장음표시 사용
61쪽
pereat ante Interpellatum debitorem, perit ereditori. po strepant, quia contractus in nominatus sit , nihil proficient. quia nee condicere scyphos datos poterit is qui dedit d. l. . .
sed si stichus de condict.eaus dat.praeterea constat venditorem non eis in ora quoad interitum antequam emptor ipsum interpellet . illud. F.de pericul rei endit. nec equitur venditor accepit pretium ergo in ora est nisi quoad tructus rei venditae qui vicia mutua spectant emptorem sed non quoad periculum.Saepe enim emptor patitur, imo optat, rem venditam a venditore ad tempus seruari etiam usque ad taedium. l. a. . licet. Teod. ii in modici temporis ora non est magnum detrimentum quoad fructus S intere se l. si in lege. col nus. g. locat. plane interitus rei repente subsequi po se contractum cum magno venditoris incommodo ideo Demetrius
Phalereus solebat appellare homine Antii Mois id est, punctum temporis idem de domos quavis specie inanima diei podest l. fluminum. .servius .ff. de damno infec in delictis, ro putem in rem orae locum e te: itaque furem iugiter perseeulum rei subtractae habere da . in re. st de condiist furi . nam ωdelicta suum autorem semper interpellant unde Titi iecur in inferis immortali poena a vultere tonsum iactaturi plus quam morator est qui delinquit. l. merito. f de vi armat.
4, Sed an sine distinctione verum habet quod diximus interitum specie pertinere ad debitorem morantemρnam multi exeipiunt si eodem modo res apud creditorem peritura filii set ut tunc debitor liberetur,nisi delicti conscius plusquaMoram admiserit. d. t merito. nam quandiu fur vel raptor no offert domino speciem abreptam periculi sui eam facit. l .subtracto .C.de furt.& haec locum habent ubicunque crimen exi
stit nominatum furti simplicis vel improbioris, id est rapinae speciem inuito auferentis .non in simplici dolo minus vi Aleando .l. si multi .Ede publican. ut liquet in l. si vehenda. T.
ad legem rhod. ubi nauem conduxit mercator qua merces suae traiieerentur in portum Mna a dolo malo, nempe sciens mercatore nolent in deteriorem nauem transtulit, quae periit,nec c. tinuo obligatur,si modo utraque nauis obruta fue-
62쪽
rit sine dolo idelicet nouo nautaru circa naufragium,licet a principio dolus in mutanda naue non defuerit. Et quemadmodum in solo doloso distinguimus, sic etiam in compellente qui coegit aduersarium promittere animal vel aliam psciem extorsitque coactam voluntatem, sed aliquam tamen, unde Vlpianus in l. si cum excepi. . qui vim. f. de eo quod met.caul. lui vim intulit,inquit, cum a me pol sessionem sit consecutus, fur non est: quamuis qui vi rapuit fur improbior elia videatur,ut Iuliano placet,& in quatenus idem Vlpi nus: quod si homo sine dolo maloin culpa eius qui vim i tulit,& condemnatus est.periit:in hoc casu a re condemn tione ideo relaxabitur si intra tempora iudicatae actionis in riatur quia tripli poena propter facinus satisfacere cogitur. certe haec ratio tripli ultra rem qua de agitur in vi bonorum raptorum iudicio versatur . . r.de vi bon raptor attamen rei interitu raptor.qui semel dolumin violentiam initio commisit nullo modo Liberatur. I l. . rectissime, &d. l. merito deviarmat .sed aliud est vi auferre,aliud cogere ad promittemdum atque voluntatem extorquere & seruiendum est naturae actionis. l.sed&partus. .fi .de eo quod met &l si mulier. pe eod. ubi velle creditur coacte adiens haereditatem , nisi restituatur proinde hoc casu reperempta reus eximitur ab eius.
