장음표시 사용
101쪽
Latinos tantam.Ciue Romani sunt,quibus Ius ciuita tis concediturive eli patriae potestatis, testam ritti factionis,adopti 'nis gr. itilitatas, agnationis, Legionariae militiae, adiplicendorum Romae honorum, Togae ferendae, dc similium. Clientes sunt,qui sua sponte, vel nunquam captis vel ultro positis armis,ad fidem Romanorum co- fugiunt, qui Zc liberi populi vocantur, Nam queadmodum y clientes nostros intelligimus,liberos est epiam si neq; authoritate, neque dignitate, nequo iure nobis pares sent: sit: dc eos, qui maiestatem nostram communiter conseruare debent,liberos et se intelligendum est. Et
sunt horum,alij foederati, ali j socij, ali3 amici, ali; municipes,ali; ciues Romani,qui Sc landi poeuli, ut ego quidem interpretor; dicuntur. Peregrini sunt,quibus nulla cum Romanis iura ciuilia sunt communia, sed sentium solummodo:& ideo qui deportantur ', ad peregrinitatem redigi dicuntur,ut scilicet ea quidem,quae iuri s Ciuilis sunt, non habeant: quq vero Iuris gentiu , habeant. Hostes definiuntur P, quibus bellu publice populus Romanus decreuit,vel qui ipsipopulo Romano. quavis tamen recentiore Iure,omnes,qui Romano imperio subditi non sunt, Barbari,pro legitimis hinibus habeantur: ita ut non solum prohibitum. sit aurum illis praebere,verum etiam,si apud eos forte inuentum fuerit, subtili ingenio auferre,praecipiatur Quae ad dignitatem populi maiestatemq; uesendedam fidiuisio, facit,ut partim sine principes,partim magistratus, partim ciues le subditi. Ac principum quidem de subditorum clim nulla st djil rentia,nis quod subinde unius arbitrio rebus conlula tur , subinde optimatum , subinde omnium, in quibus iactis diligenter est prouidendum ut cuiq; formae Reipublicae, suae quaeq; leges accommodentur: tantum opus 'est , ut magistratuum descriptionem paucis faciamus. Nam ex eorum praecipue compositione, quod cuiusque
in Republica genus sit, intelligitur. Primus igitur ordo magistratuum est eorum, qui in aula principis militiam
102쪽
aliquam obtinent . ut eos omittam , qui veshaias vel illam professionem sustinent, cuiusmodi sunt Medici Grammatici,Tabulari , Scribae,imographi, Fabricentes. Navicularii, Metallarij: reliqui omnes, tum publica obeunt, tam militiae,quam domi, ut magistri scriniorum, Legati, Comites consistoriani, Silentiari , Primicerii, Comites qui prouincias regunt, Magistri
equitum,Comites in militia:tum rei priuatae curam gerunt, tam intus quam soris, ut praepositi sacri cubiculi. Comites largitionum,Metatae,CursoresItratores,cum similibus. Secundus ordo magistratuum est eorum, qui
populi plebissiue tuitionem & quasi curationem sulcipi-
103쪽
hil δε αυτη , σωτύρ πῖς istari χεγρνεμ ατ α . . b c ii Constituit eius pulcherrimum exepham optimus princeps Traianus: na ctim tribunatum militum Sciret traderet, paraetonium. quo pro dignitate cingendus erat, nudia ei porrexit: At tale inquit ensem accipe, que pro me ita demu strinxeris si iuste imperauero:quod si perperam quicquam per me fieri cognoueris , eo in pernicie meam debis .ri rim. Vtaris, velim. Tertius ordo magistratuu est eoru qui in diari. ipsa Republica moderada ac gubernanda Versantur, idq;. vel domi, vel in prouincia. Domi sunt, Consules,Senatores, Praefecti urbi, Nomothetae, Nomo phylaces, Viri Reipublicae constituendae, Iureconsulti, M omnes qui to . tius ciuitatis curam gerunt: item Centumuiri, Duumvi-i xi rerum capitalium, AEdiles, Latrunculatores, Pr tores,
