장음표시 사용
111쪽
1o8 o R. T I Osed ad commune familiae dedecus pertinebant . Nihil de alteris Oppianici nuptiis queror : quarum i ta cum obsides filios
ab eo mortuos accepist et , tum denique in familiae luctum , atque in privignorum stinus nupsit . Praetereo , quod Aurium Melinum , cujus illa quondam socrus , paulo ante uxor suisset, cum Oppianici esse opera proscriptum occisumque cognosceret , eam sibi domum sedemque conjugii delegit , in qua quotidie superioris viri mortis indicia & spolia fortunarum vi
Illud primum queror , de illo scelere , quod nunc denique
patefactum est , Fabriciani veneni : quod jam tum recenS,1ulpiciosum caeteris , huic incredibile , nunc vero apertum jam omnibus , ac manifestum videtur . Non est prosecto de illo veneno celata mater: nihil est ab oppianico sine consilio mulieris cogitatum : quod nisi esset , certe postea , deprehensare , non illa ut ab improbo viro discessisset , sed ut a crudelissimo hoste fugisset , domumque illam , in perpetuum , icelere omni affluentem , reliquisset . Non modo id non secit, sed ab illo tempore nullum locum praetermisit , in quo non
instrueret insidias aliquas, ac dies omnes ac noctes tota mente mater de pernicie filii cogitaret . Quae primum , ut istum confirmaret Oppianicum acculatorem filio suo , ' donis muliebribus , collocatione filiae , spe hereditatis obstrinxit . LXVII. Itaque apud caeteros, novis inter propinquos susceptis inimicitiis, saepe fieri divortia , atque assinitatum discidia vidimus t haec mulier satis firmum accusatorem filio suo fore neminem putavit , nisi qui in matrimonium sororem ejus ante duxisset . Caeteri novis assinitatibus addusti , veteres inimicitias saepe deponunt : illa sibi ad confirmandas inimicitias assinitatis conjunctionem pignori fore putavit. Neque in eo solum diligens fuit, ut acculatorem filio suo compararet : sed etiam cogitavit, quibus eum rebus armaret. Hinc enim illae sollicitationes servorum & minis Sc promissis : hinc illae infinitae crudelissimaeque de morte Oppianici quaestiones : quibus finem aliquando non muliebris modus , sed amicorum auctoritas secit .
112쪽
PRO AE CLUENTIO. Ioseit . Ab eodem scelere illae triennio post habitae Larini quaestiones: ejialdem amentiae falsae conscriptiones quaestionum ; ex eodem furore etiam illa conscelerata exsectio lingitae r totius denique hujus ab illa eli & inventa , & adornata comparatio criminis . Atque his rebus cum instructum accusatorem filio suo Romam ipta misisset, paulisper, conquirendorum & conducend rum tetrium causa , Larini est commorata : postea autem , cum appropinquare hujus judicium ei nuntiatum est , conseis stim huc advolavit , ne aut accusatoribus diligentia , aut pecunia testibus deesset ; aut ne sorte mater hoc sibi optatissimum spectaculum hujus sordium , atque luctus, & tanti squa
LXVIII. Jam vero quod iter Romam ejus mulieris suisse existimatis Z quod ego , propter vicinitatem Aquinatium &Venafranorum , ex multis audivi & comperi : quos concursus in his oppidis Z quantos & virorum & mulierum gemitus esse factos Mulierem quandam Larino , atque illam usque amari supero Romam proficisci , cum magno comitatu, & pecunia , quo facilius circumvenire judicio capitis, atque opprimere filium posset. Nemo erat illorum , pene . dicam , quin expiandum illum locum esse arbitraretur , quacunque illa iter secisset e nemo , quin terram ipsam violari , quae mater est omnium , vel tigiis coniceleratae matris putaret . Itaque nullo in oppido consistendi potestas ei fuit .' nemo ex tot hospitibus inventus est, qui non contagionem aspectus fugeret. No-m se potius ac solitudini, quam ulli aut turbae , aut hospiti
Nunc vero quid agat, quid moliatur, quid denique quotidie cogitet, quem ignorare nostrum putat ios appellarit, quibus pecuniam promiserit , quorum fidem pretio labefactare conata sit , tenemus . Quin etiam nocturna sacrificia , quae putat occultiora esse , sceleratasque ejus preces, & nefaria v ta eognovimus : quibus illa etiam deos immortales de suo scelere testatur , neque intelligit , pietate , & religione , Riustis precibus , deorum mentes , non contaminata superstitio-
113쪽
rro ORATIO ne , neque ad scelus perficiendum caesis hostiis posse placari .
