장음표시 사용
31쪽
naturali acumine mentis suae : neque ille tamen est perfecte sciens, quia nescit se scire; quia nimirum . rationem illam scientiae ignorat, quae ex certa atque
evidenti ratiocinatione collisitur. Ita & homo Latinhdoctus, sed indoctus Graece , scit ipse etiam multa, quae de Dialectica, ac Philosophia, reliquisque omnia hus disciplinis . Latinis sunt litteris copiose sciteciu consignata ; sed tamen scientia caret, persem illa a que exquisita, qua sciat se scire: quia nimirum vim minime intelligit eorum verborum, quae majoribus quia busque doctrinis explicandis assignata sunt a Graecis, religioseque retenta a Latinis. Did dico verborum ne sententiarum quidem vim percipit, quae recondutiores quasdam Graecorum doctrinas Continent, neque eas ramen doetinnas satis patefaciunt, Clim redduntur Latine. Age vero, reliquae etiam disciplinae, ad quas quendam veluti aditum aperire videtur Dialectica , quam apte ex Graecis litteris pendent, & cum iis Conneetiiraturi quam Graeca est tota earum doctrina, nec nisi Graece scientibus nota atque manifestat Sententia suit olim AElii Stilonis de nostro Plauto, Ua roni valde celebrata, Musas Plautino sermone locuturas suisse , si Latine loqui vellent. Tanta in Comico illo Latine loquendi concinnitas atque eleganti . . Quanto illud melius ac certius , Musas Graeco sermone usuras sitisse, si disciplinas docere homines vellent i Nam quod est a doctis viris egregie animadversum, Plautinum si sermonem Musae adhiberent, ID retricio eae plebeioque more loquerentur. At si Musae Graeco sermone in liberalibus artibus tradendis usae filissent, sermone certe usae suissent maxime omnium
ad sapientiam apposito atque accommodato. Quid autem Disitiroci by GOoste
32쪽
, ORATIO PRIMA.' . tem dico, Graece Musas locuturas fuisse, si liberalibus
artibus, universilique doctrinis erudire homines vellent Non ne enim & locutae sunt Graece, & nunc etiam Graece loquuntur Sunt enim Μusae, artes iplae liberales, ex Memoria & Iove, hoc est, intelligentia, procreatae; ideoque noVem numero esse dicuntur, rubd novem potissimum artibus liberalibus universa octrina atque eruditio est comprehensa. Atqui artes omnes liberales loquuntur Graece, itaque loquuntur, ut non nisi Graeco sermone tota earum doctrina bene
persecteque explicari posse videatur. Mathematicae disciplinae quid loquuntur, aut loqui etiam possunt, nisi Graece quas scriptis suis mirum quantum illustraverint Euclides, Apollonius Pergaeus, Archimedes, Ρappus Alexandrinus, Theon Smyrnaeus , Theon AleXandrinus, Proclus , Eutocius Ascalonita , Theodosius Tripolita , Serenus Antissensis, Ρtolemaeus. Philoso phia, quaeque partes ejus numerantur, Physice, Ethiace, Politice, quid loquuntur, nisi Graece ubi choros veluti ducunt Philosophorum maximi atque sapientismmi, Plato atque Artitoteles. Sed praesertim in Phymca, in summa illa atque incredibili naturae varietate, quam longe, & quam late Graecus semet sermo era. fert, ac veluti exultati ubi naturae auctor mundique opifex Deus sese in primis contemplandum objicit, ubi de naturae caussis, de caelo, de elementis philos phamur , ubi animalium, plantarum, lapidum, metati Iorum , mundi denique universi historiam, ad singulas
rerum omnium caustas exponendas, non tantis v
rie, quam copiose, summaque cum animi nostri voluptate , Conteximus. Horum omnimn notitiam quam
necelse sit e Graecis auctoribus petere, exemplo satis
33쪽
suo palam secit C. Plinius, is, qui non e Latinis modo striptoribus; sed etiam maxime e Graecis, ex quibus illi ipsi Latini doctrinas suas maximam partem nauserant, naturalem historiam suam adornavit. Ο Ρlinianae illius historiae admirabilem non minus, quam sit naturae ipsius, varietatem l mali quantoque nos Latini thesauro caruissemus, si Graecae Ρhilo phiae opes nobiscum Plinius in illo libro non communicasseti Quid enim unquam in naturae thesauris latet, quod de Graecorum thesauris Plinius in Latinorum ultim non dein prompserit λ Ferunt, historiam Animalium Aristoteli Cam maximo olim in pretio, permagnaque in admia ratione fuisse, quam ut Aristoteles, summo vir ingenio summaque diligentia, certius atque exploratius conscriberet, aliquot hominum millibus usus est, qua
