunt, rei iudicandae, quam ego pro sententia scio accipit d. l.fructus. ubi vacillat interpres. sed non Iurisconsultus intra statu rei vendicationis Moram a rei iudicandi tempore secernens in .Iulianus. r. . ff.eod. Vbi interim docet Accu sius sentetiae tempus expressum a lege non excludere id quod sequitur . odio pertinacis in non parendo silc rei vendicandae tempus cum vendicatur l. in autem . . si per filium. F. eod. l. Verum . . tempus pro socio res enim iudicanda est simula, que hiscere vult iudex prolaturus sententiam ut ibi patet. Sed dicendum est vi rem attingam,d. . in hac milchre congruere iis quae diximus de vino vendito aut videlicet orae inspici tempus, aut sententiae viro pluris interfuerit emptoris qui
pre tum numerauerat, ut vinum acciperet a frustratore: sed incommodato a tempore contractus ora non intercesserat cudemus commodatum recepturi non illico quidem , quin potius finito, an quem commodauimus. l. in commodato. .sicut. F.commodat ne accipietem benefici specie decipiamus. xseruiendum cst in hoc cuiusque contractus potestati h minem. F. mandat.quod si finito vi interpellatio constitueret in ora commodatarium non dubitem eam quoque con .
siderari: eo magis quod aliena re gratis utitur,& furtum committit si produxerit, usum inscio domino. l.qui iumenta. U.de furi .atqui fur in ora seipsum constituit. l. r. f. de condict.
furt. non omitto etiam mutuum sic dari, non ut illico reddatur, sed quandoquα in litit Iustinianus . . r.quib. mod recontrah. hoc est ut ego sum solitus exponere . Opportuno tempore. iuc in primum commode licebit sicut posuit Iurisconsultus in l. rogo F. quando dies legat.ced miror tamen ab aliis aliter explicari ,3 vitiari. it Sunt qui existiment ind. . in hac propter iusiurandum in litem hoc eventile,viduntaxat tempus sentetiae spectetur:
34쪽
nee caret ratione.eum iurans ex affection sua nihil metitus in immensum aestimauerit addis tute temperata cohibet
effrenatam aestimationem . aut paulo antequam iudicet taxabit summam, intra quam iuretur. l. videamus. . si . l. in action,
bus .ff.de in litem iur. ii Restat de contractibus stricti iuris nunc videre quomo- db sta quo tempore crescat rei petitiaemimario: Et sit quidem
quantitas petitur, non certa species seu corpus, sed vinum aut frumentum, aut aurum argentumve infectum. I similia idonea mutum faciendo tunc non est dis cedendi a regula quam tradidimus . vi a tempore litis contestatae ineatur aestimatio, nec crescat .d. l. Vinum . si certa pet . . in fideicommissi vers in iis .de,sur. Si vero petatur species quae in mutuum cadere non potest. l. r. F. si cert per sed in stipulatum ut hominem dari, aut lancem aut fundum tunc a tempore Morς metiemur stimationem ut post longam disputationem definitur in d. .pe .s .de condi h. tritica r. nec propterea dicendum est melioremese conditionem eius qui speciem debet, quam qui quantit tem vini frumenti olei, quia inspecto tempore litis contellationis durius agatur cum debitore: ideo quod in potestate creditoris est quado agat in iudicio. l .ptare. C. fi . ff. de doli except.& sie eliget. si velit. tempus instituendi litem quo magno pretio species censebitur. id euidenter aperitur in . hominem. F. mandat. Vbi in stipulatione contemplamur tempus quo agitur pro homine certo promiis . nisi Mora praece sterit ergo Mora potius inspicienda fuit quam contestatio. His refragatur, fateor,d. . in hacn. s. ff. commod. Vbi quamuis ratio habeaturiententiae dum iuratur in litem pro re commodata ex conuentione prorsus bonae fidei, tamen in stricti iuris nego-
tiis litis contestatotempus inspicitur, nec dici potest quaeri hic de quantitare seu genere potius quam de specie ut in commodato bonae fidei aut eliat diuinatio parum verisimilis . si quis
diceret proposito themate comodati bonae fidei in certo corpore versantis transiri ad genus seu quantitatem stricti iuris. Respondebo, si hoc cuiquam durum videatur consideret, obsecro,eande eis compagem illius. .loquentis de certa specie,
35쪽
Min qua iuratum sit ideoque dubitari de iureiurando in litem praestito tam super commodato bonae fidei quam super
stipulationesti icti iuris, in qua iuratur in litem pro certo homine mortuo post promistoris Moram . . f. l.in actionibus. E. de in litem tur quo casu ad litis contestatae tempus referetur Itimatio hominis cum, ut Martianus ait,aliter non possit stimari res quae non extat. nec miretur aliquis hoc est singulariter constitutum cum Maliud ibi cocurrat, ut ex Mora seu culpa sola citra fraudem iuretur in litem. l.Videamus. . f.4 l. r.eod. tit. Vbi dolus & contumacia alias facit iurari in litem , fusissime aestimari quod interest.
