장음표시 사용
431쪽
mittulit, atque adeo lege Cornelia tenentur. Est enim hoc vexare hominem domo auocare,negotiis necessariis substrahere, illudere. Deserre autem aliud est, & idem quod permittere, vel exigere ut alius iuret. Vlpianus : Si Reus iurauerit, nemine ei iusiurandum deserente, Praetor id ius iurandum no tuebitur, sibi enim iurauit. Fabius: Is qui defert alioqui agere modeste videtur, cuni
litis A duersarium Iudicem faciat. Et pauld pdst:
Sed nobis adolescentibus seniores in agendo fa- ni praecipere solebant, ne unquam iusiurandum de sirremus. Delatum, qui non praestat, recusare dicitur.Fabius. s Is qui defert,eum,cuius cognitio est, onere liberat, qui proseistb alieno iureiurando stare mauult, quam suo, quo dissicilior recusatio est, nisi forte res est, quam credibile sit notam ipsi no esse. Respuere etiam dicitur. Ideni Fabius : Iusiurandum Litigatores aut offerunt
situm, aut non respuunt oblatum, aut ab Aduersario exigui, aut recusant, cum ab ipsis exigatur. Vnde apparet, exigere, offerre, deferre eadem.
Quanquam offerre nostrum sepibs dicamur. Ibidem : Offerre suum sine ulla conditione, vel ut Aduersarius iuret, fere improbum est. Qui vero recipit dare testimonium dicitur. Fabius : Nemo per tabulas dat testimonium, nisi sua voluntate. Dicere etiam perhibere, testificari, id est, deponere pro testimoniomam testari aliud est: Coelum hoc γ sydera conscia testor. Dicitur etiam iurisiurandi gratiam 5 fadere. Plautus ad calcem Rudentis: Iurisiurandi volo gratiam facias. Idem:
432쪽
- - G R I. Tange aram hanc Veneris. L A B. Tango.
G RI. Per Venerem hanc iurandum est tibi L A B. d iurem tibi. o R. c d iubeo. L A B. Praei verbis ιquid vis,id quod domi es uuquam viis suppiscabo.
G RI. Tene aram hanc. L A B. Teneo. G RI. Deiura te mihi argentum daturum
Eodem ipso die,vidui ubisis potitus
L A B. Fiat. GRI. Venus Cyrenensis Dea te tes Zor mihi.
a. Enumerat Fahiusin Lib.3. Institui.Orat. a. Praesentes aut Testes este non possunt) I. apud Labeonem. f.de verbodn. 3. Ante almotauimus)Lib.1. V. . . Est enim denuntiare De denuntiatione tecti mon, vide Culatium lib.Obseruat. 3 cap. q. 3. Fabius) Lib.s.cap.6. mi. Orat. 6. Iurisiurandi gratiam facerein Papirius L. C. L. 3o. ad muni F. Wurpalpro eo, quod di mensare dici- gratiamfac mus. Sic Tyberius . teste Suetonio Equiti Romano iurisiurandi gratiam fecit , uxorem in stupro generi deprehensam dimitteret,quam se nunquam repudiaturum ante iurauerat. Haec autem gratia nunc a Pontificibus nontris impetrari debet. Alias remittere suesceptum ius iurandum significat. Paul.in L6. de iureiurio Labeo etiam absenti O ignoranti iurisiurandi
gratiam feri po se re fondit.Sed et per epiatolam gratia iurisiurandi seri pote l. i.-Modiatinus Iurisiurandi gratiam facere pupillus non potest. Ca-
433쪽
386 H Ib I O K l in Iterum quando locus hic incidit de pertur, vindiciabus, operaeprecium adhuc videtur quaedam de periurio adferre, quia sunt, qui ex l.2. C. de iureiur. l.aduersus f.de except.l. vlt.de in sit.turan .negent periu-τὲἀmium in Dum puniri ι re Romano ,sed tantum Deum viso-Imbiindise i r rem habere, quo falsum esse conuincitur ex Cicerone primum isb. a.de Legib.qui ait periuri poenam diuinam exitium , humanam dedecus esse d quidem dedecus interpretamur censorias notas , quιbus assciebantur periuri,ut idem Cic. tibnde O .lsa- censores. tur Censores nulla de re diligentius , quam de iureiurando iudicasse, eius , rei exemplum e. viat apud A. Gell.lib. 7.cap. I8.de duobus captiuis recusantibus reuerti ad Hannibalem, uti iureiurando se obstrin-- xerant. Ad rem facit,quod aleri refert lib. .c.i. de Africano,ct isti duo. 3.vit. de iureiur.l.vit. de crim. Aelff.I.vit.ad leg. l.repetun.l.2.3.vlt.de indict.vid.
