장음표시 사용
151쪽
1. Aliquando plenius commentandi)
6. Dixi in fine cap. Eleganter, ct ingeniose hoc
cap. O lib. it auictor noster per verbum dixi, quo Auditores domum udices olim in consilium mittebantur: Uuod intelligendum est inflatu iudiciali, quando quid iuris tantum disceptabatur,in quo productiones t Zium O tabellarum non requiruntur, alioquin praepropere Iudicibus .calculus iudicandi permitteretur ante probationes. Caeterum an Praetor solemnibus verbis dimitteret Iudices non fatis con-2Gἰ γοι sat Verisimile est his verbis dimissum consilium,myrivramur. vos moramur Iudices. Liuius lib.8.cum se nil morari Mag Erum Equitum pronunciasset, digressum eum templo, laetus Senatus, laetior Populus,,c. Capitolinus autem in M. Philosopho tentatur etiam his verbisCoo.dimisisse Senatu,nil vos moramur P.C.
LIBRO SECUNDO DE IIS AGITVR, I IN FORO REIS, ID EST, LITI GANTIBUS OPERAM AUT LOCANT AUT COMMODANT, MUTAM QUI DEM E Τ SEGNEM, GRΑΤ VITAM AUT V ENALEM SISTUNT, GE NERALI VOCABULO ADVOCATI DICUNTUR.
152쪽
ARGUM. CAP. I. De Advocatis,oe Advocatione in genere. Ed nos telam historis Oratoriae,quam exorsi sumus, pertexamus, ipso rerum ordine ad eam decurrendam,quasi pectinem porrigente,qu ae a summo licio primarij litigantes, qui suo nomine agunt,& experiuntur,sive agant,siue excipiant,neque enim, qui petit minus Reus est, quam qui excipit, inde dicti, quod res eorum agatur. Advocati autem sint qui Reis litigatibus operam suam,aut com molant,aut locant, vel praesentiam mutam quidem, & segnem, gratuitamque, aut v aenalem sistunt:hos enim generali vocabulo, & amplissimo Advocatos Latini vocant, & quicunque operam etiam sedentariam dant litigatoribus:dicti quod aduocentur, accersanturque, ut partibus adsint, qui & Operet Forenses sunt,cum rogantur a Reis operae Fος Causarum ergo, eadem prorsus forma, qua S: O- s perae Campestres, pro iis, qui Candidatis hono .rem petentibus adsunt in Campo, vel diuidenta indis , vel pronunciandis nummis inter Centurias suffragium laturas. Suetonius in Augusto: Octauius pater a Principio aetatis, de re, & aestimatio- ita commode repetetur. Actores sunt qui lites ipsas in Foro tractant, aguntque, catholico, &communi nomine Reis, & aduocatis. Rei sunt
153쪽
ne magna fuit, ut equidem miror hunc quoque - nonnullis Argentarium, atque etiam inter Diuisores Operatque Campestres proditum. Sunt . huiusmodi Advocati,Patroni,Causidici, Cognitores, Subscriptores,Pragmatici, Submonitores, Custodes , Laudatores, & qui honorariam prae Tei 'es Ad sentiam commodant, atque etiam Teltes: Nam hi Advocati Plauto dicuntur in Poenulo, ubi a untur gratiaeTestibus,& rursus in posterum aduocantiar in hunc modum. . L Y C. Asalus es,captatum me aduenis cum α
Tuorum apud me nemo,nec quicquam tui. A G o. Jfemcntote illuc Advocati.' Ad uocati enim dicuntur ad elle litiganti, & causae, quia praesentes in subselliis causam, in quam
aduocati erant,habitu,voce, nutu, vel alias tuebantur. Cicero pro Quintio : Aderunt homines nobilisiimi,& potentissimi, quorum frequentiam,& concessum non modo P. Qtiintius,qui de capite decreuit, sed quiuis , qui extra periculum cit, perhorrescat. Idem ibidem : Reculabant qui tum aderant,loquens de Advocatis quos Alphenus corrogabat. Hinc illud, ut adesse alicui, sic patrocinium, & tutelam in se recipere, & pro- , pensum fauorem significare. Liuius in causa Vir giniae : Virginius postero die,secu obsoleta veste
comitantibus aliquot matronis,cum ingenti ad uocatione filiam in Forum adducit. Quo loco in---atin terpretatur Ad uocationem, concursum ciuium, quos in commiserationem filiae suae,aut clamore, aut calamitato squa aduocauerat Virginius. E
νηῖ forma fortassis de superesse Reo diciturA
154쪽
uocatus. Tranquillus in Augusto:Cum Asprenas Nonius arctius ei iunctus causam Venetici j accusante Cassio Seuero diceret, consuluit Sena
tum quid ossicij sui putaret, cunctari enim se, nes supere iset, eriperet legibus Reum, sin deesset,
destituere, & praedamnare amicum Videretur.
