장음표시 사용
241쪽
ego sexcenta accepi.Ibid.Sexcenta alia scelera moliri. Etidem Dignus quidem ille omnium regno, sed per Fuluia sexeenta similia. Ide in Verrem:Sexcentos pretierea ciues.1bid.Possum sexcenta decreta proferre.
Suppetere, & superesse vita dieitur,pro quo multi Sunficere vita,& barbaris alijs modis dicunt. Cicero de somnio Scipionis : Scribentur fortasse plura, si vita suppetet. Virgilius: Primus ego in patriam mecum,modὁ vita supersit.
Supra caput, modus est loquedi rem quae valde urgeat,& immineat significans Cicero Octauio Ecce supra caput homo leuis,ac sordidus, sed tamen equestri incessu Catienus. Salust.in Catilina. Dux hostium cum exercitu supra caput est. Virgilius. Olli caeruleus supra caput astitit imber. Titus Liuius ab urbe codita. Cum hostes supra capat sint. Ibid Clamor supra caput hostilis eaptam urbem ostendit.
STare pre me per te, per illum,modus est loquendi pete legans,& multis in locis apud bonos autores celebratus. Caesar in Commentarijs: Vbi cognouit per Afraniam stare quo miniis praelio dimicaretur.Titus Liuius ab urbe condita: Per duces,non per milites stetisse ne vincerent. persedere. Supersedere,cum ablativo iungitur, certo modo dice- di id significat, quod intermittere. Plautus: Supersede ijs rebus iam. Cicero Seruio Sulpitio : Supersedeas hoc labore itineris. Idem in arte Rhetorica exemploium multitu-ἐine supersedendum est. Cato de re Rustica: Litibus familiae supersedeat. Titus Liuius ab urbe condita: Rebus diuinis supersederi iussum. Ibidem: Tributo, ac delectu superseisum.
On pauci sunt, cini in Veibo Stultus, stulti fiant, non intelligentes,imo omnino confudentes verbi proprietatem. Stultum enim id plerique iam putant quod insanum, cum inter utrunque non leue sit discrimen. Est igitur
242쪽
stultus fere quod imperitus , ingenio hebes, aut tardus, vel constans an sanus autem qui non sanae , sed alienatae mentis est .Plautus in Persa Nimis hodie stultus es pueriliter. Idem in Mostellaria, Interdum inepte stultus es.Te retius in Eunucho, Dij boni, homo homini quid praestat. Stulto sapiens quid interesti Ibidem . Hie bono stultis insanos facit Idem in Andria: Quado quide tam iners, tam nullus consili j sum: Seruo ne fortunas meas me comisisse sutilii Zergo preeiu ob stultitia sero. Cicero de oratore Oratoris peccatum si quod est animaduersum,stultitiae peccatum videtur. Stultitia autem excusationem non habet. ibidem: Quo quidem in genere familiaris noster M.Bucculeius, homo neque meo iudicio,& suo valde sapiens. Ibide: Neque vult ita sapiens inter stultos videri.Idem pro T. Annio Milone intueri lueem fas, qui a se hominem oecisum fateatur. In qua tandem urbs hoc homines stuli issimi disputant3Idem pro Deiotaro Et ab homine minime stulto esse cogitatum confingitis Idem pro Cluent. Minus enim stultus est is, cui nihil in mentem venit quam ille qui quod stulte alteri venit in mentem comprobat. Ibidem Acteone erat stultus,ut ille 'quantum ille vivebat,uitam esse arbitrareturi Idem pro Aulo Cecin Tertio ut cum tamstus to haberet. Idem desinit quid sit stultitia in Tusculan.
Stultitiam enim consuerunt inconstantiam,sd est sanitate vacantem posse tamen tueri mediocritatem ossiciorum, A vitae commune cultum atque usitatum. De quo plano
loquitur Ouidius 2 Fastorum: Lux quoque eur eade stultorum festa vocetur, Accipe,dc subdit: Stultaque pars populi,quae si sua curia nescit. Festus, Quirinalia stalloium fetiae dicebantur,quod eo die sacrificabant ij , qui solenni die aut non pore rant rem diuinam facere, atat ignorabant Venuleius. Quod vi, aut clam, i Servius Ne melioris conditionis sint nulli,quam periti. Horatius in Serm Cnibus Stultus & insanus quid si quis non sit auarus
stultum me fateor,liceat concedere veris.