pretio nisi actor probet non fore perituram, si penes se extitiiset: quia pro certo vendidisset, Vt idem Iurisconsultus e plicat in d. . luatenus inri.& subditide seruari prorsus quod in interdicto unde vi in proposito scilicet cum post metum adhibitum apud cogentem res periit non alias peritura: ex quo patet manifesta differentia violentiae , quam ablativam vocant.& compulsivae quoniam in priore sine ulla excepti ne res violenti damno intercidit adeo crimen elegans Minῖgne est supra furtum, de quo dixi prolixius eo quod doctores eimmerii nebris obscuriora huc attulerur.Quinimo quoad poenam in corpus pertinet, leui usille plectitur qui rem perituram depraedatur flagitiose. l. peditis. . I. deincendi ruin C. secus circa rei pretium: non dissimulo tamen in crimine grauiore quam sit furtum & famosiore interitum specie libet
63쪽
re debitore,nimirum in falso si quis duobus rem vendisserte
eandem.l.qui duobus .cle falsis: tamen in Mora ideo non eo n-stituitur,quod falsi reus est,in specie ante interpellationem
interepta apericulo eximitur.l .venditor ex. . nam si de haere-di .vel actio. vend. s. unde putem hic ab altero non ab utroque pretium accepisse dolosum venditorem secus ind. l. qui duo-hu sub seelus grauiusvi vere falsi, non simplicis stellionatus, de quoi l. 3. verb.maxime. T.de crim. stellion . Quod si post Moram delicti exortem species periit,debitori omnino perit, ut receptior opinio continet & abunde probatur in d. l. si eum exceptione. . quatenus si propius inspiciatur limis oeulisnam ibi ideo impellens vi non tenetur nisi cum distinctione illa virum sic res peritura apud dominum foret quia triplumluidi igitur in aliis negotiis ubi triplum non rependitur, morbior sine delectu obligatur periculo propter rationem quam sublieit idem Vlpianus in i cum res .fi. Η.de legat. r. potuit mnim creditor vel dominus rem vendere antequam interiisset. Τaceo quod aiunt furem etiam indistincte teneri, ut iam mstendi.&moratore furi comparari .l. inter. .pe T. de verbor. bligat.scio naque furto cuiuis ora illico inelia. l. in re. Edecodic. rt.tamenoe diuerso, quia ora simplex furto leuior est .etia si dolum non restituentis haec habeat. l. inficiado. isdefurt. magis iuuerit t. l. inter. .pe quod hominem mihi debitum&post Moram debitoris mortuum promittere ali pos. sum . nam perinde mihi praestitum iri condo ac si viveret saltem aestimatione. l. nemo. . I.&4. si eiulegati.eod. tit iuncta Ls seruum. .fi. Iuuat quod quemadmodum post oram debitoris reditor prς initur distracturus speciem quiperiit, nee in dubium vertitur an distracturus fuerit an no ita post suam ipsius Moram debitori non est fas causari se distracturum seruum quem manumittere promiserat cum similiterutrobique teneatur de morte obueniente in serui personam.ls pecunia. s.sed si acceperit. F.sed si bi. T.de condidi .caus .dat quo in meo ante Moram distinctioni locus est postea vero non. praete
quam quod ibi agitur de promtisore facti, id est manumissi ilia serui,non autem dandi seruu:vnde minua obstringit obli-
64쪽
est verius .inquit, si forte distracturus erat petitor, si accepis set, Moram passio debere praestari nam si restituisset possessor, petitor distraxiiset, pretium lucratus esset hinc vulgo aiue in te vendidatione locum illi esse distinctioni, utrum actori res perinde periisset atque periit apud reum cIuod non ab re doctis displicuit. luippe qui non ignorant magis fauendum agenti in rem quam in personam,& suam rem petenti quam suam fieri cupienti, pudet adhoc testimonia iurisprudentum adducerrimaxime.l.de eo. g. si post is ad exhib. ubi vel exeo innotescit sine delectu posset rem teneri in praeuia rei vedicationis actione ad exhibendum. multo magis teneri cum petitor iset distracturus pro certo .sed non piget adducere. d.
iore tenetur citra distinctionem, tamen legatario licuit pro animali relicto contra haeredem in rem agere ut in personam. I. huiusmodi. s.fi.iseod. l. I.C.communi .de legat nec quisquadixerit in rem experienti deterivi contingere, quid enim p . teste se nobilius domino .aut quid antiquius primo namque coepere rerum dominia diuidi iure gelium occupatione:deinde emersere contrachiis, unde personales actiones oriuntur.Lex hoe isde iustit.&iur. f. a.de actionib-accedit.l. Iulianus. r.