de dol. .Quid vetat etiam citare *.6. Costitutionum Reciarum nuperrime latam super iustitia criminali. ARGUM. CAP. XIIII. De Testium reiectione,'eleuatione, Iurisiurandi variis formulis, Tormentis,ac Tabulis.s Ignificantissimum est in altercandi ratione percunctari, ubi non tam Testium interrogatio pera itur, quam percontatio, clim longo circuitu, alie repetitis interrogationibus diu suspenditur, cauteque circunducitur, ut inter illas ambages imprudens quaedam fateatur, quae interroganti profutura sunt,dum colliguntur in v-num.Plaut.in Trinummo: Caetera intus otiose percunctabor.
Tractum est a Nautis, qui conto explorant aluei cauit
434쪽
LIBER I m. 387cauitatem,tetantque suspectas sibi fluminis partes.I' Orator fidem,ani iniq; constantiam,quam attulit Testis, circunspe ne probat,cu s epe etiam uel ehendit,aut in vado haerentem,aut sine fundo fluctuatem. Fab.lib. v.Multum domi ante ver- landi , ac variis percontationibus, quales haberi ab Aduersario possunt,explorandi sunt. Testatio Testatis etiam pro testimonio dicitur. Idem Fab.Saepe inter se collidi solent, inde testatio,hinc Testes locus utrinque.Reiicere Testes, refutare,refellere, Reiiceret M1ed mitiora sunt stibleuare,eleuare, quassi fidem detrahere, tracta a Zigostatis, & Libripendibus.Plin.lib.iij.Toties altercanduim,tam multi Testes interrogandi, subleuandi,refutandi. Exarmari etiam causa dicitur, cum a subornatiS Exarmari. 1eltibus expugnatur. Idem Plin. ibidem: E Testi bus quidam siue iratus,qudd euocatus esset inuitus, silue subornatus ab aliquo Reorum, ut accumlationem exarmaret,Norbanum Licinianum Legatum & In qui litorem Reum postulauit, tanquam in causa Castae uxoris Classici hic praeuari-cacetur.Sed cauta arma non in solis Testibus posita sunt, Verum in caeteris probationibus,quibues confirmatur. Quae ideo arma dicuntur, qudd iis instructa causa necessitatem quandam cognoscentibus afferat,vt pro iis iudicent:Non est enim libera Iudicum disceptatio, sed astricta allegatis& probatas in ordinem cogitur. quod tamen di-tio an M., i sputatur apud Geli. cap. ij. lib.xiiij. Et Cic.in Oratione pro Fonteio contendit pluribus, non eis e tantam fidem adhibcdam probationibus,vi con- scientia aecini boni relicta metum religionis no-baa pariat his verbis: Quamobrem Itidrices si hoc
435쪽
pr scripturn lege,aut ossicio putatis,Testibus credere,nihil est,cur alius alio Iudice melior aut sapientior qstimetu Q.Vnum est enim & simplex at rium iudicium,& communiter,& promiscue stultis, ac sapientibus a natura datum. Quid est igitur ubi lucere possit prudentia Zubi discerni stultus Auditor, & credulus ab religioso,& sapiente Iudiceὶ Et reliqua, quae eleganter disputantur in
eam thesm,propc efficiunt, ut Iudicum cognitio debeat esse libera,maxime eum arma, quibus cogi dicuntur ut allegata sequantur, infirma sunt, veritate inferiora, & aequitati rationique imparia. Sed locus iste ita I amplus est, ut si more Peripatetico in v tranque partem declamaretur, iustum librum conficeret. De iureiurando, 2 quod fumi lavaria in foro concipitur, nihil mihi adhuc constat inquam formulam conciperetur. Iustinianus primus instituit, ut per sacrosancta Euangelia iuraretur, in authen. de sanct.episse. Extra forum per res sibi charissimas iurabant. Ascanius apudVe
Per caput hoc iuro,per quod pater ante solebat Apud Ouid .de amica periura: Peri suos illam nuper iurasse recordor, Perimeos oculos,in doluere mihi. Apud Martial.lib. viij. permistic scra Dindymenes,
Non per Ailiacae bouem ιuuencae,
Aulus denique per Deos Deas, Iurat Gellia,sed per uniones, c. Aliquando etiam per Deos. Hinc I em pidem iurare, quod qui saciebant, lapidem silicem tenebant,haecque verba effabantur. Siscio a
436쪽
uorum me Dies fitersalua urbe,arcet bonis eiiciat, ut ego hunc lapidem. Festus. Et Phavorinus apud
atristissimum iusiurandum est habitum , paratus sum ego iurare Vergilium hoc nunquam scripsisse. Annotauit & Plutarchus in Problematibus viros per Castorem & Pollucem non iurasse,
ut nec mulieres per Herculem. Iurabant ergo aut Deos , aut res charissimas. AEneas libr. iiij. apud
Vergilium: Funeris heus tibi causa fui erodem iuro,
Per superos. Erant & qui iurarent genium Caesaris. Tranq. in Iulio de columna Iulio posita: Apud eam longo tempore sacrificare,vota suscipere, controuersias . quasdam interposito per Caesarem iureiurando distrahere perseuerauit. Conceptis 1 verbis iurare, est iurare in formulam praescrippam, ab eo, qui praeeundo adiurat iuraturos. Curtius lib. vij.
