Vitae humanae proscenium sub persona Gusmanni Alfaracii repraesentatum Caspare Ens editore 2

101쪽

96 P Ros CEN. VI Ταcere mansisti donec tibi de injuria satisfieret 8 Ego vero Judicis sententia liberatus , sine ulla mora carcerem Valere jussi. Carcerem quum dico, aerum mnarum omnium dico compendium: immo vivam in serni in hac terra imaginem. Quis inde non quamcelerrime

se proripiat ' quis boni aliquid ibi loci

exspectet 3 non libertatem ego obviis ulnis amplecterer , quae tam injuste mihi fuerat erepta ξ An non merito pejora metuerem cui tam iusta caussa tam male successerat 3 Ad id tamen mihi carcer profuit, ut dum illic desideo , varias res animo dc cogitatione agitarim. A sopus a Chilone interrogatus. quid Deus ageret, respondit, exaltare humiles, & deprimere superbos. Tunc quidem temporis ego sic mecum: O bone Deus t Cur nunc ossicium tuum

culpμ μ ignosce impatientiae) non facis Z Cur is,ti iniquos & fastuosos tam Judices quam

Judicum corruptores non ad ima mittis tartara 3 Poena mihi erat imposita. Culpam quomodo a me amolirerὶ Quis enim crederet, hominem in tanta dignitate constitutum , tanta virtute &stientia praeditum, passurum ut aut amicitia, aut donis, aut timore a iustitiae abduceretur semita, & contra fas & aequum suamque ipsius conscientiam judica-

102쪽

ΗuM ANAE, L I B. II. 97 dicaret3 Factu id in me sensi: & tam calida persusus aqua, etiam pluviam posthac timere coepi. nemo vel magna mercede me adegisset ut plateam in qua carcerem esse scirem, ingrede ter , aut publicas praeterirem custodias. Et iam ossis

mulionum & agasonum forte occur ς'. tutarentium virgas metuebam. Ex eo sane tempore omne tribunal tamquam scopulum atque utinam reorum modo, non etiam innocentium l) fugere, &vel ultro damnum pati quam jure experiri decrevi. Memini quum in carcere essem , adduci alium quemdam , accusatum quod pallium furto surreptum emisset. is cujus pallium fuerat notus mihi erat & amicus. Aiebat, non ignorare se bonae existimationis esse hominem quem in custodiain duci curasset: nec se quidquam ab illo petere quam ut venditoris nomen edat. non de pallio tantum, sed multis quoque aliis robus eodem furto a se amissis agi quarum omnium recuperandarum spem inventum pallium sibi faciat. Suadebam coisis ego ut recepto pallio, cetera missa face.' ret, alioqui verendum esse ne & illud, ς' Be reliqua omnia in Judicis, Causidici,

Procuratorum . tabellionum venirent potestatem, ipse tamquam corvus hians

deluderetur. Quod consilium asperna-

103쪽

ς8 P Ro s C E N. VI T IEtus , quum litem esset persequutus; emtor, probae existimationis, ut dixi, homo, judicis sententia absolutus; actori pallium quidem ad judicatum fuit, sed tum quum precio eius triplo majores fecisset impensas; praeter curas, cursitationes, temporis, atque inde rei familiaris jacturam. Quod exemplum eo adfero , ut ostendam non paucos esse qui voluntarie, leviculas saepe ob caussas, judiciorum labyrinthis sese involvant. inde aequum est ut exedant quod sibi intriverunt. Quod si potentem nactus cμ' sis adversarium, uuid aliud facis quam si

Μoseon. Viribus cum leone , urto aut tauro velis

rendere. contendere Θ At ius tibi est. st quoque unde sumtus facias. alioqui nihil ages simmo in damnum vigilabis. Hoc coi

siti ego litiganti dederim, ut Judicis

librum seu chartam inauret, scribae pennam ex argento faciat. dein in utramque dormiat aurem , nullo Advocato aut Procuratore opus habiturus: quorum munere vidi ubi ipsi Judices fungerentur. O nequam hominest Quem illo in iudicio vestrum putatis fore Advocatum 3 Sed longum hoc est , inquitis. Longum forte : at certum. Non placet etiam quod & alibi & in pleri Cque Italiae civitatibus vidi fieri, ut scilicet nudae ferantur sententiae, quum