Mihi sola ego supersum. Id est , ego una mihi strenuam operam dabo, &mea gam probe partes. Ideb Superstites redi e Adinati dicuntur, quasi iidem cum praesentibus. Plautiis in Asinaria: Nunc mihi licet quiduis loqui,quando nemo ad
Eadem de causa Antistites sunt , quas ante rem ipsam stantes quae agebatur:Hinc attestare dicitur:Symmachus ad Ausonium: Quippe ita facundia attestas c teris,ut sit formido rescribere.Aulus tamen Gellius i qui paulo iunior Suetonio fuit, & apud quem recentis historici nomen , & audi oritas, haud ita in magna aestimatione esset, negat recte latineque dici in eum sensium. Eius verba haec sunt:Irroborauit, inueterauitque falsa, atque aliena verbi significatio, quod dicitur, Hic illi superest, cum dicendum e sici, Ad uocatum esse quem cuipiam, causamque eius defendere. Atque id dicitur non in compitis tantum, neque in plebe vulgaria, sed in Foro,& in Comitio apud tribunalia. Et quae deinceps disputat eodem capite libro primo, sed ut fore non v- statum fuerit apud auctores Gellio natu maiore. , tamen quia a vulgo ciuitate. Latina
155쪽
donatum erat,receptumq; in quotidianu usum, .m penes arbitraum,et ius,et norma loquendi, Non putarem ab eo abhorrendum prorsus, tam delicata enim,& anxia religio proxima esset stultae superstitioni: nain Gellii auctoritas,quae alioqui in re LMina maxima est,non deterruit posteros et ab viedo. Vlpian. l.I.ff. de Procuratoribus: Vsus Procuratoris perquam necessarius est, ut
qui rebus suis ipsi stipereste, vel nolunt, vel non possunt, saltem per alios,vel agere, vel conueniri possint. Aliquando sunt Ad uocati, qui ci quel eo adsunt preter Oratorem. Cic. ij. de Od re:
Orat Reus , urgent Advocati ut invehamur, ut maledicamus, denique ut interrogemus. Quanquam saepissime Quintiliano Advocatus pro Patrono usurpetur, dc passim in iure Romano, ut A caiis pro Advocatio pro patrocinio, atque etiam pro Ac-- η sit'ne. cusatoris opera,quod admirabilius est.Plin. lib.2. ad Arrianum de Prisco, quem idem & Tacitus ad Senatum repetundarum reum peregerunt: In sine sinquit sententiae adiecit,quod ego,& Tacitus iniuncta aduocatione diligenter, & fortiterfuncti essemus,arbitrari Senatum ita nos fecisse, ut dignum mandatis partibus fuerit. Cic.pro domo sua: Cum eos qui conuentu bonorum Virorum verba de salute mea fecerant, adesse iussisti, i eorumque aduocationem manibus,serro, lapidibus discus isti, tum profecto ostendisti vim maxime tibi displicere, ubi extra iudicium elimina-pτο- ta est in concionem turbulenta. Alias habet proprium significatum, intra quem consistit, ut ex tam multis qui aduocantur accersunturque ad
causam, sint ij solum, qui praesentiam suam amico
156쪽
LIBER II. IO9co commodant,aut ius suggerunt, teste Asconio in diuinationem. Sed qui ius suggerunt nomine proprio affecti, vocantur Pragmatici, & Formularij: de quibus alias latius. si pretesentiam praestant proprie Advocati.Cic. pro Quintio.Ιus non palam dicit Zmihi si quid debetur peterem, atque aded iam pridem abstulissem,nihil hoc tanto negotio, nihil tam inuidioso iudicio, nihil tam copiosa aduocatione uterer, si petendum esset. Plinius lib. j. ad Minutium:Nam si quem interroges hodie, quid egistii respondeat ollicio virilis togae interfui, sponsalia, aut nuptias frequentaui, ille
