장음표시 사용
111쪽
valla tm. 7s. tatem,& reteiatricis facultatis debilitatem denuntiat. Vnde facies eadauerosa primis statim diebus obrepere solet. Gracilitas quoque ventris inflammationem partium eius & coctionis debilitatem
testatur. Illum enim corpulentum esse obesum praestat Hippocrati aphor. 33. libr. 2. Numerus allas augetur, ut lentores circa dentes, a quibus humorum viscosorum copia in cerebro, vel ventriculo,
ardorque febris indicatur,aphor. 34. lib. 4. Alias imminuitur, ut dii pili sunt decidui in pthiscis, mor tale signum est, & deficientis alimenti aphor. I l. dc Ιχ. lib. 1. Alias ab acrimonia humoris, ut in elephatias & morbo Neapolitano. Apostema denique vel abscessus alias primarius est & morbus ; alias alte-xius morbi symptoma & effectus per transmissionem genitus. Est autem alias criti eos & naturalis, alias symptomaticus. Illius signa sunt communia leuatio aegritudinis , facilis tolerantia aegrotantis, di statua febris. Propria sumuntur a substantia, quantitate, & qualitate eius atque figura locoque. Nam substantia debet elle eadem humoris peccan tis priorem morbum eis cientis per aphor. si qualia oportet purgari &c. Qualitas materiae peccanti par elle debet: minor enim debilem expulti icem ostendita, maior partis oppressionem & gangrς nam
infert. Qualitas visitis Lepe mala est, ut color niger 8c viridis ustionem diuidus aut niger perfrigerationem testatur. Sic abscessus calidior malus est, frigidus peior. Mollities bona; durities mala: figura acuta melior est quam lata. Locus denique excipiens nobilior esse debet, & a priori mittente distantioridebet denique non repente delitescere, ted sta-
112쪽
6 De Prognosi Medicatim discuti aut supputari. Abscessius symptomaticus contrariis signis noscitur, qualis pestilentium febrium comes esse solet. CAP. IX. ERT iv M superest effectuu morbi,
genus:ex quibus vis eiusdem & naiaturae notari possit. Nempe excrem ε- torum tum naturalium & per sanitatem consuetorum, ut iacum alui, Venarum,uesicae,& maiorum venarum: doris habitus totius .fanguinis ureri in puerperis & menstruatis foeminis: sputorum thoracis, vomitionun superioris ventria:tum non naturalium, ut pituitae bilis flauae , pi fleat&c. melancholiae, atrae bilis Msanguinas, quae a neutris tantum aegrasque non sanis excerni solent. Utrumque excIementorum genus per febres acutas alias eli synapion alicum, morbique validioris & naturae debilioris signum, alias criticum naturae validae, morbique inualidi largumentum. Vtriusque disci ime est tum ex prae Eedetibus excretione ipsam,ut coctione 6c Indica-itione, crit sca:cruditate nullaq; indicatione, sym-iplomaticam. Tum ex cosequentibus eande excre--tionem,ut leuatione aegritudinis,aegiique facili to- . lerantia,critica miscuti ex dissicili tolerantia, febrisque exacerbatione symptomatipam. Tum denique ex comitantibus excretionem, , & excretam materia. Huius propitae sunt differentiae a substantia, quantitate,qualitate,conssteutia siue habitu,&
113쪽
Tractatu . 7 figura. Illius a te; pore, c modὁque. Sie uti generatim piimu h loeas proponitur, moxc lue speciatim in s ngulis e grementoxum genera bus fuse
De deiection m non natur: alium
C A P. X. Ei ECTr NVM igitur naturalium in sanis substantiae .iace s sint & r