i Et haec ita iure cet, stituta sunt quoad interest intrinsecum. non enim vocem hanc respuo propter. l.praediis. balneas delegat. de extrinseco alibi sum pluscula diei urus, ne me aura foecundi tractatus in altum longius evagari faciat obiter due
eam extrinseco intereis satis indulsi ite iura , in arbitrariis et ionibus quae ratione loci adiecti nobilitantur prae iis quae stricti iuris sunt.& in sua natura manent, uti iam attigi ut si creditori debuit Ephesi ex pacto reddi pecunia. nec reddita est
solito merces comparare unde lucrum non fecitas luetum nedum damnum pactus est , utrumque pr stabit debitor etiam ultra usuras legitimas l. non utique ff. de eo quod cert. Ioe. Idem velint nolint Doctores obseruatur in actionibus a
nobili stirpe genitis id est bonς fidei l. venditor is de euict. Vbi venditor mancipi post euieti tenetur tam de partu ancillae. V sic de eo quod intrinsecus oritur quam de hqreditate illi relicta.& occasione serui extrinsecus obueniente, ubi creditas erat interes extrinsecum prorsus, nec domino satis tutum. si seruus proteruus nolit eam adire. l .pretia. F.adleg. Falcid. vel ne quid taceam erat intrinsecum sante venditionem seruus iam erati res institutus ab eXtero, atq; ita pluris multo verisimiliter, niit pariturus saltem blandienti domino emptori. l. 3. C. si seruus qui . de furi .4 quanti sit accessio se ui non inspicitur. l. si in emptione de contrat, empi certe est
pars preti augedi. l. si sterilis. . si tibi .de et emp.& hoc patet in d. l pretia. ff.ad leg. Falcid. licet ibidem dicatur in rcsentia, id est,
36쪽
id est in Aleidia pretium serui instituti ipsi credi non eon
putari pro le&tariorum commodo quia alibi aliud iuris igitur erit.sed in hac parte fauetur: redi, qui vicissim ingruentia damna a morte testatoris subit. l. in ratione.r. f. eod. unde cumulatur commodis quibusque extrariis impune.
14 Nec me abalienat ab hac sententia. d.l si sterilis. eum per venditorem is de acti empl. ubi non auditur emptor si petat omnem utilitatem amittam cessatione venditoris nisi circa rem silmon si potuit negotiari & lucru faceres aut si discat ob triticum coemptum nec traditum familiam fame intabulise: non praetermitto quod aliquibus placuit creditorem in culpa non minus suiliari debitore cessantem , quia tardius se iudicio contra venditorem experiri incoepit qui scit se debe-re.Neque enim, inquit Paulus, maior sit obligatio quod a tdius agitur.quamuis crescat, si vinum hodie pluris sit. Caetera
non haec fuit mens Iurisconsulti quoniam eodem modo ci ea interesse intrinsecum dilatio creditoris multanda venerat, si interim pretium frumenti augeret ut perinde atque inextrinseco. Quinimo non imputatur cuiquam agendi ora, nec obiurgatur. l. merito. T de vi armat. Proinde, ut semel dicam,
vult Paulus admonere lectorem , ne suspicetur interesse intrinsecum deberi idcirco emptori,quod tardius egerit. ωluerum ex sua astutia,aut desidia nancisci. cum quidam . . i. de usur.Sed magis excessatione debitoris qui potuit offerre frumentum postquam accepit eius pretium quia saltem, inquit, hodie dandum est,quod iam olim dari oportuit. Dicamus it que quod verum ac planum eae nempe cum per venditorem lsteterit quominus rem tradat omnis ivtilitas emptoris in aesti mationem veniet quae modo circa ipsam rem consistit protianus subiungit. non idem esse in Utilitate extrinseca. Quia noni omnis praestabitur emptori . sed cum quadam mediocritate. Ergo ambae utilitates differunt'uia omnis intrinseca praesta itur creditori extrinseca autem praestatur no omnino sed eum temperamento: eget enim fraeno, ne in immensum prosiliata l. vnic.C.de sententi.quae pro eo quod interest quin etiam ca-
cellis quibusta olim iam coercita est intrinseca. I. cum forte.