me ad signandum testamentum, ille me in aduocationem,ille in consilium rogauit. Pro Cecinna: eodem tempore se in fugam coserunt amici, Advocatique eius perterriti:Vbi amicos rogatos ab Advocatis non seiunxit. Aderant ergo supplices
3 amici,qui squallidi, & quasi in reatu sedebant,
ad commouedos ad misericordiam animos,qtiasi illis omnibus nota infamiae etiam inureretur, ut pro Fonteio virgo Vestalis soror excitata est ad lachrimas Iudicibus extundendas, aduocati Macedones,Hispani, Massilienses, qui sua praesentia commendarent, Iudicesque exorarent. Mittebantur enim ex prouinciis Romam Legationes in Reorum periculis,ut Mamertini in causaVerris , Gaditani in causa Balbi, quos Laudatores &Deprecatores Cicero vocat pro Balbo his verbis: Proferam Testes, proferam Legatos, excitabo Laudatores, ad hoc iudicium summos homines,&nobilissimos Deprecatores huius periculi missos videtis : Haec ille. Et in aliis orationibus fere amicorum qui adsunt, meminit Cicero. Et pro
Pragmatici. Legationes in Reurum re ciuis.
157쪽
Quibitio Advocati erant nobiles potentes a Na uio gratiosissimo,per quos vis veritati adhiberetur. Ex frequetia aduocationis agnoscitur, quani quisque sit gratiosus.Curtius lib. . ubi Philotas maiestatis reus ait ad cocionem militum. Solent rei capitis adhibere vobis parentes, duos fratres ego nuper amisi, patrem nec ostendere possum, nec inuocare audeo, cum ipse tanti criminis reus sit. I Lec Advocatio Graecis dicitur Paracle- sis, ut Paracleti Advocati, qui accersebantur adfui endum dicturo causam : atque ita iniicitur scrupus quidam religionis Iudicibus , quasi noli Rei solius periculum sit, sed aduocatorum amicorum , qui , tanquam in causam subscripsissent, adsunt experturi iudici j aleam,ut simul cum Reo
damnentur, aut absoluantur. hanc puto antiquissimam Ad uocatorum originem,priorem Procuratoribus, Custodibus, Formulariis, Cognito ,ribus, Oratoribus , ut in causa virginiae apud Livium. Virginius pater Icilius sponsus parentibus aduocatis, nullo Patrono a foro conducto ipsi per se egerissat mam tempore Decemvirorum nullos Causidicos,nullos Pragmaticos, nullos Procuratores fuisse argumento est , quod inius vocatus nullum negotium eXcusare poterat, quamuis serium, nullum etiam morbum praeter sonticum , neque absens agere per Procuratorem. Sed verba caritis illius ex xij. tabulis asscribamus : Si in ius vocatus , s morbus aeuitasve vitium e utit l, qui in ius vocabit iumentum darito,si nobi arceram ne sternito. Quae pluribus declarantur apud Gellium. Cui opinioni nostrae accedit Architectus Institutionum libro quarto, tit Per
158쪽
LIBER II. III per quos agere possumus , qui sero admillos Pro curatores dc cunctanter significat his verbis : Alieno inquit nomine agere,olim in usu non erat, nisi pro populo,pro libertate, pro tutela. Praeterea lege Hostilia permissum est furti agere eorum
nomine,qui apud hostes essent, aut Reipub.causa abessent , qui ite in eorum cuius tute i essent. Et quia hoc non minimam incommoditatem habebat, quod alieno nomine, neque agere, neque excipere actionem licebat, coeperunt homines per Procuratores litigare: Nam & morbus,& aetas, 3 necessaria peregrinatio,itemque multae
aliae causae saepe hominibus impedimento sunt, quo minus rem suam exequi ipsi pollent. Hactenus ille.