de te ivendio ubi si Moram fecerit in homine reddendo pos. ferar.& homo mortuus sit, etiam fructuum rationem usque ad rei iudicatae tempus spectandam venire placet Iuliano si nodiscrimine .nec quia usque ad rei iudicatae tempus cestit.idebsequens tempus excludetur, ut ibi docet Accur quod obiter refero vi ostendam id quod dictum est ind. l. item si s.f.eod. si forte distracturus erat petitor animal post Moram possies.soris demortuum, pretium praestari oportere, non excludero casum quo petitor distracturus non sit, sed exemplum poni vehementis absurditatis: licet idem statuendum veniat quain
65쪽
ul distracturus non fuerit. 3cle ausa subitet mi nihilo ininus viget legis praestitutio l. sipi nursi
de re Rustica cap. .l'atremfamilia, Vendae talis 'decere commonet.necnon iura contra morosum tuo suspicantur pro etitore, utvel elei, patet didi Ty8 3.s Ede legas r. ubi si hac ipsa re statuitur nempe hsessoris. Nec dimoueor ab hae sententia pera fasciui IVI dot ubi distinguitur . an seruui do i diti bl 2 eum Titius debebat post oram muti hi si hbes h ''turus.quoniam ut animaduertit ecursu, .ma ui ri rapetendi seruum debiti uxori. non in ora solithrid AI abi seruum aenum iri non possie Verisimis; '
deposita periit natura sua ante rem iudicatam abfri , cum quo actum fuerit: quia aeotium sit nasti
stituta esset actori .sequor hia eosderationemAeeurs ri
proculdubio non disquirere Cessu an δεα '
66쪽
sitae reus teneretur, si ora interfuillit. Maxime eum in i si in Asia . si eod. constet depositarium post litem protinua de
periculo teneri, sicut haeredem ex testimento conuentum sineci illinistione penit'. Ll ciam res 3 s. illae legat. r. ubi post Moram ereditor rem peremptam , vel aestimationem certe . iure petit quia praesumitur futile venditurus si tempestiue habuis fet. Ita ante oram e diuerso, si modo res pereat naturaliter, id est. sine culpa pondoris iuste litigantis quamuis re utentis solito mores utique g. fi. si de rei vendicat. l. si ut certo. f. Plane. frcommodat. praesemitur eadem res eodem modo peritura. siquidem actori reddita tui set,& hoc volui illa verba: utique eum interitura sit ea res etsi restituta esset actori id est, ius pro certo praesumit in fauorem iusti defensoris rem petitam ante sententiam similiter perituram apud petitorem . sic particulam cum vulgo expones pro viso quod. l. si is qui . . i. de pignorib.& ne quis putet nouum ut simpliciter loques Iurisconsultus ad iustam litem referatur, videat. l. utique. st de re vendic. non enim inquit Paulus post litem contestatam v-tique&factum praestare possiessior debet id est, si tamen iusta litis colore fultus fuerit. . fi .ead. leg .potissimum in deposito, in quo mira files custodis desideratur l. i. ff.deposita ut deposito utens fur sit. l.qui furtum. ff.de condict. furi quanto magi, si ita sibi utatur ut rem a sumet sibi audacter, nam qui electus est ut vir probust amicus, mox velut inimicus abneget sine iustissima ratione. Non deseram disieptationem ii Iam memoratu dignam, an specie debita ante Moram interempta liberetur debitori riter aquantitate, quae specie conteiriplatione aequaliter debetur. haec dico.quoniam si iam perempta specie quantitatem stipule exigendam eo tu mora facta species interiit. profe- .sto quantitas praestabitur. l. inter. .pe. Ede verbor obligati.
atque ita non simulac species 3c qualitas in obligati ne sunt, sed hae sola specie loco dem secundo dicam, si speciem er-
tam puta Stichum mihi promiseris aut eius pretiumci non nim utrumque debetur aequaliter sed alterutrum disiunctive.
ideo stipulatori debes Stichi pretium, si Stichus decessierit.l.