Cujus ego surorem atque crudelitatem deos immortales a suis aris atque templis alpernatos esse confido LXIX. Vos , Iudices , quos huic A. Cluentio quosdam alios deos ad omne vitae tempus fortuna esse voluit , hujus importunitatem matris a filii capite depellite. Multi laepe in iudicando peccata liberiam , parentum misericordiae concesse runt : vos , ne hujuς honestisti me actam vitam matris crudelitati condonetis , rogamus : praesertim cum ex alterae parte totum municipium videre pollitis Omnes scitote , judices ,
incredibile dictu est , sed a me verisIime dicitur J omnes
Larinates , qui valuerunt , venisse Romam , ut hunci studio frequentiaque sua , quantum possent , in tanto eius periculo sublevarent . Pueris illud , hoc tempore , & mulieribus , oppidum scitote esse traditum , idque in praesentia , in communi Italiae pace , domesticis copiis esse tutum . Quos tamen ipsos aeque , & eos , quos praetentes videtis, hujus expectatio iudicii dies noctesque sollicitat . Non illi vos de unius municipis sortunis arbitrantur , sed de totius municipii statu , dignitate , commodisque omnibuς sententiaς esse laturos . Sumina est enim , Iudices , hominis in communem municipii rem diligentia , in singulos municipes benignitas , in omnes homines justitia , Sc fides. Praeterea nobilitatem illam inter suos , locumque a majoribus traditum sc tuetur , ut maiorum gravitatem , constantiam , gratiam , liberalitatem assequatur . Itaque iis eum verbis publice laudant , ut non ibium testimonium suum , judiciumque sgnificent , Uerum etiam curam animi , ac dolorem Quae dum laudatio recitatur, vos quaeso , qui eam det liliis , assurgite .
LAUDATIO CLUENTII , ex decurionum Larinarium decrem.
Ex lac mymis horum , Judices , existimare potestis , omnes haec decuriones decrevisse lacrymantes Age vero , vicinorum quantum studium, quam incredibilis benevolentia, quanta cura est 3 Non illi in libellis laudationum decreta miserunt, sed homines honestissimos , quos nossemus omnes , huc frequentes adesse, & hunc praesentes laudare voluerunt . Adsunt Ferent a-
114쪽
PRO A. CLUENTIO. III hi, homines nobilissimi, Marrucini item pari dignitate: Theano , Appulo , atque Luceria equites Romanos , honestissimos homines , laudatores Videtis r Boviano , totoque ex Samnio cum laudationes honestissimae missae sunt , tum homines amplissimi , nobilissimique venerunt . Iam qui in agro Larinati praedia , qui negotia , qui res ' pecuarias habent , honesti homines , & summo splendore praediti , difficile dictu est , quam sint solliciti, quam laborent. Non multi mihi ab uno sie diligi videntur, ut hic ab his universis. LXX. Quam non abesse ab huius iudicio L. Volusenum ,
summo splendore hominem ac virtute praeditum , vellem Quam vellem praescntum posse P. Helvidium Rufum , equitem Romanum , omnium OrnaIissimum , nominare e qui , cum , hujus causa , dies noctesque vigilaret , & cum me hanc causam doceret ; in morbum gravem periculosumque incidit : in quo tamen non minus de capite ejus , quam de sua vita laborat . Cn. Tudicii senatoris , viri optimi & honestissimi , par studium & testimonio , & laudatione cognoscetis. Eadem spe , sed majore verecundia , de te , P. Volumni , quoniam iudex es in A. Cluentium , dicimus . Et , ne longum sit, omnium vicinorum summam esse in hunc benevolentiam, con
Horum omnium studium , curam , diligentiam , meumque una laborem , qui totam hanc causam , vetere instituto , solus peroravi , vestramque simul , Judices , aequitatem & mansuetudinem una mater oppugnat . At quae mater 8 Quam ct cam crudelitate , & scelere ferri videtis : cuius cupiditatem nulla unquam turpitudo retardavit : quae vitiis animi in d terrimas partes jura hominum convertit omnia e cujus ea stulti titia est , ut eam nemo hominem I ea vis , ut nemo foeminam οῦ ea crudelitas , ut nemo matrem appellare pos-st . Atque etiam nomina necessitudinum , non solum naturae
nomen , & jura mutavit : uxor generi , noverca filii , filiae
36 Theano 'νuti J Furo puto utrumcile reicis extra I men Apuli modo duplici n, istim, Aoulum. & Sidicinum, serrhi si- ut plerumque. insinus. ne β r ApDIiam , St Apuliam, inolo simpli- . Via. Man. Lam, pectiniariasci p , ut apud Horatium semel reperi c an