iquiae excrementorum i crassiorum primae coctionis incoci .Orum,quarudisserentiae omnes arite, descriptae siliat. I iarum qilae praeter naturam se ni in aegris, artiae tamen sum aliquado naturales, egrisque utileS, ut criticae. Aliae contra naturam Cimnino Sc syn plomaticae aegiisque uoxiae. Suntq' ae hae:Per comparationem nataralium vel crudae t antun vel prariuae etiam statuendae. Utriusque inneris substantia est duplex; tum teliquiς praedictae ollimentorum; tu humores excrementitij & alieni q uide ichores .Fς- cum itaque crassior sicciorq; subi lantia per .febre iugentem partium ventris ardore ura sigruficat: eadem tenuior de liquidior crudita tem atque imbecillitatem coetii etsi & retentricis ii facultatis. Non fiaturalium substantia, alias contura naturam omnipnbest & 0 mptomatica: ut puri a lenta ex ulcete invrestino tum e ichorosa.&,ad spos .a ex colliquationapartium mollioru per febres aladentes & hecticas
114쪽
nactatus. 'Iciborum 8cretentricis robore ex viarum angustia prae ciborum vi astrictoria oriri necesse est. Ac pers res acutas deiectionum naturalium quantitas fere pauca est ob tenuitatem victus,aliquando etianulla, natura crisin per aliam viam ut perhabinum vel vesicam moliente. Non naturalium autem id est humoralium in statu per crisin robustam navu-ram, integram vacuationem,instantemque salutem denuntiat: ante crisin in alijs temporibus naturae debilitatem,& oppressionem multitudinis , aut irritationem acrimoniae,& malignitatis denotat, unis de cruda excernatur ante tempus. Pauca & criticaminiis bona, naturaeque infirmioris & imperfectioris vacuationis index. Ante crisin simpliciter malaestrininus tamen qu m multa. Deiectionum naturalium tacumque color subrufus est. Earundem per febres albicans color, aut cruditatem ex inopia coctionis ob naturae infirmitatem; vel obstructionem meatus chystidis felleae; vel bilis raptum in cerebrum Hippocrat. I. progn. versia 6.aut instantem crisin per sudorem, Vel urinas. Non naturalium Sc humoralium deiectionum color flauus vitellinae bilis copiam ; liuidus caloris extinctic nem; niger splendens atram bilem; obscurus melancholiam denotat, suntque contra naturam qmnes &febricitanti funestae ante statum morbi & crisin, signique sunt naturae neque coquentis , neque secernentis; sed criticae omnes post coctiones sunt salutares etiam atrabitariae. Odor nimis foetidus putredinis morbique victaliam designat. Calor vis. certam ventris ardorem frigus caloris natim perni siem, aut vitreae pituitae copiam ostendit. Sicuti a -- Crimonia
115쪽
tura lium deiectionum quaecunque excretio per febres debet coinsueto tempore fieri. Celerius enim ex F,uliticis robur & irritationem, tardius retentricis robur significat. Non naturalium & humora-liu in excretio in statu de crisi optima est: prius verbpe stima: mortisque aut i ginquitatis febris nuntici. Excretio sonora flatus & cruditatis index est, vel agitationis humorum e distantioribus partibus sin quibus morbum seuebant) ad intestina per clisaeos tempus praecip tantium. Illa mala ante crisin; haec in crisi optima est Excretio denique tam natu-galium quam non naturalium deiectionum debet esse voluntaria. Quae contraria est, vel paralysin sphyneteris, vel delirationem,uel animalis facult tis extremam debilitatem indicat.
De urinae non naturalis differentiis.