67쪽
clim res .f.seg tichus. Ede legat. r. I plerirnque . . si de iure dot.Tertio idem iuris est, si quantitas tanquam poena non silutae specie adiiciatur , ut si Stichum intra Calendas primas non dederis promittis centum l. 8 ff. de verbor obligat. aliud iuris est si non dari sed sisti promitteretur. l. r. f. si quis Gutioni b.4 l. . illud eod.quia multum interest dare, an facere aliquis teneatur l. si deceiserit. T. qui satisd cog sed etsi dare promittat mortuum tempore stipulationis sub poena nihil obstringitur. l. si homo. T. de verb. oblig. aliter penitus stpoena sit impossit bilis sed resprincipalis in promptu. l. 97. eod. vi promittis te sisti aut Phoenicem dare. Cum autem aequaliter quantitas debita est specie respectu alui Doctores pereunte speeie nihil deberi quantitatis: ut si ego Pamphilum seruuSeio Meundem Titio, non adimendi animo nec re tantu coniungendi, sed multiplicandi quo casu alteri legatario Pamphilus alteri vero pretium eius debetur. l. si pluribus .ff. de legat. i. itaque si Pamphilus decesserit,nec ipse, nec eius debetur aestimatio idem si iam uni solutus sit, m6xque decedat ante ii redis oram. l.Titiae. g. s.fl delegat. r.& sic haeredis lucro. se uti moritur. l. filiusfamilias. g. s.eod. Addunt. l. quidam. g. si tibi. g. eod.tit. ubi tibi seruu legaui,&iniunxi ut Titio aliquid praestare ivsque ad pretium serui: si seruus decesserit, nihil Ἀ hex sed hoc regitur alia ratione quod utique clim exemplae deficit una quoque exemplo non est locus. l. in testamento fi de eondict.b demonstr. tum alia quae hahet, neminem plus teneri restituere quam acceperit. d. t filiu afam. g. r.eod.&seruus decesi erat priusquam tibi traderetur: non autem in il .l. Titiae. . s. ubi alteri legatariorum traditus ab haerede fuit qui specie εἰ quantitatem dare tenebatur. Adducunt praeterea Lin naue. in si. F. locat. ubi si mercatores dederunt nautae frumentum liquo vehendum certa mensura, ita ut nauta tantundem reddendo liberetur: si postea frumentum casu perierit nihil nauta debebi .non miror neque enim quantitas respectu speciei debita fui vel de toto genere frumenti aliqui modi aequat, ter eodem tempore, ut nos disquirimus, sed loco frumenti
naufragi pereuntis lauri solui polsea substitui placuerae
68쪽
rit. l. C.de conditi .infert ubi seruus alium seruum dare ius. sus. si liber esse vel ir seruo quem dare properabat mortuo,c sequitur quidem libertatem sed pretium serui dandi praestat haeredi. nam ibi quantitas ex verbis testatoris non fuit relicti
respectu speciei sed ut supra tetigi sola species relicta , quae periit casu singulariter fortuito, dum statu liber festinaret adhaeredem expleturus c3ditionem:quare fauore libertatis speciei subrogatur quantitas nunquam ante debita ex leuamento.& sic fauetur libertati sine haeredis damno. In eo contrahat redem durius statuitur.quod posterior Mora non nocet statu libero. si semel haeres oblatum repudiet: secus alibi etiam in dote. semel. sol ut .mat r. sed libertatis fauor superat nuptias. I Titio usus f g. s.de condit.& demonstr. Ergo transeamus ad aliud responsum Iurisconsulti cum interpretum opinione faciens. l.eledito. g. l. f. de noxalib. action. Si is quem dolo, desieris possidere, inquit decessierit priusquam hac actione cta uenireris. liberaris:quia haec actio in locum directe succedit.