37쪽
eibus .sed pretium tritici non seruorum fame necatorum com sequetur, id est,non consequetur omnino quia consequi non
censetur qui in solidum non consequitur. l. soluendo. ff. de verbor . signifi&c im dicimus bona possideri. omnia intelligit
Aeeursias. l. lcinius. .pe ff.quib. ex caus inpolseat quamquam hic non oportet dictionem.omnis. subintelligi sed trahi positam in principio. .adsequetia .l. talis . . f. F.de legat. r. verum hoc manifestius explanatur ab Hermogeniano in l. . 1Lde pericul.&commod .rei vendit. venditori si emptori eam, inquit in pretio soluendo fecerit, suras duntaxat prcstabit, non omne omnino quod venditor Mora non facti consequi potuit veluti si negotiator fuit, pretio soluto ex mercibus plus quam ex usuris quaerere potuit. si omne omnino noupraestat ergo aliquida. l. .pe T si mens fals mod &dilueide in . si ita quis. .Seiacauit. Tde verbor . oblig. nam personaeac negoti ratio habetur. l. si quando.C. unde vi. nam si ultra suras in emptore habetur ratio eius quod interest in .d. l. 3. .fi .de eo quod cert. loc.quare secus in venditore quia particula,duntaxat. lnd. l. s.de pericu l. rei vendit.non excludit intere Isev ris per simile d. l. i. .pe. si mensor fals mod de quo traditur in I .illud. Tde aedit. edict. sed ita ut moderatum aestimetur ne i mere auscultetur effuso in licentiam petitori, cum iam usuris potiatur. 'inimo has duntaxat habebit si verum amplectimur. integras: id autem quod interest ad exiguum redigetur ut
assoletid L fi ff. de praetoriis stipulat maxime quia extrins cum exigitur , nisi certum esset uti l nummis dein litem , Vsurameertatim vellicamin improbant Philosophi. Thoologi. pontifici iuris autores, apud illos enim ex nihilo nihil gignitur,&tame usura tepore solo producitur non
38쪽
a summa principali quae semper integra remanet.I.vsura .F.de verbor . signifvnde mirandum est,cura Graecis usura tM . id est partus appelletur:quia vulgo, ut opinor, pecunia usuromparere dicitur,& sine ea est sterilis. l. si bene l. debitor T devsur.& Varro foenus a foetu deduxit ut est apud A. Gellium. sed hune pecuniae foetum oderuntii scriptores non minusquam Cato, a quo eum quaereretur quid liciti foenerari habe ret:quid inquit,hvminem occidere,vi refert Maullius lib. t. ossicior. undeDeo ille gratus diei tu Psalmo. I .qui pecunialia suam non dedita ad usuram. pontifices foeneratorum oblationes a sacris repellu velut abominosas cap.3.de,sur quin etiam iure ciuili infames int qui illicitas suras exercent. I. improbum . .exquib causis infam. irrog tametsi sensior es
rerum locatarum ius omne approbet, quae via nimirum ait runtur ut aedificia: vel fructum ferunt Iuis conductoribus, ut
fundi: at pecuniae per se infrugifera nullum detrimentum p titur creatior cum per omnia simile sit recepturus .ided usura pensionibus odiosior. l. si ea pactione .C.de sis usuras autem licitas. inductas more ius ciuile tolerat non propter credit rum lucrum sed propter oram debitorum, qui tempesti in soluentes possunt se usurarum pondere releuare. l. cum quis dam . . si pupillo. F.devsur. Et quia Mora debitoris interdum insignis est vehem ter culpanda permittit lex ultra usurarum fines praescriptos, . id quod interfuit creditoris ex causa petere. l. 3 8. s. ff. de eo quod cert. loc.ubi Accursqucrit qualiter hoc euenire possit, cum interessi nequeat excedere duplia non magis quam us ra .l .vnic C.de sentent.quae pro eo quod inter . l.si non sortem.
.supra.sside condict.indebsed dici potest lege Iustiniani intereis ubique tutis dupli limite strictum non antea velis lius dico ab interes superatam fuisse usuram in hodie
perari posse breui tempore si mea repente intersit, quia frumentum venditum opportune mihi non tradidisti tertio vel quart5 mense vel alias merces,negotiari solito, saltem usque ad duplum petam id quod interest ita viaequet aestimationem mercis principalis, sura autem Itisi cursu prςlongo centum
39쪽
Calendarum sortem non exaequabita ieet maxima id est, eent testina duodecim aureorum in centenor quotannis.