CAp. XI. RiNARρM naturalium in sanis partes duae antea sunt clistinctae, liquor aquosus & hypostasis; atque earum utriusque triplices expositae differentiae penes substantiam, quantitatem& qualitatem. Non naturalium urinarum totidem partes partiumque differentiae exponendae sunt eus uis causis & significationibus, sed in febribus acutis tantum Hippocrat. imitatione lib. I. prognost.C. s. cum easdem peis' u Hur urinarum mutationes ex par
116쪽
Tractatus. si ex partium transmittentium vitiis non silum in febribus) lib. .& 7 aphor. Ideoque monebat versia ultimo capit.praedicti distinguendam esse dilige
ter urinarum mutationem ab illarum partium ursticarum viiijs, renum,ureterum,Vescae,colis. Sunt autem omnes ille aut crudae tantum aut prauae etia;
idque cum latitudine quadain ut primi medii aut ultimi gradus ; ut scilicet prauae simpliciter valdE prauae 3c prauissimae dicantur. Item crudae simpliciter quibus nullum, & quibus obscurum,S denique quibus manifestum adest coctionis vestigium. Liquotis igitur aquosi substantia crassa lentis se-bribus ut autumnalibus propria si post primum is tenarium declarari coepit, tu coctionis 3c salutis initium ostentat aph.69. lib. . Urinae quoque crassae, multae dc albae post quartu die prodeuntes in laboriosis febribus a crassa crudaque materia ortis sunt criticae, liberantque ab abscessu alioquin erupturo, aptior.7 . lib. .& 73. Viina turbiba quales iumentorum aut quale mustum significat praesentem aut imminente cephalalgiam, lademq; salutem, comitante virium aegri robore: sed tamen tardam , Ut intra ΑΟ.diem. at cum debilitate aegrim rtem aptior.γ.llo. .fiunt enim turbidin, ait ibidem Galenus e multitudine crudae lentaeque m iteriae a calore sebrili vehementer perturbatae,& inflatus quadam ex parte versae, qui leuitate sua sursum in caput repentes dolorem eidem tensivum incutiunt. Ab iisdem flatibus artuum manuumque
saltus fiunt: commoto scilicet spiritu animali ab i
117쪽
& aquosae de quibus aptior. 72. libr. 4. cum Galeni commento , in longis febribus , ut quartanis frequentes esse solent ob cruditates & Obitructiones graues': quarum diuturnitatem salutarem portendunt m si subsit virium aegri infirmitas , cum qua mortem pollius moliuntur. At in acutis febribus rarius quidem accidunt, extremamque cruditatem venosi generis si perseuerent, breuemque mortem denuntiant, nisi forte ad statum febris tales repente euaserint, vel imminente di arrhaea gritica vel haemorragla. Si euti apud Hippocrat. l. epidem. de quodam Pithone legitur, cui post euismodi urinax dysenteria critica superuenit. In eas sublimiores partes bilis tum transmittitur. Alias tamen eadem bile in cerebrum rapta tenues quae succedunt urinae phrenitidem implacabilem, mortemque ineuitabilem praesagiunt. Quantitas seri per febres potionis modum raro exprimit sui per sanitatem solet:)sed aut parcior est urina,ob acrimoniam calotis febrilis materiam absumentis: vel ob obstructionis impedimentum, vel denique ob delirationem. Copiosius contra sit, ut ob crisin in statu, sicuti aphor. docet. 73.&Tq. lib. q. aut ob partium tenellarum, pinguium, & carnearum recentium tabifieam liquationem in febribus ardetibus, aptior. 3 r. lib. 7. Color seri per se bres acutas si naturali sit proximus, id est rufus aut subrusus, ex admixta bile pauca, coctionis crisisque instantis & silutaris index est: saepius intenditur aut remitti rur. Huius generis est aquosus, albusque & subpallidus. Uterque cruditatem quidem indicat, sed ille malorem indeque febrem longiorem . si validiores aegri vires loriginquitatem
118쪽
Tractatus. 8; ginquitatem serant,alias lethalem, Hippocrat. co versu 3 o. eu 3 i. lib. prognost Hic cruditatem quidem minorem & initium coctionis, febremque breuiorem & salutatem insinuat si antea tenuis fuerit,aph. 32. l. 7. Ille tamen albus & aquosus liquor ali quando circa statum repente emergit, phrenitidis. moraisque celatu indiciu ob bilis praecipite in cere bruinuasionem. Alias praesenti vel immineti critica diarrhoea, aut sudore aut haemorrhagia ex transcmissa a venis naturς vi expultriee in eas partes totabile . . Intensi coloris species est flauus vel croceus ex bilis flauae admixtae copia; eaque si tenuis est ante statum cruditatem quidem ostendit, febremque
periculosam, non tamen naturae forti omnino insuperabilem: in statu autem eritica aliquando est, ut In Cherione quodal. 3. epidem. Ruber quoq;&tenuis alias febrem ardentissimam , alias chystidis felleae obstructionem sequitur. Subruber autem &erastus cum sedimento simili ex sanguinis crudi tis sero longiorem febrem , sed tutam tamen portendit, Hippocrat. versu. 17. Cap. 3 lib. I. prognost. Liuidus& niger caloris natiui extinctionem denotati ille inchoatam, hic perfectam: uterque mortem
ineuitabilem, nis1 aliquando in melancholicarum febrium crisi post statum appareant. V uidis quo que & niger sanguinis vitionem mortemque in omni quidem aetate, sed in viris & in mulieribus magis, sicuti in pueris tenues & aquosae sunt cala mitosissimae Hippocrat .ver . cap. li. I. prognostic Odor valde saetidus languentis naturae & vigentis putredinis est index Hippocrat. versu 32. cap.1. l. I. Prognost.