tum peregrini, tum urbani. tum fidei commissarij & alii, qui rebus iudicandis praesunt : Ad haec , Praesecti vigilum , annonae, viaruri Censores, AEdiles, lonetari j Gynaeconomi , Actia optae, Curatores sori Episcopi, indoctores coloniarum:& reliqui, qui particulam aliquam Civilis administrationis obtinent. In prouincijs sunt, praefecti praetorio, Proconsules, Legati. Praesdes prouinciarum, cum suis officialibus Sc ministris . Praeter haec tria genera magistratuum, vix est ut ullum aliud squantum quidem ego iudicoὶ reperiri possit, quod non ad unum ex illis, accommodari queat. Caeterum , quia multi sunt in ciuitate praeter magistratus qui publicis commodis & utilitatibus prospiciunt: prodita est, & alia quae- εdam publicarum personarum distinctio, quae omnes omnino complectatur. Alii enim tant, qui honores dicuntur gerere : alij qui onera: alii qui munera . Honores sunt , in quibus plus est dignitatis, quam vexationis r. Mors δε eorporis aut animi: quales sunt illustriu, Venerabilium, '' Super illustri u Spectabilis Clarissimorum Persectissimo rum, Honoratissimorum hominia, se enim distinguun-D Gςm er tur. Onera aute selam curam & diligentia continent
104쪽
sne ulla dignitate:qualia sunt Tabularior si ,Logographo ru, Mastigophororu , M smiliv. Mun' ex utroq; hs mulco stat, Sc eli officili priuati hominis, ex quo comodu ad singulos uniuersosque ciues, remq; eoru imperio Magistratus extraordinario peruenit. Et est quide subinde publicu, subinde priuatu, ite subinde personale, qcyanimi prouisone, Sc corporali laboris in tetione ,sine aliquo geretis
detrimento ex illit: ut tutela cura, de sensio ciuitatis, Caledarii curatio, qui stura in aliqua ciuitate Legatio ad census accipiendos , Angariaru pret bitio: subinde patrimo iiij, in quo lumptus maxime postulatur, quodq; cum da nano administratis expeditur, ut rei vehicularis munus, Nauicularis,&. Deceprimatus : subinde denique mixtu, quod partim animo laboreq; partim sumptu, conficitur: ut Deca protiae , dc Icofa protiae mamilli tributa exigentes, & corporale ministerium gerunt,& pro muneribus defunctorum fitcalia detrimenta resarciunt. Verum haec hactenus de personis,& earum diuisionibus in Republica. Nam quod per aetates etiam subinde dis linguitur populus, nihil attinet hic pluribus comemorare. Iam loca publica sunt,theatra,porticus,sorum, basilicae, pomeria, templa, viae, flumina,de quib' interdicitur sub titulo DaLOcIs ET ITINERIB Us P UaLICIs: Item, NE RUID IN LOCO PUBLICO VEL ITINERE FLAT. Tum autem, DE LOCO PUBLICO FRUENDO: DE RIVIs: DE FONTE: DE CLOACIS: DE FLVMimn Us. Nam publici loci appellatio, quemadmodum Labeo definit . sic accipitur, ut Sc ad areas, ad insulas, & ad agros, dc ad vias publicas, itineraque publica pertineat. Caeterlim viarum q, quaedam sunt publicae, quaedam priuatae , quaedam vicinales . Publicas dicimus , quas Graeci Basilicas, noliri Proetorias alij Consulares de Militares appellant. Privatas quas agrarias quidam dicunt. Vicinales, quae in vicis sunt vel quae in vicos ducunt, quae quidem ita publicae sunt, si non ex collatione priuatorum conitituantur. Temporum ciuilium
105쪽
& publicorum, ea est ratio, ut dies omnes profesti, nam de festis supra est expositum vel sint comitiales,vel falli,
vel comperendini,vel stati, vel praelia res,vel iusti. Comitiales sunt,quibus fas etl cum populo agere, dc calata comitia celebrare,sue ea sint tributa sue curiata, siue centuriata. Solentq; istis potissim lim diebus, testam eta con scribi,& ea quae vocantur publica iudicia,exerceri. Fasti sunt, quibus fas etllege agere,quibusque certa verba Ie