Superioribui etiam uum obest.quod sine ulla Mora penduntur usurae certae: ut quotidie diria num i , Ita ut a tempore
mutui debitor quinos .aut plures aureos prcstet in centenos l. eam quid i .E de vi ur l. secia. F.de re credit. Vbifluctui rerucomparantu rusurς, dc vici Ductuu obtinet .Lysiixc ista usui. coercetu tutor qui non exercuit fumus peo uniςpupillaris. l. ob foenus. rde administr tutor unde patet.d. l.cum quida- .s pupillo. sic in , illigi oportere cium ait intelligi suras non propter peten diu lucruseium Fier ora non soluentium veipectet tantuni ad usur/s I tionstitustrationis exigendas,ac in vindicta celsationis Naeninatae.quod innuit Iuriscosultus teginstigedi verbo,&Vtsemel dicam,quae sunt per similes ei quod interest, d. l.illud. de aedit. edict. erius gallae sine ora natae subito plane illae,sur .quae repente nascuntur instar fungoruxxeonsensu paciscenti si lucrii tantum inspiciunt creditoris.
pr0id O angue polus Oaiosa sunt sapientibusvi tamen legib'& ςonsuetudine admittuntur: non quia gratς bonae, sint. sed quod ansam prς stant maioris damni vitandi.Satius namq; erit debitori aes non habenti mutuum capere.&sustinere tantisperversuta facta. 8 mutuis numis acceptis sub usuris duriusculis,deogi lares fundosque auitos addicere aut incomode edere, proinde Iul.Capitoli in Anton. Pio Augusto Ide foenus triem tarium hoc est, inquit minimis usuris exercuit ut patrimonio suo plurimos iuuaret.& hoc liquet in l. t. &4.C. si aduer creditor nepe ex odiosa pecunia foeneralitia saepissime lueruia bitoris sequi,ut ex veneno antidotu si comode concinnetur. l. 9 saepe . . t .de contrah. empl. ff. quonia placuit e duobus malis minus eligendii, vel Cosil. let .autoritate can Aluo mala. 3. dist.pleraq; alia odit lex qua perpetitur ut exceptiones longi teporis ut puniat desidiam dominorum .i. si .C.de Annali ex-eept. Velum eadem lax. ne serppret usurarum licentia necessario magis quam grato introducta remedio.
, Variis modis illas cohibuit.&quibusdam cancellis compressit, ut patet e X eo quoi attigi de duplo earum, ne unquamicilicet plus sorte extendantur .d. t si non sortem f. supra do
40쪽
e dict. Indeb.ubi nee usurarii usurae colligi poIunt sed nec ex
usuris noua sors c Silari .l.sa .ade usur.tamen Anton. Imper in I. usurae C. eod. sic dupli vetitam exactione teperat, ut ad unici summam referatur foenoris nomine soluendam semel destile sorti aequale.quod si creditoris pluries usuraru nomine satisfactu fuerit, non cumulabutur minutae summae foenoris cauaselutc. ut sorti co parentur sima velit eam superent ea ratione, i creditori diligenti.&assiduo iura opitulatur .l. pupillus.
luc in fraud. credit rursus quado creditor segni is quam parsit nec suo quoque tempore exigit suras .pr sumitur dulcedine
viaru id facere ut verbo Ulpiani utar in .ait praetor. . si fraudator. T. eod.quo scilicet implicitum sortisvi omnium usur rum mole debitorem obruat.&prcdiu maeogat distrahere maxime auarus mercator de quo Manilius lib. . Astronomici. Nasutat, tiriles Optando sortibus annos
is Sane in pecunia traiectilia,quae trans mare vehenda peri eulo nauigat creditoris , recipi videtur duplicatio non sortis tantum sed etiam usurae centesimae in tali credito per mi lae. l. .F.de nautic. enor. Vbi quod in singulos dies in stipulatum deductum est non vltra duplum centesimae debetur sic enim prisca lectio ab Aecursio iure recepta . ab Alciato reiecta, habet. lib.parerg.v cap.xv. nam & alibi olim duplex centesima viguita. r. ad via r. rei iudicri enim de duplo sortis ibi tractaretur, nihil eisit singulare in huiusmodi pecunia peritura creditori. l. .eod.& ex pacto iuxta contractum mutui sine stipulatione actionem pro usuris habitura. l. in quibusdam eod. tit. l. DC.de via r &longae nauigationes hoc suadent quibus
explendis dueenticalendivix sufficiunt dum piperquet situm
mercator vadit aut dum praeter votum in alias terras longe i ctatur.aut procellis ad portum unde digreisus erat, redire cos gitur .l.Caesar. isde publican Plane pontifex scribens surarium censendum qui suo periculo nauiganti dedit pecuniam aliquid supra recepturus in cap. fi.devsur non propterea forensi arbitrio usura priuari declarat nam&iure ciuili surae nauticilegitimoputantur .d.l. .F.de nautic.foenor . nec quiduis illegitimum lex vic scitur,contenta id vitupera se l. 7. F.