Atque etiam insanum. Idem: Quem mala stultitia ,& quae eunque inscita veri, Ca eum agit insanum Chrisippi porticus,& grex Autumat. Idem:
243쪽
vincit enim stultos ratio insanire nepotes. Idem: Qua me stultitia quoniam non est genus 'nan, Infati ire putasi
Despero & desperor. Cpero quandoque activum simplex , & se suum format
passuum: quandoq; neutru absolutum. Plautus in Meneclimis: Dii immortales spem insperata date mihi. idem in Mercatore: Spem speratam cum obtulisti λ Cicero ad Quin tu Fratrem: siue restituimur, siue desperamur. idem Attico: Breviloquentem iam me tempus ipsum facit, pace enim desperaui. Eidem: Si haec iam nostra salus eum hae lege desperata erit Idem in Catilina: Essent illi quide desperandi, sed tamen essent ferendi. Ide de Finibus bonorude maloru Aut omnia semper desperantes. Titus Liuius de bello Macedonico: Hos desperata salus ad rabie magis quain ta audaciam accedebat.
sECUNDUM. O Missis vulgaribus sensibus de Pret positione secundum ab alijs sedulo notatis , id proferamus, quod latui sis
hactenus videtur. Secundum absente, secundum praesentem iudicare: ferre sententiam secundum testamen tu, secundum te ille mihi ita est, ut sit pene par. Haec notandam: hi visa sunt, luet non ab aliqua ratione. sed sola dicendi consuetudine variantur. Iudicare absentem secudum prς sentem,id est,quod diceremus,iudicauit pro absente, ac si praesens esset. Ferre sententiam secundum testamentum,noc est,quod diceremus, pro testamento, vel vulgarius,in fauorem testamenti. Secudum te ille mi hi ita est, ut si pene par, id est secudo loco, aut proxime. Cicero ad Quin tu Fratrem: Ille m: hi secundum te, ac liberos nostros ita est, ut sit pene par. Idem de Offici j s. Proxime autem,& seeundum deos homines hominibus maxime utiles esse ponsunt. Idem Attico: Secundum te nihil est mihi ami eius solitudine: Eidem Nunciauit iam populo, pontifices secvndum se decreuisse Idem de Oratore: Quare in hac nostra actione secundxim vocem vultus, valet. Idem in Verrem: Vtatur cosilio suo. nec cogat ante hora decima de absente
244쪽
secundum praesentem iudicare. Varro de re Rustiea:Insula Gallinaria,quae est in mari Tusco secudum Italiam. Vlpianus de iudieijs, i. Et post edictu secundum prassentem iudieabitur Marcellus de inofficioso testamento : Si pars iudicantium de inofficioso testamento' contra testamentus ars seeundum id sent&iam dederit. Titus Liuius de belo Punico: Secundum has preces tuba signum dedit prosi- cistendi.Ibidem: Nec erat gens alia, cuius secundum Gallicos tumultus arma terri biliora essent. idem: Nos autem qui secundum deos violati sumus. ibidem: Secundum plebem in litem iudicem dare.ibidem : Praetores Syracusani Marcello secudum salutem sui assolet scriptu erat, recte eum atque ordine fecisse. idem de bello Macedonico Romani qui secundum deos plurimum possunt. ibidem .secu-
dum orationem praetoris murmur ortu. ibidem: Secudum haec silentiu fuit. Ibidem: Cum omne humanu genus secudum deos nomen Romanu veneretur.Varro de re Rustic.
Cassius seeudum eolumbinu stercus scribit esse hominis. Tertio caprinu,&ouinu & asininu.ibidem ut in Vmbria, ubi falce secundu terram subcidunt stramentum. ibidem: Hyeme cum hibernant secundum mare.
sumere,antiqui sumere, & adsumere , quandoque α arrogare dicebant; Nam praesumere aliud est,significat enim ante capere,ut in bonis autoribus.
Virg. Et spe praesumite bellum, &Horat. Tibi quidnam accedit ad istam Quam puer 8c validus praesumis molliciem tSed iam de sumo,& adsumo aliquid referamus.
Cicero in Catilinam Quibus ego si me restitisse dieam,
nimiu mihi sumam,& non sim feredus. Idem in AntoniurΤantumue sibi sumpsit , quia Mylassis Mirmilonem truce iugulauit. Idem Torquato sed hoc tamen non sumo ut te consoler de communibus miseriis. Idem pro Cluentio: Vς tantum mihi suma, quantu sine huius periculo praeterire non possum.Idem Aulo Cecinnat:Non mihi sumo, ut plui ipse perspiciam, quam te videre,& intelligere mihi persuaserim.Ide Caesarn vide quid mihi sumpserim: coeppi velle
245쪽
ea Trebatiu expectare a te,quae expectasset a me. Ide Aristo vel Caelio Sumpsi hoc mihi pro tua in me obseruatia, quam penitus perspexi, quamdiu Brundusij fuimus, ut ad te familiati tex,& quasi pro meo iure scribere. Idem pro L. Flacco Denique etia si qua sibi alia sum ut ὶ non repugno. Idem pro Sylla: Quid ergo hoc tibi sumisi dicet fortasse quispiam.Idem pro Planco: Quanquam mihi non sumo
tantum iudices,neque arrogo, ut Gn. Planco suis erga me meritis impunitatem consecuturum putem.