unt actionibus in personam, praetoribus sine piaculo licet fari. Et contia, nefasti sunt,quibus ea fari ius non es ,& si fata sunt,piaculum faciunt. Comperendini dicuntur, in quos vel vadimonium iubetur, vel stipulatio, sue iudicio sisti, sue de iudicato soluendo, concipitur. Nam comperendinare propriὶ est, in diem tertium iudicium disserre, quemadmodum di findere vel diffundere diem, in postridianum vel pomeridianum tempus reijcere. Stati hunt, qui iudicij causa peregrino condicuntur,a quibus illae actiones,quq condicii ones dicuntur, nomen accipiunt:Nam eb pertinet, quod dicitur in legibus Duodecim
tabularum: S i s T A T V s DIE s s IT, C M Hos TE VENIT O. Praestares appellantur,quibus fas est res ablatas repetere per vindicationem , vel hostes bello laceia sere. Iusti denique sunt,otii dantur iudicatis,ad soluendum iudicatum , se appellati ab eo, quod ius tantisperstet, nec procedatur ad executionem. Rerum ciuilium, nonnullae pertinent ad utilitatem ciuitatis, nonnullae ad voluptatem. Ad utilitatem pertinet, primὁ res annonaria,canonque frumentarius, cum omnibus iisquet exportantur M importantur. Secundb,res nummaria cum ponderum A mensurarum tam siccorum,quam liquidorum ratione,cumque agrorum dc statum,& omnium rerum quae in longum Sc latum patent, dimensionibus. Tertio, res aquatica,cum qua tractatur de cloacis, de fontibus,de riuis,de aquaeductibus Sc alijs similibus. Ad voluptatem reserutur,ludi, pancratie,pentaue, malumet, cer
106쪽
tam Ina,porticus, ambulationes, & si quae sunt alia illi
seneris. Nunc vero ad rem militarem.
DE RE MILIΤΑRI. V EMADMODUM ad domesti
cas rationes recte stabiIiendas, intestiis numq; bellu prohibendu, comparata est ciuilium rerum scientia: ita iuris ste incialis,& rerum militarium tractatio, ad hoc inuenta Sc excogitata est, ut liber- . tas defendi,& externus hostis a ceruiciis bus nostris arceri ac submoueri possit. Et quidem, lic everae solidaeque laudis & glorisplus proficiscatur ex ur--- banis domellicisque rationibus: tamen bellice illae virtutes Sc triumphi, nescio quo pacto, plus videntur habere splendoris do applausus popularis. An hoc sic ideo fieri cicemus, quia capitaliora praesentioraque videntur illa pericula, quae disciplina rei militaris amouet' illa veri, quae ciuilis, tacita magis Sc occulta dc in ipsis Reipublicae visceribus Sc medullis haerentia' utut res est,illud cla-i ni Sc apertum est, antiquiis mam esse rem bellicam,Sceum ipsis ciuitatibus & Rebuspublicis, exortam. Nam ut a seris animatibus Sc beluis tuti essent homines, non
dubium est, quin statim ab initio, se muris & fossis includere arma expedire, venationum varia genera excogitare, sint coacti. Idque satis Sc maiorum insignia signiscant,in quibus, aut leone, aut ursum, aut elephantem, aut draconem occisum fer. videas: & ipsum quoq; bellino me, prae se fere,quod a beluis ductum esse, 6c Varro testatur, & suis quisque sensibus comprehendere potest. Verum ipsi homines,ad bellum inter se faciendum, tune primum sunt commoti .elim secundum Proverbium, Homo homini lupus esse coepit, cumque tam praeliam Sc obstinati sunt essecti, ut non verbis amplius Miustis rationibus acquiescerent, sed sola vi ac minis, in ossicio
107쪽
officio retineri possent. Et est quide omne bellii, vel nais
uale,vel terrestre, pro numero eorum , in quibus hominum commercia celebrantur. Et terrestre rursum, vel
oppidanum, vel campestre, pro vitae rusticae dc urbanardisserentia. Nam partes eius, quibus explicatur, sunt partim homines, ve inquit Vegetius, qui bellum gerunt: Partim res, quibus vel oppugnando,vel propulsando ge-titur. Idque aiunt significare Maronem , cum statim in exordio sui operis , te arma simul & virum cantaturum pollicetur. Et quantum quidem ad homines attinet,exercitus omnis , cui ab exercendo nomen est impositum, tum auxiliarias foederatorum ac sociorum copias complectitur , tum legionarias , id est, proprias ac domesticas. Auxiliariorum quidem , qui extraordinari