115쪽
mam , nihil ad similitudinem hominis reservarit . Quare, Iudices, si scelus odistis , prohibete aditum matris a filii sanguine : date parenti hunc incredibilem dolorem ex saltite , ex victoria liberum : patimini , matrem , ne orbata filio laetetur , victam potius vestra aequitate discedere . Sin autem , id quod vestra natura postulat, pudorem , bonitatem, virtutemque diligitis : levate hunc aliquando supplicem vestrum, Judices , tot annos in salsa invidia pericus isque versatum ; qui nunc primum post illam flammam , aliorum fadlo& cupiditate excitatam, spe vestrae aequitatis erigere animum,& paulum respirare a metu coeeit ; cui posita sunt in vobis omnia; quem servatum esse plurimi cupiunt, servare soli vox potestis . Orat vos Avitus , Iudices , & flens obsecrat , ne se invidiae , quae in judiciis valere non debet ; ne matri , cujus vota & preces a vestris mentibus repudiare debetis ; ne Op- lpianico , homini nefario , condemnato jam & mortuo , con- 'donetis. lLXXI. Qtiod si qua calamitas hune in hoc iudicio afflixerit innocentem : nete iste miser, Judices, si , id quod dissicile lfactu est , in vita remanebit , saepe , 8c multum queretur, ldeprehensum esse illud quondam Fabricianum venenum . Quod si tum indicatum non esset; non huic aerumnosissimo venenum lillnd sui stet , sed multorum medicamentum laborum : postre- lmo etiam sortassis mater exequias illius funeris prosecuta , mortem se filii lugere simulasset. Nunc vero quid erit prosectum , nisi ut hujus ex mediis mortis insdiis vita ad luctum reservata ; mors sepulcro patris privata esse videatur ρ Satis diu fuit in miseriis , Iudices : satis multos annos ex invidia laboravit . Nemo huic tam iniquus , praeter parentem , suit ;cujus animum non jam expletum esse putemus . Vos , qui qui estis omnibus , qui , ut quisque crudelissinae oppugnatur, eum lenissime sublevatis , conservate A. Cluentium : restituite incolumem mimicipio : amicis , vicinis , hospitibus , quorum istudia l
37 Uxor generi, noverea filii, HL I nium exstare voluit in eo lihro, quem, in Magna vis eloquentiae r cuius ipse testimo- rator, inscripsit. vide cap. o. MUM .
116쪽
PRO A. CLUENTIO. D 3 studia videtis , reddite : vobis in perpetuum , liberisque vestris obstringite . Vestrum est hoc, Iudices, vestrae dignitatis,
vestrae clementiae : recte hoc repetitur a vobis , ut virum mptimum atque innocentissimum , plurimitque mortalibus carum
atque jucundissimum , his aliquando calamitatibus liberetis: ut omnes intelligant , in concionibus esse invidiae locum , in judiciis veritati .
117쪽
ARGUMENTUM.Kalendis Ianuariis consules magistratum inibant , magnaque
ciυium multitudine celebrante , in Capitolium ascendebant dubi rem di inam faciebant , mox etiam senatum advocabant , re habebant. Eo die Servilius Rullus Tribunus plebis , qui eum coLlegis proximo Decembri magi batum inierax , de lege Agraria, quam iam promulgarat , verba in senatu fecit . Solebant enim ante patres consulere , qui ad populum aliquam legem ferre parabant , ut auctores essent . Eam Iesmi Cicero , quod aerarium exhauriret: vectigalia proscriberet: posessiones omnes publicas venderet : omnia belli subsidia ρο ornamenta pacis imperio Romano adimeret : quod decemviros in quinquennium cum summo imperio omnium fortunis re capitibus imponeret , summa cum assensionere approbatione bonorum omnium dissuasit , re a tribunitiae la gitionis metu senatum re bonos omnes hac oratioue liberavit :quam Kalendis Ianuariis in Capitolio habuit , ut in Pisonem scribit . TURNEBUS . Huius legis undecim capita ex tribus , quae sequvntur , orationibus colligi possunt . I. Ut Tribunus plebis qui legem hanc tulerit , creet per septemdecim tribus eodem modo , ut comitiis Pont. Mav. Decemviros ex iis , qui praesentes profiteantur . II. Ut lo
118쪽
DE LEGE AGRARIA. III Wriis Curiatam de illis ferat , qui P aetor ρrimus factus sit , vel eo impedito , qui postremus , cui nou puput Tribuni plebis tu