104쪽

Hii MANAE, L i B. II. 99 praecipuas saltim caussas cur ita latae sint 'inseri vel addi oporteret: quo S ipsis partibus & cuivis , maxime vero ad quem sorte provocatur Judici de aequitate tanto facilius constet. Novicem, qui accepta pecunia pro mercu UIC sum sententiam tulerat admodum injustam , eonmen- non alio fine quam ut pars adversa a ς μ'.higando absterrita, cum adversario quibus ipse vellet conditionibus transigeret. Ab amico de sententiae iniquitate monitus, respondit, Parum referre. Provocatione enim interposita non de- , suturos superiores Judices qui eam mendent: se quidem praesens ac certum lucrum ob incertum litis eventum minime neglecturum. Ecce errorem in Praesenti Indicativi, ut ita dicam, enormiter commissum , sed nauci habitum quamvis, paene dixerim , furca dignum. sed jam ex ipsius Philosophiae decre- Pὸ ρ,

tis cum litium amatoribus agam. Num- tinam

quid satius est unam perferre iniuriam injuria Quam multas3 Quando Adversarius tibi 'ς m

facit injuriam , unus facit, & tu ab uno injuriam accipis. quam si velis ulcisci, multis multorum obnoxium te facis injuriis. Primo enim fieri potest ut in Commissariu incidas qui omnem siro te pudorem , omnem animo conscientiam excusserit: qui ex eorum sit nume

105쪽

ioo PROSCEN. VITAEro qui quum ad eiusmodi munera promoventur , ad aureum messem se proficisci existimant. Jam quid ego delictoribus lictorumque magistris dicam

O nε- Novi in urbe Grana tensi unum , quit duos dentes habebat exemtiles, quos ubi vellet, gingivae inserebat aut demebat, tum ungue digiti e gingiva sanguinem exprimebat, si quem sorte nactus erat cui male vellet, aut a quo praedam speraret, asperiora ultro ciens verba, mox

clamabat vim sibi factam , dentes excus-ε sos: sicque etiam innocentes,nisi in carcerem abduci vellent, pacisci secum cogebat. & quamvis fraus haec plerisque nota esset , fidem tamen inveniebat.

cistisdia Quid de Advocatis seu Caussidicis diei qua- cam quam difficilis ad hos accessust quam morosa alloquutiol quanta spor tularum frequentiat Ubi caussam eis nar- Iaveris , aient statim aequissimum esse quod petere intendis. Si caussa cadas, velle se libros suos comburere. Cadis.s nec tamen illi libros comburunt,aut so rum deserunt, sed jam hoc iam illud di ' caussantur: etsi non raro ipsi vel sua negligentia vel sua ruditate reum perdide t runt. O quam multi cruda adhuc ingenia

ad Jurisprudentiae studium propellunt lQuam multi Digestis insudant qui vera Latinae linguae fundamenta nondum digesta

106쪽

. HuM AN L I B. II. Ior est a babenti quam multi caudices Coicem volvunt & revolvunt Sed docti Dsimo Thuldenio materiam hanc relinquo , libellus seu Disputatio Decau's conuptorum Iudiciorum.Mmediis

sub prelo iam gemit. Sed quid iuvat

bonum habere Advocatum , nisi faventem quoque habeas Judicem 3 At faven- Lualestem vix umquam habebis, nisi donis & Judisti. muneribus aggerendis adversarium vincas. Quod si ab ordinario ad supello- Iem provoces, cui ut in Hispania, &alibi) nihil omnino a quoquam accipe re licet, periculum tamen tibi erit ab a Dfectibus, quibus transversi plerique rapiuntur. Et vero quid ipsorum interest, sive tu vincas sive vincaris 3 sive virgis caedaris, aut in furcam agaris 3 Poenam quam tu, ipsi non sentiunt.bdolotitius nihil ad illos pertinet. Putant se deos esse in terris. domi agunt quod volunt. publice coluntur,timentur, & tan- tum non adorantur. Tene illi curent3 in ipsorum manibus salus & perditio tua sita est. Absolvent te aut damnabunt prout assectus aut amicus eis persuaserit. QHispali memini fuisse Judicem qui reo

mulctam pecuniariam imposuerat, E qua ducenti scutati in fiscum inferrentur: Π quam quum solvere non posset, mise- senten-rum ad remos damnavit , hac conditio

107쪽

ioa P Ros CEN. VITIS . ne, ut exacto in tam miserabili servitute decennio, in eumdem unde eductus fuerat carcerem reductus ad patibulum

publice suspenderetur. Ad ' uod attinet, existimem rectsus factimnii fuisse Judicem , si prius suspensum , inde ad remos damnasset: eodem modo quo inepto pictori, velle se domum suam dealbare, & postea depingere dicenti, quidam suasit, ut pilus eam depingeret, inde dealbaret. Sunt Judices qui etiam