Venatorum, qua aucupum, qua piscatorum, aliorumque omnis Feneris , per quos de animalis cujusque natura Certior fieret. Quanto porro admirabilior Hiastoria illa Naturalis minit . qua non quinquaginta m do Aristotelis de animalibus volumina in aretiam, ut ipse ait, collegit; sed etiam rerum in primis dignarum visenti millia , & totam naturae universitatem, quantacunque ea est, ex scriptoribus centum, iisque Praeclaris, atque exquisitis, atque ex duobus ferme voluminum millibus, in suas veluti classes, pulcherrimo ordine digessit atque disposuiti Et tamen tota illa Naturalis nistoria sine eruditione Graeca perfecte
intelligi non potest. Adde, quae de Graecis habet Ρlinius , tion omnia eum seliciter, neque exacte reddi disse: aliqua etiam eum ne intellexisse quidem. AG de Iocy, eaque non pauca, in quibus a Vero penitus aberravit. In his igitur tute etiam simul erres,
34쪽
oportet, nisi ad veram Graecorum scriptoriam sentenistiam pervidendam lumen tibi Graecae eruditionis praeis fulgeat. At in Medicis praeceptis, ubi salus nostra ac vita agimr, aliquid offendere quam grave est, quam periculosumi Unde etiam facile colligas, quam sint Graecae litterae ad rem medicam necessariae. Magnus proseeho Philosophus Ρlinius: sed & idem magnus me dicus . Qui enim Plinio obtrectant, eos sane ne a diendos quidem putaverim. Bono ille publico natus,
non satis habuit opes omnes naturae cie Graecorum
scriniis proferre, nisi etiam optimis medicinae praece piis corporum salubritati vitaeque nostrae consuleret. . At enim, dum me*corum aliquando errata Ρlinius coarguit , quam graviter & ipse aliquando decipitur atque errati Quos quidem ejus errores, nisi ex Graecis scriptoribus, frustra nos emendaturos speremus: praesertim quum idem ipse Plinius diserte testetur, neminem antea Latino sermone ea, quae ipse affert, morborum remedia perscripsisse. Unde evidenter appareat, illa eum omnia e Graecorum fere scriptis corrasisse . Sic omnia fere e Graecis , quicunque olim alii , seu ante , seu post Plinium , Latinis litteris rem medicam tradiderunt, Scribonius Largus, Corn. Celsus, Isagoges vetus scriptor qui vulgo dicitur Soranus, Caelius Aurelianus , Q. Serenus , Theodorus Priscianus r ex quibus Corn. Celsus, quanuis, Quin stiliano teste, mediocri vir ingenio fuerit; tamen in legendis Medicis Graecis, maximeque Hippocrate, adeo profecit, ut aut Hippocratis fidus interpres, aut Hippocrates ipse Latinus esse videatur. Quare ita imi omnes legendi, ut, ad persectam rerum medicarum intelligentiam,
Graecos , atque in primis Omnis medicinae Parentemis
35쪽
Hippocratem, identidem consulamus. Nam s nostr nim nonnulli Latinos potissi intim medicinae scriptores sunt postea secuti, ut de sese candide ingenueque profitetur Marcellus Burdigalensis; tamen, quum ii, quos secuti sunt, eX Graecis prosecerint , fit, ut perfecna omnis medicinae cognitio sit ex Graecis tamdem repetenda . Quid ego jam dicam de jurispr
dentia λ Non est quidem nostrorum temporum , quod, sorentibus Romanis rebus, vel in ipsa urbe Roma aliquando in usu & consuetudine sitit, ut juri rude tes Graece de jure responsitarent. Sed, quanao jam omnia foedissime harbaries inquinavit, G Roman
rum fere consuetudinum oblitterata est memoria, ne- .fo, sine Graecarum litterarum scientia rectam saepe aberi posse scientiam legum Romanarum; nego, vobis, perstudiosi juris civilis adolescentes, perspectum plane esse posse, quod vel in Codice Iustinianeo, vel
in Constitutionibus Novellis , vel in venerabili ac sacrosancto Pandectarum volumine , atque adeo in I stitutionibus ipsis Iuris Civilis , paullo interius magi que reconditum Continetur. Tuod enim in illo sapientiae prudentiaeque Romanae thesauro inclusum est atque abditum , nobis quidem certe, qui ab illis temporibus , moribusque & ritibus tam longe absumus, apertum nunquam patensque fuisset, nisi illud Graeci fusilis distinetitisque explicassent. Neque enim tunc
Romanis ea , quae vulgo notissima, ac tritissim . erant, opus erat susus exponi aut Charius. Inde ab illa Romanarum legum ac sententiarum obscuritate tot