tercedere I si lex Curiata ferri non pessis , Decemviri tamen e dem iure fur, quo qui optima lege . III. Ut Decemtari habeant auspicii deducendarum coloniarum calis pullarios , ut Tre Diri lege Sempronia , apparitores , o alia huyusmodi ; Praetoriam denique potestatem ad quinquennium siue provocatione . IV. in liceat illis mendore omnia , de quibus S. C. iacta sunt M. Tullio Cu. Cornelio consulibus o agros item , loca , aedificia , alii, υσquid extra Italiam , quod pubὶicum populi Romani factum sit L. Dila er ῆ Pompeio cousulibus , aut postea . V. in liceat etiam vendere meeIigalia in lege nominata ; habita actione in quibus locis ipsis videbitur . VI. Ut ad ipsos Decemviros cognitio pertineat , qui privari tari , qui publici sint ; utque iis , quos publicos esse iudica riui , v ctigal possur imponere , duobus exceptis . VII. Ut quod ad quemque pervenit , perυeuerit ex praeda , mmanubiis , ex coronario , quod neque relatum est in publicum , neque consumptum in monumento , id quilibet, uno excepto Pom- pejo , profiteatur apud Decemviros , re ad eos referat : qui , squa pecunia pose Tullium ρο Antonium consules re noυis m ctigalibus recipiatur , ea quoque uti possent . VIII. in hac pecunia agros emant in Italia , qui coli , ct arari pusnt , a vorentibuς
tamen vendere , non ab inυitis e neis ea prevuia in aerarium roferatur , aut exigatur . IX. Ut in eos agros , qui hac lege empti fuerint, colonias deducant , ct in quae loca praeterea videbitur . X. Ut Capuam in eo uiam deducant quinque millia col norum , iisque Capuanum agrum , ct Stellatem dividant. XI. Ut quae post Marium o Carbonem consules publice data , Usgnara , vendita , concessa , ct possessa sunt , ea omnia eo δε- re fur, ut quae optimo jure privata sunt. FERRATI Us . I. Qitae res aperte petebatur, ea nunc occulte cuniculis oppugnatur . Dicent enim decemviri ' , id quod dicitur P et a1 rae aperie , ea muree Meuia ste, qui G ta, & Torquato Coae Tyri more e 'Mniculis σννvenatis I Sistitificat Alexan- tuus est, tel .iinento populo Romano .riam, de Egyptum, quae ab Alexandro Reis dicebautur . Quod cum Romae percreburi set. indiui
119쪽
11s O R A T I O La multis , Sc saepe dictum est ; post eosdem consules ' , regis
Alexandri testamento , regnum illud , populi Romani esse 1actum . Dabitis igitur Alexandriam clam petentibus iis , quibus apertissime pugnantibus restitistis ξ Haec , per deos immo
tales utrum eje vobis consilia siccorum , an vinolentorum somnia : utrum cogitata sapientum , an optata furiosor uiri
videntur PVidete nunc , proximo capite ' ut impurus helluo turbet rempublicam ; ut a majoribus nostris postessiones relictas disperdat , & dissipet ; ut sit non minus in populi Romani pa- . trimonio nepos , quam in suo . Proscribit in sua lege vedligalia , quae decemviri vendant, hoc ell, proscribit auctionem publicorum bonorum. Agros emi vult, qui dividantur e quaerit pecuniam . Videlicet excogitabit Τ aliquid , atque afferet . Nam superioribus capitibus dignitas populi Romani violaba
tur : nomen imperii in commune odium orbis terrae vocabatur : urbes pacatae , agri sociorum , regum status decemviris
donabantur : nunc praesens certa pecunia numerata quaeritur .
Expecto , quid tribunus plebis vigilans & acutus excogitet . Veneat, inquit, silva Scantia ε . Utrum tandem hanc silvam in
multi extiterunt , qui aperte dicerent , a. deutulam esse hereditatem, AEgyptum Ptolomaeo adimenti im este , qui eam tenebat, quod non esset nec genere, nec animo regio. Q de re apertiuς agitur in sequenti oratione . Usus est autem translatione ere militari ducta. Nam petebatur, a gladia torum , aut praeliatorum petitionibus sua plum est: cui tram lationi resi,ondet illa arutera a bellicis clandestinis oppustilationibus hausta , Crenieulis orat Muatur, qaod quid si , expressit in secunda, cum dixit: Ntiue et is tenebri , er taligine, Auxaudriam se peruera luros arbitrari sunt. Sunt enim eunte uti Dis subterraneae hominum ingenio ad cuniculi rum animantium imitationem fabrefactae, it clam moenia urbium hostilium sustodiant, atque imprudentibus hostibus in eorum oppidum erumpant , quales quondam Camillus in eapiendis Veiis machinatus est . Contrariis autem his haec est ornata oratio , aperte peti , Ac eiam eunt lis opst enari. Lahae.
a Decemviri 2 at lege Rulli creati erant.