Diuersum dicemus, si Moram feceris in iudicio accipiedo hierespectu serui debebatur quantitas damni ab eo dati nec dedendo seruum pro noxa liberari poterat dominus quia dolo ipsum desierat possidere: in hoc dolus ipsius punitur. sicut punitur ora iudici accipiendi, quam fecit dominus in ius
vocatus ut post eam de perempta specie teneaturis de damnii astimatione .qui in nihilum teneretur, si peri ille seruus ante litem contestatam nulla ora domini interueniente. l. si plurium . . f. eod. unde patet liquido verum elle quod a magistria
vulgo dicitur liberari debitorem quantitatis respectu speciei; si perierit species licet dolus intercellerit debitoris qui tamen
pereundi ansam non praebuerit, ante Moram Tantim optatem ut diluerent illud Iuliani in l. si haerescis eod si hares inquit. dolo malo feci ritne statu liberum in potestate haberet, .& propter hoc iudicium si noxae deditione acceperit impleta
conditio iv sta utς libertatis condemnari debet sicuti mortuo
seruo condemnaretur .ad hunc scopulum impacta nauis , quae
69쪽
fert vulgarem sententiam Doctorum illidetur nisi ego iuue
ro ostendens Iulianum nona. teruille haerede, qui dolo desiit possidere seruum nocentem, a quo damnum resarciri petebatur interim dum pendebat conditio statutae libertatis, proceris condemnandum si conditio fauorabilis seruo contigeriti magis enim de aperti a dixit Iulianus haridem dolo pos sidere desinentem .condemnandum ad exemplum mortisse
uocontingentis: sicuti, inquit, mortuo seruo condemnaretur.
atqui eo mortuo distinguimus, utrum haere. Moram fecerit iudiei laecipiendi an non d. l. electio. . i. igitur accidete libe rate quae similis morti est dem distinguemus. l. si mihi des lutioni b. si enim moneo, ut iugiter studeas sicuti docti allues cunt: non ideo te otio mediocri indulgere prohibeo, sed ad exemplum docti cuiusque hominis te confero. Ex quo persuademur magis ac magis a sentiri eteribus debitorem qualitatis liberantibus perempta specie,cuius aemula fuerat. l. t. .
f. ff. si plus quam per leg. Falcid.quamquam hic legatarius qui promisit haeredi reddere quantum plus iusto acceperit, emergente postmodum falcidia non simul ad speciem & quantitatem obstringatur,sed ad alterutrum. 4s Opitulemur ergo bonis viris autoritate Pauli. l. venditor ex.versic. nam si . ff.de haeredit. vel act. vendit. Vbi eandem rem duobus vendidi insolidum dolo,& ab altero pretium ac-eepi, quo reddendo liberor propter rem pereuntem antequam Moram committerem in tradendo. Auxiliatur similiter
nobile responsum Papiniano dignum prorsus in t alteri de adim. legat. Vbi testator alteri haeredum praedium praelegauerat,alteri autem actiones exigendae pecuniae , qua simile praedium coemeret iri deinde priori haeredi prςdium ademit: qu re nec huic pecuniae quantitas imitatrix specie debebitur, nisi noua ratio suaderet illi potius quam huic posteriori ademptum videri offensione forsita testatoris. Non sinit quies cere nos. l. s. F. adlegem Rhod. de iact. ubi merces in pecunia debetur pro specie perempta cum nauta vehendos seruos ac-e illit,& horum aliquia interiit. Sed hoc ita, quia vivus erat
70쪽
impositus naul,&pro impositis facta fuit Ioratio. Nune itaeon firmati minus horremus. l. vir uxori. ff. de dot praelegat. ubi elim mulier dotem in mancipiis non aestimatis haberet maritus eidem pecuniam pro dote legauit mox vivo viro mancipiis mortuis placuit pecuniam mulieri deberi quid tum nunquam enim simul dosvi pecunia debita fuere, sed Ioeo dotis subrogata fuit pecunia, quodquidem vel mortuis iam mancipiis fieri potuit a testatore. chim scriptum T eod.
sed ind. l. vir.tempore testamenti alebant mancipia. Nam Iurisconsultus utitur verbo, habebat, non habuerat,& salubris est talis permutatio dotis mulieri,ut exitus declarauit interpres fidus. l. ita . . s.ffide iure dot. l. 4 ff. de impens Iam a
bitror opus non eis longi d respondere obiectioni ex l. fundum. Tde nouati. ubi species ex una obligatione debebatur.& ex altera quantitas: ideo haec seorsum suis viribus nixa non variatur ad speciei similitudinem , ut solent quidam soles quocunque cum sole circumagi d quantitas debita respectu specie ex unica stipulatione non ex duplici puta promissioris ipsius atque fideiussorial hominem. ff. mandat. l. Stichus. Scommvn.diuid. nec enim aequum est eum qui certam speciem
pro alio soluit, hac perempta non repetere, quod bona fide pro aliena obligatione impendit, ut ibi ostenditur, ratio dictat, si lex deficeret.