illae Graecae in Florentino Pandectarum codice expliacationes legum , inde Institutiones civiles a Theophilo Graece interpretatae , inde ab eruditione Graeca
36쪽
tanta Romanis legibus lux allata. An ne igitur exustimabimus , inelius illa homines barbaros , dc taperidiculos, quam Graecos, esse interpretatos λ At enim harbarae illae & ridiculae interpretationes per se satis declarant, quam parum sit iis fidendum: quum praesertim barbari illi homines, ubi Graecis verbis Romanae leges Contexuntur, aut Certin adsperguntur ,
siam Graeci sermonis ignorationem ingenue , ne di Cana impudenter, fateantur. Atqui sine Graecis saepe ignorantur Latina. Et id sane quam etiam interdum periculoset quuω saepius fortunarum, aliquando etiam Capitis periculum in non bene perceptis legum Vesebis agatur. Ex jure autem civili aptum e1t Canoni Cum, & cum eo connexum e ut proinde jus canon Cum non minus , quam civile, linguae Graecae sciemtiam , ad perferum Canonum, tum Graecorum, tum etiam Latinorum, intelligentiam, desideret ac requirat. Video nos jam , ceteris breviter percursis disciplinis, ad reliquarum omnium disciplinarum principem ac masiitram, ad Theologiam nimirum, quae prima est princepsque sapientia , veluti gradatim pe
venisse. Hic ego valde vereor, Auditores, ne, dum Graecas litteras ad divinarum rerum scientiam perfe-cth comparandam summopere necessarias demonstro, sese oratio mea ambitiosius jactare, & plus nimio e ferre velle videatur. Ubi enim liberius aut certe libentius , excilrrat atque expatietur , quam eo in campo , in quo sum ego tot annos Florentiae atque alibi, nec sine aliquo sortasse auditorum meorum Ehu , exercitatus Quorsum autem his omnibus , qui . sacras litteras profiterentur , lingua Graeca non mi-nds, quam Latina , a sanctissimis sapientissimisque Patri
37쪽
tribus commendata fuit, nisi quia Graeca non minusquam Latina , est ad exactam atque exquisitam sacrarum litterarum notitiam necessaria Fateor quidem
libentissime, quod non nisi impudentissime negari potest, multos fuisse, & esse praestantes Theologos, qui, tametsi linguae Graecae subsidio destituti; tamen, ob excellentem TMologiae scientiam, miris singularibusque laudibus celebrantur. Sed, ut illi multo sane coctiores excellentioresque fuissent, si Graeca Cum Latinis conjunxissent; sic etiam dico, posse quidem unum aliquem sine Graecae limae scis,lia bonum es.se Theologum; talem tamen Theologum, qualem nos quaerimus, perseetiun nimirum omnibusque numerisaosolutum, esse eum non posse. Ossicium perseeti Theologi est, Christianos Patres , qui Veritatem n his divinam veluti per manus tradiderunt, mente sua comprehendere. An ille mihi Patres comprehen derit, qui majorum gentium Patres Graecos, Grego
rios tres, Athanasium, Basilium, Iohannes, Chrys stomum & Damascenum, Cyrillum, Epiphanium, n legere quidem possit, nedum ipse per sese intelligeret ossicium persem Theologi est, verba ipsa sacrosanctorum Canonum, quibus capita quaelibet Religi ius Christianae sunt a Latinis Graecisque Patribus in
lemnibus conventibus certo definita atque explic ta , discernere atque dijudicare. An ille mihi Gra Corum canonum verba dijudicaverit, qui non nisi Latianam , qualiscunque ea est, eorumdem verborum interpretationem percipiat Ossicium denique perfecti Theologi est, singula Dei verba, quae in lacrosan nos Canonicosque libros divinitus relata sunt, accurate investigare, atque ex recepto probatoqtie Christianorum
38쪽
fensia, diligenter exponere. An ille mihi divina Fc deris Novi verba , quae Certe quidem sunt Graeca, accurate exposuerit, qui ne intelligere quidem ea possit, nisi per interpretem Latinum Nam ut interis pretis hujus Latini editio vulgata maximam apud nos
auctoritatem obtineat, eamque ex Veteri consuetudine, atque eX Patrum Tridentinorum decreto, Pro authentica habere debeamus; tamen nonnulla Hint
ibi ambigue dicta, nonnulla subobscvrh, in quibus sit
nobis omnino ad codices Graecos confugiendum, ut persectam atque accitratam singuloriam Dei verborummtelligentiam ipsi per nos pro viribus assequamur. Adde cognitionem sacrae antiquitatis, totiusque Christianae historiae, quae perfecto Consummatoque The ino ad omnem dotainam atque eruditionem valde est necessaria. Quis turpiter clocti & eruditi homunes ex ignoratione linsuae Graecae in sacra aliquando historia errarenti Invitus, lateor, partem hanc a