Ad astrorum assignationem & coloniarum deductionem persaepe Triumviri creabautur , nonnuuquam utinqueviri . Rullus sua teste Decemviros creari tribcbat: Caesar in consu
latu agros per xx. viros assignavit . Turne-
intellieit , ut ex 2. Drat. apparet. Nam ira lege Rullus quae publicabat , dc vendebat, ex horum consulatu definiebat. Idem. 4 Prothiis evite J Leni suae . Multa enim capita, multasque sententia complecte-hatur Rulli lex . Capita enim vocantur legum partes a Iurisconsultis. Idem .
dus esset . Verum nihil excogitat . ι eueat , inquit, Silυa Scantia. Manutivg. 6 festiria J Silvam Scantiam Censores publicani, pecuariis locabant. Cis. in Brutst, c. aa. Suspicor illic suilla Scantias aquas, ubi , ut inquit Plinius, lib. II. cap. 1 cI. e pereas Nu ua exibu , qua pluviis accendere ruν . rur
120쪽
DE LEGE AGRARIA. III in relictis possessionibus η, an in censortim pascuis ' invenisti Si quid est , quod indagaris , inveneris , ex tenebris erueris,
quanquam iniquum est, consume tamen sane , quoniam commodum est , quoniam quidem tu attulisti . Silvam vero tu Scantiam vendas, nobis consulibus, atque hoc senatu ρ tu ullum vectigal attingas Z tu populi Romani subsidia belli ρ tu
ornamenta pacis eripias Tum Vero hoc me inertiorem comsulem judicabo , quam illos fortissimos viros , qui apud majores nostros suerunt e quod quae vectigalia , illis consulibus,
populo Romano parta sunt , ea , me consule , ne retineri quidem potuisse judicabuntur . II. Vendit Italiae possessiones ex ordine omnes . Sane est in eo diligens : nullam enim praetermittit . Persequitur ' in t
bulis censoriis totam Siciliam : nullum aedificium , nullos agros relinquit . Auditiis auctionem populi Romani proscriptam a tribuno plebis, constitutam in mentem Ianuarium: , credo , non dubitatis , quin idcirco haec , aerarii causa, non vendiderint ii , qui armis & virtute pepererunt , ut es
set , quod nos, largitionis causa , Uenderemus . Videte nunc , quoad secerit iter apertius , quam antea .
Nam superiore parte legis quemadmodum Pompeium oppugnarent , a me indicati sunt : nunc iam se ipsi1 indicabunt. Iubent venire agros Attalensulm, ' , atque Olympenorum.
quae quod locari non posti ut idcirco in Dulis censorii , scripta non erant, sed negligebantur. Virgilius libro 4. Georg.
relicti funera συνεν erant. Idem.
ditus habet , quia diu hoe fulmis vectigal fuserat. Lib. XVil I. cap. 3. Idem . o Persequitur in tabulis censorιῶν totam SAeiliam J Hie etiam videmur esse ab orat re subiecta voci praeeonis, cum post Italica, possessiones Siculas quooue recitasset , quas ita perseeutus erat in lege Rullus, ni in ta-
lis eensorii x inveniebantur . Lauredanti . Piteanus mallet , Per equitur , ut in tabutis. Ita, ut fit in tabuli . Non male. G tertit.
1o audissis au tionem populi Romni proofcristam J satis haec verba docent , posse G
sione proscripta ex lege per praecone in re eitatas luisse , cum inquit , ausi ris . Invidiose autem vocat auctionem , non po.sessi
num , sed populi Romani , & addit pro eνι-pram a trib. yIebia , quasi qui defensor commo lorum populi Romani est constitutus: est enim hoc etiam vehememtus , quam , σRulio , dixisset. Duria. Ir Atralensem J Attalea , urbs Lyesae t Lydiae est in Stephano . Ab more Latinis usitato, fit AtraIe r. Olympus urbs Pamphyliae: inde , inquit Stepha nus , nentile formatur , latine olympenu . Servilius Proconsul in Ciliciam missus , Pt ratas vicit: eorum urbe Pliasellam , Olympum, Attaliam , lsaurumque Ciliciae arceut exput navit : nomenque Isaurici sibi adoptavit. Turm, s.