Nos propemodum tuo verberatu ei omnes te praeeunte iurauimus, eosdem nos inimicos, amicosque habituros,quos tu haberes. Plin.libr. x.ad Traianum: Praetimus & Commilitonibus iusiurandum more solemni praestantibus, Prouincialibus,qui eadem certarunt pietate,iurantibus. Plato in Dialog.de Legibus constituit,ut per Iouem, Apollinem,& Themidem in Foro iurnetur, ratus hos Deos periurij seueros vindices. Ideoq; sacramentum dictum propter sacrorum religionem testationibus interpositam.Plinius libr.x. ad Traianum : Rogatus, Domine, a Nicensibus publice per ea,quae mihi & sunt, & debent eme fanctissima, id est,per aeternitate tuam, salutemque,
437쪽
ut preces suas ad te perferrem, fas no putaui negare. d attinet ad tormentorii 6 qu stiones, quanquam ad altercandi historiam pertineant,tamen quia exiguam habent rationem, subinde nouis quaestionum generibus excogitatis ad exprimendam veritatem, paucis perstringemus, omissis iis quae apud Valerium de quaestionib.&Rhe-
Problemata. tores de problematis, quae more suo in utrunque versant latus, ut ratio causae postulat. Libera cinuitate ante Caesares nemo quaestionum tormentis subiiciebatur nisi seruus , tanta erat ciuium Romanorum prς rogatiua,quq per Caesares in miserabile seruitium conuersa est. Erat inter genera Tormentorum Culeus, Laminae ardentes. Valer. libr. vj. de seruo Antonij Oratoris .Phirimis laceratus verberibus, culeo impolitus , candentibus laminis ustus,omnem vim Accusatoris,custodita
Rei salute, subuertit. Tranq. in Domitiano: Verum aliquanto post ciuilis belli victoriam squior, plerosque partis aduersis, itidum etiam latentes, conscios inuestigato nouo quaestionis genere distorsit,immisso per obscoena igne. Idem in Tyberio de Fidiculis : Excogitauerat inter caetera genera cruciatus etiam , ut larga meri potione per fallaciam oneratos repente veretris deligatis, fidicularum simul& urinae tormento distenderet.
Idem in Caligula: Quin δc subinde iactabat, exquisiturum iam et Fidiculis de Caesonia sua, cur
tantoperc diligeret. Exemplum acerbissimae quaestionis extat apud Curi. lib.vj. sub finem exercit seu Asinius. in Philotam Parmenionis filium. Quaestiones di char, quod tormentis veritas credatur exquiri Mextundi ab inuitis. Idem in Ty berio . Statuae Au-
438쪽
gusti quidam caput demserat, ut alterius imponeret. Aecta res in Senatu, &,quia ambigebatur, per tormenta quaesita est. Allusum est hic ad nomen quaestionis. Tabularum inspectio, reliquo- T . .rsimque vix ullam habet historiam , nisi quod Tabularum multa genera: ex priuatis Dia-ria,quq &Ephemerides, Aduersaria, Codex, Coin mentarius,Breuiarium,Pugillares, duincuplices, Quadruplices,&c. Ex publicis Adha,Hist ori , Annales, Commentarius imperij, Breuiarium impe- xij, quod Regestum Finantiarum Vocamus , &c. sed huius loci non sunt,quare ad alia pergamus.