dicuntur , circa Imperatoris ministerium versantur: qui verbordinarii , in dextro cornu Sc sinistro constituuntur. Legionariorum autem , alios beneficiarios, & principes ponunt, alios munifices. Principum tres sermo sunt ordines , Unus est ipsius Imperatoris vel Consulis: item Lesati, Praefecti castrorum, Magistri lepionis, Iudicum, quibus adsunt, scribae, primicerij, spiculatores & curiosi. Alter Tribunorum & praepositorum, chiliarcho rum , primipilorum, ducenarionum, centurionum, pti morum hastatorum, siue decanorum, quaternionum, in quorum comitatu sunt, accensi siue super numerari j, qui se illis praebent, donec locus fiat. Ultimus tandem,re liquorum omnium beneficiariorum, cuiusmodi sunt Augustales, Aquiliferi, Imaginari , Signiferi, Draconarii, optiones , Tesserarij, Campigeni, Metatores , Menso- res , Stratores , Hippocomi, Tubicines , Cornicines Buccinatores, Duplares , Torquati, Candidati, Liminarchae , Librarii, de quibus pluscula apud rerum mili-I mimur fide tarium scriptores. Munifices h sunt, qui munera mili- -δῶ taria obire coguntur: cuiusmodi sunt excubiae, angaris
gestationes in usum belli, decursio campi, erectio valli, atque id genus similia. Estque horum non una Sc eadem
108쪽
conditio : nam praeter hoe, quod alii sunt equites , alii
pedites diuidatur etiam in antesignarios,hastarios, principes Sc triarios. Et sunt ante signarii , leuis armaturae adolescentes, quales sunt sagittari j, balistarii, funditores, pilani, ferentaris,proletari j,expediti, detultores, velites,velones, rorari ,gregari ,& omnes qui uno nomine prῆ- cursores appellantur & tumultuarii. Hastati verb, illi, qui marci obarbuli nominantur, quique verutis ac plumbatis amniti, itant scutati ante ipsum agmen. Principes autem qui primum hostium impetum excipiunt, quique cataphracti de quantum feri potest,undi quaque muniti sunt, in quibus ser. omnes citrati , dupliciarii ,& Veterant. Triariorum verδ ordo ultimus est, & pro muro siue vallo positus, quia nec cedere illi, nec insequi fas est. Illud breuiter admonendum, exceptis fabris, lixis, calonibus, & ali js qui gratia militum sunt, reliquos Omnes, qui in expeditione versentur, quique sacramentum militare pretiliterunt, siue auxiliarii sint, siue legionari ,siue beneficia iij, siue munifices, uno communi nomine milites appellari . quibus id nominis est collatum , aut1 mollitia , id est duritia, quam pro nobis sustinent: aut a multitudine : aut a malo , quod arcere solent: aut a numero mille hominum. Et sunt nonnulli tyrones, qui in prima militiae rudimenta ingrediuntur, qualia sunt gressus, cursus . natatio , lucta , cum similibus. Nonnulli , veterani k, qui non sunt tyrones, & primos annos militiae iam egressi.'Quanquam & eorum, alii sunt voluntarii, alii dati, alii caligati, alij electi, ali) ordina-xii , alii iuccenturiati. Rerum ad militiam pertinentium ς nonnullae sunt hominum, nonnullae rerum, nonnullae ipsius qtras militie. Hominum sunt, quibus homines , tum aluntur & exhibentur, ut annona militaris, α comeatus: tum usi stiuntur de teguntur, ut paludamenta , saga , supellectilia , quae E pellibus dicuntur , tentoria , papiliones : tum conducuntur, ut stipendia, quae a stipe nomen inuenerunt: tum denique armantur, tam
109쪽