tingo orationis meae, quae de magnorum hominuma
clarissimorumque virorum laudibus nonnihil detrahere posse videatur. Sed, quando argumenti huc me ne cessitas impulit, ac sere nolentem coEgit, date muhi veniam, Auditores, si exemplum Vobis assero, meo quidem judicio , maxime omnium memorabile. Siquis favet, aut unquam favit Caesari Baronio, ut favere omnes maxime debent, qui sacrae historiae st dio ducuntur, is sim ego, Auditores. Atque ut omnes intelligant, me Caesari Baronio tantum laudis dare, quantum alteri cuiquam vel clarissimorum virorum post renatas litteras, in sacra certe historia, dandum unquam censuerim ; dico , sive operis magnitudinem,
ac difficultatem, sive hominis viligentiam , fidem ν
39쪽
eruditionem, judicium, attendas, majora esla Bar :nii in Christianam laistoriam merita, quam ut a quoquam aequari laudibus possimi; neminem alterum seque
ac Baronium, oblivionis atque errorum tenebras, te
porum ac rerum post Christiun gestarum continua serie in conspectu posita, ex sacrae antiquitatis mem ria dispuli1se; plus uni nos Baronio , quam ceteris s1mes omnibus, qui ab hinc ducentis & amplius annis res nostrae Religionis sacrosque ritus scriptis suis illustra- lrunt, debere. Satis opinor Baronium a me esse lau- ldatum, itaque laudatum, ut nemo fortasse alter ma- , jores amplioresque laudes Annalium Christianorum pa- renti, sacraeque . historiae conditori , unquam impertia fuerit. Atque is tamen, Vir .talis , ac tantus , quod Graece parum sciebat, in re oppido gravissima, qui pe quae' ad Sanctoriun in primis virorum Cultum ac venerationem intime pertineret, erraVerat quam gramvissime. Siquidem Xynoridis cujusdam Martyris nomen in Fastis ipse Romanis probaverat, tanquam V, delicet ex Iohanne Chryso1tomo: quum tamen ChrPisostomus Eυνζὐρίδα, non Martyrem Dominet ullam feminam sed par nobilissimum dicat illustrium ac praeclarorum Martyrum, Iuventini & Maximini. Itaque
ea vox ξυνωρὶς a Graecis, atque etiam ab Hieronymo, cujus maxime ait noritate abutebatur Baronius, ad Graecorum exemplum, accipitur. Correxit quidem postea Baronius errorem suum. Quod perspicue apparet ex secundis ejus curis in Fastos Romanos, ex quibus suae illius Xynoridis memoriam penitus dele- .vit. Sed Vos inde Clarissime perspicitis, quam sint Graecae litterae non ad profanas modo; Verum etiam ad sacras historias, atque ad 9mnς in. tum humana-
40쪽
rum, tum etiam divinarum rerum eruditionem ne cessariae. Restat, Auditores, ut iis breviter occumram , qui ad res omnes Graecorum pernoscendas fatis praesidii atque adjumenti collocant in inrerpretationubiis Latinis. Quibus sane imperitis hominibus ita ego Occurrendum censeo, ut non proinde , id quod raciunt nonnulli, elevari quadantenus atque imminui velim Latinorum interpretum fidem atque auctoritatem . Est etiam nonnemo, qui genus hoc interpretum Latinorum in contemptum adducere minime vereatur : quasi scilicet qui ad Graecos Latind inte pretandos operam suam atque industriam conferunt, nomines sint ii tenuiori litteratura, qui, quum exscriptis suis nomen in doctis atque eruditis haber nequeant, ex alienis scriptis interpretandis atque iulustrandis nominis sibi celebritatem quaerant. Ego Con tra sic sentio, ut Graecorum interpretandorum munus
dissicillimum est, ita viros longe doctissimos atque eruditissimos eos suisse, qui bonos Graecos scriptores hene Latine sint interpretati, atque illustraverint rqui quum ipsi potuissent boni scriptoris, oratorisque &poetae partes omnes eXplere, majorem tamen publi-Cae utilitatis, quam laudis suae, rationem habendam
esse judicarunt. Quippe homines aliis, & non sibi
tantiam, nati, labores doctrinasque omnes suas eo referendas esse duxerunt, ut hominibus prodessent. Non magis autem sese illi nobis. Profuturos . sperarunt , quam si veteres illos Graecos, quos , tanquam homines sapientissimos, & de humano genere optime me ritos , tota semper antiquitas Coluit atque celebra-Vit, Graecos, inquam, illos, a quibus , ad Latinos omnis doctrina, universaque eruditio manavit, nobis: C le-