Cieero de Osfie. si id mihi assumo, videor id meo iure quodammodo vendicare Idem pro Syll. Ego vero iudices no modo mihi nihil assumo,in quo quispia repugnet, sed etiam si quid ab omnibus conceditur,id reddo,ac remitto.
Mienter Adverbium a scio, non id semper significat,
quod vulgo ab omnibus putatur, cum dicunt. Scienter secit,scienter dixit, & addunt etia aliud insolens adverbiuAppensate. Sed id est latine scienter, quod scite deserte, perite, a scientia ductu. Cicero in Bruto: Quam omnino multa de iure ciuili,quae quide omnia cum perite & scienter,iam breuiter & expresse, & satis ornate, & pereleganter diceret.Ibidem: Vt enim ex neruorum sono in fidibus quam scienter ij pulsi sint intelligi solet sic exanimorum motu cernitur, quid tractandis ijs perficiat orator. Hircius in Commentari js:Scaphis nauibusque longis quinq; mobiliter & scienter angustias loci tuebantur. Titus Liuius ab urbe condita, inscienter etiam posuit, cum dixit: Tuba inscienter a Graeco inflata.
Scriptura ut arbitror ea erat praeter alia signifieata, quam exercebant, qui agris, pascuis, aut pecoribus praeerant, tam ij, quam qui portus, aut portoria curabant,vectigalia describentes,aut colligentes, Magistri scripturae & portus dicebantur. Plautus in Truculento. Ob meam scripturam pecudem accipit. Deinde
respondet Astaphium ancilla: Plerique idem quod tu
facis, faciut,rem male gerentes,ubi no est scriptura unde dent,incusant publicanos. Cicero, Attico : Magister scripturae,&porius quida L.Carpinatius. Eide: Teictius meus
246쪽
ne eessarius magnas operas in portu,& scriptura Asit prό magno dedit. idem pro L. Flacco: Mirandum vero est homines eos , quibus odio sunt nostrae secures, nomen acerbitati, scripturae decumae, portorium morti, libenter arripere facultatem laedendi. idem in Verrem: in seriptura Siciliae pro magistro est. ibidem: Portum autem & lcri- 'pturas eadem societas habebat . idem pro lege Manilia: Nam cum hostium copiae non longe absint,&s irruptio nulla facta sit, tamen pecora relinquuntur, agricultura deseritur, mercatorum nauigatio conquiescit ita neque exportu,neq; ex decimis, neq, ex scriptura vectigali consignari potest. Asconius: Mancipes sunt publicanorum principes R omani homines , qui quaestus sui causa decumas redimunt, qui pastum aut pecora publica portorij aut pecuar ij, quorum ratio scriptura dicitur. Pro scriptura puto scriptum accipi a Titio Liuio Patavino, labente ut tape dixti in barbariem eloquentia Romana, dum ab urbe condita dicit: Neque eius aecepi nomen , quod seriptum neeret, tabulam posuisse, & iura Te se scriptum non facturum, quem aliquando antea desisse scriptum facere
arguit Macer Licinius. Saluere. Hoc quoque notare visum est,quod Cicero Attico scripsit: Salvebis,inquit, a me Cicerone.
per minima quaeque verba examinarent, polirentas quasi detersa rubigine, situque purgarent , vel eΣ hoc quod de specie subieci,fecitὸ eognosci potest. Quod ver- . bum cum Cicerone eloquenti ac elegantiς magistro non omnino placeret, tametsi &ipse eo nomine quandoque usus est, formamque aut partem pro eo introducere mal- Iet Quae verba de re,& quoties fecerit infra posui. Cicero
in Topicis: species appellant, non pessime id quidem, sed inutiliter ad mutandos ea sus in dicendo Nolim enim nisi latine quidem diei potesti specierum & speciebus dicere.