ad protectionem,ut galea,scutum,thorax,armillae,lorica ,balteus, ocreae, perones, quam ad nocendum , ut ensis'gladius, spatha, dolon,sica,pugio,Verulum,pilum,hasta, funda, tel5.Reru sunt quibus loca muniuntur:vt moenia, muri, portl,arces, turres, cataractet, quq ad ciuitates pertinent. ite vineae,aggeres, sosli, portae, quq ad castra. Denique remi, schaphet, vela,bipennis, asser,falx,quet ad naves. In hisquet ad ipsam militiam pertinent,sunt,tu arma t cataracte, turres ambulatoriae,scorpiones, arietes, plutei,telones, sambucet, exostra, pontes, musculi, scalae, cum similibus: tum signa,ex quibus vocalia dicunrur,quε voce humana pronunciantur,sicur in vigilijs, vel in pret-lio, pro signo dicitur: scini uocalia , que per tubam, aut cornua,aut buccinam, dantur: muta,quq ad oculos reseruntur, cuiusmodi sunt Aquili,Dracones,Vexilla, Flammulae , Rust, pennet. Sed de his iam satis.Nam de Sacra- metis militum de iure triumphandi, de comeatu,& mi sonum varijs generibus: ite de castresbus & quasi castresbus peculijs: de ijs qui militare possunt, vel no: de delictis: de iudiciis: de toto denique iure militari, hoc loco tractare: non est praesentis instituti. Nam id solum est nobis hic propositum, ut capita quεdam cuiusque rei, quae
in Republica versetur , annotemus. Et ipsa iura militoria, tam sunt libera, Se a communibus iuris regulis, propter fauorem soluta, Vt vix in artem cadere, &. generaia cognitione comprehendi possint. Enimuero, si de benefici js dc seudis aliquid dixerimus, nihil videbimur, ut
puto praeter propos tum nostrum facere. Nam tota ratio beneficiorum,quq scilicet fidelis obsequi j gratia dantur, nullas alias habet oportunitates, nec ad ullum praeterea usum est excogitata: quam ut sint generosi homines
dc pr stantes in Republica,qui ad belli & armorum tractationem, totiusque ade5 Reipublicae defensionem, m-g ilhq PIIm- stituantur. Horumgergo quoniam plures & insignes sunt disserentiae, Primum alia sunt Regalia, alia Nec regalia.' maturi Regalia,quet cum regali aliqua dignitate,ut Marchiae. Du
110쪽
eatus, Comitatus, sunt coniuncta: quaeque a regia manu& liberalitate proficiscuntur. Nec regalia,quq vel ab alio quam ipso Principe conseruntur, vel a Principe quidem, sed sine ullo dignitatis Sc splendoris decore. Praeterei quaedam sunt,quq vocantur nobilia, quaeda quae plebeia. Nobilia, qui possessiorem suum, in numerum & ordinem nobilium reponut,vel si alias est nobilis, tum sine ulla dubitatione, talem significant. Plebeia,quq a paganis conceduntur , & praeter munus & onus militare quod adserunt, nullam atro qui nominis claritatem pariunt. Quod autem nonnulli, ea quae nobilia sunt, propter varios nobilitatis gradus,in totide quoque species distribuunt,r prehenditur a quibusda, & nee ego id probandu censeo: quonia aliud est mediocritate disierre aliud specieh. Iam vero, dc alia sunt beneficia ordinaria, siue rectaralia extraordinaria, sue impersecta. In rectis requiritur, ut purasiat,& in curia possessa, sine potestate reuocandi. Reliqua omnia, qu et vel tepore, vel certo seruitis genere finiuntur, qu etde pecunia data impetratur, aut aliquo denis;
alio modo reced ut a vera Sc genuina natura beneficioru, degeneratia dicu tur & imp secta. Sunt preterea quaedam,quq personalia nominatur,quet scilicet cu persona intereisunt. Nacu ob bene merita,veterano alicui certa qusdam
pes o,in sing'los annos apponitur, ea, planu est,cum ipso nomine extingui,& eu q obnoxius est,ad illatione ei' noampliuscuiu mortaliu teneri. Quδd nonulla sunt benescia, ut ecclesiastica vocatur, noua etia eoru specie essicit na sunt vel eius coditionis ic naturae, via nullo alio,
quam clerico possideri possint: vel eius, ut , nullo alio conserri & concedi: vel denique, ut nec obtineri profanis, nec dari aut irrogari possint. Plane quod subindescemininorum beneficiorum fit mentio,id satis significat
regulariter solos masculos eorum esse compotes: nec
ad foeminas ullo alio modo deuolui, quam si id nominatim in lege, siue in conuentione prima sit comprehenis sum. Novum beneficium, non alio nomine differt ab