119쪽
Ex qualitatibus tactilibus primae quidem ut Calor & figus inter metendum aliquando sentiuntur per febres , cum per sanitatem utraque sit temperata, ex quibus ille incendium febris & periculum,
hoc caloris natiui extinctionem mortemque impendentem portendit. Secundae autem sunt laeuitas di acrimonia. Illa cruditatem, haec febris bilisque vim ostendit: utraq; naturam periclitantem. Spumosa urina fit a crasso, crudo, lentoque humore a
calore febrili agitato, indeque febris longior, non tamen lethalis promittitur, nisi dest virium robur. Adiposa denique urinae superficies colli quationem renum, partiumque p ngulum. & carnearum designat Hippocrati. aph. 3I. lib. I. Ex his ergo liquoris vii natum in febricitantibus differentiis aliae sunt crudae tantum , ut subpallidae; aliae crudissimae, ut albae, tenues, a quo se vinoque albo & praetenui similes. Aliae etiam prauae & exitio e Hipp. versu 33. cap. F. lib. i. prognost. nisi fortassi h in statu prodiei in t , praegressis coctionis signis, tunc enim criticae& salutares habendae sunt. Hypostasis urinae pars est crassior, cuius in sanis
materia ex reliqui: s alimentorum assimilatorum quidem a cochrace venarum & arteriarum facultate, sed non usquequaque appositorum. Substantiae eius differentiae sunt crassities, tenuitas, laeultas a C. teritat que,qqualitas,inaequalitas, figura pyramida- is & acuta, vel obtusa, plana, rotundave, locus infimus. medius , aut sublimis. Quae ergo sanorum
hypostasis substantia est modice crassa , laevi ila
aequali, minimum foetida, in fundo vasis figura acu tiori, ea vero perfectae coctionis constantiique sanitatis ε
120쪽
Tractatus. 8s 'n itatis est index .Eadem in febricitantibus instantis eriseos, & securitatis aegri est nuntia,si quidem co- stans fuerit ρ non intermittens : id est quae uno die coista,altero crudior prodeat.Vide Hipp.cap. sui, a. prognost. & Galenum in commento. vide quoque a phor.32.lib.7. Hypostaseos in febricitantibus materia est antecedentis febrium materiae & putrescetium humorum portio quaedam. Altera enim ex reliquris cibolum ab aegris assumptorum,qui a L similati quidem, non tamen apponi potuerunt ab insto venarum & arteriarum calore,earum Que facultate coctiice mutationem subiit, tum substatiae, tum accidentium' ut quantitatis,qualitatis,loci &figurae. Substantiae crassities maior quam homini sano conueniat, crudo sum, lentorumque humorsicopiam , indeque febris diuturnitatem & dissiculatatem significat Gai .comment. in versum 32dib.2. prognost. Sed quae crassissima est, mortem portendit H pp. r.epid. de Syleno quodam , qui cum tali urina die undecimo interiit. Sed significatio hareturbatur superueniente urinae copla, quae critica sit, & impendentis salutis testis. Alias hypostasis
eadem euadit fatinacea,fursuracea,& squam mosa, ob flammeam febrem liquantem tum sanguinem& recentes carnes, tum solidam venarum & arteriarum substantiam, ideoque vel mortem breuem, vel longam aegritudinem minitatur, ut eius qui in Dealcis horto decumbens apud Hippo. I. epid. G.
die iudieatus est. de huiuimodi hypostasi vide aph. 3i. lib . Quod si sine febre tabs appareat hyposta-ss νesicae scabiem detegit. Mucosa quoque aliqua-do sanguinea, purulenta, caliculosa,& arenosa hy-