Et sepe i is cas bus utendum est, ae formis & formarum velim .Cum autem utroqne verbo idem significetur, commoditatem in dieendo non arbitror negligendam. Genus di formam definiunt hoc modo: Genus est notio ad plu-xes differentias pertinens. Forma est notio cuius differe-xia ad caput generis,M quasi fontem referri potest . idem de
247쪽
de arte Rhetorica: Genus est, quod plures partes amplectitur,ut animal Pars est, quae subest generi,ut equias. Sed eadem res saepe alij genus,alij pars este potest. Nam homo pars animalis est, Thebani aut Troiani genus . idem in Topicis : Forma enim a genere, quo ad tuum nomen retinet, nunquam seiungitur, & subdito A forma generis, quam interdum quo planius acciolaturin patrem licet nominare .ibidem Formae igitur sunt hae,in quas genus sine illius: praetermissione diuiditur: ut si quis ius in legem, morem, aequitatem diuidat. Formas qui putat esse quod partes, confundit artem , & similituatne quadam conturbati&non satis acute quae sunt secernenda distinguit. idem de arte Rhetorica .Genus est,quod partes aliquas amplectitur, ut cupiditas pars est, quae subest generi, ut amor, auaritia.idem de Oratore: Aut traducta ex parte ad genus notatio: ibidem: Tum visis j explicato genere cuiusque rei,videndum est, quae sint eius generis ,'sue formae, siue
partes . idem in Philippica quinta: Num latine si λ Num
ex iudicum genere & format Nu leges nostras, moresue nouit 3 Horatius: Et genus & formam regina pecunia donat.
sECTARI. SEctari elare patet quid sit: sed sectari apros vel smia
aut alias belluas , recondito lut arbitror o modo loquendi per transsatione , id est, quod inuestigare , perquirere, sequi. Plautus in Milite: Respondit se sectari simiam. Terentius in Phormione: Adolescentulum cetuam videre,fugere & sectari canes.
Virgilius in Bucolicis r, Si dum tu sectaris apros ego retia seruo.Sub Praepositio haee sub , elegantia non caret, etiam vulgarem transgressa modum, in alium transit sensum. Plautus in Persa: Sed illa recte,& sub manus succedere. Caesar in Commentariis : Seb vesperum Caesar intra hane fossam legiones deducit : idem: Tantam nostri eorum multitudinem interfecerunt,quantum fuit diei spacium, sub oe- ea sumque solis destiterunt. idem: Sub vesperum Caesar portas claudi, militesque eae oppido exire iussit. Cicero Planeo: Sub eas statim recitatae sunt tuae . idem ad Quint si
fratrem; Monse Decembri sub dies festos. Idem de Ora
248쪽
tore: Ea quae sub oculos ipsa non eadunt. Virgilius: Et sub noctem cura recursat. Horatius: Dictitet occultam Debrem sub tempus edendi. Ide: Forte sub hoc tempus castellum euertere pretior. Idii Sub galli eantum consultor ubi ostia pulsat.: Idem: An lite peccat sub noctem,qui puer unam Furtiua mutat strigili 3 Hircius in Commentariis: Uproximis castellis in frumentarios sub ipsam lucem impetum fecit. Notandum etiam est, praepositionem hane,quam plerique vel ablativo, vel accusativo solis iungi asseuerant, etiam datius, cum componitur , coniungi: ut subscribit causae, subesse imperio, subuenire egeno, et calamitoso,&huiusmodi.
SERuire auribus, dare auribus, frequenter apud bonos autores reperitur: qui modus loquendi nihil aliud certe significat,quam assentiri,& eblandiri. Caesar in Comentarijs: Auribus Varri seruiunt. Trebonis Ciceroni: Noli putare mi Cicero,me hoe auribus tuis dare.
A D mirantes antiqui alicuius indignitatem , temerita-- tem ,aut indignantes, certo modo loquendi dicebat.
Si Dijs placet. Cicero in Oratore: Etiam Latini, si Dijs placet, hoc biennio magistri dicendi extiterunt. Idem in Tusculanis rQga gloria commotus Epicurus exoritur, cui etiam, si Dijs placet, videtur semper sapiens beatus Titus Liuius ab urbe conditat Perpetuos, si Dus placet, Tribunos, Ibidem: Quin etiam, si Dijs placet,nefas aisit Consulem plebeium fieri. Idem de bello Macedonico: Nos , si Dijs placet, iam Rempublicam etiam capessere eos patimur. Ibidem: Non societatem modo,sed si Dijs placet,affinitatem etiam pepigisti. ibidem Qui nunc nos, si Dijs placet,accusatis.