PHILIPPI BROD EI I. C. COROLLARIUM
ad caput primum. I. Gessitus c.22. Oct. Att. lib.L2. Deterruit posteros Nam passim Iureconsulti nostri utuntur , ut videre est ex L Io. ex quίbus cau. maor. l. Irtae tutoridat.ab his .quaesitum. de re Od. I.2. de curatfurios limul. te vaca.m n. f. 3 aderant ergo tapplices) Advocationis nu- meros exestium est memorabile apud Caesarem 6. r. Commentariorum de Oetentorioe,qui die con ritura causa dicitionis , ad iudicium omnem suam familiam ad hominum millia decem undique coegit, momnes clientes,obaerato suos,quorum magnum numerum habebat, eodem conduxit, per eos ne causam dicerer se eripuit.
159쪽
bit ex bono est aequosuisse conntitutum , ad τώβ-tatem communem, ut maior annis sexaginta,qcui
morbus causa est,Cognitorem det.
De Cognitoribus, Formularis Legulei OMonitoribus.
cognὸς rei. Λ Duocatis successiste Cognitores, Cognito-I1ribus Formularios, Formulariis Patronos, Patronis Subscriptores, Custodes, Monitores,ex his quae sequentur verisimile est.Nam si in re obscura relinquitur nobis diuinandi locus, is cognitor m'- Cognitorum fuit natalis successu temporis post Fastos Pontificio'; commentarios, ubi l gis Aetio descripta erat, evulgatos a Cn. Flauio Appij Scit ba,qui ex plebe emunctioris erant naris , in gentiq; experrectioris obse uaste diligenter sormulas illas,earumque ex prktoris ore deductum,& usum in pluribus causis:quarum cum tenorem seriemque complexi e sient, amicis in foro fericlitantibus, operamque desiderantibus communicasse, ut iam longo rerum usu comparata qua dant hexi, cum concepta de se fiducia satis con- , - firmatos fundatosque sentirent, in Forum processerint, amicisque litigantibus, non ut Advocati tantum praesentiam commodantes, sed ius tanquam tela a tergo ministrantes. Factique ex Advocatis Cognitores , quorum opera fueritne honoraria, an mercenaria nihil refert: gratis enim aliquando,alias pretio litigantibus aderant. crimi'reique Sunt autem Cognitores, teste Pardiano, in Diuinationem kqui praesentis Litigatoris causam Cognoscunt, & tuentur ut suam, quasi familiarissimi
160쪽
mi Defensores, quorum fidei partes ius suum explicatum litisque fundamenta concredunt : itaq;& vadimonia ab iis obeuntur, iudicium accipitur , fatis datur nomine litigantis. Cicero pro Roscio Comoedo: Tu Piso, tu enim floscium pro operedabore,qubd Cognitor fuisset,qubd vadimonia obiiiset, rogasti, ut Flauio daret HS.CCCLIII.Idem in Diuinatione:me Defensorem
calamitatum suarum, me Vltorem iniuriarum, me Cognitorem iuris sui, me Actorem causae suae esse voluerunt. Hos iam Procuratores ad lites vocamus,cum olim Procurator genuinus sit,& assinis Cognitori, tamen hoc differebat,qubd ille assentis, hic praesentis esset,auctor idem Asconius. Cicero pro Caecinna: Procurator non omnis is,
qui negotia gerit aliena, sed is dicitur legitime
omnium rerum eius,qui in Italia non sit,aut Reipublicae causa absit, quasi pene Dominus & alieni iuris Vicarius. Et in causa Quin iij in eum sensum Alphenum Procuratorem absentis in Gallia Narbonensi Quintij fuisse dicit.Posteri verb non
tantumCognitoribus hoc nominis dederunt,sed etiam e Foro extulerunt,accommodaruntque iis, qui negotia,bonaque aliena erudentia permissuque domini gererent,ut Iurilconsultus Modestinus in l.Procurator totorum. & Paulus in l. Procurator cui. ff. de Procuratoribus. Vnde illud discrimen verius, quam elegantius inter Procuratorem totorum, & uniueribrum. Itaque Dioece-tes, Institores, Exercitores, Insularios, Villicos, Dis ensatores , reliquos alienarum Curatores, eadem forma Procuratores vocamus. Porro Cognitores si pr ter operam etiam ius suggererent,