iudicare secundum acta probata , sed supremisecundum conscientiam. Pro quo at Bartan l.vnic.ut qua desaduoc. C. Fehin clastoralis .de U.dei ponit
septem casus , quibus Iudex inferior potes iudicare secundum consentiam. 2. De iureiurando, quod in Foro concipitia TY l.1.fen. ω duabussiquen. ω l.3 .de i retur. v - eoticipiebri
f. elici posse videtur , quod iurisiurandi formulam quid feret tri
439쪽
prascribebatis, qui deferebat: orari cinquit oportet,vi delatum est iusiurandum. Caeterum si ego deinti, ut per Deum iurares, tu per caput tuum iuranti, vel Aliorum tuorum, non erit iuratum habendum iusiurandum. UVod si exegi,ut per salutem tuam iurares, di ιu Lii, abitur omne enim omnino licitum iusiurandum , per quod voluit quis sibi iurari , idoneum est, Osi ex eo fuerit iuratum Praetor tuebιtur. Diuus Pius iureiurando, quod propria superstitione iuratum est,rescriUt, 2c. De vano autem ac multiplici iureiurando apud diuersas Gentes , O per quos Deos iurare consueuerunt, vide apud Alexand. ab Alexan.lib.3.capa O. De obseruata,cunoditat apud Romanos iurisiurandi sanctimonia, vide Aul. Geli. Zaberius Mia lib. 7.cap. I8.Noct. Att. Laberius Adimus apud eun-
setide dem libri 16. cap. 7. facete resfsndit iusiurandum esse empla Zrum aeris alieni. Basilius vero censuit nu quam esse iurandum, O Plato Ia. Dialogo de Legibus turpe censuit iusiurandum exigere, C, eius usum
prohibuit. 3. Iouem lapidem iurare) Vnde Cicib. . Epist. famil. Trebatium I. C. Epicureum Ddium irrideto modo. quit, tibi placebit Iouem lapidem iurare 'cum scias Iouem iratum esse memini posse'Huius etiam formuia meminit Plautus in Aulularia Si te ego sciens fallo, ita me eiiciat Di fiter
Bonis alua urbe,ct arce,ut ego hunc lapidem. . Viros per Castorem non iurasse)Adde GAL .lieres meis libr.II. p.6. EI. Att. Sicper Iunonem etiam viri, '' V si res mediusfidius,nunquam iurabant,ut no- Turneb. Aduers libr. 3. cap.2O. Familiare aut mrandi . Soci Hii apud Platoncm iusiurandum per canem . Anser m.
440쪽
s. Conceptis verbis iurare) Huius generis iusiurandum etiam erat,quod praeiuratio dicitur,quando sequens cum iuraret antum addebat dem mihi: Cui,ut ex Sallustio in Casilina apparet, addebatur execratio. Cum ad iustarandum inquit Populares sceleris sui addiceret,humani corporis sanguinem vino permixtum pateris circumtuluse, inde, cum post execrationem omnes degustassent, sicuti in solemnibus sacrisfieri consueuit, dicitur aperuisse consilium suum.Exemplum est elegans apudMarcellinum lib. Irtade Militibus iurantibus in verba Iuliani. Aliud
militare conceptum vide apud Gellium lib.I6. cap. 4. Nunc conceptis verbis etiam omnes Magistratus,
O Praefesti Iuris istionum iurare coguntur statim in initio sescepti ossic, ex praescripto dis larum Consitutionum Regiarum nuperrime latarum super Iustitia criminati. Formula autem desimia videtur ex auth. Iusiuriquod praes. ab iis qui administ. accipiunt.Sed haec non inforo contentios . . 6. Tormentorum quaestiones in Fallacissimum esse quasionis iudicium vel ex eo conuincitur, quod mentitur,quipatipotest,mentitur,et qui pati non potest,ille patientia, aut obntinatione superat, hic insimmitate superatur semper anceps conteritum,quoniam
vera confessis, est falsa dicentibus idem doloris finis ostenditur: quod exemplo Epigoni, o Eusebi3 apud
Marcell. lib. . comprobari potest. Varia Straus Veexempla sunt apud Valerium lib. 8. cap.4. CP alios Historiographos .idem etiam Valericap.3. bb. 3. miram constantiam depingit in Theodoro, in quo Hieronymus Tyrannui Tortorum manus frustrafat gauit, rupit,Verbera, Fidiculas laxauis, fuit Leuteum, Laminas extinxit prius quam es ccret, vι ἔγ-