SATIN, SALVE 3Ν4Odus loquendi apud veteres, eum qui turbati inte rogabant : An satis saluae res essent. Terentius in Eunucho: Hem quid est3 quid trepidas3 satis ne saluae 3 Titus Liuius ab urbe condita. Quaerentique viro, satisne saluae
minime inquit.Ib.Satisine saluae, inquit Luci Volumin ιξ
249쪽
ut sese in Samniores habent 3 Ibidem : Percontatus satis ne salua 3 Idem de bello Macedonico : Cum pater satisne
&qui sit ea exigere. SArta tecta, sine copola plerunque posita comperia sarcio & tego certo modo dicendi deducta, ut infra osteditur. Cum enim aedificia publica, ardes sacrae, & alia loca , & opera publica redemptoribus locabantur , praeci-cipua inter caetera conditio apponebatur, curarent ut serta tectaque essent,id est,bene p rouisa,aut reparata Quod vero redemptores ex locato debebant, cum exigebatur, sarta tecta exigi dicebantur . Quandoque per translatio- nam ea verba farta tecta usurpantur. Plautus in Trinummo:Sarta tecta tua praecepta usque habui mea modestia.
Cicero Marco Caelior Hoc mihi da , atque largire, ut Marcum Curium sartum & tectum ' aiunti ab omni incommodo, detrimento, molestia, sti :rum integrumque conserues. Idem in Oratione ante exilium: Qui numini deorum consecratum sartum tectum ab omni periculo
Sana tecta si lis ter Plautus in Mostellaria: nee videor mihi sarcire posse
ades meas,quin totae perpetuo ruant. Cicero Bruto: Quorum quidem omnia commoda,omnesque facultates, quibus & sacra conficere,& sarta tecta aedium sacrarum,lo
corumque communium tueri possit,consistunt iiiij syestigalibus. Idem in Verrem : Cum Consules ardes sacras locauissent, neque potuissent omnia sarta tecta exigere. Ibidem: Eundemque tenemini, Censorias quoque leges in sartis tectis exigendis tollere. Ibidem: Verum etiamin ijs sectis, tectisque damnata est. Ulpia nus de Osfieio Proconsulis l. Si in alicuius aedes sacras, & opes a publica ei reumire inspiciendi gratia, an sarta tecta que sint. vel an aliqua refectione indigeant. Celsus de Usu fructu:Hactenus tamen ut farta tecta habeant, si qua tamen vetustate corruissent, neutrum cogi reficere, & subdit: Unde Celsus de modo sarta tecta babendi quaerit.
ANte tempus, post tempus, ad tempus, per tempus,in tempus,in tempore primo quoque tempore, primo
250쪽
quoque die, pro tempore, pro re,pro loco, no tempore. Hos & alios dicendi modos , mira elegansique varietate
perfecta illa Latinitas condidit. Si quis ea, quae infra posui, diligenter legerit, sine alio interprete per se satis iotelliget.
Ad tempus. Terentius : Commodiorem hominis aduentum ad tempus non vidi. Cicero de Finibus bonorum & malorum: Itaque ad tempus ad Pisonem omnes. idem Planeo Is autem , qui vere appellari potest honor, non inuitamentum ad tempus , sed perpetuae virtutis est praemium. idem Attico: Satis erat dierum,ut Puteolos excurrere possem,& ad tempus redire. Eidem. Aderis autem ad tempus. idem in Verrem: Si quae castiores'erant,ad tempus veniebant. Plancus Ciceroni: Si autem in itinere meo se opposuerint, ad tempus consilium capiam. Asconius Paedianus: Cur fraudi si iceronis, cum ad tempus Oratorum dicta proferantur .adem: Non intelligunt naec ad tempus commode adiungi. Paulus de Da1ntio insecto, l. Ad curatoris: Si dominus ad tempus pecuniam impensam cumulatis restituere voluerit.
Plautus: Mihi per tempus inceptum est inter. idem in
Bacchidibus : Per tempus hie venit miles . idem in Truculent. Per tempus subuenistis mihi. idem in Menecli Non potuisti per tempus magis aduenire,quam aduenis . Terent. in Heeyra: Sed video Philippum per tempus egredi. Cato de re Rustica: Frondem populeam, ulmeam, quernam caedito, & per tempus eam condito. ibidem: Et per tempus radices quam plurimas cum terra serere. ibidem: Vimina matura,salices per tempus ligantur.
Plautus in Captiuis . Sero post tempus venis. Cicero pro P. Quintio: Ego pro te hoc eonsulo, post tempus. αin aliena re,quoniam tu in tua re cum tempus erat, consulere oblitus es. Varro re Rustica: Quae post tempus nascuntur, fere vitiosa atque inutilia existunt
Cicero Attico: Nam & eiusmodi sunt ij versus , ut ab initio Pompeij in tempus scripti esse videantur.