quum de fortunis & capite aliorum agitur, quaecumque in buccam venit sententiam pronunciant. Quod si vel collega vel alius quis suam interponat auctoritatem , & mitius cum reo agendum statuat s in convicia etiam Jc blasphemias, tamquam gravissime laesi erumpunt. Jam tu tecum ipse dispice, satiunne sit injuriam condonare , quam tantis cum laboribus, sumtibus & periculis justuum persequi. Sed dices: ego ne patiarm ut iniuria affectus , ludibrio me quoque exponam, & ut nullius animi homo etiam ab ipso deridear adversario3 Equi contem' novi quam dissicile sit tolerare in-ς U U iurias. tu vero tecum cogita an ab uno tibisis Vel a multis derideri malis. Si iniuriam

eanus. dissimules, ridebit forte qui fecit. Si velis ulcisci, ridebit quisquis tot tan

tisque sumtibus fumum quid enim aliud

108쪽

ΗmM AN AE, L i B II. Iosaliud sunt Jurisconsultorum promissa )ate emtum viderit. Si ergo me audis, in pace vive. melius quippe est ut prudens ac patiens, quam vindictae cupidus di stultus habearis. Quid tibi dictum aut factum quod tam indigne fers 8 Si verum tibi quis dixerit, tibi imputa. Si

mentiatur, sine illum mentiri. Tanto tu cum periculo mendacium ulcisceris Crede mihi, nulla re injuriae eiusmodi melius quam contem tu vindicantur.

CAPUT VIII.

si manus chartarum lusu δε- mnum suum resarcit. Bononia D ediolanum proficiscitur.

Arcere, ut dixi, egressus, tamquam e naufragio enatassem, non

nausea vi tantum , sed & velut mediis in fluctibus multos dies postea simul tremui ac timui. Tandem recollecto animo, Satavedrae, Quid, inquam, tibi videtur Z nonne pulcre admodum nobis su cessit nostra negociatio 3 numquid in hoc mercatu praeesarum secimus luctu 3 .viden' tu quid iis fiat qui sua repetunt Ille , Video , inquit, domine. Sed quid agamus ubi his moribus vivitur 3 Unum illud animo meo aegre facit quod huju mali consilia

109쪽

xo P RoscEN. VITAE mali caussa & origo ego fuerim , qui consilium de rebus furto ablatis repetundis dedi. Sed homo proponit, Deus disponit. Mihi quidem tam sinistri eve

tus culpam nemo imputaverit. Non tuli diutius deprecantem , sed, Noli, inquam , mi Sajavedia me rerum humanarum tam imperitum existimare, ut omnia eventa nobis luenda existimem. Bonus erat consilii tui scopus: at sinistrum eventum nos & Alexandri patris

malitiae & Judicis iniquitati, vel potius ipsi fato seu fortunae adscribemus. Quid enim λ si quis lapide stulti manu

ex improviso projecto occidatur, an tu illum imprudentiae damnabis quod ictum non providerit quem providere' non potuit 3 Haec dum loquimur, diversorium nostrum ingrediuntur exterita duo, cive quodam comitati, qui ad

chartarum lusum, ut statim apparuit, sese provocarant. Proximum meo cubiculo conclave erat, ejusmodi exercitiis accommodatum. in quod quum illi se recepissent & mensae appositae assedinsent, ego paullulum spacitatus, similiter Nnia festim me recipio , tamquam ociosus spectator. Et ex illo quidem certamine .

bis ali. bant. Ego interim quamvis nulla omni-- . no mea Iesageretur, non sine cruciabili. Lol-

110쪽

ΗuM AN AE, L I P. II. Iossollicitudine ludentes spectabam. inpri-

'mis vero uni bene volebam,ac si quando ille lucraretur non minus quam prinprio meo lucro laetabar. En miram humani ingenii naturam: Ego tam illuni quam reliquos ante neque videram neq; noram :& tamen ad hunc illius pecuniam derivari cupiebam. AEquius sane& rationi magis confirme futurum fuerat, omnibus ex aequo favere. sed in homirum ingeniis occulta sunt quaedam semina , quae ad similia sui facile se applicant : contraria fugiunt & aspernantur.

Et jam quidem non possum non meam quoque damnare curiositatem. Quid ta, Asy- enim mihi in aliorum chartas inspectio rus His it 3 aut si inspicere volui, cur non sine Σ μ'

ulla perturbatione adspexi Nimirum ει hoc a primae nostrae labis contagione est , quod non contenti propriis, aliena quoque onera humeris nostris imponimus. Videas unum e fenestra aut alia parte vicini aedes diu noctuque obser-Vantem, ut scire queat quinam egrediantur qui ingrediantur, quid impori tur quid exportetur. Et hoc dum faciunt, nec frigoris, nec caloris, nec insomniae molestias sentiunt. Sed tu , mi homo, mea tu, quid aliena curas , tuorum obli tus 3 Apage te ex hoc loco. cuique sua

Parata sunt adversaria. Quid obses V ζ